Biyya kan taate Mana Kiristaanaa Ortodoksi Tawaahidoo Itiyoophiyaa eeguun dirqama mootummaa akka ta’e Waldaan Qulqullootaa ni hubachiise.

in
አገር-የሆነች-ቤተ-ክርስቲያንን-መጠበቅ-የመንግሥት-ግዴታ-መሆኑን-ማኅበረ-ቅዱሳን-አሳሰበ.-EOTCMKDownload

EOTCMK

November 18, 2019

Biyya kan taate fi biyyattii kutannoo waliin eegdee dhaloota har’aaf kan dabarsite Mana Kiristaanaa Ortodoksi Tawaahidoo Itiyoophiyaa eeguun dirqama mootummaa waan ta’eef muummicha ministeeraa mootummaa federaalaa Itiyoophiyaa kabajamoo Dr. Abiyyi Ahmad miidhaa amantootaa fi Mana Kiristaanaa Ortodoksi Tawaahidoo Itiyoophiyaa irraan gahaa jiru akka dhaabsisan Waldaan Qulqullootaa xalayaan ni gaafate.

Xalayaa muummicha ministeeraaf guyyaa B.A. 05-03-2012 lakkoofsa galmee ማቅሥአመ/41/05/ሀ/12’n barreeffame; muummichi ministeeraa Manni Kiristaanaa Ortodoksi Tawaahidoo Itiyoophiyaa gahee ol’aanaa isheen ijaarsa biyyaa keessatti qabdu hubatanii gumaacha isaan tokkummaa fi nageenya Mana Kiristaanaa Ortodoksi Tawaahidoo Itiyoophiyaaf godhaniif beekkamtii kennee yeroo ammaa kanatti garuu abbootiin “nama sookoo liqeesseef cirracha ….” akkuma jedhanitti ta’aa jiraachuu isaa ibsaa miidhaa hammana hin jedhamne Mana Kiristaanaa keenya irratti gahaa jiru mootummaan akka dhaabsisu gaafateera.

Jeequmsa fi walitti bu’iinsa battalaa yeroodhaa yerootti biyya keenya keessatti uumamaniin sababni barbaadamaa lubootni, tajaajiltootni fi amantootni ajjeefamaa, Manneen Kiristaanaas gubachaa jiraachuu isaanii kan hubachiisu xalayichi; rakkoo gahaa jiruuf karaa mootummaatiinn furmaatni ariifachiisaa itti kennamuu akka qabu hubachiiseera.

Muummichi ministeeraa Mana Kiristaana keenyaan ‘tola ooltuu biyyaa’ jechuu irraa, mataa ishee biyya gochaa ibsuun ol’aantummaa tola ooltummaa ishee daran ni ibsa jedhanii akka turan xalayichi ni yaadachiisa.

Manni Kiristaana keenya akka biyyaatti waan yaadduuf guddinaa fi misooma biyyaattiif hojjechaa as geessee jirti.

“Nama sookoo liqeesseef cirracha….” akkuma jedhamu, gochi sukaneessaa ishee irra gahaa jiru duub-deebii gaarummaa isheen faallaa ta’e dha.

Siyaasni sanyii/kutaa fi ilaalchi addunyaa daangaa darbe warroota Itiyoophiyaa diinummaan farrajan dahoo kan godhate Mana Kiristaana keenya balleessuu fi gahee isheen tokkummaa fi bilisummaa biyyaaf qabdu xiqqeessuuf kan raawwatamuu dha.

Yaadni xalayichaas akka armaan gadiitti Amaariffaan dhihaatee jira.

EOTCMK

November 18, 2019

አገር የሆነች ቤተ ክርስቲያንን መጠበቅ የመንግሥት ግዴታ መሆኑን ማኅበረ ቅዱሳን አሳሰበ

 አገር የሆነችን እና አንድነትን ከነ ጥብዓቱ ጠብቃ ለትውልድ ያስረከበችን ቤተ ክርስቲያን መጠበቅ የመንግሥት ግዴታ በመሆኑ  የኢፌድሪ ጠቅላይ ሚንስትር ክቡር ዶ/ር ዐቢይ አህመድ በቤተ ክርስቲያን እና በምእመናን ላይ እየተፈጸመ ያለውን ጥቃት እንዲያስቆሙ ማኅበረ ቅዱሳን በደብዳቤ ጠየቀ።

በቍጥር ማቅሥአመ/41/05/ሀ/12፤ በቀን 05-03-2012 ዓ.ም ለጠቅላይ ሚንስትሩ የተጻፈው ደብዳቤ ጠቅላይ ሚንስትሩ የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን በአገር ግንባታ የነበራትን ታላቅ ሚና ተገንዝበው ለቤተ ክርስቲያን አንድነት እና ሰላም ላደረጉት አስተዋጽዖ ዕውቅና ሰጥቶ በአሁኑ ጊዜ ግን ወርቅ ላበደረ ጠጠር እየተከፈላት መሆኑን በመግለጥ በክርስቲያኖች ላይ እየደረሰ ያለውን መጠነ ሰፊ ጥቃት መንግሥት እንዲያስቆም ጠይቋል።

 በአገራችን በየጊዜው ድንገት በሚፈጠሩ ሁከቶች እና ብጥብጦች ምክንያት እየተፈለገ አገልጋይ ካህናት እና ምእመናን እየተገደሉ፣ አብያተ ክርስቲያን እየተቃጠሉ መሆናቸውን የሚያስገነዝበው ደብዳቤው እየደረሰ ላለው ችግር መንግሥት አፋጣኝ መፍትሔ ሊሰጠው እንደሚገባ አሳስቧል።

 Ø ጠቅላይ ሚንስትሩ ቤተ ክርስቲያኗን የአገር ባለውለታ ከማለት ይልቅ ራሷን አገር አድርጎ መግለጥ የውለታዋን ታላቅነት በተሻለ ሁኔታ ይገልጣል ብለው እንደነበር  ደብዳቤው ያስታውሳል።

 Ø ቤተ ክርስቲያን እንደ አገር ስለምታስብ ለአገር ልማት እና ዕድገት ትኩረት ሰጥታ ስትሠራ ኖራለች።

 Ø ወርቅ ላበደረ ጠጠር እንዲሉ እየተፈጸመባት ያለው ግፍ ለበጎነቷ ተቃራኒ የሆነ መልስ ነው።

 Ø ጽንፍ የረገጠው የዘውግ ፖለቲካ ርእዮተ ዓለም ኢትዮጵያን በጠላትነት የፈረጁ የውጭ አካላትን ሽፋን ያደረገ ቤተ ክርስቲያንን የማጥፋት እና ለአገር አንድነት እና ነፃነት ያላትን ሚና ለመቀነስ የሚፈጸም ነው።

የደብዳቤውን ሙሉ ቃል እንደሚከተለው አቅርበናል።

ለክቡር ዶክተር ዐቢይ አህመድ

የኢፌድሪ ጠቅላይ ሚኒስትር

አዲስ አበባ

ጉዳዩ፡- በተለያዩ አካባቢዎች በቤተ ክርስቲያን ላይ እየደረሱ ያሉ ጥቃቶች እንዲቆሙ ስለመጠየቅ

ክቡር ጠቅላይ ሚኒስትር ሆይ፡- አስቀድመን የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን በኢትዮጵያ የሀገር ግንባታ የነበራትን ታላቅ ሚና ተገንዝበው ለቤተ ክርስቲያናችን አንድነትና ሰላም ያረጉትን አስተዋጽኦ ሳናመሰግን አናልፍም፡፡

ይሁንና በአሁኑ ወቅት ይህን ደብዳቤ ለእርስዎ ለመጻፍ ያነሳሳን ዐቢይ ጉዳይ በሀገራችን በየጊዜው ድንገት በሚፈጠሩ ሁከቶችና ብጥብጦች ሁሉ ምክንያት ተፈልጎ የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን እንዲሁም ካህናቶቿና ተከታዮቿ ምእመናን የአደጋ ሰለባ እንዲሆኑ እየተደረገ መምጣቱ በከፍተኛ ደረጃ አሳሳቢና አፋጣኝ መፍትሔ በመንግሥት ሊሰጠው የሚገባው ሆኖ አግኝተነዋል፡፡

በየትኛውም ዓለም የሚኖሩ የእምነት ተቋማት ለሀገር ግንባታና ዕድገትም ያላቸው ሚና ከፍተኛ መሆኑ ግልጽ ነው፡፡ እንደዚሁ ሁሉ የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን በኢትዮጵያ የሀገረ መንግሥት ግንባታ የማይተካ ሚና እንደ ነበራት ግልጽ ነው፡፡ በሥነ ጥበብ፣ በኪነ ሕንፃ፣ በሥነ ሥዕል፣ በሥነ ጽሑፍ፣ በሕግ ቀረጻና ሀገራዊ ክብርና እሴትን በማስጠበቅ ከፍተኛ ሚና የተጫወተች መንፈሳዊ ተቋም ናት። በረከታቸው ይደርብንና በሕይወት የተለዩን ብፁዕ አቡነ ጎርጎርዮስ በተለያዩ ጽሑፎቻቸውና አባባሎቻቸው እንዳስቀመጡት የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን ሥነ ጽሑፍ ከነፊደሉ፣ ነጻነት ከነክብሩ፣ ዘመን ከነቀመሩ፣ ሀገር ከነድንበሩ፣ አንድነት ከነጥብዓቱ ያስረከበች የኢትዮጵያ ባለውለታ ናት። ቀደም ሲል በክቡርነትዎም አንደበት እንደተነገረው የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያንን የሀገር ባለውለታ ከማለት ይልቅ ራሷን ሀገር አድርጎ መግለጽ የውለታዋን ታላቅነት በተሻለ ሁኔታ ያሳያል። ይህን የምታደርገው ደግሞ የሀገሪቱን ከፍተኛ ቁጥር የያዘ ሕዝብ የምትመራ እንደመሆኗ እንደ ሀገር ስለምታስብና ለሀገር ልማትና እድገት ትኩረት ሰጥታ ስለምትሠራ መሆኑን ለመረዳት አያስቸግርም ።

ክቡር ጠቅላይ ሚኒስትር

ቤተ ክርስቲያን ለሀገር ያበረከተችው አስተዋጽኦና ውለታ ይህ ሆኖ ሳለ ወርቅ ላበደረ ጠጠር እንዲሉ እየተፈጸመባት ያለው ግፍ ከበጎነቷ በተቃራኒ ከመሆኑም በላይ ከጊዜ ወደ ጊዜ በይዘቱ እየባሰና እየጨመረ በዐይነቱም ለመናገር እስከሚሰቀጥጥ ድረስ ዘግናኝ እየሆነ መጥቷል። ይህ ግፍ የተጀመረው ዛሬ ባይሆንም ከቅርብ ጊዜያት ወዲህ እያጋጠሙ ያሉ ተደጋጋሚና ቀን ቆጥረው የሚፈጸሙ ጥቃቶች በቤተ ክርስቲያን ላይ እየተበረታቱባት ይገኛሉ። በተለይም ጽንፍ የረገጠው የዘውግ ፖለቲካ ርእዮተ ዓለምና ኢትዮጵያን በጠላትነት የፈረጁ “የውጭ አካላትን” ሽፋን ያደረገ እንቅስቃሴ ግብ ቤተ ክርስቲያንን የማጥፋትና ለሀገር አንድነትና ነጻነት ያላትን ሚና መቀነስ እንደሆነ ግልፅ እየሆነ መጥቷል። ከሀገራዊ የለውጥ እንቅስቃሴ ጋር ተያይዘው የመጡ የብዙ አካላት ፍላጎቶችም እንዲህ ዐይነት ቀውሶች እንዲፈጠሩ አስተዋጽኦ እንዳላቸውም እንረዳለን። በሀገር ውስጥም የወደፊቷ ኢትዮጵያ ምን መምሰል አለባት በሚለው ሃሳብ ላይ ዋልታ ረገጥ የሆነ አመለካከት በሚያራምዱ አካላት መካከል ያለው ውጥረትም ቀላል እንዳልሆነ እንገምታለን።

ይህም ሁሉ ሆኖ መንግሥት ችግሩን ለመፍታትና ምላሽ ለመስጠት ያሳየውን በጎና ቅን ሙከራዎችን ግን ሳንጠቅስ አናልፍም፡፡ ነገር ግን አሁንም ቤተ ክርስቲያን የጥፋት መልእክተኞች የጥቃት ዒላማ ሆና ትገኛለች፡፡ በዚህ ረገድ የሕግ የበላይነት ኖሮ ፍትሕ ማግኘት አለመቻል ከመንግሥትም በቂ ከለላ ሳታገኝ መቅረቷ በኦርቶዶክሳውያን አእምሮ ብሶትና እሮሮ ያስነሳ በመንግሥትም ላይ ትልቅ ጥርጣሬን የሚያጭር እየሆነ መጥቷል። ለዚህም በምሳሌነት ቀደም ያለውን እንኳ ትተን የቅርቡን ብናይ በሲዳማ የክልልነት ጥያቄ በተነሳው ውዝግብና ከአክቲቪስት ጃዋር መሐመድ ጥበቃ መነሣት ውዝግብ ጋር ተያይዞ በተቀሰቀሰው ረብሻ በቤተ ክርስቲያን፤ በአገልጋዮችና በምእመናን የተፈጸመውን ጥቃትና የደረሰውን ዕልቂት ማስታወስ ይበቃል፡፡ በአጠቃላይ ሐምሌ 28 ቀን 2010 ዓ.ም ጀምሮ በጅግጅጋና አካባቢው ከተፈጸመው ጥቃት እስከ አሁን ቤተ ክርስቲያን ብዙ መከራን አስተናግዳለች። እርስዎ ከመጡ ጀምሮ በተረጋገጠ መረጃ መሠረት በትንሹ 25 አብያተ ክርስቲያን ተቃጥለዋል። ጅግጅጋ፣ ጅማ፣ ሲዳማ፣ ከሚሴ፣ ምሥራቅና ምዕራብ ሐረርጌ፣ ምሥራቅና ደቡብ ምዕራብ ሸዋ፣ ባሌና አርሲ በተፈጸሙ ጥቃቶች በመቶዎች የሚቆጠሩ ካህናትና ምእመናን በአሰቃቂ ሁኔታ በድንጋይ ተቀጥቅጠው፣ በእሳት ተቃጥለውና በገጀራ ተቆራርጠው ሕይወታቸውን አጥተዋል። በመቶዎች የሚቆጠሩ ከፍተኛ የአካል ጉዳት ደርሶባቸዋል። ሕፃናትንና አሮጊቶችን ጨምሮ ብዙ ሴቶች ተደፍረዋል። የብዙ ክርስቲያኖች ቤቶች ተቃጥለዋል። በሺዎች የሚቆጠሩ ከቀያቸውና ከሀብት ንብረታቸው ተፈናቅለዋል። በተለያዩ የሥነ ልቡና ጫናዎች ውስጥ ወድቀው በፍርሃትና በሥጋት የሚኖሩት ቁጥራቸው ቀላል አይደለም።

ቀደም ሲልም የቤተክርስቲያን መቃጠልና ጥቃት ይቁም ብለው የተሰባሰቡና ለክቡርነትዎ ቀርበው ሃሳባቸውን ገልጸው እርስዎም በሰጡት ምላሽ ከክልሎች ጋር በመወያየት ችግሮችን ለመፍታት ብዙ ጥረቶች ተደርገዋል፡፡ ብዙ ክልሎችም አዎንታዊ ምላሽ ሰጥተዋል፡፡ የኦሮሚያ ክልላዊ መንግሥት ግን ጉዳዩ ላይ ትኩረት አልሰጠም፤ ፍላጎትም አላሳየም፡፡ አሁን እንደሚታዩት አብዛኞቹ ችግሮች የተፈጸሙትና በመፈጸምም ላይ የሚገኙት በዚሁ ክልል ውስጥ ነው፡፡ ይህን የምንጠቅሰው ስለማያውቁት ሳይሆን እንዲህ ዐይነቶች ጥቃቶች እየተፈጸሙ በአጥፊዎች ላይ አስተማሪ ርምጃ ሳይወሰድ ሲቀርና የዜጎች የደኅንነት ዋስትና አለመረጋገጥ ምን ማለት እንደሆነ ምንስ ያህል ከባድ እንደሆነ በኋላ የሚያስከትለውም አደጋ ከባድ እንደሆነ ለማሳሰብ ጭምር ነው።

በያዝነው ወርኃ ኅዳር ደግሞ የጥቃት ዒላማ ተረኛ የሆኑት የከፍተኛ ትምህርት ተቋማት ናቸው። የከፍተኛ ትምህርት ተቋማት ብዙ ፍላጎቶች የሚስተናገዱባቸው፣ የሀሳብ ፍጭቶች የሚካሔዱባቸውና፣ ማኅበራዊ መስተጋብሮች የሚፈጸሙባቸው የልሕቀት ማእከላት ናቸው። በአግባቡ ከተያዙ ሀገርን ከድህነት የሚያወጡና ለሀገር ፈውስ የሚሆኑ ሊቃውንት የሚወጡባቸው፣ በአግባቡ ካልተያዙና ለጥፋ መልእክተኞች መሣሪያ ከሆኑ ግን ሀገርን የሚያጠፉ ትምህርትን በአግባቡ ያልተጠቀሙበት የጥፋት ዐርበኞች የሆኑ ትውልዶች የሚፈሩባቸው እንደሚሆኑ የታመነ ነው። ይህን እውነት ከግንዛቤ አስገብተን ስንመለከተው ለሀገር የሚበጅ፣ በሥነ ምግባር የታነጸ፣ ለሕዝብ የሚቆረቆር የተማረ ዜጋ ማፍራት የሚቻለው ከፍተኛ የትምህርት ተቋማት የተረጋጋ የመማር ማስተማር ከባቢያዊ ሁኔታ መፍጠር ከቻሉ ብቻ ነው። በከፍተኛ የትምህርት ተቋማት ላይ አጥልቶ የሚታየው የጥቃት ድባብ ወደ ከፍተኛ ትምህርት ተቋማት እንዲማሩ ልጆቻቸውን የላኩ ወላጆችንም ሆነ ተማሪዎችን በተረጋጋ መንፈስ እንዲኖሩ የሚፈቅድ አይደለም። በአንዳንድ ቦታ አልፎ አልፎ እየተከሰቱ ያሉ አደጋዎችና ሁከቶች ወላጆችን ለከፍተኛ ሥጋትና ጭንቀት እየዳረጋቸው ነው፡፡ በከፍተኛ ትምህርት ተቋማት እየተፈጸመ ያለው ጥቃትም ሃይማኖትን ማእከል ያደረገ መሆኑ ደግሞ ጉዳዩን የበለጠ አሳሳቢ ያደርገዋል። ስለሆነም መንግሥት በአጥፊዎች ላይ ርምጃ አለመውሰድን እንደ “ትዕግሥት” በመቁጠር ቤተ ክርስቲያን ላይ እየደረሰ ያለውን ጥቃት በዝምታ መመልከቱ ብዙ ዋጋ የሚያስከፍል ነውና የዜጎችን የመኖር መብትና የደኅንነት ዋስትና ማረጋገጥን መንግሥት በአግባቡ እንዲተገብረው እንጠይቃለን። ሰሞኑን እንደተመለከትነው ጥቃቶችና ግጭቶችን በእንጭጩ ከከፍተኛ ትምህርት ተቋማት ሳይወጡ መቆጣጠር እየተቻለ ከትኩረት ማነስ ምክንያት ይህንን ማድረግ ባለመቻሉ በምሥራቅና ምዕራብ ሐራርጌ ምእመናንና አብያተ ክርስቲያናት በሁለት ቀናት ብቻ የደረሰውን ጥፋት ዘርዝረን የማንጨርሰው ሆኖብናል፡፡

በመሆኑም በተለይም በከፍተኛ ትምህርት ተቋማት ተማሪዎች እየተፈጸሙ ያሉ ጥቃቶች በሚዲያ እንደተገለጸው ከመንግሥት አቅም በላይ ካልሆኑ በአጭር ጊዜ ችግሮቹ እልባት እንዲያገኙ መደረግ አለበት፣ ካልተቻለ ደግሞ ከፍተኛ ትምህርት ተቋማት ለተወሰነ ጊዜ ተዘግተው የማረጋጋት ሥራዎችን ሠርቶ እንደገና ማስጀመር እንደ አማራጭ መፍትሔ መታየት ይገባዋል ብለን እናምናለን። ከዚህም በተጨማሪ ጥቃቶችን እየፈጸሙና እያስፈጸሙ ባሉ አጥፊዎች ላይ አስተማሪ ርምጃ በግልጽና ሁሉንም ዜጋ በሚያሳምን መልኩ መውሰድ ለዜጎች ደኅንነት ማረጋገጥ ለነገ የማይባል ጉዳይ መሆኑን መግለጽ እንወዳለን። ችግሩ አልፎ አልፎ ከኦርቶዶክሳውያን ውጭ የሚገኙትንም የሚያካትት ቢሆንም አሁን ግልፅ ሆኖ ግን የሚታየው ኦርቶዶክሳውያኑ ላይ እጅግ ያነጣጠረ የሰፋና የከፋም ነው፡፡ አስቸኳይ መፍትሔ ካልተገኘለትም ‘’ኦርቶዶክሳውያኑ በሁሉም አካባቢ የጥቃት ዒላማ ተደርገን እየተቆጠርን ያለነው እኛን ነን’’ በማለት የራሳቸውን ደኅንነት የማስጠበቅ ግዴታ ውስጥ ሊገቡ ይችላሉ። ይህ ደግሞ ከፍተኛ መተላለቅንም ሊያስከትል ይችላል፡፡ አንዳንድ የመንግሥት ሚዲያዎች አደጋዎችን በትክክል እንደመዘገብ እውነትን ማስተባበልና የተሳሳተ መረጃ ማስተላለፋቸው ደግሞ አሳዛኝ ከመሆኑም በላይ ሆነ ተብሎ የሚወሰድ ርምጃና በአብዛኛውም ምእመንም ዘንድ መንግሥታዊ ሽፋን ያለው ተደርጎ እንዲወሰድ አድርጎታል፡፡ በአጠቃላይ የችግሮቹ ሂደት ከመንግሥት ቁጥጥር ውጪ የሆኑ ጉዳዮች ከመፈጠራቸው በፊት መንግሥት አስፈላጊውን ሁሉ እንዲያደርግ በተለይም በከፍተኛ ትምህርት ተቋማት ኦርቶዶክሳውያን ተማሪዎች ላይ እየተፈጸሙ ያሉ ጥቃቶች በአስቸኳይ መፍትሔ እንዲሰጣቸው እየጠየቅን በጉዳዩ ዙሪያ መንግሥታዊ ያልሆኑ ተቋማትም ሆኑ ሃይማታዊ ተቋማት ሊሳተፉባቸው በሚገባቸው ኃላፊነቶች ሁሉ የድርሻችን ለመወጣት ዝግጁ መሆናችንን በዚሁ አጋጣሚ ለመግለጽ እንወዳለን።

እግዚአብሔር ኢትዮጵያን ይባርክ!!!

መረጃዎችን በ @eotcmkidusan ያድርሱን ፤ በ @mkpublicrelation ይከታተሉን

Yaada Murtee fi Ibsa Ejjennoo Yaa’ii Afuurawaa Walii Gala 38ffaa kan Yaa’ii Lallaba Teessoo Paatriyaarkii

in

Kutaa dhumaa

  • Dhaadheessitoonni tokko tokkoo uummata uummata waliin walitti buusuuf akkuma HEERA MANA KIRISTAANAA keewwata 4 (afur) irratti caqasameen sabbata waaqaa baroota dheeraaf akka asxaatti fayyadamaa turte fi ammas ittiin fayyadamaa jirtu guyyaa Ayyaanaa qabattanii baataniittu, baaxii manaa fi bantoo Mana Kiristaanaa irratti dibdaniittu jechuun amantoota burjaajeessuun, dargaggoota hidhuu, kana irraa darbee kutaalee lallabaa tokko tokkotti maallaqa Mana Kiristaanaa ‘baankii daldalaa keessaa baasaa baankii nuti barbaannu keessa qofa galchaa!’ jechaa dirqisiisuuf yaaluu, gulummaa baroota dheeraaf Ayyaana Fannoo Gooftaa fi Ayyaana Cuuphaa itti kabajaa turte jalaa fudhachuu fi irraa kutuun qaamolee biroof kennuu fi dhiibbaawwan sirrii hin taane akkasumas, beekkamtii heeraa kan hin qabne yaa’ichi gar-malee balaaleeffachaa; dhimmichi dhimma yaadachiisaa waan ta’eef Qulqulluun Sinoodoos dhimma kana xiyyeeffannaa keessa galchee akka irratti mari’atu yaa’ichi kabaja guddaan gaafata.
  • Kakkoolee alaa gara Mana Kiristaana keenyaatti darbamaa jiran osoo hin xiqqaatin, gosummaa fi malaammaltummaan Mana Kiristaanaa keessatti mul’atan kun yeroodhaa yerootti yaa’ii idila addunyaa kana kan mormisiisu waan ta’eef, rakkoo kana dhabamsiisuu kan danda’amu hoggantootni sadarkaa sadarkaan jiran ilaalcha Afuurawaa qabaatanii qaamolee hundumaa ija tokkoon ilaaluu gaafa danda’an fi muudama naannoo fi gooxii irratti hundaa’een muuduu osoo hin ta’in, muudama fi ramaddii gita hojii sirrii fi qajeelaa beekumsa irratti hundaa’e raawwachuun gaafa danda’ame dha. Kanaafuu, bulchiinsi gaariin lafa qabatee rakkoolee amma jiran kana xiqqeessuu kan danda’amu, jireenya Afuurawaa iftoomina fi ittigaafatamummaa mirkaneessuu gaafa dursa keennuun bulchiinsa maalaqaa, qabeenyaa fi humna namaa dambii teeknoolojii ammayyaan deeggarame qophaa’ee hojii irra akka oolu yeroo godhamu si’a ta’u, miilkaa’uu hojii kanaaf jecha qophii karoora agarsiistuu kallattii fi kallattiiwwan jijjiirramaa faayidaa qabu jedhamanii  yaadaman kanaan dura jalqabaman kun Qulqulluu Sinoodoosiif dhihaatanii sakatta’amanii sirraa’anii gara hojiitti gaafa galame qofa ta’uu isaa yaa’ichi xiyyeeffannaa guddaa kan itti kenne yoo ta’u, Qulqulluun Sinoodoosis dhimma kanaaf xiyyeeffannaa guddaa itti kennee murtee akka itti kennu gaafachaa hojii irra oolmaa isaaf hojjechuuf waadaa galla.
  • Manni Kiristaanaan keenya yeroo ammaa kana adunyaa maraatti Manneen Kiristaanaa baay’ee kan qabdu si’a taatu, Sinoodoosiin sababa gargar qoodamuu abbootaan bakka lamatti qoodamee ture amma tokkummaa uumee osoo jiru, adeemsi Qulqulluu Sinoodoosi balaaleeffachuu yeroo ammaa kanatti Kaanaadaa Lixaa keessatti mul’atu fi eeyyamni Mana Kiristaanaa maqaa abbaa dhuunfaatiin bahe caasaa Mana Kiristaanaa Qulqulleettii kana qorumsa keessa kan galchu waan ta’eef, Qulqulluun Sinoodoosi furmaata akka itti kennu yaadachiisaa; tajaajila biyya keessaanis mata dureewwan siyaasawaa duubarraan qabatanii quuqamtoota lallaba Wangeelaa fi ergama Duuka Bu’ummaa of-fakkeessuun carraaqqii Manni Kiristaanaa keenya hamma humni ishee danda’uun qooqaalee adda addaatiin tajaajilaa kan turte fi ammas kitaabolee Afuuraa hiiksisaa lallaba Wangeelaa qooqaalee adda addaan waliin gahuuf godhaa jirtu cilee itti dibuun caasaa fi bulchiinsa ishee akkasumas tokkummaa ishee diiguuf yaaluun ofii isaaniin hundeessitoota mana lubummaa Oromiyaa jedhanii moggaasuun gareewwan socho’aa jiran gochi isaanii yaa’ii kana kan mufachiise ta’us, Qulqulluu Sinoodoos garaa bal’ifachuun karaa inni obsaa fi ogummaan hiikuuf deeme yaa’iin idila addunyaa kun dinqisiisaa namoonni kun hojii isaanii irraa akka of-qusatan yaadachiisaa, eeggamuu tokkummaa fi hojimaata caasaa Mana Kiristaanaa keenyaaf cimee akka hojjetu waadaa galee jira.
  • Jijjiirama biyyattii reef dhufaa jiruun wal-qabatee tibbi kun tibba Mana KIristaanaa keenyaaf deeggarsa mootummaa adda addaa kan godhameefi, gamoowwan jalaa fudhatamanii turan deebi’anii gammachuu ishee kan itti ibsite yoo ta’u, tola ooltummaa isheef raawatame dubbattee osoo hin fixin, doorsisni fi gidiraan sukaneessaa ishee irra gahaa jiru daran ishee gaddisiisaa fi yaadachiisaa ta’uu isaatiin dhimmichi waan callisaan ilaalamu waan hin taaneef roorroo iyya ishee gara mootummaa lafaatti gar-malee dhageessisaa dhimmoota furmaata hin arganne irratti immoo murtee sirrii Waaqayyoo irraa gaafachaa gara Abbaa fi eegaa ishee Waaqayyootti harka ishee akka ol diriirstu Ququlluun Sinoodoosi irra deebiin sagantaa soomaa fi Kadhannaa akka labsu gad-of-qabummaan (kasoominaan) gaafanna.
  • Yaaliin yeroo ammaa kanatti qabeenya Mana Kiristaana saamuuf taasifamaa jiru dargaggoota keenya naamusa Kiristaanummaan guddisuu dhabuu keenyaa irra kan madde akka ta’e kan waakkatamu miti. Rakkoo kana madda isaa irraa hiikuu fi dhaloota naamusa Kiristaanummaan guddifame fi Waaqayyoon sodaatu horachuun akka danda’amu kutaaleen lallabaa manneen barumsaa naannoo Manneen Kiristaanaatti ijaaramaa jiran madda galii ta’uu irraa darbanii hojii dhaloota gaarii oomishuus karaa qorannaa fi qu’annaan deeggarameen fi karoorfameen akka hojjetamu taasisuuf waadaa galla.
  • Hojii irra ooluu Yaadolee murtee waggaa waggaan wal-gahii Afuuraa yaa’ii lallabaa kan walii galaa irratti murtaa’an fi murteewwan Qulqulluu Sinoodoosiin rakkoolee adda addaa furuuf kennaman yeroo fashalaa’an ni mul’atu. Rakkoo kana salphisuuf koree ijoo yaadoleen murtee yeroodhaa yerootti murteeffaman hojii irra ooluu isaanii qaama hordofu fi qaama dhimmi ilaallatuuf kan gabaasu fi furmaata akka argatan kan godhu akka dhaabamu/hundeeffamu ni gaafanna.
  • Jijjiirama akka biyyattiitti dhufeen wal-qabatee nageenya argame dhabuun fi sochiilee Mana Kiristaanaa irratti miidhaa adda addaa geessaa jiran tas-gabbeessuu fi nageenyi keenya akka deebi’u carraaqqiin karaa naga qabeessa ta’een, jaarsummaan fi diippilomaasiin godhamaa jiru kan jajjabeeffamu ta’ee; hiriira nagaa seera qabeessa fi adila addunyaa kan ta’e fi phaaphaasota eebbifamoon kan hogganamu adeemsisuuf Qulqulluun Siinoodoosi akka murteessu fi dhiibbaa tola ooltummaa Mana Kiristaana keenya hin madaalle gocha hammeenyaa qaamolee siyaasaa adda addaan irra gahaa jiru kanaaf Qulqulluun Siinoodoosi ejjennoo hin worraaqne qabatee akka socho’u fi murteewwan rakkoo hiikuu danda’an akka dabarsu ni gaafanna.
  • Yaa’ii walii galaa Afuuraa kan yaa’ii lallabaa woggaadhaa woggaatti taasifamu gabaasa rakkoowwan kutaalee lallabaa adda addaa keessatti mudatani irratti mari’achuu qofa osoo hin ta’in, sa’atii dheeraa laatameefi rakkoolee mudatan fi kallattiiwwan furmaataa rakkooleen kun ittiin furaman, waltajjii Qulqulluu Sinoodoos yaadolee gurguddoo itti dhiheessu  akka ta’uuf gabaasonni kanaa duratti kutaalee lallabaa adda addaa irraa gara qindeessaa yaa’iiwwan lallabaatti ergaman cuunfamanii hogganaa hoggansichaatii akka dhihaatan fi irratti mari’achuuf immoo yeroon bal’aa akka kennamu ni gaafanna.

Dhuma irrattis, Manni Kiristaanaa keenya tibba hamaa kana darbuuf tajaajila lallaba Wangeelaa dammaqinaa fi tokkummaa cimaan haala tibba kanaa waliin deemuu danda’uun Manneen Kiristaanaa kutaalee lallabaa biyya keessas ta’e biyya alaatti argamanitti qooqaalee adda addaatiin tajaajila ishee babal’istee itti fufsiisuun gufuuwwan alaas ta’e keessaa dandamattee darbuuf carraaqqii ol’aanaa godhuun yeeroo irraa eeggamudha waan ta’eef, Qulqulluun Siinoodoosis dhimmichaaf xiyyeeffannaa guddaa kennee akka irratti mari’atu yaa’ichi cimsee gaafata.

Maddi: @EOTC TV 7

Hiikkoo xummuramuu Faaruu (sirna Galateeffannaa) Tibba Abaaboo (ተፈጸመ ናሁ)

in
Godaansaa deebi’uu Gooftaa keenya Iyyasuus Kiristoos fi Giiftii keenya Durbee Maariyaam

H.K.H.Roodaas Taaddasa (Dr.)

Dilbata dhumaa kan tibba habaabootti hayyoonni Mana Kiristaanaa fi amantootni mooraa haadha keenya Mana Kiristaanaatti walitti qabaman onneen isaanii jaalala Deessuu Waaqaatiin boba’ee, dhandhama galata isheetiinis qalbiin isaanii quuftee, keessattuu, xummura sirnagalateeffannaa tibba habaabootti qalbii isaanii isa sirna galatoo galateeffannaa tibba abaaboo ishee dhumaa galateessee nagahe kan hin jenne sana gammachiisuu baatuus, guyyichi aduu Giiftiin keenya warroota ishee galateessaniif eebbisa ishee itti laattu dha waan ta’eef qalbiin isaanii gammachuun guutamee galata kana sirna galatoo keessa galateessaa dabarsu. Iccitii, dubbisa fi hiika galuumsa isaas kunoo!

ሕብረ ሐመልሚል ቀይሕ ወጸአድዒድ አርአያ ኰሰኰስ ዘብሩር

ተአምርኪ ንጹሕ በአምሳለ ወርቅ ግቡር

ተፈጸመ ናሁ ማሕሌተ ፅገ ሥሙር

አስምኪ ቦቱ ንግሥተ ሰማያት ወምድር

ከመ በሕጽንኪ ያሰምክ ፍቁር

(Raajiin kee qulqulluun halluu adii fi diimaa qabaatee kan calaqqisiisu, bifti isaas akka meetii bareedaatti kan ta’e fakkeenya sookoon (warqeen) kan tolchamee dha. Egaa sirni galateeffannaa tibba habaaboos (ማሕሌተ ፅጌ) xummurame. Yaa Maariyaam mootittii samii fi lafaa Ilmi kee jaalatamaan hammannaa kee jalatti akkuma ciise (booraafate); booraafachuu Isaa kanaan nuuf Kadhadhu.)

Hayyichi Abbaa Tsigge Dingil sirna galata addaa kana kan dubbate, jecha dura aanaan Raajootaa Muuseen dubbate bu’uura godhachuun yeroo ta’u, kunis See.Uum. 2:11-12 irratti “ስሙ ለአሐዱ ፈለግ ኤፌሶን ውእቱ ዘየዐውድ ውስተ ኲሉ ምድረ ኤውላጦን ወህየ ሀሎ ወርቅ፤ ወወርቃ ለይእቲ ምድር ሠናይ ወህየ ሀሎ ዕንቁ… ዘየኀቱ ወዕንቁ… ሐመልሚል፦ Lagni inni tokko maqaan isaa Eefeesooni dha. Innis lafa Ewlaaxoon mara kan obaasu dha.

Achittis sookoon ni jira. Sookoon lafa sanaas bareeda dha. Achittis inquun (elellaa) ifu ni jira ture.” kan jedhu dha.

Kunis fakkeenya mataa isaa danda’e qaba.

  • Inquun (elellaa) fakkeenya qulqullinaa isheeti. Akkuma sookoon sun ifutti, Giiftiin keenyaas cubbuu dhaalaa irraa bilisa akka taate fi qulqullina fi Qulqullummaan kan iftudhaati. Akkuma Kitaabni “ማርያምሰ ተሐቱ እምትካት ውስተ ከርሱ ለአዳም ከመ ባሕርይ ጸዐዳ፤ Maariyaamiin dura irraa kaasee amalummaa Addaam keessatti akka inquu (elellaa) adiitti ni ifti.” jedhutti jechuu dha.
  • Innis, Gannatni fakkeenya Giiftii keenaati, sookoon immoo fakkeenya qulqullinaa fi Qulqullumma isheeti. Akkuma sookoon lafa sanaa qulqulluu ta’etti; amantaa fi naamusni Giiftii keenya qulqulluudhaati. Akkasitti illee ni hiikama.
  • Inquun halluu makaa qabu fakkeenya Gooftaa keenyaati. Inii halluun isaa makaa akkuma ta’e, Gooftaan keenyas Waaqaas namas kan ta’e isadhaati.

Dabalataan immoo Qulqulluun Daawiit Durbee Qilqulleettii ishee lafa dhaalaa Iyyaruusaaleemitti argamte, guuggeen kochoowwan ishee meetii irraa hojjetameen kan fakkeeffamte fi cinaachi ishee immoo sookoon kan bareechifame kana Afuura Waaqayyoon bifa guuggeetiin argee Faar. 67:13 irratti “እመኒ ቤትክሙ ማዕከለ መዋርስ” Gulummaa keessatti yoo bultan illee” jechuun jalqaba irratti Noohi ilma isaa Seem jedhamuuf dhaalchise fi duuba irratti ishee Abrihaamiif kennamte gahee Seem jedhamuun beekkemtutti osoo geessan “ክነፈ ርግብ በብሩር ዘግቡር; Akka baalleewwan meetii irraa hojjetamanitti” jechuun gulummaa Seem ishee achi argamtu keessa gar-laafeenya isheen guuggeen kan fakkeeffamte Giiftiin keenya Qulqulleettin Durbee Maariyaam guuggee kochoowwan ishee meetii irraa hojjetameen fakkeeffamuun ishee; qulqullina foon ishee, qulqullina lubbuu ishee fi qulqullina sammuu ishee fakkeenya kochoo meetii irraa hojjetameen erga ibse booda,

“ወገበዋቲሃኒ በሐመልማለ ወርቅ፤ mudhiin ishees baallee sookoo irraa hojjetameen kan bareechifamte” jechuun sookoon kan fakeeffame mudhiin qalbii ishee “Akkuma dubbattetti naaf haa ta’u.” jechuudhaan misiraachoo Qulqulluu Gabri’eel amanuun kan jabaate ta’uu isaa iccitiin erga ibse booda, deessuu Isaaf (Waaqayyoof) misiraachoo akka himu kan ajaje misiraachoo Qulqulluu Gabri’eeliin Mootii samii fi lafaa kan ta’e Gooftaan gar-laafummaa isheen guuggeen kan fakkeefamte Qulqulleettii Durbee Maariyaam irraa dhalatee Dhala namaaf Fayyina akka laatu “አመ አዘዘ ሰማያዊ ንጉሥ ላዕሌሃ፤ Yeroo Mootiin Samii fi lafaa ishee irratti ajajeetti” jechuun kan dubbatame ishee irratti akka dhugoomee (mirkanaa’ee) jira waan ta’eefi dha. Sabaab kanaafi dha “halluu diimaa fi adii kan qabu fi fakkeenyi isaas meetii bifa gara garaa kan ta’e Raajiin kee fakkeenya sookootiin kan hojjetamee dha” jechaa ishee galateessa.

Hayyichi Abbaa Tsiggee Dingil xummura irratti Sirni Galateeffannaa Tibba Habaaboo  inni gaarii, bareedaa, jaalatamaa fi hamma guyyaa deebi’ee dhufuu Gooftaatti Mana Kiristaanaa Ortodoksi Tawaahidoo Itiyoophiyaatti Fulbaana digadamii jaha irraa kaasee hamma sambata xummura Sadaasa ja’atti kan gahu kun xummuramuu isaa ibsuuf “Egaa sirni galateeffannaa Tibba Habaaboo inni bareedaan ni gahe (xummurame)” jechuun dubbate.

Itti fufuun immoo, daa’imman sammuun isaanii akka hin worraaqne  hadholiinisaanii buqqee mataa isaanii harka isaanii jala kaa’anii akkuma irkisanitti; bobaa ishee (kan Giiftii keenyaa) isa Gooftaa jaalatamaa addunyaa kana irkisee fi kan qabate ni galateessa. Haaluma wal-fakkaatuun barreessaan Malki’aa Maariyaamis:-

“ሰላም ለሕፅንኪ ለጥበበ ሰማይ ምዕራፉ

ዘኢይትረከብ ሱታፉ”

“Bobaa kee isa iccitiin isaa bira gahamuu hin danda’amne fi iddoo qubannaan isaa ogummaa samii ta’eef galata nan galcha.” jechaa ishee galateessa.

Barreessaan Abbaa Tsiggee Dingil jedhamus Ifa kan taate Qulqulleettii Durbee Maariyaamiin “ንግሥተ ሰማይ ወምድር፤ Mootittii lafaa fi samii” Motittii ta’uun ishee kun Raajii Raajootaatiinis ta’e dubbii Duuka Bu’ootaan mirkaneeffamee jira. Raajaa Waaqayyoo kan ta’e Qulqulluun Daawiit Afuurri Waaqayyoo irra bulee waa’ee kabaja, Qulqullummaa, Mootittii ta’uu, Araarsummaa fi Mootii samii fi lafaa kan ta’e Waaqayyoon filatamuu ishee “ijoolleen mootiiwwanis kabaja keef oolu” jechuun Mootii Samii fi lafaa kan deesse Haadha Mootii keenya Kiristoos, ijoolleen yaboon (imaanaa/adaraa) fi waadaa Mootittii samii fi lafaa Gooftummaa Isaaf akka bitaman fi Ulfina Isaa Mootummaa samiif filatamuun isaanii isaaf ifoomee duraan dursee faarsaa isaatiin ishee galateessee jira (Faar. 44:9-17).

Dhugumaan Qulqulleettin Durbee Maariyaam Mootittii ta’uu ishee fi Mootittii jedhamuu ishee Rajaa Daawiit qofa osoo hin ta’in, Raajoonnis Duuka Bu’oonnis Afuurri Qulqulluun tokkichi isaaniif ibsee yeroo barreessan, Raajoota gurguddoo keessaa isa tokko kan ta’e Raajaan Waaqayyoo Isaayyaas Raajii isaa keessatti “Moototni abboota siguddisan ta’u; giiftiiwwan isaaniis guddistoota kee ta’u. adda isaaniis gara lafaatti gad-gombisanii siif sagadu. Dhukkee miila kees ni arraabu.” jechuun Giiftii giiftiiwwanii Mootittii moototaa (mootii dubrtoota ta’an) ta’uu ishee ibsee jira (Raaj. Isaa. 49:23).

Ammas sababa Mootii samii fi lafaa deesseef uummamni hundumtuu Giiftii keenya akka galateessu Ogeessichi Salomoon Kitaaba weedduu weedduu caalu keessatti “Guuggeen koo iddoo raawwannaan koos tokkittii dha. Haadha isheefis tokkittii dha. Deessuu isheefis filatamtuu dha. Dubaroonnis kana arganii ishee galateessu. Giiftiiwwani fi haadholiin manaa ishee galateessu. Isheenis akka biiftuu ganamaa kan daawwatamtu, akka addeessaas kan bareedde, akka aduus kan qulqulloofte fi akka raayyaa kaayyoof hiriiretti kan sodaachistu; Isheen kun eenyu dha?” jechuun kabaja Mootittii isa jia Raajiitiin isaaf mul’ate katabee jira (W/W/Caalu 6:9-10).

Duuka Bu’oota keessaa isa tokko kan ta’e Qulqulluu Yoohaannisis kabaja Mootittii ta’uu ishee kana argee, giiftiiwwan biyya lafaa uffata sookoo yeroo uffatan, kophee sookoos yeroo kaa’atan, gonfoo inquu fi sookoo yeroo gonfatan; Mootittiin samii fi lafaa ishee Aduu dhugaa Kiristoos kan deesse Durbeen Qulqulleettiin garuu, faaya guyyaa kan taate aduu uffattee, faaya halkanii kan ta’an addeessa akka kopheetti kaa’attee; urjiiwwani immoo gonfattee akka argamtu Mul’ata isaa keessa “Mallattoon guddaa samii irra mul’ate. Aduu uffattee, addeessas akka kopheetti kaa’attee, mataa ishee irrattis urjiiwwan kudha lama kan gonfatte” jechuun akkuma Qulqulluun Daawiit dubbatetti innis kabaja dinqisiisaa Mootittii ifatti barsiiseera (Mul. 12:1).

Kanaafuu, namni galateeffannaa kanaan ishee galateessu hundumtuu Ilma ishee gara biyya Misiritti hammannaa isheen hammatamee (baatamee) ishee waliin godaane Iyyasuus Kiristoos akka isaaf kadhattu fi isa araarsitu ishee kadhachaa hayyichi sirna Galateeffannaa Tibba abaaboo xummuramuu isaa ni labse.

Yaa Haadha Waaqayyoo Giiftii keenya; akkuma Abbaa Tsiggee Dingiliin sirna galateeffannaa bareedaa fi jaalatamaa kanaan si galateessu taasisteen, gar-malee kan sijaalannu fi ijoollee kee kan nuyiin illee yeroo hunda akka sigalateessinuuf eebbisa kee akka nuulaattuuf sikadhanna.

Yaada Murtee fi Ibsa Ejjennoo Yaa’ii Afuurawaa Walii Gala 38ffaa kan Yaa’ii Lallaba Teessoo Paatriyaarkii

in

kutaa 5ffaa

  • Kaayyoon ijoo dhaabbata dhimmoota maatii fi daa’immanii, daa’imman hawaasa waliin jiraatani tajaajila nyaataa, uffata fi yaalii fayyaa akka argatan haala mijeessuu dha. Keessattuu yeroo ammaa kanatti gochi gaarii daa’imman haadha fi abbaa hin qabne kununsaa guddisuun maqaa Mana Kiristaanaa keenyaan foyya’ee akka itti fufu yaadachiisaa; kutaalee lallabaa muraasa keessatti dhaabbatichi walii galee hojjechuu dhabuu isaa irraa kan ka’e dhimmi isaa Mana Kiristaanaa keenya irraa darbee gara mana murtii mootummaatti akka qajeelu taasifamee gulummaan (lafa) fi qabeenyi Mana Kiristaanaa keenyaan qabamee ture qaamolee biroon akka irraa haala mijeessaa jira waan ta’eef Qulqulluun Sinoodoos murteewwaan dursee murteesse ammas fooyyessee fi cimsee kallattii dhaabbatichi kutaalee lallabaa waliin wal-ta’aa ittiin hojjetu akka kaa’uu fi kun ta’uu hin danda’u taanaan garuu gulummaa Manni Kiristaanaa maqaa guddisa daa’immaniitiin qabattee baroota dheeraaf eegaa turte kun akka irraa hin fudhatamne fi daa’imman haadha fi abbaa hin qabne akka hin bittinoofne, Manni Kiristaanaa keenya guutuma guutuutti of jalatti oolchitee dambii fi qajeelfama ittiin bulchitu akka qopheessitu gaafachaa galmaan gahuu isaaf immoo gumaacha nuurraa eeggamu  godhuuf waadaa galla.
  • Dhaabbanni sab-qunnamtii Mana Kiristaana keenyaa dhaabatee erga tajaajila kennuu eegale yeroo gabaabaa ta’us, tamsaasa sagantaa idilaawaa isaarratti qooqaalee adda addaatiin adeemsisuun isaa kan jajjabeeffamuu dha. Haa ta’u malee, keessattuu bara bajataa kanatti gubiinsa Mana Kiristaanaa, ajjeefamuu amantootaa, lafa fi mana jireenya isaanii irraa buqqa’uu amantootaa raawwatamaa turan irratti hiriira nagaa gocha sukaneessaa kana balaaleeffatu amantootni dammaqinaan bahan sana dhaabbanni sab-qunnamtii keenya sa’aatii bal’aa kennee gabaasuu dhabuun isaa komii guddaa kan kaasise waan ta’eef dhaabbanni kunis waltajjii Mana Kiristaanaa ta’uun isaa beekkamee tajaajila foyya’aa kennuu akka danda’u ogeeyyi bajata gahaan deeggaramee, irra deddeebii sagantaalee hir’isee sagantaalee haaraa fi wayitawaa gabaasuun dhaabbata sadarkaa isaa eegate akka ta’u yaa’ichi gar-malee yaadachiisa.
  • Manni Kiristaanaa Ortodoksi Tawaahidoo Itiyoophiyaa biyyattii fi daangaa ishee eegsisuun; dhaloota kanaaf seenaa isaa, dabaree (darbii darboo) isaa, beekumsa isaa fi ogummaa adda addaa dabarsuun gumaachi isheen goote ol’aanaa dha. Ta’us, yeroodhaa yerootti naannolee tokko tokkotti gareewwan ejjennoo farra Mana Kiristaanaa qabatanii socha’an baay’achaa dhufan kun heera biyyattiin fi naamusa amantiin ala Mana Kiristaanaa keenya qoruumsa keessa galchuun dhiibbaa irraan gahaa argamu.
  • Bara darbe kutaa lallabaa Sumaalee Itiyoophiyaatti badiin Mana Kiristaana fi amantoota irra gahe hoggantoota naannichaa bara sanaan karoorfamee fi kaayyeeffatamee kan raawatme waan ta’eef lubbuu namaa fi qabeenya amantootaa badeef gatiin (beenyaa/hiirphaa) ogeeyyiin shallagamee mootummaan nannichaa Mana Kiristaanaa keenyaaf akka kaffalu gaafatame osoo hin deebi’in, inumayyuu bara kanatti doorsisni fi gidiraan keessattuu Jimmatti, Kamiseetti, Harargee Bahaatti, Dirree Dawaatti, Goodina Sidaamaatti, Shawaa Kaabaatti, Matakkalitti, fi k.k.fakkaatanitti amantoota keenyarra gahaa jiru daran cimee itti fufuu isaatin Manni Kiristaanaa keenya gubamteetti, luboonni ishees Siida Aarsaa ishee jalatti qalamaniiru, amantootni ajjeefamaniiru, hidhamaniiru, iddoo jireenyaa isaanii irraas godaananiiru. Kanaafuu, carraaqqiin rakkoolee kana mootummaa giddu galeessaaf dhiheessuuf gama Qulqulluu Sinoodoosii godhamaa jiru akkuma eeggametti ta’ee, rakkoon kun yeroodhaa yeroottii dabalaa waan dhufeef doorsisa fi gidiraa Mana Kiristaanaa keenya irra gahaa jiru xiqqeessuufi dursanii ittisuun akka danda’amu badiin tokko gahuun isaatiin duratti erga gahe boodas koree ididla addunyawaa xiinxala fi odeeffannoo  ogummaan deeggarame qaama dhimmi ilaallatuuf akkasumas amantootaaf dursee kennu, ogeeyyii seeraas of keessatti kan hammate, wiirtuu odeeffannoo cimaa kan qabu, walitti dhufeenyi isaas Teessoo Paatriyaarkii irraa kaasee hanga yaa’ii lallabaa Manneen Kiristaanaatti kan gahu Qulqulluu Sinoodoosiin akka hundeeffamu ni gaafanna.
  • Warreen Ilaalcha foonii fi seeneessa dharaa uumuun kitaabaanis ta’e toora sab-qunnamtiitiin tamsaasan; ijaarsa biyyaaf , bulchiinsa gaariif, barumsaaf fi k.k.fakkaataniif walumaa galatti eenyummaa waliigalaa Itiyoophiyaa irratti tola ooltummaa guddaa kan oolte Mana Kiristaanaa keenya ishee ol’aantuu kana actiiviistootni fi namoonni siyaasaa sabaa fi sab-lammoota adda addaa irraa argamne jedhani fi ilaalcha foonii adda addaa qabatanii socho’an Manni Kiristaanaa Ortodoksi Tawaahidoo Itiyoophiyaa hawwattuu SIRNA MOOTUMMAA ILAALCH-TOKKEE (አሐዳዊ ሥርዓት) fi amantaa saba tokkoo qofa akka taate fakkeessanii dubbachuun oduu dhugaa irraa fagaate afaarsan kun amantootni keenya shakkii hin taane keessa akka galan fi Mana Kiristaanaa isaanii akka shakkan taasisuun kun holola dogongoraa fi faayidaa tokkollee kan hin qabne waan ta’eef yaa’iin idila addunyaa kun baay’isee balaaleeffata.

Yaada Murtee fi Ibsa Ejjennoo Yaa’ii Afuurawaa Walii Gala 38ffaa kan Yaa’ii Lallaba Teessoo Paatriyaarkii

in

Kutaa 4ffaa

  • Kitaabileen fi Faaruuwwan Mana Kiristaanaa keenyaan qophaa’anii maxxanfaman hundumtuu Yaa’ii Hayyootaatiin qoratamanii akka maxxanfaman; hojii kanaafiis manni maxxansaa Tinsaa’ee Za Gubaa’ee cimee galmaan gahuu akka danda’u daran akka cimu ta’ee, kitaalolee kanaan dura Mana Kiristaanaa keenyaan qophaa’anii faayidaa irra oolaa turan dhaabbilee fi namoota dhuunfaatiin karaa seeraan ala ta’een maxxanfamaa fi ittiin daldalamaa jira waan ta’eef, Manni Kiristaanaa Kitaabolee Mataa ishee sirritti eeguun maxxansaa amantoota isheef akka dhiheessitu fi barsiifannaa ishee isa bu’uuraa, isa dhugaa fi sirrii ta’e kana karaa sirrii ta’een akka waliin geessu waan dandeenyu hunda godhuuf waadaa galla.
  • Tibba kana gochi sukaneessaa amantoota fi Mana Kiristaanaa keenya irra gahaa jiru itti baay’achaa jiru, Manneen Kiristaanaa haala kanaan dura irraa caaluun wal-gargaaruu fi Manneen Kiristaanaa gubatani fi cufamani irra deebi’uun ijaaruuf fi kan cufamani banuuf wal-deeggeruun durii kaasee aadaa keenya waan ta’eef, Manneen Kiristaanaa biyyota alaa fi kutaa lallabaa Finfinnee keessatti argamani, itti gaafatamtootni waajjiraalee Manneen Kiristaanaa, Kawaalota fi Yaa’iiwwan Barnoota Mana Kiristaanaa baadiyyaa gargaaruuf sochiin godhamaa jiru daran akka cimee akka itti fufu yaa’ichi ni yaadachiisa.
  • Kolleejonni Afuurawaa Qulqulleettii Sillaasee, Sawaasawa Birhaan Qulqulluu Phaawloos fi Qulqulluu Fireemnaaxoos Abbaa Salaamaa Kasaatee Birihaan hamma ammaa Mana Kiristaanaa keenyaaf humna namaa sirritti leenji’e dabaluun fi lallabdoota Wangeelaa horachuun wal-qabatee shorri/gaheen/ isaan taphatan ol’aanaa ta’uun isaa akkuma eeggametti ta’ee, fuul-duraafis simannaa barattoota isaanii dabalanii calallii bartootaan fi haala baruu barsiisuun walqabatee of-eeggannaa guddaa fi too’annaa barbaachisu godhuun dagaaganii akka itti fufani yaadachiisaa, lallabdoota Wangeelaa gahuumsaan fi beekumsaan akka horataniif waan nurraa eeggamu bahuuf waadaa galla.
  • Gamoowwani fi Manneen qabeenya dhaabbatoo Mana Kiristaanaa fi hambaalee abbootaa kan ta’an ammas carraaqqii mana lubummaa ol’aanaa fi Qulqulluu abbaa keenya Abuuna Maatiyaasiin akkasumas ajaja gaarii muummicha ministeeraa Dr. Abiyyi Ahmadiin deebi’aa jiru waan ta’eef kiraan isaanii seeraan sassaabamaa qixa sirriin fayyadamummaa Manni Kiristaanaa fi hayyoonni Mana Kiristaanaa carraaqqii faayidaa akka irraa argatan taasifamuuf deeggarsa barbaachisu hunda godhuuf waadaa galla.
  • Kaayyoon ijoo dhaabbata dhimmoota maatii fi daa’immanii, daa’imman hawaasa waliin jiraatani tajaajila nyaataa, uffannaa fi yaalii fayyaa akka argatan haala mijeessuu dha. Keessattuu yeroo ammaa kanatti gochi gaarii daa’imman haadha fi abbaa hin qabne kununsaa guddisuun maqaa Mana Kiristaanaa keenyaan foyya’ee akka itti fufu yaadachiisaa; kutaalee lallabaa muraasa keessatti dhaabbatichi walii galee hojjechuu dhabuu isaa irraa kan ka’e dhimmi isaa Mana Kiristaanaa keenya irraa darbee gara mana murtii mootummaatti akka qajeelu taasifamee gulummaan (lafa) fi qabeenyi Mana Kiristaanaa keenyaan qabamee ture qaamolee biroon akka irraa haala mijeessaa jira waan ta’eef Qulqulluun Sinoodoos murteewwaan dursee murteesse ammas fooyyessee fi cimsee kallattii dhaabbatichi kutaalee lallabaa waliin wal-ta’aa ittiin hojjetu akka kaa’uu fi kun ta’uu hin danda’u taanaan garuu gulummaa Manni Kiristaanaa maqaa guddisa daa’immaniitiin qabattee baroota dheeraaf eegaa turte kun akka irraa hin fudhatamne fi daa’imman haadha fi abbaa hin qabne akka hin bittinoofne, Manni Kiristaanaa keenya guutuma guutuutti of jalatti oolchitee dambii fi qajeelfama ittiin bulchitu akka qopheessitu gaafachaa galmaan gahuu isaaf immoo gumaacha nuurraa eeggamu  godhuuf waadaa galla.

Yaada Murtee fi Ibsa Ejjennoo Yaa’ii Afuurawaa Walii Gala 38ffaa kan Yaa’ii Lallaba Teessoo Paatriyaarkii

in

Kutaa 3ffaa

  • Manni Kiristaanaa keenyaa Kawaalota fi Manneen Kiristaanaa kumaatamaan laakka’aman; luboota, tajaajiltoota fi amantoota miiliyoonaan lakkaa’aman kan qabdu ta’uun ishee ni beekkama.  Kana irraa yeroo ilaallu, Meeshaaleen Qulqullaa’oo irra caalaatti kan argaman namoota dhuunfaa fi namoota amantaan isaanii faallaa ta’e irraayi. Kanaafuu, haala kana hundee isaatirraa sirreessuuf fi Mana Kiristaanaa keenya fayyadamtuu godhuuf dhaabbanni ogummaa harkaa Goofaa cimee akka itti fufuuf fi dhaabbatichi ramaddii bajataa fi human namaa gahaa ta’een deeggaramee, naannolee adda addaatti dameewwan banee Meeshaalee Qulqullaa’oo baay’inaanis ta’e qulqullinaan oomishee dhiheessuun dorgomaa akka ta’u godhuun namoonni adda addaa karaa seeraan alaatiin meshaalee oomishaman hundumaa dhaabbatuma keenyatti sadarkaa fedhii amantoota keenya quubsuu danda’uun  qulqullinaan akka oomishu yaa’iin kun yaadachiiseera.
  • Kawaalonni Mana Kiristaanaa Ortodoksi Tawaahidoo Itiyoophiyaa madda seeraa fi heeraa, argama ga’uumsa bulchiinsaa, abbaa Hambaalee fi Meeshaalee Qulqullaa’oo, wiirtuu Kadhannaa, barumsaa fi naamusaa ta’uun isaanii beekkamaa dha. Kun cimee itti fufuu kan qabu yeroo ta’u; gama biraatiin garuu, Kawaalota gurguddoo Kutaalee adda addaa keessa argamanitti heera Mana Kiristaanaan fi seera Kawaalaan alatti fedhii fi faaydaa dhuunfaa isaanii eegsisuuf jecha osoo hin ergamin ergamneerra, osoo hin muudamin muudamneerra, gahuumsa Afuurawaa osoo hin qabaatin geenyeerra jechaa rakkoolee adda addaa uumuun amantoota burjaajeessaa warroota maallaqa miiliyoonaann lakkaa’amu faayidaa dhuunfaa isaaniif oolchaa jiran gar-malee kan balaaleeffannu ta’uu ibsaa seera Kawaalotaa eegsisuuf jecha wal-cinaa dhaabbachuun cimnee hojjechuuf waadaa galla.
  • Barnootni yaa’ii Mana Kiristaanaa (አብነት ትምህርት) haala barnoota ammayyaa waliin walitti qindaa’ee ittiin kennamuu danda’u irratti kan xiyyeeffatu imaammanni barnootaa wiirtuulee leenjii fi barnootaatiin osoo qophaa’e hayyoota tajaajila waliigalaa Mana Kiristaanaaf gahuumsa qaban horachuun waan danda’amuuf, manneen barnoota Yaa’ii Mana Kiristaanaa cimee akka itti fufu yaa’ichi ni yaadachiisa.
  • Hoggansi tajaajila Heeraa mana lubummaa ol’aanaa carraaqqiin inni mirga Mana Kiristaanaa keenya eegsisuuf godhaa jiru cimee akka itti fufu fi dhaddachi Afuurawaa isaas bifa seera Mana Kiristaanaa eeggen murtee Afuurawaa kennuun isaa Mana Kiristaanaa keenyaaf bu’aa qabeessa dha. Haa ta’u malee, dirra sanaaf seerri bahee qaamolee dhimmichi isaan ilaallatuuf dhihaatee beekkamtii akka argatu gaaffiin wal-irraa hin cinne dhihaataa turus, furam dhabuun isaa gar-malee kan nama gaddisiisu yoo ta’u, rakkoolee bulchiinsa keessaatiin uumaman ilaalchisee ofii  keenyaaf ofuma keenyaan murtee kennuun cimee akka itti fufuuf godhuun cinaatti carraaqqiin Manni Kiristaanaan keenya mana murtii Afuurawaa mootummaa birattis beekkamtii qabu akka qabaattuuf godhamu karaa hoggansa heeraatiin cimee akka itti fufu yaa’ichi ni yaadachiisa.