Dn. Ga/Sillaasee Shittaahun
“ወበጽባሕ ተንሥአ ወአሌለየ ጥቀ ወወፂኦ ሖረ ሐቅለ ወጸለየ በህየ፡፡ ወዴገንዎ ስምዖን ወእለ ምስሌሁ፡፡ ወሶበ ረከብዎ ይብልዎ እንጋ ኵሉ ሕዝብ የኀሥሡከ፡፡ Subiin, odoo lafti hin bari’in ka’ee gadi bahe. Gara lafa onaattis dhaqee achittis kadhannaasaa geesse. Simi’ooni fi warroonni isa wajjiin turan fiigaa Isa duuka bu’an. Hoggaa Isa argatanis “Hundinuu Si barbaadaa jiru. ”jedhaniin.” jedha.
Duraan dursinee, gaalee “Hundinuu sibarbaadaa jiru.” Jedhu laaluun barbaachisaa dha. “Hundinuu sibarbaadu.” Yaadni jedhu uummamni hundinu jechuunis;-
laftis waaqnis (samiin) gammaduuf jecha Waaqayyo barbaadu.
“ይትፌሥሁ ሰማያት፤ ወትትሐሰይ ምድር፡፡ ወይብሉ ነግሠ እግዚአብሔር ማዕከለ አሕዛብ፡፡ Samiiwwan haa gammadan! laftis haa gammaddu! “Uummata amantii maleeyyii gidduuttis Waaqayyoon ulfaate.” Haa jedhan! Kit. Seen. ፩ffaa ፲፮፥፴፩/16:31
Lubbuu qabeeyyiinis Waaqayyoon barbaadu.
ይባርክዎ አንበር ወኵሉ ዘይትሐውስ ውስተ ማይ ለእግዚአብሔር፡፡…. Qurxummiiwwanii fi uummamtoonni bishaan keessa jiraatan hundi Waaqayyo galateeffatu.” Daan. ፫፥፶፯-፶፱ /3:57-59
lubbuu dhabeeyyiinis,
“ይባርክዎ ፀሐይ ወወርኅ ለእግዚአብሔር………፡፡ Aduu fi Addeessi (ji’i) Waaqayyoon galateeffatu. /Waaqayyoof galata dhiheessu./ ……………..” Daan. ፫፥፵-፶፮/3:40-56
Hundarraa immoo Ilmi namaa Waaqayyoo ni barbaada. Kunis dhaalaa Mootummaasaa faarsaa maqaa Isaa galateeffataa Qulqullummaasaa ta’uudhaafi.
ወእመከመሰ ውሉደ እግዚአብሔር ንሕነ ወራስያኒሁ ንሕነ፤ ወእምከመሂ ወራስያነ እግዚአብሔር ንሕነ መዋርስቲሁኬ ለክርስቶስ ወእምከመሂ ወራስያነ እግዚአብሔር ንሕነ ወመዋርስቲሁ ለክርስቶስ ንሕነ ወእምከመሰ ዐረይነ ሕማመ ንዔሪ ክብረ ምስሌሁ፡፡ Nuyi ijoollee Waaqayyoo erga taane, warra waan hundumaa argatan ni taana. Waan kana hundumaas Waaqayyoo biraa ni arganna. Kiristoosi wajjiin erga dhiphannee, Isa wajjiin immoo ulfaachuudhaaf, Room. ፰፥፲፯/8:17
Kana fi kanneen kana fakkaatan kaasuu ni dandeenya. Jechi ‘Hundinuu’ jedhu jecha daangaan isaa hanga eessaa akka ta’eyyuu kan hin beekamne dha.
Har’aaf garuu, waa’ee namoota Gooftaa keenya Fayyisaa keenya Iyyasuus Kiristoos duuka bu’aa, bakka Inni oolu oolaa bakka Inni buluttis bulaa Isa hordofaa turan kaasuuf barbaadameeti. Jara Isa hordofan kanas bakka gurguddoo shanitti hirree ilaalla.
Tokkoffaa, warrootni nyaata nyatanii quufaniif qofa Isa (Gooftaa) duuka bu’an baay’ee dha. Isaan kun immoo Gooftaa keenya Fayyisaa keenya Iyyasuus Kiristoosiin komatamaniiru. Gooftaan keenya Fayyisaan keenya Iyyasuus Kiristoos biddeena shanii fi qurxummii lama eebbisee itti kenninaan /laannaan/ nyaatanii hafteen isaa leemaata kudha lama ta’ee argameera. Biddeena soorataaf isaaniif dhihaaterraa isa dhumarra haftee ta’ee duraa ka’etu caaleera. Kanaafis, Maat. ፲፬፥፲፯-፳፩/14:17-21 dubbisuun gahaa dha. “ወይቤልዎ አልብነ ዝየ ዘእንበለ ኀምስ ኅብስት ወክሌኤቲ ዓሣ፡፡ ወይቤሎሙ አምጽእዎን ሊተ ዝየ፡፡ ወአዘዞሙ ለሰብእ ይርፍቁ ዲበ ሣዕር ወነሥአ ውእተ ኀምሰ ኅብስተ ወክሌኤ ዓሣ ወነጸረ ኀበ ሰማይ ወባረከ ወፈተተ ወወሀበ ለአርዳኢሁ ወአርዳኢሁኒ አቅረቡ ለሕዝብ፡፡ ወበልኡ ኵሎሙ ወጸግቡ ወአግኀሡ ዘተርፈ ፍተታተ ወመልአ ዐሠርተ ወክልኤተ መዛርዐ ምሉአ፡፡ ወእለሰ በልኡ እሙንቱ ሰብእ ኀምሳ ምእት (፶፻) ብእሲ ዘእንበለ አንስት ወደቅ፡፡ “Biddeena shanii fi qurxummii lamaan ala homaa hin qabnu” jedhaniin. Innis (Gooftaan keenya Fayyisaan keenya Iyyasuus Kiristoos) “As Natti fidaa!” jedheen. Uummata sanaanis margarra akka taa’aniif ajajeen. Biddeena shanan fi qurxummii lamaan sana fuudhee gara waaqaatti (samiitti) ol laalee ni eebbise. Cabsees Duuka Bu’oota Isaaf kenne. Duuka Bu’ootnis uummataaf dhiheessani. Hundi isaanii ni nyaatan ni quufanis. Hafteen nyaata sanaas leemata kudha lama guutuu ta’e. Namootni nyaatan dubartootni fi daa’imman odoo hin lakkaa’amin baay’inni isaanii kuma shani ture.” jedha.
Innis (Gooftaan keenya Fayyisaan keenya Iyyasuus Kiristoos), namoota kanaaf akkas jedhee deebiseef jira. “ወአውስአ እግዚእ ኢየሱስ ወይቤሎሙ አማን አማን እብለክሙ ከመ አኮ አንትሙ ዘተኀሥሡኒ በእንተ ዘርኢክሙ ተአምራተ አላ በእንተ ዘበላዕክሙ ኅብስተ ወጸገብክሙ፡፡ ተገብሩ እንከሰ አኮ ለመብልዕ ኀላፊ አላ ለመብልዕ ዘይነብር ለሕይወት ዘለዓለም ዘይሁበክሙ ወልደ ዕጓለ እመሕያው እስመ ለዘሰ እግዚአብሔር አብ ኀተሞ፡፡ Dhugumaa dhugatti isinitti hima. Isin dinqii argitaniif utuu hin ta’in, biddeena nyaattanii waan quuftaniif qofa nabarbaaddu. Nyaata baduuf hin dhama’inaa! Nyaata jireenyi bara baraa ittiin argamuuf dhama’aa malee! Nyaata Ilmi Namaa (Gooftaa keenya Fayyisaa keenya Iyyasuus Kiristoos) kennuuuf fi Nyata Isa Jireenya Bara Baraaf ta’u sanaaf dhama’aa malee! Isa kanaan Waaqni Abbaan chaappeessee (gudunfee) jira waan ta’eef.” Yooh. ፮፥፳፮-፳፱/6:26-29 Caqasni kun waan guddaa nubrsiisa. Isaan kun kaayyoon isaanii fayyina fooniis ta’e kan lubbuu hin fedhan. Dubbii xaxuuf illee miti. Segalee Waaqayyoo beela’aniif fi dheebotaniifis miti. Kaayyoon isaanii inni guddaan nyaata foonii nyaatanii quufuu qofa. Gooftaan keenya Fayyisaan keenya Iyyasuus Kiristoos immoo Nyaata baduuf jecha dhama’uun, nyaata jireenyi bara baraa ittiin argamu irraa fagaannee, obboloota keenya lagannee, gidiraa adda addaaf isaan saaxillee, qomoo keenya waaqeeffachaa waan Afuurawaa irraa maqnee (Yooh. ፬፥፩-፵፩/4:1-41), qabeenya keenya abdachaa, beekkamtii keenya dahoo godhachaa, Miiltoowwan Waaqayyoo (Qulqulloota) irraa fagaannee suga fi gargaarsa isaanii dagannee jiraachuu akka hin qabne nugorsa.
Inni lammaffaan immoo, warroota dhukkuba fooniirraa fayyina argachuuf qofa Isa (Gooftaa keenya Fayyisaa keenya Iyyasuus Kiristoos) duuka bu’aa turani dha. “ወአንሶሰወ እግዚእ ኢየሱስ ውስተ ኵሉ ገሊላ እንዘ ይሜህር በምኵራባቲሆሙ ወይሰብክ ወንጌለ መንግሥት ወይፌውስ ኵሎ ደዌ ወኵሎ ሕማመ ዘውስተ ሕዝብ፡፡ Gooftaan keenya Fayyisaan keenya Iyyasuus Kiristoosis mana sagadaa isaanii keessa barsiisaa, Wangeela Mootummaa Isaas lallabaa, dhukkuba adda addaa irraas asaan fayyisaa, magaalota fi mandaroota isaanii keessa naanna’aa ture.” jedha Maat. ፬፥፳፫/4፡23. Caqasoota Maat. ፱፥፴፭/9፡35, Maar. ፩፥፳፫/1:23, Yooh. ፭፥፩-፲፯/5፡1-17 illee dabalataan dubbisuunis faaydaa guddaa qaba.
Haa ta’u malee, namootni dhukkuba lamxii isaanii irraa bayyanatan keessaa baay’een isaanii gara fedhii foonii isaaniitti sokkaniiru. Battala tokkotti namootni kudhan dhukkuba isaaniirraa fayyanii turan. Isaan keessaa garuu, gara Gooftaa keenya Fayyisaa keenya Iyyasuus Kiristoos deebi’ee Isa galateeffate nama tokko qofa. Innis (Gooftaan keenya Fayyisaan keenya Iyyasuus Kiristoos) kana ilaalee, “ወርእዮ አሐዱ እምኔሆሙ ከመ ነጽሐ ተመይጠ እንዘ የአኵቶ ለእግዚአብሔር በዐቢይ ቃል፡፡ ወሰገደ ታኅተ እገሪሁ ለእግዚእ ኢየሱስ በገጹ ወአእኰቶ ወሳምራዊ ብእሲ ውእቱ ብእሲሁ፡፡ ወአውስአ እግዚእ ኢየሱስ ወይቤሎ “አኮኑ ዐሠርቱ እሙንቱ አንትሙ እለ ነጻሕክሙ አይቴኑ እንከ ተስዐቱ?” ሎሙሰ ተስእኖሙ ተመይጦ ወአእኩቶቶ ለእግዚአብሔር ዘእንበለ ዝንቱ ዘካልእ ሕዝቡ፡፡ ወይቤሎ ተንስእ ወሑር ሃይማኖትከ አሕየወተከ፡፡ Isaan keessaa Inni tokko akka fayye arginaan, sagalee guddaadhaan Waaqayyoof galata galchaa deebi’ee gara Gooftaa keenya Fayyisaa keenya Iyyasuus Kiristoos ni dhufe. Miila Gooftaa keenya Fayyisaa keenya Iyyasuus Kiristoos jalatti sagadee, Isa galateeffates; innis nama Samaariyaa ture. Gooftaan keenya Fayyisaan keenya Iyyasuus Kiristoos deebisee, “Namoota kudhani mitii kan qulqullaa’an (fayyan)? Saglan isaanii meerree? Isaan nama ormaa kanarraa hafan keessaa namni galata dhiheessuuf deebi’e hin argamnee? jedhe. Gooftaan keenya Fayyisaan keenya Iyyasuus Kiristoos yoomus namichaan “Ka’ii, gali! Amantiin kee sifayyiseera.” jedheen. Luuq. ፲፯፥፲፭-፲፱/17:15-19
Kaayyoon jara kanaa immoo nama ajaa’ibsiisa. Dura hoggaa dhufan, “ኢየሱስ ሊቅ ተሣሀለነ፡፡ Yaa Gooftaa keenya Fayyisaa keenya Iyyasuus Kiristoos nu maari!” jechaa turan. Amma immoo lamxii isaaniirraa fayyinaan (qulqulloofnaan) Waaqayyoof galata galchuuf yeroo dhaban. Nullee akkasuma. Baay’een keenya fayyina argachuuf gara Waaqayyoo hoggaa dhufnu, booyaa, kufaa, ka’aa, sagadaa, galateeffachaa fi aarsaawwan adda addaa kanfalaa dhufna. Erga fayyine booda garuu, gara mana Waaqayyoo deemuu dhiisna. Gara Waaqayyootti kadhachuu dhiifnee namoota abdannna. Siyaasa abdanna, aangoo keenya abdanna. Qomoo keenya abdanna. Waaqa tolfamaa abdii godhanna. Warra galata hin qabne taana.
Inni (Gooftaan keenya Fayyisaan keenya Iyyasuus Kiristoos) garuu, namoota kanaan gar-malee komateera. Namoota isaan gargaaraniif galata galchuu dhabuun waan nama fayyaa qabu irraa eeggamu miti. Naamusni kiristaanotaas kana miti. Tola ooltummaa Waaqayyoos ta’e kan namaa hin irraanfatan. Waan Waaqayyo isaaniif arjoome laalaa fi yaadachaa namoota biroof ni arjoomu. Waaqayyo cubbuu isaanii isaaniif dhiisnaan isaan illee namoota biroof yakka isaanii ni dhiisuuf.
Gareen sadaffaan immoo, Gooftaan keenya Fayyisaan keenya Iyyasuus Kiristoos bareedinni fi simboon Isaa laalamee hin quufamu waan ta’eef warra bareedinaa fi simboo Isaa laaluuf fi dinqisiifachuuf qofa dhufan jiru. “ወቦአ ኢያሪኮ እግዚእ ኢየሱስ ወእንዘ የኀልፍ እምህየ ናሁ ረከበ ብእሴ ዘስሙ ዘኬዎስ መልአኮሙ ለመጸብሓን ወባዕል ውእቱ ወየኀሥሥ ይርአዮ ለእግዚእ ኢየሱስ ወያእምር ከመ መኑ ውእቱ ወኢያበውሖ ብዝኀ ሰብእ እስመ ሐፂር ውእቱ በቆሙ፡፡ ወሮጸ ቅድሜሁ ወዐርገ ዲበ ሰግላ ከመ ይርአዮ እስመ ይእቲ ፍኖት ሀለዎ ይኅልፍ፡፡ Gara Iyyaariikoo seenee darbaa ture. Zakkewoos, innis namoota gibira sassaabaniif too’ataa kan ta’e Gooftaan keenya Fayyisaan keenya Iyyasuus Kiristoosiinis eenyu akka ta’e arguuf barbaada ture. Hojjaan isaas gabaabaa ture. Gooftaa keenya Fayyisaa keenya Iyyasuus Kiristoos ilaaluuf gara duratti fiigee muka harbuurra yaabe. Gooftaanis iddoo sana gahee “ወበጺሖ እግዚእ ኢየሱስ ህየ አንስአ አዕይንቲሁ ወነጸሮ ወይቤሎ ዘኬዎስ አፍጥን ወረድ እስመ ዮም ሀለወኒ አዐል ቤተከ፡፡ Har’a mana keetti ooluuf Nan barbaada waan ta’eef dafii harbuu kanarraa bu’i.” jedheen. Innis (Zakkewoos) dafee bu’ee Gooftaa isaa gammachuudhaan simate.” Luuq. ፲፱፥፭/19:5
Kanarraas waan baay’ee hubanna. Baay’een keenya waan Afuurawaaf dursa ni kennu jedhamnee oggaa eegamnu; waan dachii kanarra baduu danda’uuf yeroo rognu/loognu ni mul’anna. Jaalala adduunyaaf jecha jaalala Waaqayyoo fi jaalala Qulqullootaarraa fagaannee gara wantoota Waaqni hin jaalannetti maquudhaan yeroo of-wareegnu ni mil’ata.
Kana qofa miti, ilaalchuma fooniisaarratti hundaa’uun bareedina fooniif kabaja kennaa fi amaleeffachaa Mana Kiristaanaasaa dhiisee gara amantaa alagaatti kan deemus xiqqaa miti. Nama adduunyaa hordofaa kan badus baay’ee dha. Bareedina fuulaa (simboo namaa), sagalee, deemsa, haala dubbii, kalaqa sammuu fi k.k.f. amaleeffachuuraa darbee hanga isaan waaqeeffatanitti kan geessu akka walii galatti yoo ta’e bareedina foonii ti.
Sabni Waaqayyoo garuu, nama waan adduunyaa (foonii) tuffachuu qabu dha. Kana nu hubachiisuufis Waaqayyo Qulqulluu abbaa Eefreem isa Sooriyaarra bulee “አማን መነኑ ሰማዕት ጣዕማ ለዛ ዓለም፡፡ ወከአዉ ደሞሙ በእንተ እግዚአብሔር ወተአገሱ ሞተ መሪረ በእንተ መንግሥተ ሰማያት፡፡ Wareegamtoonni dhugumatti miidhagina adduunyaa kanaa tuffatan, dhiigasaaniis Waaqayyoof jecha dhangalaasan. Mootummaa Waaqayyoofis du’a hadhaa’aa obsan.” (Galata Maariyaam kan Kamisaa) jechuun miidhagina adduunyaa kanaa tuffachuun, Waaqayyoof jecha aarsaa barbaachisu hunda kaffaluun fi Mootummaa Waaqayyoofis jecha gatii kanfalamu hunda kanfaluun barbaachisaa akka ta’e fi akkuma Salomoon ogeessichi “Simboon soba; bareedinnis.” Jechuun dubbateen Fak. ፴፩፥፴/31:30 nus isuma kana dhaqna godhannee waan dursa argachuu qabuuf dursa kennaa, waan Waaqayyoon hin jaalanne immoo lagachaa laphee keenya Waaqayyootti deeffachuun lubbuu keenyaaf boqannaa foon keenyaafis dhiifama barootaan hin dulloomne arganna.
Garri afraffaan immoo warra himannaaf qofa Isa barbaadanii dha. Kitaabni Qulqulluu akkas nuun jedha. Fakkeenyaaf:
1. “ወእምዝ ይቤሎ ለውእቱ ብእሲ ስፋሕ እዴከ ወሰፍሐ እዴሁ ወሐይወት ሶቤሃ ወኮነት ከመ ካልእታ፡፡ ወወጺኦሙ ፈሪሳውያን ተማከሩ በእንቲአሁ ከመ ይቅትልዎ፡፡ Sanaan boodaas, namicha sanaan “Harka kee diriirsi!” jedheen; innis harkasaa diriirse. Harki isaas akkuma harka fayyaaleettii ishii kaanitti taateef (Harka bitaachaa dha yoo jedhan, akka harka isa mirgaatti; yoommoo harka mirgaa dha jedhan, akkuma harka bitaachaa isaatti taateef. Akka wangeela Luuqaasitti yoo ta’e harka mirgaatu naafe. Luuq. ፮፥፮-፲፩/6:6-11) Fariisonniis achii bahanii Isa ajjeesuuf mari’atan.” Maat. ፲፪፥፱-፲፬/12:9-14
2. “ወተንስኡ ኵሎሙ በምልኦሙ ወወስድዎ ኀበ ጲላጦስ፡፡ ወአኀዙ ያስተዋድይዎ ወይቤሉ ”ረከብናሁ ለዝንቱ እንዘ ያዐልዎሙ ለሕዝብ ብነ ወይከልኦሙ ኢየሀቡ ጸባሕተ ለቄሳር ወይሬሲ ርእሶ ክርስቶስሃ ንጉሠ እስራኤል፡፡” Hundumtuu ka’anii gara Philaaxoositti Isa (Gooftaa keenya Fayyisaa keenya Iyyasuus Kiristoos) geessan. Akkas jechaas Isa (Gooftaa keenya Fayyisaa keenya Iyyasuus Kiristoos) himachuu eegalan. “Namni kun uummatni keenya Mootichaaf gibira akaa hin kaffalle kakaasaa, ofii Isaatinis Kiristoos Mootii Israa’eel hoggaa taasisu Isa Agarre.” jechuudhaan. Luuq. ፳፪፥፩-፭/22:1-5
3. “ወይቤልዎ “ኦ ሊቅ ረከብናሃ ለዛቲ ብእሲት እንዘ ትኤብስ በዝሙት፡፡ ወበሕግነሰ ሠርዐ ሙሴ ከመ ትትወገር በእብን፡፡ ወአንተሰ እንከ ምንተ ትብል በእንቲአሃ?” ወዘንተ ይቤሉ እንዘ ያሜክርዎ ከመ ይርከቡ ምክንያተ ላዕሌሁ በዘያስተዋድይዎ፡፡ “Yaa Barsiisaa, dubartii tana hoggaa sagaagltu argannee qabnee fidneerra. Dubartii dalaga akkanaa kanarra bobbaatee jirtu argamnaan dhagaan tumamtee haa ajjeefamtu!” jechuun seerri nu ajajeera.” (Yooh. ፰፥፩-፲፩/8:1-11)
Caqasoota armaan olii kana yoo laalle fariisonni himannaaf qofa Isa (Gooftaa keenya Fayyisaa keenya Iyyasuus Kiristoos) duuka bu’aa turanis baay’ee dha. Akkuma Maat. ፲፪፥፱-፲፬/12:9-14 irratti ibsameen fi Se/Bahuu ፳፥፰-፲፩/20:8-11 dahoo godhachuun, gaaffii himannaa banuuf nufayyada jedhanii kaasanis “ይከውንኑ በሰንበት ፈውሶ? Guyyaa sambatatti fayyisuun ni eeyyamamaa?” kan jedhu ture. “Hin danda’amu” yoo jedhe, “An nama Waaqayyooti haa jedhu malee miidhamni namaa Isa hin quuqu.” Jechuuf; “Fayyisuun ni eeyyamama.” Yoo jedhe immoo, ‘Seera Muusee ni diige.” Jechaa himachuuf qophaa’anii turan. Ayyaaneeffannaa sambataa isaan hordofan maal akka fakkaatu fi isaan illee hangam jireenya Afuurawaa irraa akka fagaatan sirritti agarsiisa. Gooftaan keenya Fayyisaan keenya Iyyasuus Kiristoosis irratti baree, gaaffii isaan kaasaniif deebii isaa bifuma gaaffiitiin deebiseefi jira. Akkas jechuun “መኑ እምውስቴትክሙ ብእሲ ዘቦ አሐዱ በግዕ ወእመ ወድቆ በሰንበት ውስተ ግብ አኮኑ ይእኅዞ ወያነሥኦ? Guyyaa sambatatti namni hoolaa tokko qabu hoolaan isaa boolla keessa odoo bu’e dhaqee boolla sana keessaa kan hin baasne jiraa?”
Kaayyoon isaanii inni guddaan hojiin fayyinaa kun fedha Gooftaa keenya Fayyisaa keenya Iyyasuus Kiristoosiin waan raawwatameef qofa hinaaffaniiti malee, sababa biraa Gooftaa kaanyarratti argataniif miti. Guyyaa sambatatti hojii fooniitu dhorkama malee hojiin Afuurawaa hin dhorkamne. Kanaafis Se/Bahuu ፳፥፰-፲፩/20:8-11 dubbisuun dhugaasaa nutti hima.
Fakkeenya isa lammaffaas yoo laalle, hojii Afuurawaa Gooftaan keenya Fayyisaan keenya Iyyasuus Kiristoos hojjechaa tureen gar-malee waan aaraniif qofa waan Gooftaan keenya Fayyisaan keenya Iyyasuus Kiristoos hin jenne, jedheera jechaa Isatti roorisaa (roorroo dhageessisaa) turaniiru. Mootiin tokko mootummaa isaarratti yoo dhufan hin jaalatu waan ta’eef, Gooftaan keenya gibira mootichaaf kaffalamuu qabu akka hin kaffalmne dhoowwachaa akka jiru fakeessanii himannaaf dhiheessani. Waan Gooftaan keenya Fayyisaan keenya Iyyasuus Kiristoos barsiise “ኦ ነአምር ከመ ጽድቀ ትነግር ወትሜህር ወኢታደሉ ለገጽ ወርቱዐ ትሜህር ፍኖተ እግዚአብሔር፡፡ ይከውነነሁ ነሀብ ጸባሕተ ለቄሳር? ወሚመ አልቦኑ? Yaa barsiisaa, waan Ati dubbattu dhugaa akka ta’e fi sagaleen Ati barsiistus sagalee Waaqayyoo Isa dhugaa akka ta’e akkasumas fuula namaa laaltee loogii akka hin hojannes ni beekna. Maarree, mootiif gibira kaffaluun sirrii dha moo sirrii miti?” Jedhanii Gooftaa keenya Fayyisaa keenya Iyyasuus Kiristoos gaafannaan, Gooftaan keenyaas “Maaf akkanatti naqorattu? Maallaqicha Natti agarsiisaa!” jedheen. Isaanis fidanii itti agarsiisan. “Suuraan fi barreeffamni maallaqicharra jiru kan eenyu ti?” jedheen. Isaanis, “Kan mootichaa ti.” Jedhaniin. Gooftaan keenya Fayyisaan keenya Iyyasuus Kiristoos illee “ሀቡ ዘቄሳር ለቄሳር ወዘእግዚአብሔር ለእግዚአብሔር፡፡ Kan mootii mootiif kan Waaqayyoo immoo Waaqayyoof laadhaa! jedheen”. Luuq. ፳፥፳-፳፮/20:20-26 Waanuma kana qofa kan Inni dubbate.
Garuu, Inni kan barsiise kan biraa isaan kaasanii himannaaf kan dhiheessan immoo kan biraa ti. Akkuma Kitaabni Qulqulluun “ይመይጥዎ ለቃለ መጽሐፍ ከመ ሜጥዎን ለብዙኃን መጻሕፍት ለግዕዞሙ ወያማስኑ፡፡ Akkuma kitaabolee biro jallisanitti isa kanas fedhuma fooniisaaniif jecha ni jallisu.” jedhuun jechuu dha. Pheex. ፩ffaa ፫፥፱/3:9 Yaadni amma kaafne kun namootni himannaaf qofa Gooftaa keenya Fayyisaa keenya Iyyasuus Kiristoos duuka bu’aa turan jiraachuusaaniif ragaa tokko.
Fakkeenyi inni sadaffaan immoo, hammeenya fariisotaa daran kan ibsu dha.
፩ffaa jarri kun dubartii kana “Hoggaa isheen sagaagaltu/eejju arginaan qabnee finne.” jechuun hammeenyasaanii eegalan. Asirratti waan tokko hubachuu dandeenya. Fariisotni kun dubartii sagaagalaa turte qofa fidan malee, namicha ishee wajjiin sagaagalaa ture hin fidne. Nama dhugaa (kabachiistota seera Muusee) odoo ta’an dubartittis nama ishee wajjiin sagaagalaa (eejjaa) tures fiduu qaban ture. Seerri Qulqulluu Muuseen Waqayyoorraa dhagahaa barreesse sana kan eegan odoo ta’an, achumatti yookan gara Gooftaa keenya Fayyisaa keenya Iyyasuus Kiristoositti odoo hin fidin tumanii ajjeesu ture.
Karaa biraatinis, gara Gooftaa keenya Fayyisaa keenya Iyyasuus Kiristoositti fiduun yoo barbaachisellee dubartittii kophaa hin fidan. Fariisotni seera Muusee ni kabajna, nuti ijoollee Abrihaami dha, duuka buutata Muusee ti, fi k.k.f. jechaa of-jajuu warra gar-malee jaalatanii dha. Akkas haa jedhan malee, hojiin isaanii seera Qulqulluu Muusees ta’e hojii gaarii abbaan keenya Abrihaam hojjetuun sirumaa (gonkumaa) wal hin simatu. Kaayyoon isaanii himannaa fi qormaata qofa.
Inni shanaffaa fi kan dhumaan immoo, kaayyoo isa sirriif Gooftaa keenya Fayyisaa keenya Iyyasuus Kiristoos duuka waara bu’aa turani dha. Lakkoofsi isaaniis xiqqaa dha. Uummata hamma gabaa shanii caalu keessaa kaayyoo dhugaa qaban dhibba tokkoo fi digdama qofa. Dhibbeentaan yoo shallagaman immoo gara % 2.4 ta’u. Kitaabni Qulqulluus “እስመ ብዙኃን ጽዉዓን ወኅዳጣን ኅሩያን፡፡ Kanneen waamaman hedduu dha. Filatamtootni garuu, xiqqaa dha.” Jechuudhaan kanuma nuhubachiisa. Isaan kun beela lubbuu isaanii fi dheebuu lubbuu isaanii baasuuf dhufan. Isaanis, Duuka Bu’oota kudha lamaan, gargaartota Duuka Bu’ootaa kan ta’an torbaatami lama fi Giiftii keenya Qulqullittii Qulqullootaa kan taate Durbee Maariyaam dabalatee soddomii jaha kan ta’an immmoo dubartoo Qulqulloota ta’anii dha.
Barbaachi inni dhugaan kam akka ta’e fakkeenyota armaan oliitti dhihaatan irraa hubachuu dandeenya. Namootni baay’een daandii ishee bal’oo filachuu danda’u. Kiristaanotni garuu, baay’ina namaatiin miti kan amanan; dhugaa qabaachuudhaani malee. Gooftaan isaaniis lakkoofsatti hin amanu. Kana mirkaneessuufis raayyaa Gediyoon yaadachuun gahaa dha. Uummata waamaman kuma soddomii lama keessaa kan filataman namoota dhibba sadi qofa. Namootni 31,700 ta’an garuu, warra duulaaf hin taane dha. Gariin warra kakka’uumsa onnee hin qabne yeroo ta’an, kanneen hafan immoo waarra of-eeggachaa socho’uu hin dandeenye dha. K.Abboota Firdii ፮፥፩-፵/6፡1-40 Waamamtoota keessa odoo hin ta’in filatamtoota keessa akka ida’amnu arjummaan Waaqayyoo, araarsummaa fi gargaarsi Qulqullootaa nurraa hin fagaatin. Ameen.
