በዲያቆን ብርሃኑ አድማስ

ታኅሣሥ ፳፩ ቀን ፳፻፱ ዓ.ም

በአንድ ወቅት በተሐድሶ መናፍቃን በተሰራጨ አንድ የቪዲዮ ቁራጭ ላይ በሦስቱ ድርሳናት ማለትም በድርሳነ ገብርኤል ላይ ገብርኤል፤ በድርሳነ ሚካኤል ላይ ሚካኤል፤ በድርሳነ ሩፋኤል ላይ ደግሞ ሩፋኤል ሠለስቱ ደቂቅን ከእሳት አዳናቸው ተብሎ ስለ ተገለጸ ‹‹ትክክለኛው ትምህርት የትኛው ነው? ሠለስቱ ደቂቅን ከእሳት ያዳናቸው መልአክስ ማን ነው?›› የሚል ጥያቄ በተደጋጋሚ ሲነሣ ሰምተናል፡፡

ከቅርብ ጊዜያት ወዲህ ደግሞ በዚህ ጽሑፍ በዋናነት የምንመለከተውን የመሰሉ ጥያቄዎችን እያነሡ ገድላትን፤ ድርሳናትንና ሌሎች አዋልድ መጻሕፍትንም የሚነቅፉና የሚያስነቅፉ ሰዎች ቍጥራቸው በርከት እያለ መጥቷል፡፡ ከዚህም የተነሣ በተለያዩ ሚዲያዎች የተለያዩ ጽሑፎችና የምስል ወድምፅ ስብከቶች ይቀርባሉ፡፡ ይህም ስለ ቅዱሳት መጻሕፍት ትርጓሜ ወይም ምሥጢራት ግንዛቤአችን አነስተኛ የኾነብንን ሰዎች ሊረብሸን ይችላል፡፡ እኛም ነገሩን ከመሠረቱ ለመረዳት እንዲያመቸን ቅዱሳት መጻሕፍት ላይ የሚነሡ ጥያቄዎችን ብቻ ሳይኾን የማንጠየቃቸውንም ጭምር በአግባቡ ተረድተን እንድንጠቀም የሚረዳ መንገድ ለመጠቆም ይህንን ጽሑፍ አዘጋጅተናል፡፡ አስቀድመንም ቅዱሳት መጻሕፍትን እንዴት ልንረዳ እንደምንችል ለማመላከት እንሞክራለን፤

በቅዱሳት መጻሕፍት ንባብ ሦስት ዓይነት መልእክቶችን እናገኛለን፡፡ የመጀመሪያው ታሪካዊ መልእክት ሲኾን ይህም ማለት ድርጊትን ሲዘግብልን ወይም የተጻፈው ደረቅ ትንቢትና ቀጥተኛ ትምህርት ማን መቼ ለማን በምን ምክንያት እንደ ተናገረው ስናጠና የምናገኘው ታሪካዊና ተጨባጭ መልእክት ነው፡፡ ሁለተኛው ደግሞ ምግባራዊ መልእክት ሊባል የሚችለውና ምን ማድረግ እንዳለብን ወይም እንደሌለብን፤ እንዴትና መቼ ትእዛዛትን መፈጸም እንደሚገባን የሚያስተምረን ቀጥታ ልንተገብረው የሚገባንን ተግባር የሚያሳውቀን መልእክት ነው፡፡ ሦስተኛውና የመጨረሻው ደግሞ ምሥጢራዊ ወይም መንፈሳዊ መልእክት ነው፡፡ የዚህም ዋና ዓላማው ምሥጢሩን ከተረዳን በኋላ በገቢር (በተግባር) እንድንገልጸው ቢኾንም ዋናውን መልእክት የምናገኘውም ምሳሌው ወይም ትንቢቱ ወይም ታሪኩ በውስጡ አምቆ የያዘው መለኮታዊ መልእክትን ስናውቅ ነው፡፡ ይህ ምሥጢራዊ ወይም መንፈሳዊ መልእክት ግን በግምት ወይም በመላምት የሚሰጥ ሳይኾን ከጥንት ከጌታችንና ከሐዋርያት ጀምሮ እነዚህን መጻሕፍት ያስተማሩ ቅዱሳን አባቶች በመንፈስ ቅዱስ ተመርተው ከተናገሩትና ካስተማሩት ትምህርት የሚገኝ ነው፡፡

ለምሳሌ ጌታችን ሉቃስንና ቀልዮጳን ወደ ኤማሁስ ከሚሔዱበት መንገድ የመለሳቸው እነርሱ እንደ ተናገሩት ‹‹ቅዱሳት መጻሕፍትን እየተረጐመ›› ሲነግራቸውና በምሥጢራቱም ‹‹ልቡናቸውን ካቃጠለው›› በኋላ ነው /ሉቃ.፳፬፥፲፫-፴፭/፡፡ ቅዱሳን ሐዋርያትም መልእክቶቻቸውንና ወንጌሎቻቸውን ብናይ በኦሪት የምናውቃቸውን ታሪኮችና ትእዛዛት መንፈሳዊና ምሥጢራዊ መልእክቶቻቸውን በሰፊው አስቀምጠውልናል፡፡ ለምሳሌ ቅዱስ ጳውሎስ እስራኤል ከግብጽ ሲወጡና ባሕረ ኤርትራን ሲሻገሩ የገጠማቸውን ነገር በሙሉ የጥምቀትና የመንፈሳዊ ወይም የጸጋ እግዚአብሔር ምግብና እንደ ኾነ ተርጕሞልናል /፩ኛቆሮ.፲፥፩-፭/፡፡ አጋርንና ሣራንም የኦሪትና የወንጌል ምሳሌዎች አድርጎ ልጆቻቸው እስማኤልና ይስሐቅ ለምን ዓይነት መንፈሳዊና ታላቅ ምሥጢራዊ መልእክት ምሳሌዎች እንደ ኾኑ ነግሮናል /ገላ.፬፥፳፪ እስከ ፍጻሜው/፡፡

የኋላ ሊቃውንትም በዚሁ በእነርሱ መንገድ ሔደው የቅዱሳት መጻሕፍትን ተዝቆ የማያልቅ መለኮታዊ መልእክት ወይም ምሥጢር በስፋት አስተምረውናል፡፡ አባታችን ያዕቆብ በፍኖተ ሎዛ ሌሊት በሕልሙ ከላይ እግዚአብሔር ተቀምጦባት መላእክት ሲወጡባት ሲወርዱባት ያያትን መሰላል በሦስተኛው ክፍለ ዘመን መጨረሻ ላይ የሚላኖ ሊቀ ጳጳስ የነበረው ቅዱስ አምብሮዝ ሲተረጕም፡- ‹‹መላእክት የተባሉት ከሐዋርያት ጀምሮ ያሉ ቅዱሳን ሊቃውንት ናቸው፡፡ የመሰላሉ ቋሚዎች የብሉይና የሐዲስ መጻሕፍት ሲኾኑ በቋሚዎቹ ላይ ያሉ ርብራቦች ደግሞ ከእነርሱ የሚገኙት ምግባራት ማለትም ጾም፣ ጸሎት፣ ቀዊም፣ ስግደትና የመሰሉት ናቸው፡፡ ሊቃውንት በእነዚህ በኩል ወደ ላይ በብቃት ይወጣሉ፤ እንደ ቅዱስ ጳውሎስም እስከ ሦስተኛው ሰማይ ይነጠቃሉ፡፡ ምሥጢራተ መጻሕፍትንም ይዘውልን ይወርዳሉ፤›› በማለት ያስረዳል፡፡

ቅዱሳት መጻሕፍት ምሥጢራዊ መልእክት አላቸው ሲባልም አንድ ሰው ከራሱ ዓለማዊ ዕውቀት ወይም ልምድ ብቻ ተነሥቶ ወይም ከአስተሳሰቡ አመንጭቶ የሚነግረን ሳይኾን ቅዱሳን ሊቃውንት ከእግዚአብሔር በተሰጣቸው ጸጋ መሠረት ከእርሱ ተቀብለው የሚሰጡን ትምህርት ነው፡፡ ምክንያቱም ቅዱሳት መጻሕፍት በሰው ቋንቋ የተጻፉ የእግዚአብሔር መለኮታዊ መልእክቶች ናቸውና ከቃላቱ መደበኛ ትርጕም ያለፈውን መለኮታዊ ምሥጢር ወይም መልእክት ልናገኘው የምንችለው ከእግዚአብሔር በሚሰጥ ጸጋ ብቻ ስለሚኾን ነው፡፡ በመጠኑም ቢኾን ስለ ትርጓሜ መጻሕፍት ምሥጢር ይህን ያህል ከጠቀስን አሁን ደግሞ ከላይ በርእሱ ስለ ተቀመጠው የኦሪት ጥቅስ ምሥጢራዊ መልእክት እንመልከት፤

በቅዱሳት መጻሕፍት ስለምንቀበለውና ስለማንቀበለው ትምህርት ከተነገረባቸው መንገዶች አንደኛው ምሳሌያዊ መንገድ ነው፡፡ ይህም ማለት ለጊዜው ቀጥታ ለሚተገበር ምግባራዊ ሕግ የተሰጡ መስለው ምሳሌነታቸውና ምሥጢራዊ መልእክታቸው ግን ሃይማኖታዊ ወይም ስለ ሃይማኖታችን ልንቀበላቸውና ላንቀበላቸው ስለሚገባን ትምህርቶች በምሳሌ የተገለጹ መኾናቸው ነው፡፡ ከእነዚህ መልእክቶች አንደኛውን ለማስታወስ ያህል፡- ‹‹የተሰነጠቀ ሰኮና ያለውንና የሚያመሰኳውን እንስሳ ዅሉ ብሉ፤ ነገር ግን ከሚያመሰኩት፣ ሰኮናቸው ስንጥቅ ከኾነው ከእነዚህ አትበሉም፡፡ ግመል ያመሰኳል፤ ነገር ግን ሰኮናው ስላልተሰነጠቀ በእናንተ ዘንድ ርኩስ ነው። ሽኮኮ ያመሰኳል፤ ነገር ግን ሰኮናው ስላልተሰነጠቀ በእናንተ ዘንድ ርኩስ ነው። ጥንቸልም ያመሰኳል፤ ነገር ግን ሰኮናው ስላልተሰነጠቀ በእናንተ ዘንድ ርኩስ ነው። እርያም ሰኮናው ተሰንጥቋል፤ ነገር ግን ስለማያመሰኳ በእናንተ ዘንድ ርኩስ ነው። የእነዚህን ሥጋ አትበሉም፤ በድናቸውንም አትነኩም፡፡ በእናንተ ዘንድ ርኩሶች ናቸው፤›› ተብሎ በኦሪት የተገለጸው ትእዛዝ ይገኝበታል /ዘሌ.፲፩፥፫-፰/፡፡

በኦሪት ሕግ እንድንመገባቸውና እንዳንመገባቸው ለማድረግ እግዚአብሔር ያዘዘን እያንዳንዳቸውን በሙሉ በመዘርዘር ሳይኾን በቡድን በመመደብና ምሳሌ በመጥቀስ ነው፡፡ እንድንበላቸው የተፈቀዱት እንስሳት ሁለት ነገሮችን ሊያሟሉ ይገባቸዋል፤ ይኸውም በኦሪት ዘሌዋውያን እንደ ተጻፈው የሚያመሰኩና ሰኮናቸው የተሰነጠቀ መኾን ይኖርባዋቸል፡፡ ሁለቱንም መሥፈርት የማያሟሉ ብቻ ሳይኾን ከሁለቱ አንዱንም የማያሟሉ እንስሳት አይበሉም፡፡ ይህ ትእዛዝም ቀደም ብለን ባየነው ትምህርት መሠረት ሦስቱን መልእክታት ያስተላልፋል፤ ታሪካዊ መልእክቱ ይህ ነገር ሕግ ኾኖ መቼ? በማን? ለማን እንደ ተሰጠና የመሳሰሉትን ምሥጢራት ሲነግረን፣ ምግባራዊ መልእክቱ ደግሞ የፈጠራቸውን የሚያውቅ አምላክ ሳስቶና ወይም ተመቅኝቶን ሳይኾን እንስሳቱ በሰውነታችን ላይ በሚያመጡት ጉዳትና በመሳሳለው ችግር ምክንያት እንዳይበሉ አዝዞናል፡፡

ዳግመኛም በዘመነ ኦሪት እነዚህን እንስሳት መብላትና አለመብላት የመርከስና የመቀደስ ዋና ምክንያትም ነበረ፡፡ በሐዲስ ግን የማይበሉትን እንኳ የማንበላው ጥንቱንም ስለማይጠቅሙን ነው (ምንም ሲበሉ የኖሩትን ክርስቲያን ማድረጉ ወይም ክርስትና የሚቀድሳቸው መኾኑ የታወቀ ቢኾንም የማይበሉ የነበሩት ይብሉ ማለት አይደለምና) አይጠቅሙንምና አሁንም አንበላቸውም፡፡ ሐዋርያትም በዲድስቅልያ፡- ‹‹ወቦ እለ ይብሉ ሥጋ አኅርው ንጹሕ ባሕቱ ኢኮነ ንጹሐ አላ ርኩስ መፍትው ለነ ንርኀቅ እምዘ ከመዝ ግብር ወዘሰ ኮነ ንጹሐ በውስተ ሕግ ይብልዑ እምኔሁ፤ የእሪያዎች ሥጋ ንጹሕ ነው የሚሉ አሉ፤ ነገር ግን ርኩስ ነው እንጂ ንጹሕ አይደለም፡፡ ከእንደዚህ ያለ ሥራ እንርቅ ዘንድ ይገባናል፡፡ በመጽሐፍ ንጹሕ ከኾነ ግን ከእርሱ ይብሉ፤›› ሲሉ አዝዘውናል / አንቀጽ ፴፪፥፵፮-፵፯/፡፡

በዚህ ኃይለ ቃል ‹‹የሚያመሰኩና ሰኮናቸው የተሰነጠቀ ንጹሐን ናቸው›› የተባሉት በሃይማኖትና በምግባር የሚኖሩ መምህራንና ምእመናን ናቸው፡፡ የሚያመሰኳ (በአሁኑ አማርኛ የሚያመነዥክ ሲባል የምንሰማው ነው) ማለትም የቅዱሳት መጻሕፍትን ምሥጢራት በሕሊናው የሚያመላልስ ማለት ነው፡፡ የሚያመነዥክ ወይም የሚያመሰኳ እንስሳ ሣሩንም ቅጠሉንም ከበላው በኋላ እንደ ገና ወደ ላይ ወደ አፉ እያመጣ ደጋግሞ እንደሚያላምጠው ቅዱሳንና እውነተኛ መምህራንም አንዴ በትምህርት የተቀበሉትን ምሥጢር ወይም ቃለ መጽሐፍ በሚገባ ከተረዱትና በልቡናቸው ካሳደሩት በኋላ ምሥጢሩን ወደ ሕሊናቸው እያመላለሱ፣ እያወጡና እያወረዱ የበለጠ እያራቀቁ ለራሳቸውም ለሌላውም ጤናና ሕይወትን የሚሰጥ ተስማሚ ምግብ ያደርጉታል፡፡ ‹‹ብፁዕ ብእሲ … ወዘሕጎ ያነብብ መዓልተ ወሌሊተ፤ ሕጉን ወይም ቃሉን በሌሊትም በቀንም የሚያስብ (ምሥጢራቱን የሚረዳ) ምስጉን፣ ንዑድ፣ ክቡር ነው፤›› እንዳለ ቅዱስ ዳዊት በመዝሙሩ /መዝ.፩፥፫/፡፡

ሰኮናው የተሰነጠቀ ማለት ደግሞ በተራመደ ጊዜ መሬት በደንብ የሚቆነጥጥ፣ የሚጨብጥ ማለት ነው፡፡ ይህም ማለት የሚናገረውንና የሚያውቀውን በሕይወቱ ተግባራዊ አድርጎ የሚኖርበት ማለት ነው፡፡ ቅዱስ ዳዊት ከላይ ከተጠቀሰው መዝሙሩ በማከታተል፡- ‹‹ወይከውን ከመ ዕፅ እንተ ትክልት ኀበ ሙሐዘ ማይ፤ እንት ትሁብ ፍሬሃ በበጊዜሃ ወቈጽላኒ ኢይትነገፍ፤ እርሱም በውኃ ፈሳሾች ዳር እንደ ተተከለች፣ ፍሬዋን በየጊዜዋ እንደምትሰጥ፣ ቅጠልዋም እንደማይረግፍ ዛፍ ይኾናል፤ የሚሠራውም ዅሉ ይከናወንለታል፤›› እንደ ጠቀሰው ማለት ነው /መዝ.፩፥፫/፡፡

የማያመሰኳ እንስሳ የዋጠውን መልሶ እንደማያደቀው መልሶ መላልሶ እንደማያኝከው ዅሉ መናፍቃንም አንድ ጥቅስን በኾነ መንገድ ጐርሰው ከዋጡት በኋላ ምሥጢር አያመላልሱም፤ ደጋግመውም አያኝኩትም፡፡ ማለትም የሚመላለሱ ምሥጢራትን አያገኙም፤ አይመረምሩም፡፡ ዳግመኛም ሰኮናቸው ስላልተሰነጠቀ መሬት አይቆነጥጡም፤ ሃይማኖቱንም በምግባር አይኖሩትም፤ እንዲሁ ሲያደናግሩ ይኖራሉ እንጂ፡፡ ይህም ማለት እንደ ግመል በአካል ገዝፈው ብናያቸውም ለሰኮናቸው የሚስማማ አሽዋ (ያልረጋ ልቡና) ፈልገው በዚያ ይኖራሉ እንጂ እንደ ሌሎቹ እንስሳት መሬት ቆንጥጠው ረግጠው ገደልና ተራራ አይሻገሩም፤ ሃይማኖት አቀበትን ሊወጡ ገደላ ገድል ተጋድሎዎችንም አልፈው ለምሥጢር፣ ለክብር ሊበቁ አይችሉም፡፡ በሃይማኖት ገና ያልረጋና እንደ አሸዋ የሚንሸራተት ልቡና ካለ የመናፍቃን ድፍን ሰኮና ይረግጠዋል፤ የበለጠም ያንሸራትተዋልና ዅላችንም ልቡናችንን ለማጽናት መትጋት ይገባናል፡፡

ከዚሁ ከሚበሉና ከማይበሉ እንስሳት ምሥጢር ሳንወጣ በባሕር ውስጥ ካሉት እንስሳት መካከል እንድንበላቸው የተፈቀዱልን ቅርፊትና ክንፍ ያላቸው ዓሦች ናቸው፡፡ ቅርፊት ለባሕር ፍጥረታት ጋሻቸው መጠበቂያቸው እንደ ኾነ ዅሉ በክርስትናም ከመናፍቃን የኑፋቄ ጦርና የክሕደት መርዝ ለመዳን የሃይማኖትና የምግባር ጋሻ መታጠቅ ያስፈልጋል፡፡ ዓሦች በክንፋችው ከላይኛው የባሕር ክፍል ድረስ እንደሚንሳፈፉበትና ወደ ታች እንዳይዘቅጡ እንደሚጠበቁበት ዅሉ በመንፈሳዊ ሕይወትና በንጽሕና ክንፍ ወደ ከፍተኛው የእግዚአብሔር ምሥጢርና መረዳት የማይወጡ እንደ ድንጋይ በከበደ በዚህ ዓለም ፍልስፍና እና ሥጋዊ ሙግት ወደ መሬታዊነትና ሥጋዊነት የሚዘቅጡት መናፍቃን ‹‹ርኩሳን›› ከሚባሉት መመደባቸውን ማወቅ፣ አውቆም ከኑፋቄ ትምህርታቸው መጠበቅ ተገቢ ነው፡፡ ከላይ እንደ ገለጽነው እነርሱ ከዘመን አመጣሽ ሐሳብና ክሕደት የሚጠበቁበት ቅርፊት (የሃይማኖት ጋሻ) የሌላቸው ናቸውና፡፡

አንዳንዶቹ ‹‹አስኳሉን እንስጣችሁ ስንላቸው ቅርፊቱን አትንኩብን አሉ›› ሲሉ እንደሚደመጡት፣ (በኤግዚቢሽን ማእከል በተደረገው የተሐድሶዎች ልፈፋ ላይ አንድ አባ ተብየ የተናገረውን አስታውሱ) ቅርፊቱ የእንቁላሉን አስኳል የያዘውና ከጉዳት የሚጠብቀው አካል መኾኑን እንኳ ማሰብ ተስኗቸው መጠበቂያ ቅርፊት የሌላቸው ብቻ ሳይኾኑ ካላቸውም ላይ መስበር የሚፈልጉ መኾናቸውን መንፈስ ቅዱስ ፊታቸውን ጸፍቶ፣ አፋቸውን ከፍቶ አናግሯቸዋል፤ በራሳቸውም ላይ አስመስክሯቸዋል፡፡

ስለዚህ ክርስቲያኖች ንጹሐን የሚበሉ (አምላካቸው የሚቀበላቸው) የሚኾኑት ጥርጥርንና ክሕደትን፣ ይህንም የመሰለ የመናፍቃንን የመዘባበትና የክሕደት ጦር የሚከላከል በቅርፊት የተመሰለ የሃይማኖት ጋሻ ሲኖረን ነው፡፡ ከጋሻዎቻችን ዋነኛው መሣሪያ ደግሞ የሃይማኖታችንን ነገር፣ የቅዱሳት መጻሕፍትንም ምሥጢር ለብሶ ማለትም አውቆ መገኘት ነውና ጊዜ ወስዶ ቁጭ ብሎ መማር እንኳ ባይቻል በተገኘው አጋጣሚ ዅሉ ልቡናን ከፍቶ በወሬና በአሉባልታ ሳይጠመዱ መማር፣ መጠየቅና እንደ ተገለጸው እያመላለሱ በማኘክ (በማጥናት) ቃሉን በሚገባ መያዝ ተገቢ ነው፡፡ ከዚህም በላይ በሃይማኖት ልብን ማጽናት ቅድሚያ ሊሰጠው የሚገባ ጉዳይ ነው፡፡ ይህ ከኾነ ጠይቀን ያልገባንንና የማናውቀውን ምሥጢር እስከምንረዳው ድረስ ጊዜ እናገኛለን፡፡

ነገር ግን ብዙዎቻችን ትዕግሥት የለንም፤ ዛሬ ይህን ጽሑፍ ከምናነብበው እንኳ አንዳንዶቻችን ቀጥታ ነገሩን በቅርቡ ማግኘት ባለመቻላችን ልንበሳጭም እንችላለን፡፡ ነገር ግን አሁንም አስቀድመን አንዲት ጥያቄ ብቻ መልሰን እንሒድ፤

ይቆየን

ታኅሣሥ ፲ ቀን ፳፻፱ ዓ.ም

በመ/ር ምሥጢረ ሥላሴ ማናየ

ቅዱሳን ነቢያት ሀብተ ትንቢትን ከእግዚአብሔር የተቀበሉ፣ ፈጣሪያቸውን የተከተሉ፣ በመንፈሰ ረድኤት የተቃኙ እንደ መኾናቸው እግዚአብሔር በሰጣቸው ሀብተ ትንቢት ተመርተው ስለ እግዚአብሔር አዳኝነት መስክረዋል፤ ስለ ሰው ልጅ ድኅነትም አስቀድመው ትንቢት በመናገር የሰው ልጅ የእግዚአብሔርን የማዳን ቀን በተስፋ እንዲጠባበቅ አስተምረዋል፡፡ በትምህርታቸውም እንደ ብረት የጠነከረውን፣ እንደ ዐለት የጠጠረውን፣ በአምልኮ ጣዖትና በገቢረ ኃጢአት የሻከረውን የሰው ልጆችን ልቡና ወደ እግዚአብሔር አቅርበዋል፡፡ ነቢያት መንፈሳዊነትን የተላበሱ፤ በትንቢታቸውና በትምህርታቸው የአሕዛብን ልቡና ያስደነገጡ፤ ዓላውያን ነገሥታትን ያንቀጠቀጡ የእግዚአብሔር መልእክተኞች ናቸው፡፡

በዘመናቸውም አምላክ ከሰማይ ወርዶ (ሰው ኾኖ) ከጨለማ ወደ ብርሃን፣ ከሞት ወደ ሕይወት፣ ከጥፋት ወደ ድኅነት እንዲመልሳቸው እግዚአብሔርን ለምነዋል፤ ሱባዔ እየቈጠሩ፣ ትንቢት እየተናገሩም የተስፋውን ዕለት ሲጠባበቁ ኑረዋል፡፡ ለዚህም ነው ጌታችንና መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ‹‹እውነት እላችኋለሁ፤ ብዙዎች ነቢያትና ጻድቃን የምታዩትን ሊያዩ ተመኝተው አላዩም፡፡ የምትሰሙትንም ሊሰሙ ተመኝተው አልሰሙም፤›› (ማቴ. ፲፫፥፲፯) በማለት ለደቀ መዛሙርቱ የነገራቸው፡፡ የነቢያቱ የትንቢታቸው ፍጻሜ፣ የልመናቸው መደምደሚያም ነገረ ድኅነት ነው፡፡ በመኾኑም ሰውን ለማዳን ወደ ዓለም የሚመጣውን እግዚአብሔርን በትንቢታቸው በሚከተሉት ምሳሌያት ገልጸውታል፤

፩. እጅ (ክንድ)

እጅ ቢወድቁ ተመርጕዘው ይነሡበታል፡፡ እጅ የወደቀውን ንብረት ከአካል ሳይለይ ለማንሣት፣ የራቀውን ለማቅረብ፣ የቀረበውን ለማራቅ ይችላል፡፡ እግዚአብሔር ወልድም ከባሕርይ አባቱ ከአብ፣ ከባሕርይ ሕይወቱ ከመንፈስ ቅዱስ ሳይለይ ከእግዚአብሔር ርቆ የነበረውን አዳምን ወደ እርሱ አቅርቦታል፤ ከወደቀበት አንሥቶታል፡፡ ስለዚህም ነው ቅዱሳን ነቢያት እግዚአብሔር ወልድን ‹‹እጅ (ክንድ)›› እያሉ የሚጠሩት፡፡ ‹‹ፈኑ እዴከ እምአርያም አድኅነኒ ወባልሐኒ እማይ ብዙኅ ወእምእዴሆሙ ለደቂቀ ነኪር እለ ከንቶ ነበበ አፉሆሙ ወየማኖሙኒ የማነ ዐመፃ፤ እጅህን ከአርያም ላክ፤ አድነኝም፡፡ ከብዙ ውኆች፣ በአፋቸውም ምናምንን ከሚናገሩ፣ ቀኛቸው የሐሰት ቀኝ ከኾነ ከባዕድ ልጆች አስጥለኝ፤›› እንዲል (መዝ. ፻፵፫፥፯-፰)፡፡ ከዚህ ላይ ነቢዩ ዳዊት ‹‹እጅ›› በማለት የጠራው ከሦስቱ አካላት አንዱን እግዚአብሔር ወልድን ነው፡፡ ‹‹አፋቸው ምናምን የሚናገር፣ ቀኛቸው የሐሰት ቀኝ የኾነው ውኆች›› የሚላቸው ደግሞ ዲያብሎስንና ሠራዊቱ አጋንንትን ነው፡፡ ደቂቀ ነኪር (የባዕድ ልጆች) ማለቱም አጋንንት ከክብራቸው ስለ ተዋረዱ በባሕርያቸው ለሰው ልጆችም ለብርሃናውያን መላእክትም ባዕዳን ናቸውና፡፡

እስራኤል ዘሥጋ በጸናች እጅ፣ በተዘረጋች ክንድ ከግብጽ ባርነት፣ ከፈርዖንና ከሠራዊቱ ግዞት ነጻ መውጣታቸው ነገረ ድኅነትን የሚመለከት ምሥጢር ይዟል፡፡ ‹‹በጸናች እጅ፣ በተዘረጋች ክንድ ይለቃችኋል፤ ከአገሩም አስወጥቶ ይሰዳችኋል›› ተብሎ እንደ ተጻፈ (ዘፀ. ፮፥፩)፡፡ ከዚህ ላይ ‹‹የጸና እጅ፣ የበረታ ክንድ›› የተባለው ዓለምን በሙሉ ከኃጢአት ባርነት፣ ከዲያብሎስ ቁራኝነት ነጻ ያወጣው ጌታችን መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ነው፡፡ ክንዱን በመስቀል ዘርግቶ በትረ መስቀሉን አንሥቶ በልዩ ሥልጣኑ ዲያብሎስን የቀጣው፣ ሞትን የሻረው፣ ሲኦልን የበረበረው ኃይለኛውን አስሮ ያለውን ዅሉ የነጠቀው እርሱ ነውና፡፡ ‹‹እሙታን ተንሢኦ ሲኦለ ከይዶ በሞቱ ለሞት ደምሰሶ፤ ከሙታን መካከል ተለይቶ ተነሥቶ፣ ሙስና መቃብርን አጥፍቶ ሞትን በሞቱ አጠፋው (ደመሰሰው)›› እንዲል መጽሐፈ ኪዳን፡፡

መድኀኒታችን ክርስቶስ ‹‹አልቦ ዘይክል በዊአ ቤተ ኀያል ወበርብሮተ ንዋዩ ለእመ ኢቀደመ አሲሮቶ ለኀያል፤ ኃይለኛውን ሳያስር ወደ ኀይለኛው ቤት ገብቶ ገንዘቡን መዝረፍ የሚቻለው የለም›› (ማቴ. ፲፪፥፳፱) በማለት እንደ ተናገረው እርሱም ዲያብሎስን አስሮ በሲኦል ተግዘው ይኖሩ የነበሩ ነፍሳትን ዅሉ ነጻ አውጥቷቸዋል፡፡ አምላካችን ‹‹የጸና እጅ›› የተባለ አምላክነት፣ አለቅነት፣ ጌትነት በአጠቃላይ መለኮታዊ ሥልጣን ገንዘቡ ነውና፡፡ ይህ የጸና እጅ ሰማያትን የዘረጋ፣ ምድርን የመሠረተ፣ ሰውን ለማዳን በመስቀል ላይ የተዘረጋ ኃያል ክንድ ነው፡፡ ዓለም የሚድንበት በእጅ የተመሰለው አካላዊ ቃል ወልደ እግዚአብሔር ሕያው መኾኑን ‹‹የእግዚአብሔር እጅ ከማዳን አላጠረችም፤ ጆሮውም ከመስማት አልደነቆረችም፤›› (ኢሳ. ፶፱፥፩) በማለት ልዑለ ቃል ነቢዩ ኢሳይያስ በትንቢቱ ተናግሯል፡፡ ስለዚህም ነቢያቱ ‹‹እጅህን ላክልን›› እያሉ እግዚአብሔርን ሲማጸኑት ቆይተዋል፡፡ ይህን ብርቱ ክንድ ዓለም እንዳልተረዳውም በትንቢታቸው አስገንዝበዋል፡፡ ነገረ ድኅነት ከብዙዎች አእምሮ የተደበቀ ምሥጢር ነበርና፡፡

ነቢዩ ኢሳይያስ በነቢያት የተነገረውን የነገረ ድኅነት ትንቢት የሰው ልጅ አምኖ እንዳልተቀበለው ሲያስረዳ ‹‹ጌታ ሆይ፣ ነገራችንን ማን ያምነናል? የእግዚብሔርስ ክንድ ለማን ተገልጧል?›› (ኢሳ. ፶፫፥፩) በማለት ተናግሯል፡፡ ጌታችን በሕዝቡ ፊት አምላክነቱን የሚገልጹ ተአምራቱን ቢያደርግም አስራኤል ግን አምላክነቱን አምነው አለመቀበላቸው ለዚህ ማስረጃ ነው (ዮሐ. ፲፪፥፴፮-፵)፡፡ ቅዱስ ዳዊትና ኢሳይያስ እንደ አንድ ልብ መካሪ፣ እንደ አንድ ቃል ተናጋሪ ኾነው የሰውን ልጅ ለማዳን ወደዚህ ዓለም የሚመጣውን አምላክ ነገረ ድኅነትን በሚመለከት ምሥጢራዊ ቃል ‹‹እጅ ክንድ›› እያሉ ጠርተውታል፡፡

፪. የመዳን ቀንድ

ቀንድ የሥልጣን፣ የኀይል መገለጫ ነው፡፡ የነቢዩ ሳሙኤል እናት ሐና ‹‹ወተለዓለ ቀርንየ በአምላኪየ ወመድኃኒየ፤ ቀንዴ በአምላኬና በመድኃኒቴ ከፍ ከፍ አለ›› (፩ኛ ሳሙ. ፪፥፩) ማለቷ ለጊዜው ስላገኘችው ክብርና የልጇን የሳሙኤልን ሥልጣን (ነቢይነትና ምስፍና) ስትናገር፤ ፍጻሜው ግን ቀንድ የተባለ ዓለም የዳነበት ጌታችን መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ መኾኑን ስታመለክት ነው፡፡ ቅዱሳን ነቢያትም እግዚአብሔር ወልድን ‹‹የመዳን ቀንድ›› ብለውታል፡፡ በመዝሙረ ዳዊትም ከዳዊት ወገን ተወልዶ ዓለምን የሚያድነው ኢየሱስ ክርስቶስ ‹‹ቀንድ›› በሚል ቃል ተጠቅሷል፡፡ ‹‹ወበህየ አበቊል ቀርነ ለዳዊት ወአስተዴሉ ማኅቶተ ለመሲሕየ፤ በዚያም ለዳዊት ቀንድን አበቅላላሁ፡፡ ለቀባሁትም ሰው መብራትን አዘጋጃለሁ፤›› ተብሎ እንድ ተጻፈ (መዝ. ፻፴፩፥፲፯)፡፡

እንስሳት ጠላታቸውን የሚከላከሉት፣ ኀይላቸውንም የሚገልጡት በቀንድ ነው፡፡ እኛ የሰው ልጆችም ከጠላታችን ሰይጣን ውጊያ ራሳችንን የምንከላከለውና ድል የምናደርገው በእርሱ ኀይል ነውና ኢየሱስ ክርስቶስ ‹‹የመዳን ቀንድ›› ተብሎ ተጠርቷል፡፡ ‹‹ብከ ንዎግዖሙ ለኵሎሙ ፀርነ፤ ጠላቶቻችንን ዅሉ በአንተ እንወጋቸዋለን፤›› እንዳለ ቅዱስ ዳዊት በመዝሙሩ (መዝ.፵፫፥፭)፡፡ ካህኑ ዘካርያስም በቅዱሳን ነቢያት ‹‹የመዳን ቀንድ›› እየተባለ የተጠራው ክርስቶስ በሥጋ የሚገለጥበት ጊዜ መድረሱን ሲያስረዳ ‹‹አንሥአ ለነ ቀርነ መድኃኒትነ እምቤተ ዳዊት ገብሩ በከመ ነበበ በአፈ ነቢያቲሁ ቅዱሳን እለ እምዓለም፤ ከጥንት ጀምሮ በነበሩት በቅዱሳን ነቢያት አፍ እንደ ተናገረ ከባርያው ከዳዊት ቤት የምንድንበትን ቀንድ አስነሣልን፤›› (ሉቃ.፩፥፷፱) በማለት ተናግሯል፡፡ ‹‹እምቤተ ዳዊት ገብሩ›› ማለቱም ነቢዩ ዳዊት ‹‹ቀንድ›› እያለ ትንቢት የተናገረለት ክርስቶስ የዳዊት ወገን ከኾነችው ከእመቤታችን ቅድስት ድንግል ማርያም እንደሚወለድ ሲያመለክት ነው፡፡

፫. የማን (ቀኝ)

ቀኝ የኃይል፣ የሥልጣን፣ የመልካም ነገር ምሳሌ ነው፡፡ የብሉይ ኪዳን መሪዎች ሰዎችን ለአገልግሎት ሲልኳቸው ቀኝ እጃቸውን ዘርግተው ይጨብጧቸው ነበር፡፡ በሥራቸው ዅሉ ከእነርሱ እንደማይለዩ የሚያረጋግጡላቸውም ቀኝ እጃቸውን በመስጠት ነበር፡፡ በዚህ ትውፊት መሠረትም ቅዱሳን ጴጥሮስ፣ ያዕቆብና ዮሐንስ ቅዱስ ጳውሎስን በቀኝ እጃቸው ጨብጠውታል፡፡ ይህንንም ‹‹የተሰጠኝን ጸጋ ዐውቀው አዕማድ የሚሏቸው ያዕቆብና ኬፋ፣ ዮሐንስም እኛ ወደ አሕዛብ፣ እነርሱ ወደ ተገረዙት ይሔዱ ዘንድ ለእኔና ለበርናባስ ቀኝ እጃቸውን ሰጡን፤›› በማለት ቅዱስ ጳውሎስ ገልጦታል (ገላ.፪፥፱)፡፡

ቅዱሳን ነቢያት ዲያብሎስን ከነሠራዊቱ ድል ነስቶ ዓለምን የሚያድነውን፤ ኀያል፣ ጽኑዕ የኾነውን አምላካችንን ክርስቶስን ‹‹ቀኝ›› ብለውታል፡፡ ‹‹የማነ እግዚአብሔር ገብረት ኃይለ የማነ እግዚአብሔር አልዓለተኒ፤ የማነ እግዚአብሔር ገብረት ኃይለ፤ የእግዚአብሔር ቀኝ ኃይልን አደረገች፡፡ የእግዚአብሔር ቀኝ ከፍ ከፍ አደረገችኝ፡፡ የእግዚአብሔር ቀኝ ኃይልን አደረገች፤›› እንዲል (መዝ.፻፲፯፥፲፮)፡፡ ይህም ‹‹የእግዚአብሔር ቀኝ›› የተባለ ጌታችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ በድንቅ ጥበቡ፣ በልዩ ሥልጣኑ አምስት ሺሕ ከአምስት መቶ ዘመን በሲኦል ተጥለው የነበሩ ነፍሳትን ከፍ ከፍ እንዳደረጋቸው (ወደ ገነት እንደመለሳቸው) የሚያስረዳ ምሥጢር አለው፡፡ ቅዱስ ዳዊት የተስፋውን ቃልና የመዳኛውን ቀን መድረስ እየተጠባበቀ ‹‹ወይድኃኑ ፍቁረኒከ አድኅን በየማንከ ወስምዓኒ፤ ወዳጆችህ እንዲድኑ፣ በቀኝህ አድን፤ አድምጠኝም፤›› በማለት ይጸልይ ነበር (መዝ.፶፱፥፭)፡፡

ይቆየን

ኅዳር ፳፰ ቀን ፳፻፱ ዓ.ም

የተወደዳችሁ የድረ ገጻችን ተከታታዮች! ኅዳር ፫ ቀን ፳፻፱ ዓ.ም ባቀረብነው ዝግጅት እንዳስታወስነው በቤተ ክርስቲያናችን የዘመን አከፋፈል መሠረት ከኅዳር ፮ ጀምሮ እስከ ታኅሣሥ ፯ ወይም ፲፫ ቀን ድረስ ያለው ወቅት ዘመነ አስተምሕሮ ይባላል፡፡ ትርጕሙም በሃሌታው ‹ሀ› (‹‹አስተምህሮ›› ተብሎ) ሲጻፍ የቃለ እግዚአብሔር ማስተማሪያ (የትምህርተ ወንጌል) ዘመን ማለት ነው፡፡ ሥርወ ቃሉም ‹‹መሀረ – አስተማረ›› የሚለው የግእዝ ግስ ሲኾን፣ ይኸውም የእግዚአብሔር ቸርነቱ፣ ርኅራኄው፣ ትዕግሥቱና የማዳን ሥራው በቤተ ክርስቲያን በስፋት የሚሰበክበት ጊዜ ነው፡፡ በሐመሩ ‹‹ሐ›› (‹‹አስተምሕሮ›› ተብሎ) ሲጻፍ ደግሞ የምሕረት፣ የይቅርታ ዘመን ማለት ነው፡፡ ሥርወ ቃሉም ‹‹መሐረ – ይቅር አለ›› የሚለው የግእዝ ግስ ነው፡፡ ዘመነ አስተምሕሮ ስለ እግዚአብሔር ቸርነትና ርኅራኄ፤ እርሱ በደላችንን ዅሉ ይቅር እንደሚለን እኛ ምእመናንም እርስበርስ ይቅር መባባል እንደሚገባን ትምህርት የሚሰጥበት ወቅት ነው፡፡

ባለፈው ዝግታችን በዘመነ አስተምሕሮ ውስጥ የሚገኙ ሰንበታት (እሑዶች) አስተምሕሮ፣ ቅድስት፣ ምኵራብ፣ መጻጉዕ እና ደብረ ዘይት በመባል እንደሚጠሩ ጠቅሰን ነበር፡፡ ነገር ግን ከመጀመሪያው ሳምንት ከአስተምሕሮ በስተቀር የአራቱ እሑዶቹ ስያሜ ከዐቢይ ጾም ሰንበታት ጋር ተመሳሳይ በመኾኑ መደናገራቸውን አንዳንድ ምእመናን ገልጸውልናል፡፡ እውነት ነው፤ የሰንበታቱ ስያሜ ከዐቢይ ጾም ሰንበታት ጋር ተመሳሳይ ይኹን እንጂ የሚዘመሩ መዝሙራት፣ በቅዳሴ ጊዜ የሚነበቡ ምንባባትና የሚቀርቡ ትምህርቶች ግን ይለያያሉ፡፡ ልዩነታቸውን ለማነጻጸርና ለመረዳት እንዲያመቸንም በእነዚህ ሰንበታት የሚነገረውን ቃለ እግዚአብሔር ይዘት እንደሚከተለው በአጭሩ እንመለከታለን፤

፩. አስተምሕሮ

የመጀመሪያው የዘመነ አስተምሕሮ ሳምንት ‹‹አስተምሕሮ›› ይባላል፤ ይህም ከኅዳር ፮ – ፲፪ ያሉትን ሰባት ቀናት ያካትታል፡፡ በዕለቱ (እሑድ) የሚቀርበው የቅዱስ ያሬድ መዝሙር ‹‹ኢተዘኪሮ አበሳ ዚአነ ኢኀደገነ ፍጹመ ንማስን ….፤ ኀጢአታችንን አላሰበብንም፤ እንጠፋ ዘንድም ፈጽሞ አልተወንም ….›› የሚለው ሲኾን፣ በተጨማሪም ‹‹ፈጽም ለነ ሠናይተከ እንተ እምኀቤነ ….፤ በአንተ ዘንድ ያለችውን በጎነት ፈጽምልን ….›› የሚለውም እንደ አማራጭ ሊቀርብ ይችላል፡፡ ምስባኩ ‹‹ኢትዝክር ለነ አበሳነ ዘትካት ፍጡነ ይርከበነ ሣህልከ እግዚኦ እስመ ተመንደብነ ፈድፋደ፤ የቀደመውን በደላችንን አታስብብን፡፡ አቤቱ ምሕረትህ በቶሎ ያግኘን፡፡ እጅግ ተቸግረናልና፤›› የሚለው የዳዊት መዝሙር ነው /መዝ.፸፰፥፰/፡፡ ወንጌሉ ማቴዎስ ፮፥፭-፲፮ ሲኾን፣ ቅዳሴውም ቅዳሴ እግዚእ ነው፡፡ በዚህ ሳምንት እግዚአብሔር አምላካችን ከአምስት ሺሕ አምስት መቶ ዓመት የመርገምና የጨለማ ዘመን ዓለምን ማውጣቱ፣ ቸርነቱ፣ ርኅራኄውና ትዕግሥቱ፤ እንደዚሁም ምእመናንን ከሞተ ሥጋ ከሞተ ነፍስ ማውጣቱ ይነገርበታል፡፡

፪. ቅድስት

ከኅዳር ፲፫ – ፲፱ ያሉትን ሰባት ቀናት የሚያካትተው የዘመነ አስተምሕሮ ሁለተኛው ሳምንት ‹‹ቅድስት›› ይባላል፤ ቅድስት የተባለበት ምክንያትም ሰንበትን ለቀደሰ ለልዑል እግዚአብሔር ምስጋና ማቅረብ እንደሚገባ የሚነግርበት ሳምንት መኾኑ ነው፡፡ በዚህ ዕለት (እሑድ) ‹‹ሎቱ ስብሐት ወሎቱ አኰቴት ለዘቀደሳ ለሰንበት ….፤ ሰንበትን ላከበራት ለእርሱ ክብር ምስጋና ይኹን (ይድረሰው፤ ይገባዋል) ….›› የሚለው የቅዱስ ያሬድ መዝሙር ይቀርባል፤ በቅዳሴ ጊዜም ‹‹ኵሎ ዘፈቀደ ገብረ እግዚአብሔር በሰማይኒ ወበምድርኒ በባሕርኒ ወበኵሉ ቀላያት፤ በሰማይና በምድር፣ በባሕርና በጥልቆችም ዅሉ እግዚአብሔር የወደደውን ዅሉ አደረገ፤›› የሚለው ምስባክ ይሰበካል /መዝ.፻፴፬፥፮/፡፡ ወንጌሉ ዮሐንስ ፭፥፲፮-፳፰ ሲኾን ቅዳሴው ደግሞ አትናቴዎስ ነው፡፡ በዚህ ሳምንት ስለ ዕለተ ሰንበት ቅድስትነት እና ሰንበትን ስለቀደሰ ስለ እግዚአብሔር ቅድስና ሰፊ ትምህርት ይቀርባል፡፡

በአንጻሩ በዓቢይ ጾሙ ቅድስት መዝሙሩ፡- ‹‹ግነዩ ለእግዚአብሔር››፤ ምስባኩ፡- ‹‹እግዚአብሔርሰ ሰማያተ ገብረ አሚን ወሠናይት ቅድሜሁ ቅድሳት ወዕበየ ስብሐት ውስተ መቅደሱ፤ እግዚአብሔር ግን ሰማያትን ፈጠረ፡፡ እምነትና በጎነት በፊቱ፣ ቅድስናና የክብር ጋናናነት በመቅደሱ ውስጥ ናቸው፡፡›› /መዝ.፺፭፥፭-፮/፤ ወንጌሉ፡- ማቴዎስ ፮፥፲፮-፳፭፤ ቅዳሴው ደግሞ ኤጲፋንዮስ ነው፡፡ በዚህ ሳምንት የሚነገረው ቃለ እግዚአብሔር ስለ እግዚአብሔር ይቅር ባይነትና ለእርሱ ስለ መገዛት፣ ስለ ቅድስና እና ስለ ክብረ ሰንበት የሚያስረዳ ነው፡፡

 ፫. ምኵራብ

ሦስተኛው የዘመነ አስተምሕሮ ሳምንት ‹‹ምኵራብ›› የሚባል ሲኾን ይህም ከኅዳር ፳ – ፳፮ ያሉትን ሰባት ቀናት የሚያካትት ሳምንት ነው፡፡ በዕለቱ (እሑድ) የሚቀርበው መዝሙር፡- ‹‹አምላክ ፍጹም በህላዌሁ ዘሀሎ እምቅድመ ይትፈጠር ዓለም ….፤ ዓለም ከመፈጠሩ አስቀድሞ የነበረው አምላክ (እግዚአብሔር) በህልውናው (አነዋወሩ) ፍጹም ነው ….››  የሚለው ሲኾን፣ ምስባኩም፡- ‹‹ቅረቡ ኀቤሁ ወያበርህ ለክሙ ወኢይትኀፈር ገጽክሙ ዝንቱ ነዳይ ጸርሐ ወእግዚአብሔር ሰምዖ፤ ወደ እርሱ ቅረቡ፤ ያበራላችሁማል፡፡ ፊታችሁም አያፍርም፡፡ ይህ ችግረኛ ጮኸ፤ እግዚአብሔርም ሰማው፤›› የሚል ነው /መዝ.፴፫፥፭-፮/፡፡ ወንጌሉም ከማቴዎስ ፰፥፳፫ እስከ መጨረሻው ድረስ ነው፡፡ ቅዳሴው ደግሞ እግዚእ፡፡ በዚህ ሳምንት ጌታችን፣ አምላካችንና መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ በምኵራበ አይሁድ ሕዝቡን እየሰበሰበ ማስተማሩ፤ ባሕርና ነፋሳትን መገሠፁ፤ አጋንንትን ከሰዎች ማውጣቱ ይነገራል፡፡

በዓቢይ ጾሙ ምኵራብ መዝሙሩ፡- ‹‹ቦአ ኢየሱስ ምኵራቦሙ ለአይሁድ››፤ ምስባኩ፡- ‹‹እስመ ቅንዐተ ቤትከ በልዐኒ ትዕይርቶሙ ለእለ ይትዔየሩከ ወድቀ ላዕሌየ ወቀፃዕክዋ በጾም ለነፍስየ፤ የቤትህ ቅናት በልቶኛልና፣ የሚሰድቡህ ስድብም በላዬ ወድቋልና፡፡ ሰውነቴን በጾም አደከምኋት፡፡›› /መዝ.፷፰፥፱-፲/፤ ወንጌሉ፡- ዮሐንስ ፪፥፲፪ እስከ ፍጻሜው ሲኾን ቅዳሴው ግን ተመሳሳይ (ቅዳሴ እግዚእ) ነው፡፡ በሳምንቱ ጌታችን መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ በምኵራበ አይሁድ ማስተማሩንና በቤተ መቅደሱ ዓለማዊ ሸቀጥ ይለውጡ የነበሩ ገበያተኞችን ማስወጣቱን የሚመለከት ትምህርት ይቀርባል፡፡

ይቆየን

ኅዳር ፳፬ ቀን ፳፻፱ ዓ.ም

በመምህር ብዙነህ ሺበሺ

 ለታቦተ ጽዮን ካሣ እንደ ተሰጣት ….

 ነቢየ እግዚአብሔር ቅዱስ ዳዊት ‹‹አመ ሜጠ እግዚአብሔር ፄዋ ጽዮን ወኮነ ፍሡሓነ አሜሃ መልአ ፍሥሓ አፉነ ወተሐሥየ ልሳንነ፤ እግዚአብሔር የጽዮንን ምርኮ በመለሰ ጊዜ እጅግ ደስተኞች ኾንን፡፡ በዚያን ጊዜ አፋችን ደስታን አንደበታችንም ሐሤትን ሞላ፤›› /መዝ. ፻፳፭፥፩-፪/ በማለት እንደ ተናገረው በሰማይ በማኅበረ መላእክት፤ በምድር በደቂቀ አዳምና ከሲዖል በወጡ ነፍሳት ዘንድ ትልቅ ደስታ ኾነ፡፡ የጽዮን ምርኮ የተባሉት ለጊዜው ታቦተ ጽዮንን ጨምሮ የአይጥና የእባጭ ወርቆች ሲኾኑ ፍጻሜው ግን የሲዖል ነፍሳት ከዲያብሎስ ምርኮ መመለሳቸውን ያመለክታል፡፡ ታቦተ ጽዮን በምድረ ፍልስጥኤም የኖረችው ሰባት ወራት ነው፡፡ እመቤታችንም በግብጽ በስደት የኖረችው ሰባት መንፈቅ (ሦስት ዓመት ከስድስት ወር) ነው፡፡ ‹‹እስመ ኍልቊ ሳብዕ ፍጹም ውእቱ በኀበ ዕብራውያን፤ ሰባት ቍጥር በዕብራውያን ዘንድ ፍጹም ነውና›› እንዲል፡፡ ጽዮን ሰባት ወር በፍልስጥኤም ኖራ የወርቅ ካሣ ይዛ በድል እንደ ተመለሰች እመቤታችንም ለሰባት መንፈቅ በግብጽ ኖራ ሞተ ሄሮድስን በመልአክ ተበሥራ በደስታ ወደ አገሯ ገሊላ ናዝሬት ተመልሳለች፡፡

ታቦተ ጽዮን ከፍልስጥኤም በሁለት ላሞች በሚጐተት ሠረገላ ተጭና ስትመጣ ሳይገባቸው ሳጥኑን ከፍተው በማየታቸው ከ፭፻ ቤትሳምሳውያን መካከለል ፸ ሰዎች ተቀሥፈዋል፡፡ ዛሬም ቤተ ክርስቲያንን የሚዳፈሩ በደዌ ሥጋ እየተመቱ በነፍሳቸውም ከእግዚአብሔር ጸጋ ምሕረት የራቁ ብዙዎች ናቸው፡፡ እግዚአብሔር ያከበራትን ታቦት በመደፋፈራቸው በሞት እንደ ተቀጡ ቤትሳምሳውያን ዛሬም እግዚአብሔር ባከበራቸው ቅዱሳን ይልቁንም መልዕልተ ፍጡራን መትሕተ ፈጣሪ በኾነችው በእናታችን ቅድስት ድንግል ማርያም ላይ የድፍረት ቃል የሚሰነዝሩና ጣታቸውን የሚቀስሩ ተሐድሶአውያን መናፍቃንና ተላላኪዎቻቸው ከእግዚአብሔር ምሕረት፣ ቸርነት፤ ከቅዱሳኑም በረከት ርቀው መርገመ ጌባል እየተጐነጩ ይገኛሉ፡፡ በሥጋ ይንቀሳቀሱ እንጂ በነፍሳቸው ሙታን ናቸው ‹‹ሞታ ለነፍስ ርኂቅ እምእግዚአብሔር፤ የነፍስ ሞቷ ከእግዚአብሔር መራቅ ነው›› ተብሎ ተጽፏልና፡፡

ወደ ታቦተ ጸዮን በመመልከታቸው ቤትሳምሳውያን ከተቀሠፉ አማናዊት ጽዮን በኾነችው በእመቤታችን ላይ እባብ ምላሳቸውን የሚያውለበልቡ መናፍቃንማ ዕድል ፈንታቸው ጽዋ ተርታቸው እንዴት የከፋ ይኾን! የአሚናዳብ ልጅ አልዓዛር ታቦተ ጽዮንን እንዲያገለግል እንደ ቀደሰ (እንደ ተመረጠ) በሐዲስ ኪዳንም ቤተ መቅደሱን የሚያገለገሉ በአንብሮተ እድ የተሾሙ ካህናት ናቸው እንጂ ማንም ወደ ታቦተ እግዚአብሔር መቅረብ አይችልም፡፡ ታቦት ወጥቶ በክብረ በዓል ጽላተ ኪዳን ወደ ተሸከሙ ቀሳውስት የሚጠጉ አንዳንድ ሰዎች አሉ፡፡ አስተባባሪዎች እንዲርቁ ቢነግሩአቸውም አይሰሙም፤ እነዚህ ሰዎች ከቤትሳምሳውያን ቅሥፈት መማር አለባቸው እንላለን፡፡ የሚገባውን ክብር በፍርሃትና በፍቅር ካደረግን እግዚአብሔር ደግሞ ያከብረናል፡፡ ነገር ግን በተቃራኒው የምንጓዝ ከኾነ በበረከት ፋንታ መርገምን፣ በሕይወት ፋንታ መቅሠፍትን ሊያደርስብን ይችላልና እንጠንቀቅ፡፡

ታቦተ ጽዮን ከቤተ አሚናዳብ እስከ ዳዊት ከተማ /፩ኛ ሳሙ. ፯፥፩-፪፣ ፪ኛ ሳሙ. ፮፥፩-፳፫/

ታቦተ ጽዮን በኮረብታማው አገር በአሚናዳብ ቤት ለሃያ ዓመት ኖራለች፡፡ ንጉሥ ዳዊት የእግዚአብሔርን ታቦት ያመጣ ዘንድ ሠላሳ ሺሕ ሠራዊት ይዞ ወደ አሚናዳብ ቤት ወጣ፡፡ የአሚናዳብ ልጆች አሕዮና ዖዛ ታቦቱን በአዲስ ሠረገላ ጭነው ሲሔዱም ዳዊትና የእስራኤልም ቤት ዅሉ በቅኔና በበገና፣ በመሰንቆም፣ በከበሮም፣ በነጋሪትና በጸናጽል በእግዚአብሔር ፊት በሙሉ ኀይላቸው ይዘምሩና ያሸበሽቡ ነበር፡፡ ሠረገላውን የሚጐትቱ በሬዎች ይፋንኑ (ይቦርቁ) ነበርና ዖዛ እጁን ዘርግቶ የእግዚአብሔርን ታቦት ያዘ፡፡ ስለ ድፍረቱም እግዚአብሔር በዚያው ቀሠፈው፡፡ ያ ቦታም እግዚአብሔር ዖዛን ሰብሮታልና ‹‹የዖዛ ስብራት›› ተባለ፡፡ ዳዊትም በኪሩቤል ላይ በተቀመጠ በሠራዊት ጌታ በእግዚአብሔር ስም የሚጠራውን ታቦት ወደ ከተማው ይወስድ ዘንድ ስለ ፈራ በጌት ሰው በአቢዳራ ቤት አስቀመጠው፡፡

ታቦተ እግዚአብሔር በቤተ አቢዳራ ለሦስት ወራት ተቀመጠች፤ የአቢዳራም ቤት ተባረከ፡፡ ዳዊትም የአቢዳራ ቤት እንደ ተባረከ በሰማ ጊዜ ታቦተ እግዚአብሔርን ወደ ከተማው ያመጣ ዘንድ ብዙ ሠራዊትና ሌዋውያን ካህናትን አስከትሎ ወደ አቢዳራ ቤት ሔደ፡፡ ዳዊትና የእስራኤልም ቤት ዅሉ ታቦቱን ይዘው ሲመለሱ ስድስት ርምጃ በሔዱ ጊዜ አንድ በሬና ፍሪዳ ይሠዉ፤ ቀንደ መለከትም ይነፉ ነበር፡፡ ዳዊት የበፍታ ኤፉድ ለብሶ ‹‹አመ ሜጠ እግዚአብሔር ጼዋ ጽዮን ወኮነ ፍሡሓነ አሜሃ መልአ ፍሥሓ አፉነ ወተሐሥየ ልሳንነ፡፡ እግዚአብሔር የጽዮንን ምርኮ በመለሰ ጊዜ ደስተኞች ኾንን፡፡ በዚያን ጊዜ አፋችን ደስታን፣ አንደበታችንም ሐሤትን ሞላ፤›› በማለት በታቦተ ጽዮን ፊት በጣቱ በገና እየደረደረ፣ በእግሩ እያሸበሸበ ሲዘምር አይታ ሚስቱ የሳዖል ልጅ ሜልኮል በልቧ ናቀችው፤ አቃለለችው፡፡ በዚህ ምክንያትም ማኅፀኗ ስለ ደረቀ ሜልኮል መካን እንደ ኾነች ሳትወልድ ሞተች፡፡ በዚህ ረጅም ታሪክ ውስጥ የሚገኘውን ተግሣፅ፣ ትምህርትና ምሳሌ ከዚህ ቀጥለን እንመለከታለን፡፡

ታቦተ ጽዮን በኮረብታማው አገር በቤተ አሚናዳብ እንደ ኖረች እመቤታችን ቅድስት ድንግል ማርያምም በተራራማው አገር በቤተ ዘካርያስ ቤት ሦስት ወራት ተቀምጣለች /ሉቃ. ፩፥፴፱፣፶፮/፡፡ ሁለቱ በሬዎች ታቦተ ጽዮን የተቀመጠችበትን ሠረገላ ሲጐትቱ የፋነኑበት (የቦረቁበት) ምክንያት ነቢዩ ኢሳይያስ ‹‹በሬ የገዢውን፣ አህያም የጌታውን ጋጣ አወቀ፤›› /ኢሳ. ፩፥፫/ እንዳለው የእግዚአብሔር የኪዳኑን ታቦት እንደ ተሸከሙ ስላወቁ ደስታቸውን ለመግለጥ ነው፡፡ ጌታችን በቤተልሔም በከብቶች በረት በተወለደ ጊዜ እስትንፋሳቸውን የገበሩለት አምላክነቱን አውቀው ነበር፡፡ ሁለቱ በሬዎች ታቦተ ጽዮንን ተሸክመው ከቤተ አሚናዳብ ወደ ቤተ አቢዳራ እንደ ተጓዙ ዮሴፍና ሰሎሜም የእመቤታችን የስደቷ ተካፋይ ኾነዋል፡፡ ሁለቱ በሬዎች በደስታ እየቦረቁ ሠረገላውን እንደ ጐተቱ ዮሴፍና ሰሎሜም የእመቤታችን የስደቷ አጋር ኾነው ሲሔዱ ሳይጕረመርሙና የስደቱን መከራ ሳይሳቀቁ በፍቅር ኾነው  እመቤታችንን አገልግለዋል፡፡

ዖዛ ታቦተ ጽዮንን በመንካቱ የእግዚአብሔር ጣ በእርሱ ላይ ነደደ፤ ተቀሠፈም፡፡ ዖዛ የእመቤታችን አስከሬን የተቀመጠበትን የአልጋ ሸንኮር በመያዝ መልአኩ ቅዱስ ገብርኤል እጁን በሰይፍ የቀጣው የታውፋንያ ምሳሌ ነው፡፡ አንድም ዖዛ የዮሳ ምሳሌ ነው፡፡ ዖዛ የእግዚአብሔርን ታቦት በመያዙ ተሰብሯል (ተቀሥፏል)፤ ዮሳም እመቤታችንን በማስደንገጡ ድንጋይ ተንተርሶ ቀርቷል (ተቀሥፏል)፡፡ ታሪኩም እንዲህ ነው፤ እመቤታችን ከሄሮድስ ሠራዊት ሸሽታ ዮሴፍን፣ ሰሎሜን እና ዮሳ ወልደ ዮሴፍን አስከትላ የስደት ጕዞዋን ጀመረች፡፡ መሽቶባቸው ከሶርያው ገዥ ከጊጋር ቤት አደሩ፤ በዚያም ዮሳ ታሞ ቀረ፡፡ ‹‹ዘመዶቼ ምን ደርሶባቸው ይኾን?›› ብሎ ወደ መንገድ ቢወጣ ሰይጣን በሰው አምሳል ተገልጦ ‹‹የሄሮድስ ሠራዊት ቀድመው ሔደዋል›› አለው፡፡ ዮሳም በፍጥነት መንገዱን ይዞ በፍጥነት ተከተላቸው፡፡ ደክሟቸው በአንድ ዛፍ ጥላ ሥር አርፈው ባገኛቸው ጊዜ ‹‹እናንተ በሰላም ተቀምጣችኋል፤ ሕፃን በጀርባዋ ያዘለች፣ በክንዷ የታቀፈች ሴት በኢየሩሳሌም አትገኝም፡፡ ሄሮድስ ሕፃናትን አስፈጅቷል፡፡ አሁንም ወደ እናነተ ሠራዊቱን ልኳል›› በማለት እመቤታችንን አስደነገጣት፡፡ ጌታችንም ‹‹ዮሳ አመጣጥህ መልካም ነበር፤ እናቴን አስደንግጠሃታልና በዳግም ምጽአት አስነሥቼ ዋጋህን እስከምሰጥህ ድረስ ይህችን ድንጋይ ተንተርሰህ ተኛ›› ብሎት በዚያው አሳርፎታል፡፡

የዖዛና የዮሳ ታሪክ ተመሳሳይ ነው፡፡ ዖዛ የተቀሠፈው በሬዎቹ ስለሚቦርቁ ታቦተ ጽዮን ከሠረገላው እንዳትወድቅ ለመደገፍ በማሰቡ ነበር፡፡ ዮሳም መልካም ዜና ያመጣ መስሎት ነው እመቤታችንን ያስደነገጣት፡፡ ‹‹ዮሳ ወልደ ዮሴፍ ምንተ ገብረ ኃጢአተ ዘያደነግፀኪ ዜና በይነ ዘአምጽአ ግብተ፤ የዮሴፍ ልጅ ዮሳ ምን በደል ሠራ የሚያስደነግጥሽ ዜናን በድንገት በማምጣቱ እንጂ›› እንዳለ ደራሲ፡፡ ስለዚህ ‹‹መክፈልት ሲሹ መቅሠፍት›› እንዲሉ መልካም ያደረግን እየመሰለን ስሕተት ልንሠራ ስለምንችል የምንሠራውን ሥራ ቆም ብለን ልንመረምር ይገባናል፡፡ ጌታችንና መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስም መልካም የሠሩ እየመሰላቸው የእግዚአብሔርን ሕግ ስለሚጥሱ አይሁድ ‹‹ይመስሎ ከመ ዘመሥዋዕተ ያበውእ ለእግዚአብሔር፤ ለእግዚአብሔር መሥዋዕት የሚያቀርብ ይመስለዋል›› በማለት ተናግሯል /ዮሐ. ፲፮፥፪/፡፡

ይቆየን

ኅዳር ፳፫ ቀን ፳፻፱ ዓ.ም

በመምህር ብዙነህ ሺበሺ

ታቦተ ጽዮን ዳጎንን እንደ ሰባበረችው /፩ኛ ሳሙ. ፭፥፩-፭/

ፍልስጥኤማውያን እስራኤልን ድል አድርገው ታቦተ ጽዮንን ወደ አዛጦን ወሰዱአት፡፡ በዚያም ከቤተ ጣዖታቸው አስገብተው ዳጎን የተባለውን ጣዖት ከፍ ባለ መቀመጫ አድርገው እርሷን ግን ከታች አስቀመጧት፡፡ ሲነጋም የአዛጦን ሰዎች ማልደው ለጣዖቱ ሊሰግዱ ቢሔዱ ዳጎንን በግምባሩ ወድቆ አገኙት፡፡ አንሥተው ወደ ቦታው መለሱት፤ በነጋ ጊዜ እንደልማዳቸው ቢሔዱም እነሆ ዳጎን በታቦተ ጽዮን ፊት በምድር ላይ ወድቆ ነበር፡፡ ራሱ፣ እጆቹም ተቈራርጠው በመድረኩ ላይ ወድቀው ደረቱ ብቻውን ቀርቶ ነበር፡፡ ሊቃውንተ ቤተ ክርስቲያን ‹‹ንጉሥ በመንግሥቱ ገበሬ በርስቱ እንደማይታገሥ እግዚአብሔርም በአምላክነቱ ከገቡበት አይታገሥም›› እንዲሉ ፍልስጥኤማውያን የእግዚአብሔር ማደሪያ ታቦተ ጽዮንን በጣዖት ቤት ከጣዖት እግር ሥር በማስቀመጣቸው እግዚአብሔር በቍጣ ተነሣባቸው፡፡ ኃይሉንም በታቦቱ ላይ አሳረፈ፤ ታቦተ ጽዮንም ዳጎንን ቀጠቀጠችው፤ ሰባበረችው፡፡

ይህ ታሪክ የሐዲስ ኪዳን የማዳን ሥራ ምሳሌነት አለው፡፡ ቀደም ብሎ እንዳየነው ታቦተ ጽዮን የወላዲተ አምላክ የእመቤታችን ቅድስት ድንግል ማርያም ምሳሌ ናት፡፡ ታቦተ ጽዮን ዳጎንን እንደ ሰባበረችው እመቤታችን ቅድስት ድንግል ማርያምም ልጇን አዝላ ወደ ግብጽ በምታደርገው የስደት ጕዞ በምታቋርጣቸው መንገዶችና መንደሮች ዅሉ ያሉ ጣዖታት ይሰባበሩ ነበር፡፡ በግብጽ ያሉ ጣዖታት ማንም ሳይነካቸው ተሰባብረዋል፤ በውስጣቸው አድረው ሲመለኩ የነበሩ አጋንንትም በአምሳለ ሆባይ (ዝንጀሮ) እየወጡ ሲሔዱ ይታዩ ነበር /ነገረ ማርያም/፡፡ ዳጎን በታቦተ ጸዮን ፊት በግምባሩ እንደ ተደፋ እመቤታችንም በስደቷ በሲና በረሃ ስትጓዝ ያገኟት ሽፍቶች መዝረፋቸውን ትተው በፊቷ ሰግደው ሸኝተዋታል፡፡ ዳግመኛም በዕለተ ዕረፍቷ አስከሬኗን አቃጥላለሁ ብሎ የአልጋውን ሸንኮር የያዘው ታውፋንያ የተባለው አይሁዳዊ መልአኩ ቅዱስ ገብርኤል እጁን በሰይፍ በቀጣው ጊዜ እመቤታችን ይቅር ትለውና ትፈውሰው ዘንድ ግምባሩን መሬት አስነክቶ ሰግዶላታል፡፡

እንደዚሁም ጌታችንና መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ በታቦተ ጽዮን ይመሰላል፡፡ ዳጎን በታቦተ ጽዮን ፊት በግምባሩ ተደፍቶ እንደ ተገኘ ጌታችን በሥጋ ሰብእ ተገልጦ ወንጌለ መንግሥት በሚያስተምርበት ዘመንም አጋንንት ‹‹ቅዱሱ የእግዚአብሔር ልጅ ያለ ጊዜያችን አታጥፋን›› እያሉ ይሰግዱለት እንደ ነበር በቅዱስ ወንጌል በሰፊው ተመዝግቦ ይገኛል፡፡ ሐዋርያው ያዕቆብም ‹‹አጋንንትኒ የአምኑ ቦቱ ወይደነግፁ፤ አጋንንት ደግሞ ያምናሉ፤ ይንቀጠቀጡማል፤›› በማለት ተናግሯል /ያዕ. ፪፥፲፱/፡፡ ታቦተ ጽዮን ዳጎንን እንደ ቀጠቀጠችው (እንደ ሰባበረችው) ዅሉ ጌታችንና መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስም ዲያብሎስንና ሠራዊቱን ቀጥቅጧቸዋል፡፡ ታቦተ ጸዮን የወርቅ ካሣ ተሰጥቷት ከምድረ ፍልስጥኤም እንደ ወጣች ጌታችንና መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስም በወርቀ ደሙ ካሣነት የሲዖልን ነፍሳት ከሲዖል አውጥቷል፡፡

ጌታችን ለድኅነተ ዓለም በመስቀል ተሰቅሎ አዳምን ወክሎ ‹‹ኤሎሄ ኤሎሄ ላማ ሰበቅታኒ (አምላኪየ አምላኪየ ለምንት ኀደገኒ)፤ አምላኬ አምላኬ ለምን ተውከኝ›› በማለት ሲጣራ ሰምቶ ዲያብሎስ ‹‹ሥጋውን ወደ መቃብር፣ ነፍሱን ወደ ሲዖል ላውርድ›› ብሎ ቀረበ፡፡ የጌታ ጩኸትም አንድም ለአቅርቦተ ሰይጣን ነውና ሰይጣንን በአውታረ ነፋስ /ሥልጣነ መለኮት/ ወጥሮ ያዘው፤ ያን ጊዜ ዲያብሎስ ‹‹መኑ ውእቱ መኑ ውእቱ፤ ማነው ማነው›› እያለ መለፍለፍ ጀመረ /ትምህርተ ኅቡአት/፡፡ ከብዙ መቀባጠር በኋላም ‹‹አቤቱ ጌታዬ በድዬሃለሁ፤ ነገረ ልደትህን የተናገሩትን ነቢያት እነ ኢሳይያስን በምናሴ አድሬ በመጋዝ አስተርትሬአለሁ፤ ለበደሌ የሚኾን ካሣ የለኝም፤ የሲዖልን ነፍሳት በሙሉ እንደ ካሣ አድርገህ ውሰድ፡፡ እኔንም ያለ ጊዜዬ አታጥፋኝ›› በማለት አጥብቆ ለመነው፡፡ ጌታችንም ዲያብሎስን አስሮ ከአዳም ጀምሮ በሲዖል ተግዘው የነበሩ ነፍሳትን አወጣ፡፡ በዚህ ጊዜ የሲዖል ኃይላት ተሰባበሩ፤ ከመለኮቱ ብርሃን የተነሣም የሲዖል ጨለማ ተወገደ፡፡

እግዚአብሔር አምላካችን መርገመ ሥጋ መርገመ ነፍስን፣ ሊቃነ አጋንንትን፣ ሠራዊተ አጋንንትን፣ የሲዖልን ኃይላትን አጥፍቶልናልና ቅዱስ ዳዊት ከአንድ ሺሕ ዓመት በፊት ‹‹እስመ ሰበረ ኆኃተ ብርት ወቀጥቀጠ መናሥግተ ዘኀፂን፤ የናሱን ደጆች ሰብሯልና፡፡ የብረቱንም መወርወሪያ ቀጥቅጧል፤›› በማለት ዘመረ /መዝ. ፻፮፥፲፮/፡፡ ነቢዩ አጋንንትን ኆኀተ ብርት (የነሐስ ደጆች) ብሎአቸዋል፡፡ የነሐስ መዝጊያ ጠንካራ እንደ ኾነ አጋንንትም በአዳምና ልጆቹ ላይ መከራ አንጽተውባቸው ነበር፡፡ የአጋንንት ክንድ በሰው ልጆች ላይ ከብዶ ነበርና ሊቃነ አጋንንትን መናሥግተ ኀፂን (የብርት መወርወሪያ ወይም ቍልፍ) ብሏቸዋል፡፡ ቤት በብርት መወርወሪያ (ቍልፍ) ከተዘጋ እንደማይከፈት ሲዖልም ለ፶፭፻ (አምስት ሺሕ ከአምስት መቶ) ዘመን ተዘግታ የነፍሳት ወኅኒ ቤት ኾና ኖራለችና አዳሪውን በማደሪያው ጠራው፡፡ ከመዝጊያው መወርወሪያው (ቍልፉ) እንዲጠነክር ወይም መዝጊያ በቍልፍ እንዲጠነክር ከአጋንንት አለቆች (ሊቃነ አጋንንት) ይበረታሉና መናሥግተ ኀፂን (የብረት መወርወሪያ) አላቸው፡፡ አምስቱ የፍልስጥኤም ነገሥታት ሲሰግዱለት የነበረውን ዳጎንን ታቦተ ጽዮን እንደ ቀጠቀጠችው ዅሉ መድኀኒታችን ክርስቶስም ለ፶፭፻ (አምስት ሺሕ ከአምስት መቶ) ዘመን የተደራጀውን የአጋንንት ኃይል በሥልጣኑ ሰባብሮታል፡፡

ለታቦተ ጽዮን ካሣ እንደ ተሰጣት /፩ኛ ሳሙ. ፮፥፩-፱/

የእግዚአብሔር እጅ በአዛጦን ሰዎች ላይ በረታችባው፤ ሰዎቹንም በእባጭ ቍስልም መታቻቸው፤ አጠፋቻቸው፡፡ ታቦተ ጽዮንን ወደ አስቀሎና በወሰዷት ጊዜም አስቀሎናውያንንም በእባጭ መታቻቸው፡፡ ምድራቸውም በአይጦች መንጋ ተወረረ፡፡ እጅግ ዋይታና ጩኸት ኾነ፣ ታቦተ ጽዮን በፍልጥኤማውያን ላይ መቅሠፍት እንዳበዛችባቸው ባዩ ጊዜ የእግዚአብሔር ቍጣ በኀይል ወርዶባቸዋልና አምስቱ የፍልስጥኤም ነገሥታት (አዛጦን፣ አስቀሎና፣ አቃሮን፣ ጌትና ጋዛ) ከካህናተ ጣዖትና ከሟርተኞች ጋር እንዲህ በማለት ተማከሩ፤ ‹‹የእስራኤልን አምላክ ታቦት ብትሰዱ የበደል መሥዋዕት መልሱ እንጂ ባዶውን አትስደዱት፡፡ በዚያን ጊዜም ትፈወሳላችሁ፡፡ እጁም ከእናንተ አለመራቁ ስለ ምን እንደኾነ ታውቃላችሁ፤›› /፩ኛ ሳሙ. ፮፥፫/፡፡

በዚህ ተስማምተው በአምስቱ የፍልስጥኤም ግዛቶች ቍጥር አምስት የወርቅ አይጦችንና አምስት የወርቅ እባጮችን ቅርፅ አዘጋጁ፡፡ ቀንበር ያልተጫነባቸው ሁለት የሚያጠቡ ላሞንም ጠምደው በሠረገላ ከተዘጋጀው ወርቅ ጋር ታቦተ ጽዮንን ጫኑ፡፡ ሠረገላውን እየጐተቱ ከፍልስጥኤም ወጥተው ወደ ቤትሳሚስ ሔዱ፡፡ ሠረገላውም ወደ ቤትሳምሳዊው ወደ ኢያሱ እርሻ በደረሰ ጊዜ በዚያ ቆመ፡፡ የዚያ አገር ሰዎችም ታቦቱና ወርቁ የተጫነበትን ሣጥን ሲያወርዱ ወደ እግዚአብሔር ታቦት የተመለከቱ ሰባ ሰዎች በመቀሠፋቸው ምክንያት ቤትሳምሳውያን በፍርሃት ተዋጡ፡፡ የቂርያትይዓሪ ሰዎችም ታቦተ ጽዮንን በአሚናዳብ ቤት አኖሯት፤ አልዓዛር ወልደ አሚናዳብም ታቦቷን እንዲያገለግል ተደረገ፡፡ በዚያም ታቦተ ጽዮን ለሃያ ዓመት ኖረች፡፡ ከዚህ ታሪክ ለሐዲስ ኪዳን ምሳሌዎች የሚኾኑ ትምህርቶችን እናገኛለን፡፡

እመቤታችን ቅድስት ድንግል ማርያም በቤተ ዮሐንስ በነበረችበት ዘመን ወደ ቀራንዮ እየወጣች በልጇ መቃብር ላይ ትጸልይ ነበር፡፡ ጸሎቷም በሲዖል ያሉ ነፍሳትንና በሕይወተ ሥጋ ያሉ ኃጥአንን ማርልኝ በማለት ነበር እንጂ ስለራሷ ተድላ ደስታ አልነበረም፡፡ ‹‹ወእምአሜሃ ነበረት እግዝእትነ ቅድስት ድንግል ማርያም ወላዲተ አምላክ እንዘ ተኀዝን ወትስእል በእንተ ኵሎሙ ኃጥአን ዘከመ ዛቲ ዕለት አመ ፲ወ፮ ለየካቲት በከመ ልማዳ ቆመት መካነ ቀራንዮ ወሰአለቶ ለወልዳ፤ አምላክን የወለደች በድንጋሌ ሥጋ በድንጋሌ ነፍስ የጸናች ክብርት እመቤታችን በዚያች በየካቲት ፲፮ ቀን ቀራንዮ በሚባል ቦታ ቆማ ልጅዋን እንደ ልማዷ ስትለምን ኖረች›› እንዲል ተአምረ ማርያም፡፡

እንኳን የእናቱን ልመና የኀጥኡን ጸሎት የሚሰማ ጌታችንና መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ እልፍ አእላፋት መላእክትን፣ ቅዱሳን አበውን አስከትሎ ወረደና ‹‹ይኩን በከመ ትቤሊ እፌጽም ለኪ ኲሎ መፍቅደኪ አኮኑ ተሰባእኩ በእንተ ዝንቱ፤ የለመንሽው ዅሉ ይደረግልሽ፤ የምትወጂውን ዅሉ እፈጽምልሻለሁ፡፡ የለመንሽውን ዅሉ ላደርግልሽ ሰው ኾኛለሁና›› በማለት ታላቅ የምሕረት ኪዳን ሰጣት፡፡ በዚህ የምሕረት ኪዳንም እጅግ ብዙ ነፍሳት ከሲዖል ወጥተዋል፡፡ እስከ ምጽአትም ድረስ በቃል ኪዳኗ የሚታመኑ ምእመናን ከሲዖል ይወጣሉ፡፡ ታቦተ ጽዮን ከምድረ ፍልስጥኤም የወርቅ አይጦችና እባጮች ካሣ ተሰጥቷት እንደ ወጣች እመቤታችንም ሞተ ሥጋን የተቀበለችው በሞቷ ብዙ ነፍሳት ከሲዖል እንደሚወጡ ቃል ኪዳን ተሰጥቷት ነበርና በዕለተ ዕረፍቷ ብዙ ነፍሳት ከሲዖል ወጥተዋል፡፡ ለእመቤታችን የሞት ካሣ ኾነው የኀጥአን ነፍሳት ተሰጥተዋታል፡፡ ማለትም በሞቷ የኀጥአን ነፍሳት ከሲዖል ወጥተዋል፡፡

ይቆየን፡፡