የ፳፻፱ ዓ.ም በዓለ ትንሣኤን አስመልክቶ ከብፁዕ ወቅዱስ ፓትርያርኩ የተበረከተ ቃለ ምዕዳን

img_0028

ብፁዕ ወቅዱስ አቡነ ማትያስ

ሚያዝያ ፯ ቀን ፳፻፱ ዓ.ም

ቃለ በረከት ዘብፁዕ ወቅዱስ አቡነ ማትያስ ቀዳማዊ ፓትርያርክ ርእሰ ሊቃነ ጳጳሳት ዘኢትዮጵያ ሊቀ ጳጳስ ዘአክሱም ወዕጨጌ ዘመንበረ ተክለ ሃይማኖት ዘተናገረ በእንተ በዓለ ትንሣኤ ቅድስት ዘእግዚእነ ወአምላክነ ወመድኃኒነ ኢየሱስ ክርስቶስ ሎቱ ስብሐት

በስመ አብ ወወልድ ወመንፈስ ቅዱስ አሐዱ አምላክ አሜን

  • በአገራችን በኢትዮጵያ በገጠርና በከተማ የምትኖሩ፤
  • ከአገር ውጭ በተለያዩ አህጉር የምትገኙ፤
  • የአገራችንን ዳር ድንበር ለመጠበቅና ለማስከበር በየጠረፉ የቆማችሁ፤
  • በሕመም ምክንያት በየጠበሉና በየሆስፒታሉ ያላችሁ፤
  • እንዲሁም የሕግ ታራሚዎች ኾናችሁ በየማረሚያ ቤቱ የምትገኙ ኢትዮጵያውያንና ኢትዮጵያውያት፤

በትንሣኤው ኃይል በመቃብር ውስጥ በስብሶ መቅረትን ሽሮ ትንሣኤ ሙታንን ያበሠረ ጌታችን አምላካችንና መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ እንኳን ለሁለት ሺሕ ዘጠኝ ዓመተ ምሕረት በዓለ ትንሣኤው በሰላም አደረሳችሁ!!

‹‹ወሰበረ ኆኃተ ብርት ወቀጥቀጠ መናሥግተ ዘሐፂን፤ የናስ ደጆችን ሰባበረ፡፡ የብረት መወርወሪያዎችንም ቀጥቅጦ ቈራረጠ፤›› (መዝ. ፻፯፥፲፮)፡፡

ይህ አምላካዊ ኃይለ ቃል ወልደ እግዚአብሔር የኾነ ኢየሱስ ክርስቶስ በመሥዋዕትነቱ ብቃት እንደ ናስ የጠነከሩትን የኃጢአት ደጆች እንደሚሰባብር፤ እንደ ብረት የጸኑትን የሞት ብረቶች ቀጥቅጦ በመቈራረጥ እንሚያስወግድ መንፈስ ቅዱስ በዳዊት አንደበት የተናገረው ቃለ ብሥራት ነው፡፡ የኃይለ ቃሉ ምሥጢራዊ ይዘት በጠንካራ ነገር የተገዙና በጽኑ መወርወሪያዎች ክርችም ብለው የተዘጉ ደጆች መኖራቸውን ጠቁሞ እነዚህን ሰባብሮና ቀጥቅጦ በሩን የሚከፍት አንድ ኃያል መሢሕ እንደሚመጣ የሚያመለክት ነው፡፡

በመጀመሪያው የመጽሐፍ ቅዱስ ክፍል እንደምናነበው የሰው መኖሪያ የነበረው ገነተ ኤዶም በኃጢአተ ሰብእ ምክንያት በፍትሐ እግዚአብሔር ሲዘጋ፣ በሰይፈ ነበልባል እንደ ተከረቸመ፤ ኪሩባውያን ኃይላትም በጥበቃ እንደ ተመደቡበት በግልጽ ተመዝግቦአል፡፡ ይህ የጽድቅ የክብርና የሕይወት ደጅ በዚህ ኹኔታ ሲዘጋ፣ ለሰው ልጅ የቀረለት መኖሪያ ለሰይጣንና ለሠራዊቱ የተዘጋጀው፤ እሳቱ የማይጠፋ፣ ትሉ የማያንቀላፋ የእቶነ እሳት ከተማ ነበረ፡፡

ለመለኮታዊ ሱታፌና ለዘለዓለማዊ ሕይወት ታድሎ የነበረው የሰው ልጅ ለእግዚአብሔር ባለመታዘዙ ምክንያት ለአምስት ሺሕ አምስት መቶ ዓመታት ያህል የተጋዘው ከላይ በተጠቀሰው የዲያብሎስ ከተማ ነበር፡፡ የዚህ ከተማ ደጆችና በሮች፣ መዝጊያዎችና መወርወሪያዎች ኃጢአት፣ ፍትሐ ኵነኔ እና ሞተ ነፍስ ወሥጋ ነበሩ፡፡ የሰው ልጅ ኃጢአትን ስለ ሠራ እግዚአብሔር የቅጣት ፍርድን ፈረደበት፤ ቅጣቱም የነፍስና የሥጋ ሞት ነበረ፡፡ እነዚህ ነገሮች እርስበርስ እንደ ሰንሰለት ተያይዘው የዲያብሎስን ከተማ የናስና የብረት ያህል ጠንካራ ደጅ እንዲኾን አድርገውታል፡፡

ይህንን በር ሰብሮና ፈልቅቆ የሰዎችን ነፍሳት ከዲያብሎስ ከተማ መዞ ለማውጣት ለፍጡር ፈጽሞ የማይቻል ነበረ፤ ሦስቱም ነገሮች ከፍጡራን ዓቅም በላይ በመኾናቸው አምላካዊ ኃይል የግድ አስፈላጊ ኾነ፡፡ በዚህም ምክንያት ጌታችን ሥጋችንን ተዋሕዶ በዚህ ዓለም በመገለጥ እኛ ከኃጢአት፣ ከፍትሐ ኵነኔ እና ከሞት ነፍስ የምንድንበት መንገድ እርሱ ብቻ መኾኑን በአጽንዖት አስተማረ፡፡

በመጨረሻም እንደ ትምህርቱና እንደ ቃሉ በመስቀሉ ኃይል ወይም በመሥዋዕትነቱ  ብቃት ሦስቱ ነገሮች ማለትም ኃጢአት ፍትሐ ኵነኔ እና ሞተ ነፍስ ከሰው ጫንቃ ላይ እንዲወገዱ አደረገ፡፡ ለሰው የማይቻል የነበረ ይህ ግብረ አድኅኖ፣ በተዋሕዶ አምላክም ሰውም ለኾነ ለጌታችን ለአምላካችንና ለመድኃኒታችን ለኢየሱስ ክርስቶስ የሚቻል ነበርና በእርሱ መሥዋዕትነት እውን ኾነ፡፡

ጥንቱንም ለሰው ልጅ ሕይወትና ክብር ጠንቆች የነበሩ እነዚህ ሦስቱ ነበሩና እነርሱ ተሰባብረውና ተቀጥቅጠው ሲወገዱ በሲኦል ይኖሩ የነበሩ ሰዎች ነፍሳት በአጠቃላይ ዓለም ከመፈጠሩ በፊት ወደ ተዘጋጀላቸው ወደ መንግሥተ እግዚአብሔር ተመልሰው ገቡ፡፡ ከክርስቶስ ሞት በኋላ የነፍሳተ ሰብእ ጉዞ ወደ ዲያብሎስ ከተማ ወደ ሲኦል መኾኑ ቀርቶ ወደ እግዚአብሔር ከተማ ወደ ጽዮን መንግሥተ ሰማያት ኾነ፡፡

የተወደዳችሁ የመንፈስ ቅዱስ ልጆቻችን ምእመናንና ምእመናት

እኛ ኦርቶዶክሳውያን ክርስቲያኖች በዓለ ትንሣኤን ከምንም በላይ በላቀ ኹኔታ የምናከብርበት ምክንያት ኃጢአት፣ ፍትሐ ኵነኔ እና ሞተ ነፍስ ወዲያ ተሽቀንጥረው በምትካቸው በክርስቶስ ቤዛነት ጽድቅን፣ ይቅርታንና ሕይወተ ነፍስን የተቀዳጀንበትና ከድል ዅሉ የበለጠ የድል ቀን በመኾኑ ነው፡፡ ዅላችንም መገንዘብ ያለብን ዓቢይ ነገር የክርስቶስ ድርጊቶች በሙሉ ለሰው ድኅነት ሲባል ብቻ የተደረጉ እንጂ ለእግዚአብሔር የሚፈይዱት አንዳች ምክንያት የሌላቸው መኾኑን ነው፤ ይህም ማለት በክርስቶስ የተፈጸሙ ድርጊቶች በሙሉ ለእኛ ሲባል የተደረጉ መኾናቸውን መገንዘብ አለብን ማለት ነው፡፡

ክርስቶስ ተሰቀለ፤ ሞተ፤ ተቀበረ፤ ተነሣ ሲባል፣ እኛ ተሰቀልን፤ ሞትን፤ ተቀበርን፤ ተነሣን ማለት እንደ ኾነ ልብ ብለን ልናስተውል ይገባል፡፡ እኛ ተሰቅለን ሞተንና ተቀብረን የኃጢአታችንን ዕዳ የመክፈል ዓቅም ስላጣን ለእኛ ያልተቻለውን ጌታችን ስለ እኛ ብሎ፣ በእኛ ምትክ ኾኖ ለኃጢአታችን መከፈል የነበረበትን ዋጋ ዅሉ ከፍሎ አድኖናልና ነው፡፡ እኛ በክርስቶስ ቤዛነት ነጻነታችንን ተቀዳጅተን ወደ እግዚአብሔ መንግሥት ዳግመኛ መግባት የቻልነው ክርስቶስ የከፈለው መሥዋዕትነት ለእኛ ተብሎ፣ ስለ እኛ የተደረገ በመኾኑ ነው፡፡

የክርስቶስ ትንሣኤ የእርሱ ትንሣኤ ብቻ እንደ ኾነ አድርገን የምንገነዘብ ከኾነ ታላቅ ስሕተትም ነው፤ ኃጢአት፣ ኵነኔ እና ሞተ ነፍስ የሌለበት እርሱማ ምን ትንሣኤ ያስፈልገዋል? ትንሣኤ ለሚያስፈልገን ለእኛ ተነሣልን እንጂ፡፡ ሐዋርያው ቅዱስ ጳውሎስ ይህንን አስመልክቶ ሲያስተምር፣ ‹‹እግዚአብሔር በምሕረቱ ባለ ጸጋ ስለ ኾነ በኢየሱስ ክርስቶስ አስነሣን፡፡ ከእርሱ ጋርም በሰማያዊ ሥፍራ አስቀመጠን፤›› ብሎአል (ኤፌ. ፪፥፬-፯)፡፡ ከዚህ አኳያ የቀን ጉዳይ ካልኾነ በቀር የትንሣኤያችን ጉዳይ በክርስቶስ ትንሣኤ የተረጋገጠና ያለቀለት ነገር እንደ ኾነ ማስተዋል፣ መገንዘብ፣ መረዳትና ማመን ይገባናል፡፡

የጌታችን ትንሣኤ ለሰው ልጅ ተብሎ የተደረገ በመኾኑ የእኛ ትንሣኤ ነው ብለን ዅሌም መውሰድና መቀበል አለብን፤ ምክንያቱም የክርስቶስ ትንሣኤ የመጨረሻ ግቡ የሰው ልጆች ትንሣኤን ማረጋገጥ ነውና፡፡ የትንሣኤ ዕድል በክርስቶስ ቤዛነት ለዅሉም ተሰጥቶአል፤ አዋጁም ሕጉም በክርስቶስ ትንሣኤ ጸድቆአል፡፡ የቀረ ነገር ቢኖር የመጨረሻው ተግባራዊ ፍጻሜ ነው፤ እርሱም ቀነ ቀጠሮ የተያዘለት ስለ ኾነ ወደዚያው በእምነትና በሥነ ምግባር መገስገስ ነው፡፡ ሰውን ለዚህ ዐቢይ ጸጋና ዕድል ላበቃ ለእግዚአብሔር አምላካችን ክብርና ምስጋና ለእርሱ ይኹን፡፡

      የተወደዳችሁ የመንፈስ ቅዱስ ልጆቻችን ምእመናንና ምእመናት

ጌታችን አምላካችንና መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ የሠራውና ያስተማረው ዅሉ ምን ለማግኘት ነበረ? ተብሎ ቢጠየቅ በአጭር ዐረፍተ ነገር ‹‹ሰውን ለማዳን ነዋ!›› ብሎ መመለስ ይቻላል፡፡ እውነቱም ሐቁም ይህና ይህ ብቻ ነው፡፡ ይህን ያህል ውጣ ውረድ፣ ይህን ያህል ዋጋ ያስከፈለ የሰው መዳን በእግዚአብሔር ዘንድ ምን ያህል ተፈላጊ እንደ ኾነ በአድናቆት መመልከትና መቀበል ታላቅ አስተዋይነት ነው፡፡

በዚህ ሰውን የማዳን የእግዚአብሔር ክንውን እኛ ሰዎች የእግዚአብሔር ልጆች ለመኾን በቅተናል፤ ልጆቹም ኾነናል፡፡ ታድያ ልጅ በጠባይም፣ በመልክም፣ በሥራም አባቱን ቢመስል ጌጥም የክብር ክብርም ነውና በዅሉም ነገር አባታችንን መከተልና መምሰል ከእኛ ይጠበቃል፡፡ እግዚአብሔር አባታችን እንደ መኾኑ፣ እኛም ልጆቹ እንደ መኾናችን መጠን የአባታችንን ተቀዳሚ፣ መደበኛና ቀዋሚ ሥራ የኾነውን ሰውን የማዳን ሥራ ሳናቋርጥ የማስቀጠል ግዴታ አለብን፡፡

ዛሬም ዓለማችን የሚያድናት፣ እስከ ሞት ድረስም ደርሶ ቤዛ የሚኾናት፣ ሰላምንና ነጻነትን የሚያቀዳጃት የእግዚአብሔርን ልጅ ትፈልጋለች፡፡ የጌታችን ትንሣኤ ከመቃብር በመነሣትና ሙታንን በማስነሣት ብቻ የሚገለጽ አይደለም፡፡ ጌታችን ከመሞቱና ከመነሣቱ በፊት ብዙ ሰዎችን ከረኃብ፣ ከበሽታ፣ ከሥነ ልቡና እና ውድቀት አስነሥቷል፤ ከተሳሳተ አመለካከት፣ ከጭካኔ ከመለያየት አባዜም በተአምራትም በትምህርትም አድኗል፡፡ ጌታችን ሰውን ለማዳን ሥራ በእርሱ ብቻ ተሠርቶ እንዲቀር አላደረገም፤ እኛም እንድንሠራውና እንድንፈጽመው አዘዘን እንጂ፡፡

ከዚህ አንጻር በክርስቶስ ዘመን እንደ ነበረው ዅሉ ዛሬም ብዙ በሽተኞች የሚያድናቸው አጥተው በየጎዳናው፣ በየሰፈሩ፣ በየመንገዱ ወድቀው ይሰቃያሉ፤ እነዚህን ማን ያድናቸው? የተመጣጠነና በቂ ምግብ አጥተው ብዙ ሕፃናት፣ እናቶችና አረጋውያን በረኃብ አለንጋ ይገረፋሉ፤ ኅብስቱን አበርክቶ እነሱን ማን ይመግባቸው? በተሳሳተ አመለካከት ለሥነ ልቡና ውድቀት፣ ለቀቢፀ ተስፋ እንደዚሁም ለስሑት ትምህርተ ሃይማኖት ተጋልጠው ሃይማኖታቸውንና ታሪካቸውን በመፃረር የሚገኙ ብዙ ናቸው፤ እነዚህን ማን አስተምሮ ወደ እውነቱ ይመልሳቸው? በእግዚአብሔር ዘንድ እነዚህን ሥራዎች መሥራትና ማስተካከል የሕዝበ ክርስቲያኑና የመምህራነ ወንጌል ግዴታዎች ናቸው፡፡

በማኅበረሰቡ ሥር ሰደውና ተስፋፍተው የሚታዩትን እነዚህን መሰል ሃይማኖታዊና ማኅበራዊ ችግሮች በወሳኝነት ለመቋቋም ትምህርትና ልማት መተኪያ የሌለውን ሚና ይጫወታሉ፤ ለአገራችን ደህንነት መወገድ ቍልፍ መፍትሔ ሃይማኖትና ልማትን አጣምሮ ለመያዝና በእነርሱ ጸንቶ መኖር አማራጭ የሌለው ነው፡፡ ከእነዚህ ውጭ የኾነ ኑሮ ምንም ቢኾን ምሉእ አይደለም፤ ጣዕምም የለውም፡፡ የሰውን ዅለንተናዊ ሕይወት ለማዳን ሁለቱንም በተግባር መተርጐም ያስፈልጋል፡፡

አገራችን ኢትዮጵያ ከጥንት ጀምሮ በእነዚህ ነገሮች የታደለች እንደ ነበረችና እነዚህን አጣምራ በመያዝ የት ደርሳ እንደ ነበር በአገሪቱ ውስጥ ያሉ የሚታዩና የማይታዩ መረጃዎች ምስክርነታቸውን በመስጠት ዛሬም አልተገቱም፡፡ በአሁኑ ጊዜ አገራችን የተያያዘችውን የልማትና የሰላም ጉዞ አጠናክራ እስከ ቀጠለች ድረስ ሕሙማን የሚፈወሱባት፣ ሩኁባን ጠግበው የሚኖሩባት፣ በመንፈሳዊና በዘመናዊ ዕውቀት የበለጸጉ ዜጎች የሚታዩባት አገር የማትኾንበት ምክንያት ምንም የለም፡፡

መላው የአገራችን ሕዝቦች በኑሮአቸውና በሕይወታቸው መሠረታዊ ለውጥ ማምጣት የሚችሉት በሌላ ሳይኾን፣ እነርሱ ራሳቸው እንደ ቀድሞ አባቶቻቸው በራስ በመተማመንና በልበ ሙሉነት፣ በትጋትና በቅንነት፣ በፍቅርና በስምምነት፣ በእኩልነትና በወንድማማችነት፣ በሰላምና በአንድነት፣ በመቻቻልና በአብሮነት ኾነው በሚያስመዘግቡት የልማት ውጤት እንደ ኾነ መርሳት የለባቸውም፡፡ አገርን ለማልማትና የጠላትን ጥቃት በብቃት ለመመከት በአንድነት ኾኖ ከመታገል የተሻለ አማራጭ የለም፤ ስለዚህ ሕዝባችን እነዚህን እስከ መቼውም ቢኾን በንቃት ሊከታተላቸውና ሊጠብቃቸው ይገባል፡፡ በአእምሮ የላቁ ኾኖ መገኘት በራሱ እውነተኛ ትንሣኤ ነውና፡፡

በመጨረሻም

የጌታችን ትንሣኤ ሰውን የማዳን የእግዚአብሔር ዓላማን ያሳካ ፍጻሜ እንደ ኾነ ዅሉ የትንሣኤ ልጆች የኾንን እኛም ሰውን ለማዳን በሚደረገው መንፈሳዊና ልማታዊ ርብርቦሽ ተሳትፏችንን አጠናክረን እንድንቀጥል መንፈሳዊና አባታዊ መልእክታችንን በእግዚአብሔር ስም እናስተላልፋለን፡፡

መልካም በዓለ ትንሣኤ ያድርግልን፡፡

እግዚአብሔር ኢትዮጵያንና ዘሕዝቦቿን ይባርክ፤ ይቀድስ፡፡

ወስብሐት ለእግዚአብሔር፤ አሜን፡፡

አባ ማትያስ ቀዳማዊ

ፓትርያርክ ርእሰ ሊቃነ ጳጳሳት ዘኢትዮጵያ

ሊቀ ጳጳስ ዘአክሱም ወዕጨጌ ዘመንበረ ተክለ ሃይማኖት

ሚያዚያ ፰ ቀን ፳፻ወ፱ ዓ.ም

አዲስ አበባ ኢትዮጵያ

ቀዳም ሥዑር

ሚያዝያ ፮ ቀን ፳፻፱ ዓ.ም

የሰሙነ ሕማማቷ ቅዳሜ ‹ቀዳም ሥዑር› ወይም ‹ቀዳሚት ሥዑር› ትባላለች፡፡ ትርጕሙም ‹የተሻረች ቅዳሜ› ማለት ነው፡፡ የማትጾመዋ ቅዳሜ ከቀድሞው በተለየ መልኩ የጌታችንን መከራ በማሰብ በጾም ታስባ ስለምትውል ‹የተሻረችው ቅዳሜ› ተብላ ተጠርታለች፡፡ ነገር ግን ቃሉ ጾምን እንጂ በዓል መሻርን አያመለክትም፡፡ በቀዳም ሥዑር  ሌሊት ሥርዓቱ የሚጀመረው በመኃልየ መኃልይ ዘሰሎሞን ምንባብ ነው፡፡ ማኅሌቱም እዝሉ እየተቃኘ፣ እየተመጠነ፣ እየተዘመመ፣ እየተመረገደ፣ እየተጸፋ ያድራል፡፡ ጠዋት አቡን፣ መዋሥዕት፣ ውዳሴ ማርያም ዜማ ተደርሶ ‹‹ወለመልአከ ሕይወትሰ ሰቀልዎ›› በሚለው ሰላም ሥርዓተ ማኅሌቱ ይጠናቀቃል፡፡

ካህናቱ ለምእመናን ለምለም ቀጤማ የሚያድሉበት ዕለት ስለ ኾነ ዕለተ ቅዳሜ ‹ለምለም ቅዳሜ› ተብላም ትጠራለች፡፡ በቀዳም ሥዑር ቀሳውስቱና ዲያቆናቱ ቃጭል (ቃለ ዓዋዲ) እየመቱ ‹‹ገብረ ሰላመ በመስቀሉ ትንሣኤሁ አግሃደ›› የሚለውን ያሬዳዊ ዜማ በመዘመር፤ ጌታ በመስቀሉ ሰላምን እንደ ሰጠን እና ትንሣኤውንም እንደ ገለጠልን በማብሠር፤ ቄጤማውን ለምእመናን ይሰጣሉ፡፡ ምእመናኑም በቤተ ክርስቲያን አገልግሎት የሚውል ገጸ በረከት ያቀርባሉ፡፡ ልብሰ ተክህኖ የለበሱ ካህናትና ዲያቆናት ቄጠማ ተሸክመው ቃጭል ሲያቃጨሉ መታየታቸው ዕለተ ትንሣኤውን ለሚናፍቅ ምእመን ትልቅ ብሥራት ነው፡፡

ቀጤማውንም ምእመናን እስከ ትንሣኤ ሌሊት ድረስ በራሳቸው ላይ አሥረውት ይቆያሉ፡፡ ይህም አይሁድ በጌታችን ራስ ላይ የእሾኽ አክሊል ማሠራቸውን የሚያስታውስ ነው፡፡ የቀጤማው አመጣጥና ምሥጢርም ከአባታችን ከኖኅ ታሪክ ጋር የተያያዘ ነው፡፡ ምድር በማየ አይኅ (በጥፋት ውኃ) በጠፋችበት ወቅት የኖኅ ታማኝ መልእክተኛ ርግብ የውኃውን መጉደል ያበሠረችው ቀጤማ ይዛ በመግባት ነው፡፡ ዛሬም ለሐዲስ ኪዳን ክርስቲያኖች ‹‹የኃጢአት ውኃ ጐደለ፣ የኃጢአት ውኃ ጠፋ፤ በክርስቶስ ሞትና ትንሣኤ ነጻነት ተሰበከ፤ ታወጀ፤›› በማለት ካህናት ቄጠማ ይዘው ምእመናንን ያበሥሩበታል፡፡

ዕለተ ቅዳሜ ‹ቅዱስ ቅዳሜ› እየተባለችም ትጠራለች፡፡ ቅዱስ መባሏም ቅዱስ እግዚአብሔር በጥንተ ተፈጥሮ ፍጥረታትን አከናውኖ ከፈጠረ በኋላ በዚህ ቀን ከሥራው ዅሉ ስላረፈባት ነው፡፡ በዘመነ ሐዲስ ደግሞ የማዳን ሥራውን ዅሉ ፈጽሞ በሥጋው በመቃብር ሲያርፍ፤ በነፍሱ ሲኦልን በርብሮ ባዶዋን አስቀርቷታል፡፡ በዚያ ለነበሩት ነፍሳትም የዘለዓለም ዕረፍትን ያወረሰበት ዕለት ስለ ኾነ ከሌሎቹ ዕለታት የተለየች ዕለት መኾኗን ለማመላከት ‹ቅዱስ› (ቅድስት) ተብላለች፡፡

ምእመናን ሆይ! በአጠቃላይ የጌታችንን የመከራ ሳምንት ‹ሰሙነ ሕማማት› ብለው ሰይመው፣ ሥርዓት አውጥተው አባቶቻችን ያቆዩልንን ትውፊት ልንጠብቀውም፣ ልንጠቀምበትም ይገባል፡፡ የዕለታቱን ክብርና ስያሜ ከማወቅና ከመረዳት ጋር በዕለታቱ የታዘዙትን ሃይማኖታዊ ግዴታዎችን መወጣት ይኖርብናል፡፡

ወስብሐት ለእግዚአብሔር፡፡

ምንጭ፡- ስምዐ ተዋሕዶ (ልዩ ዕትም ዘሰሙነ ሕማማት)፣ ማኅበረ ቅዱሳን፤ ከሚያዝያ ፩ -፲፭ ቀን ፳፻፬ ዓ.ም፣ ማኅበረ ቅዱሳን፤ አዲስ አበባ፡፡

ቀዳሚት ሥዑር

በመምህር ቸሬ አበበ

ሚያዝያ ፮ ቀን ፳፻፱ ዓ.ም

ዕለተ ቅዳሜ እግዚአብሔር አምላካችን የሚታዩትንና የማይታዩትን፣ በእግር የሚሔዱትን፣ በክንፍ የሚበሩትን እና በባሕር የሚዋኙትን እንስሳትን፣ በመጨረሻም ሰውን በአርአያውና በአምሳሉ ፈጥሮ ያረፈባት ዕለት ነች፡፡ የመጀመሪያዋ ቅዳሜ ለእግዚአብሔር የዕረፍት ዕለት ናት፡፡ እግዚአብሔርን ፍጥረታትን ፈጥሮ ከፈጸመ በኋላ ስላረፈባት ‹ሰንበት ዐባይ› (ታላቋ ሰንበት) ትባላለች፡፡ ይህቺን ዕለት እስራኤላውያን እንዲያከብሯት ታዟል፡፡ ዕለተ ቀዳሚት (ሰንበት ዐባይ) በዘመነ ሐዲስም የተለየ የደኅነት ሥራ ተከናውኖባታል፡፡ እግዚአብሔር ጥንት ሥነ ፈጥረትን በመፍጠር ዕረፍት እንዳደረገባት ዅሉ፣ የፍጥረት ርእስ የኾነውን አዳምን ለማዳን ሕማምና ሞት የተቀበለው አምላካችን ክርስቶስ በመቃብር አርፎባታል (ማቴ. ፳፯፥፷፩)፡፡

ቀዳሚት ሰንበት ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስ በከርሠ መቃብር አርፎ የዋለባት ዕለት በመኾኗ ‹ቀዳሚት ሥዑር› ወይም ‹ቀዳም ሥዑር› ትሰኛለች፡፡ ‹ሥዑር› የተባለችበት ምክንያትም በዓመት አንድ ቀን ስለምትጾም (የጾም ቀን በመኾኗ) ነው፡፡ የጌታችን እናት ቅድስት ድንግል ማርያም፣ ወዳጆቹ ቅዱሳን ሐዋርያት ጌታችን ተላልፎ ከተሰጠበት ዕለት ጀምሮ ብርሃነ ትንሣኤውን እስኪያዩ ድረስ እኽል ውኃ በአፋቸው አልዞረም፡፡ ይመኩበትና ተስፋ ያደረጉት የነበረ አምላካቸው በመቃብር ስላረፈ ዕለቷን ሞቱን በማሰብና ትንሣኤውን በመናፈቅ በጾም አክብረዋታል፡፡

እመቤታችንና ቅዱሳን ሐዋርያት በማዘን፣ በመጾምና በመጸለይ ዕለቷን እንዳከበሯት ዅሉ የተዋሕዶ ልጆችም የተቻላቸው ከሐሙስ ጀምረው በማክፈል (በመጾም) እኽል ውኃ ሳይቀምሱ ለሁለት ቀናት ያድራሉ፡፡ ያልተቻላቸው ደግሞ ዓርብ ማታ በልተው ቅዳሜን በመጾም ትንሣኤን ያከብራሉ፡፡ በዚህ ዕለት ከሰኞ ከሆሣዕና ማግሥት ጀምረው እስከ ስቅለተ ዓርብ ድረስ በስግደት እና በጾም ያሳለፉ ምእመናን በዕለተ ቅዳሜ በቅጽረ ቤተ ክርስቲያን ይሰበሰባሉ፡፡ የጠዋቱ ጸሎት ሲፈጸምም ካህናቱ ‹‹ገብረ ሰላመ በመስቀሉ፤ በመስቀሉ ሰላምን መሠረተ» እያሉ በቤተ ክርስቲያን ለተሰበሰቡ ምእመናን የምሥራች ቄጠማ ያድላሉ፡፡

ቄጠማው የምሥራች ምልክት ነው፡፡ ቄጠማው የምሥራች ምልክት ተደርጐ የተወሰደው በኖኅ ዘመን ከተፈጸመው ታሪክ ጋር በማቆራኘት ነው፡፡ ቅዱስ መጽሐፍ እንደሚነግረን በጻድቁ ኖኅ ዘመን የነበሩ ሕዝቦች ከሕገ እግዚአብሔር ውጪ ኾነው እጅግ የሚያሳዝን ኃጢአት በሠሩ ጊዜ በንፍር ውኃ ተጥለቅልቀዋል፡፡ በወቅቱ ጻድቁ ኖኅ ወደ መርከብ ይዞአቸው ከገባው እንስሳት መካከል የውኃውን መጉደል ለመረዳት ርግብን በመርከብ መስኮት አሾልኮ ይለቃታል፤ እርሷም ቄጠማ በአፍዋ ይዛ ትመልሳለች፡፡ ኖኅም በዚህ ቄጠማ የውኃውን መድረቅ ተረድቶ ተደስቷል (ዘፍ. ፱፥፩-፳፱)፡፡

ቄጠማ ለጥፋት ውኃ መድረቅ የምሥራች መንገሪያ እንደ ኾነ ዅሉ፣ አሁንም ‹‹በክርስቶስ ሞት ሞተ ነፍስ ከሰው ልጆች ተወገደ፤›› ስትል ቅድስት ቤተ ክርስቲያን ለልጆቿ ቄጠማ ታድላለች፡፡ ምእመናንም የምሥራች ተምሳሌት የኾነውን ቄጠማ በግንባራቸው ያስሩታል፡፡ የክርስቶስ ተከታዮች ዅሉ ከጨለማ ወደ ብርሃን፤ ከዋዕየ ሲኦል (የሲኦል ቃጠሎ) ወደ ጥንተ ማኅደራቸው ገነት መመለሳቸውን በዚህ አኳኋን እየገለጡ በዓለ ትንሣኤን በቅድስት ቤተ ክርስቲያን ያከብራሉ፡፡

 ወስብሐት ለእግዚአብሔር፡፡

መስቀል የድኅነት ዓርማ (ምልክት)

በዲያቆን ዘላለም ቻላቸው

ሚያዝያ ፮ ቀን ፳፻፱ ዓ.ም

እግዚአብሔር አምላካችን በቸርነቱ አዳምንና ሔዋንን ከፍጥረቱ ዅሉ አልቆ በራሱ አርአያና አምሳል ፈጥሮ ገነትን ያህል ቦታ አዘጋጅቶ በተድላ በደስታ እንዲኖሩ፣ ሌሎችንም ፍጥረታት ዅሉ እንዲገዙ ሥልጣንንም ጭምር ሰጣቸው (ዘፍ. ፩፥፳፭)፡፡ አዳምና ሔዋንም በገነት በነበሩባቸው ዓመታት ከእግዚአብሔር ጋር እየተነጋገሩ በፍጥረታት ላይ ነግሠው በደስታ ይኖሩ ነበር፡፡ በኋላ ግን ‹‹አትብሉ›› የተባሉትን ዕፅ በልተው የእግዚአብሔርን ሕግ በማፍረስ በደሉ፡፡

ከፈጣሪያቸው ጋር ራሳቸውን ለማስተካከል (አምላክ ለመኾን) በማሰብና በመመኘታቸው ይቅርታ የማይገባውን ዐመፅ  ፈጸሙ፡፡ በዚህ ጊዜ አዳም፡- ‹‹… ምድር ከአንተ የተነሣ የተረገመች ትኹን፣ በሕይወት ዘመንህ ዅሉ በድካም ከእርስዋ ትበላለህ፤ እሾኽና አሜከላ ታበቅልብሃለች …››፤ ሔዋን ደግሞ፡- ‹‹… በፀነስሽ ጊዜ ጭንቅሽን አበዛዋለሁ፤ በጭንቅ ትወልጃለሽ …» ተብለው ተረገሙ (ዘፍ. ፫፥፲፭-፲፱)፡፡ «ከእርሱ በበላህ ቀን ሞትን ትሞታለህ» (ዘፍ. ፪፥፲፰) ተብሎ አስቀድሞ በተነገራቸው ሕግ መሠረት ከእግዚአብሔር ጋር ተጣሉ፤ ከገነት ተባረሩ፤ የሞት ሞት ተፈረደባቸው፡፡

አዳምና ሔዋንም ኾኑ ልጆቻቸው ከዚህ ውድቀት ራሳቸውን ለማዳን አልቻሉም፤ ከተፈረደባው የሞት ሞት እንዲድኑ የበደሉን ካሣ በሞት የሚከፍል ሰው ያስፈልግ ነበር፡፡ ምክንያቱም የእግዚአብሔር ፍርዱ እውነተኛና ትክክለኛ ነውና ካሣ ሳይከፈል ፍርዱ አይሻርምና፡፡ ከአቤል ጀምሮ የፈሰሰው የነቢያት ደምም ካሣ ሊኾን አልተቻለውም፤ እነዚህ ሰዎች ራሳቸው የአዳምና ሔዋን በደል ስለ ነበረባው ለመሥዋዕትነት አልበቁም፡፡ እግዚአብሔር አምላካችን ርኅሩኅ አምላክ ነውና የፍጡሩ የሰው ልጅ ሥቃይ ስላሳዘነው ከራሱ ጋር የሚታረቅበትን መንገድ አዘጋጀ፡፡ ስለዚህም ሥጋ ለብሶ (ሰው ኾኖ)፣ መከራ ተቀብሎ፣ ሙቶ እንደሚያድናቸው ቃል ኪዳን ገባላቸው፡፡

የዘመኑ ፍጻሜ (የቀጠሮው ቀን) በደረሰ ጊዜም ከሦስቱ አካላት አንዱ አካል እግዚአብሔር ቃል (ወልድ) ከነፍሷ ነፍስ፣ ከሥጋዋ ሥጋ ነሥቶ (ተዋሕዶ) ከእመቤታችን ቅድስት ድንግል ማርያም ተወለደ፡፡ ነቢዩ አሳይያስ «በሰዎች ዘንድ የተናቀና የተጠላ የሕማም ሰውና ሥቃይ ያልተለየው ነበር፤ በእርግጥ እርሱ ደዌአችንን ወሰደ፤ ሕማማችንንም ተሸከመ …፤›› እንዳለው ከልደቱ እስከ ስቅለቱ ድረስ መከራን በመቀበል የበደላችንን ዋጋ ከፈለ (ኢሳ. ፶፫፥፫-፬)፡፡ በመስቀል ላይ ተሰቅሎ በከፈለው የሕይወት መሥዋዕትነትም የሰው ልጆችን ከራሱ፣ ከአብና ከመንፈስ ቅዱስ ጋር አስታረቃቸው፡፡ በመስቀሉም መለኮታዊ ሥልጣኑን ገልጦ፣ ዲያሎስንና ሠራዊቱን ቀጥቅጦ ለአምስት ሺሕ አምስት መቶ ዘመን በሲኦል የነበሩ ነፍሳትን ነጻ አወጣቸው፡፡ «ወሪዶ እመስቀሉ ቀጥቀጠ ኃይሎ ለፀላኢ አርአየ ሥልጣኖ ለዕለ ሞትከመስቀሉ ወርዶ የጠላትን ኃይል ቀጠቀጠ፤ በሞትም ላይ ሥልጣኑን ገለጠ፤» እንዳለ ቅዱስ ያሬድ፡፡

መስቀል ክርስቶስ መከራ የተቀበለበት እና የማዳኑን ሥራ የገለጠበት የድኅነታችን ዓርማ ነው፡፡ ለምሳሌ አንድ ሰፊ አገር በሰንደቅ ዓላማ (ባንዲራ) ይወከላል፡፡ ሰንደቅ ዓላማ ጨርቅ ቢኾንም ትርጕሙ ግን አገር ማለት ነው፡፡ ባንዲራን መውደድ፣ ለባንዲራ መሞት ስንልም አገርን መውደድ፣ ለአገር መሞት ማለታችን ነው፡፡ ተቋማትና ድርጅቶችም እንዲሁ የራሳቸው መገለጫ የኾነ ዓርማ አላቸው፡፡ መስቀልም የክርስቶስ የማዳኑ ሥራ የመከራውና የሞቱ ወካይ ዓርማ (ምልክት) ነው፡፡ መስቀሉን ስናይ፣ ስናማትብ፣ ስሙን ስንጠራ (ስንሰማ) በእነዚህ ዅሉ የክርስቶስን መከራና የማዳን ሥራውን እናስታውሳለን፡፡ ‹‹በመስቀሉ አዳነን›› ስንልም ጌታችን በመስቀል ላይ በፈጸመው ቤዛነት ድነናል ማለታችን ነው፡፡

እግዚአብሔር አምላካችን በብሉይ ኪዳን የነበሩትን የመሥዋዕት ሥርዓቶች ያዘጋጀው፤ በሕዝቡ መካከል ለመገኘቱ ምልክት የኾነውን ታቦት የሰጠው ሰዎች አምልኮታቸውን ለመፈጸም የሚታይ የሚዳሰስ ነገር በመፈለጋቸው ነበር፡፡ በሐዲስ ኪዳንም በቤተ ክርስቲያን ያሉት ልዩ ልዩ ሥርዓቶች፣ ንዋያተ ቅዱሳት፣ ከዚሁ አንጻር የተዘጋጁ ናቸው፡፡ በምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያን የሚገኘው የማይታይ ጸጋ በሚታይ አገልግሎት የሚፈጸመውም ስለዚህ ነው፡፡ መስቀልም እግዚአብሔር አምላካችን ለእኛ ሲል የተቀበለውን መከራ የምናስታውስበት፤ ከሞት ሞት መዳናችንን በማሰብ አምልኮታችንን የምንገልጥበት የድኅነታችን ዓርማ ነው፡፡ የጌታችንን መከራ፣ ስቅለት እና ሞት ክርስቲያኖች ዅል ጊዜ ማሰብ አለብን፡፡ ይህንን እንድናደርግ የሚያስችለን፤ ስለ ክርስቶስ ሕማም ስናስብም ሕሊናችንን ሰብስቦ የተከፈለልንን ዋጋ እንድናስታውስ የሚያደርገን መስቀል ነውና፡፡

ጌታችን «መስቀሌን ተሸክማቸሁ ተከተሉኝ» ሲልም መከራዬን፣ ስቃዬን፣ ሞቴን ተጋሩ ማለቱ ነው፡፡ ቅዱስ ጳውሎስ «ጥልን በመስቀሉ ገደለ» ሲል እንደ ገለጸው (ኤፌ. ፪፥፲፮)፣ እኛም «መስቀል ኃይልነ መስቀል ጽንዕነ መስቀል ቤዛነ መስቀል መድኃኒተ ነፍስነ አይሁድ ክህዱ ንሕነሰ አመነ ወእለ አመነ በኀይለ መስቀለ ድኅነ፤ መስቀል ኃይላችን ነው፤ መስቀል የምንጸናበት ነው፤ መስቀል ቤዛችን ነው፤ መስቀል የነፍሳችን መዳኛ ነው፡፡ አይሁድ ይክዱታል፤ እኛ ግን እናምነዋለን፡፡ ያመነውም እኛ በመስቀሉ ኃይል እንድናለን፤ ድነናልም» እያልን የክርስቶስን መከራውን፣ መስቀሉን፣ ሞቱን፣ በሞቱም እኛ መዳናችንን እንመሰክራለን፡፡

‹‹… በመስቀልህ …›› ስንልም ‹‹መከራ በመቀበልህ፣ በመሰቀልህ፣ በሞትህ፣ …›› ወዘተ ማለታችን ነው፡፡ ቅዱስ ያሬድም «መስቀል ብርሃን ለኵሉ ዓለም መሠረተ ቤተ ክርስቲያን፤ መስቀል የዓለሙ ዅሉ ብርሃን፤ የቤተ ክርስቲያንም መሠረት ነው፤ … » ዳግመኛም ‹‹በመስቀሉ አርኀወ ገነተ ወተሞዐ ኃይለ ሥልጣኑ ለሞት፤ በመስቀሉ ገነትን ከፈተ፤ የሞተ ኃይልም ድል ተደረገ፤›› በማለት ክርስቶስ በመስቀሉ ገነት መከፈቷን፤ ሞትም ድል መደረጉን ያብራራል፡፡

ቤተ ክርስቲያን በክርስቶስ መስቀል ያገኘችውን ጸጋና ለክርስቶስ ያላትን ክብር ራሷ መመስከሯን ሲገልጽም ቅዱስ ያሬድ እንዲህ ሲል ይዘምራል፤ ‹‹ትዌድሶ መርዓት ቤተ ክርስቲያን እንዘ ትብል ‹በመስቀልከ አብራህከ ሊተ እንዘ ግድፍት ወኅድግት አነ ምራቀ ርኩሳን ተዐገሥከ በእንቲአየ ሕይወተከብኩ በትንሣኤከ ጸጋ ነሣዕኩ ወደቂቅየኒ ገብኡ ውስተ ሕጽንየ በመስቀልከ አብራህከ ሊተ በመስቀልከ አድኀንከ ኵሎ ዓለመ›፤ ሙሽሪት ቤተ ክርስቲያን (ጌታን) እንዲህ እያለች ታመሰግነዋለች፤ ‹የተተውሁና የተጣልሁ ኾኜ ሳለ አብርተህልኛል፤ ስለ እኔ ብለህ የርኩሳንን ምራቅ ታግሠሃል፡፡ በትንሣኤህጋን አገኘሁ፤ ልጆቼም ወደ እቅፌ ገቡ፡፡ በመስቀልህ አበራህልኝ፤ በመስቀልህም ዓለምን ዅሉ አዳንህ›፤»

መስቀል ምንን ያስታውሰናል?

መስቀልን ስናይ፣ መስቀልን ሰናስብ፣ ስሙንም ስንጠራ የሚከተሉትን ምሥጢራት እናስታውሳለን፤

ሀ. እግዚአብሔር ለእኛ ያለውን ፍቅር

ነቢዩ ኢሳይያስ «እኛ ዅላችን እንደ በጎች ተቅበዝብዘን ጠፋን፤ እያንዳንዳችንም በየመንገዳችን ነጎድን፤» እንዳለው (ኢሳ. ፶፫፥፮)፣ እኛ የሰው ልጆች በኃጢአታችን ምክንያት ከእግዚአብሔር ተለይተን፣ በሞት ጥላ ሥር በመከራና በችግር እንኖር ነበር፡፡ አምላካችን እኛን ለማዳን አንድያ ልጁን ወደዚህ ምድር ልኮና የሞት መሥዋዕትነት ከፍሎ አድኖናል፡፡ «በእርሱ የሚያምን ዅሉ የዘለዓለም ሕይወት እንዲኖረው እንጂ እንዳይጠፋ እግዚአብሔር አንድያ ልጁን እስኪሰጥ ድረስ ዓለሙን ወዷል፤» ተብሎ እንደ ተጻፈ (ዮሐ. ፫፥፲፮)፡፡ ይህም እግዚአብሔር ለእኛ ያለውን ፍቅር ያሳያል፡፡ ምክንያቱም ስለ ወዳጆቹ ሕይወትን አሳልፎ ከመስጠት የሚበልጥ ፍቅር ለማንም የለውምና (ዮሐ. ፲፭፥፫፤ ሮሜ. ፭፥፰)፡፡ ስለዚህ መስቀል ስለ እኛ ሲል በመስቀል ላይ የሞትን ጽዋ የተቀበለው መድኃኒታችን ክርስቶስ ለእኛ ያለውን ፍቅር የሚያስታውሰን ምልክት ነው፡፡

ለ. ኃጢአታችንንና የኃጢአት ደመወዝ ሞት መኾኑን

መስቀል ኃጢአታችንን የሚያስታውሰን ምልክት ነው፡፡ ጌታችን በመስቀል የተሰቀለው ኃጢአተኞች በመኾናችን፣ እኛን ለማዳን ነውና፡፡ «በበደላችን ሙታንነን ሳለ በክርስቶስ ሕያዋንንን» እንደ ተባለው (ኤፌ. ፪፥፭)፣ ጌታችን እኛን ከሞት ለማዳን በመስቀል ላይ ተሰቅሎ ለመሞት ያበቃው እኛ መበደላችን፤ የበደል (የኃጢአት) ደመወዝ ደግሞ ሞት መኾኑ ነው፡፡ መስቀል ይህንን ያስታውሰናል፡፡ ቅዱስ ጳውሎስ «በዋጋ ተገዝታችኋልና የራሳችሁ አይደላችሁም፤» እንዳለው (፩ኛ ቆሮ. ፮፥፳)፣ ከኃጢአት ባርነት ነጻ የወጣነው ዋጋ ተከፍሎብን እንደ ኾነ በመረዳት እግዚአብሔርን ማመስገን፤ ለእርሱም በትሕትና መገዛት ይኖርብናል፡፡

ሐ. የእግዚአብሔርን ቅን ፈራጅነት

መስቀል የእግዚአብሔር ፍቅር እና ቅን ፍርድ በአንድ ላይ የተደረጉበት አደባባይ ነው፡፡ አዳም በበደለ ጊዜ አስቀድሞ በተነገረው መሠረት ሞት ተፈረደበት፤ እግዚአብሔር የሰው ልጆች ወዳጅ በመኾኑ ሊያድነው ቢወድም፣ ስለ በደሉ ካሣ ሳይከፈል አላዳነውም፡፡ ስለዚህ ራሱ መጥቶ መሥዋዕት በመኾን የበደሉን ካሣ በመስቀል ላይ ከፈለ፤ በዚህም የእግዚአብሔር ፍቅሩና ቅን ፍርዱ በአንድ ላይ ተገለጠ፡፡

መ. የጌታችንን ሕማማትና ሞት

ጌታችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ የበደላችንን ዋጋ የከፈለው ሊነገሩ የማይችሉ ሕማማትን ተቀብሎ፣ ተሰዶ፣ ተሰድቦ፣ ተዋርዶ፣ ተገርፎ፣ የኃጢአተኞች ምራቅ ተተፍቶበት፣ መስቀል ተሸክሞ ተራራ ወጥቶ፣ እጆቹና እግሮቹ ተቸንክረው፣ በመስቀል ላይ ተሰቅሎ፣ የሞትን ጽዋ ቀምሶ ነው፡፡ መስቀል እነዚህን ዅሉ የጌታችንን ሕማማትና ሞት የሚያስታውሰን ምልክት ነው፡፡

ሠ. ይቅር መባላችንን እና ድኅነታችንን

መስቀልን ስንመለከት እግዚአብሔር ኃጢአታችንን እንዴት ይቅር እንዳለንና በመስቀል ላይ ሳለ «አባት ሆይ የሚያደርጉትን አያውቁም ይቅር በላቸው» ማለቱን እናስታውሳለን (ሉቃ. ፲፫፥፴፬)፡፡ ዳግመኛም ጌታችን በነፍሱ ወደ ሲኦል ወርዶ በዲያብሎስ አገዛዝ ሥር የነበሩ ነፍሳትን ነጻ እንዳወጣቸው፤ እኛንም በአዳም በደል ምክንያት ከመጣብን የባሕርይ ድካም እንዳዳነን እናስባለን፡፡ አሁንም መስቀልን ስንመለከት በጌታ ቀኝ ተሰቅሎ የነበረው ወንበዴ ድኅነትን እንዳገኘ፤ ጌታችን በቸርነቱ በደሉን ዅሉ ይቅር ብሎ በፍቅሩ ወደ እርሱ እንደ ሳበውና ወደ ገነት እንዳስገባው እናስባለን፡፡ እኛም በተስፋ እንሞላለን፡፡

ረ. ትንሣኤንና ዳግም ምጽአትን

የጌታችንን መስቀልና ሞት ስናስታውስ አብረን ትንሣኤውንም እናስባለን፤ በእርሱ ትንሣኤ ደግሞ የእኛን ትንሣኤ ተስፋ እናደርጋለን፡፡ በተመሳሳይ መልኩ መስቀል ዳግም ምጽአትንም ያስታውሰናል፡፡ ዳግም ምጽአትን ስናስብም ለፍርድ በፊቱ እንደምንቆም እናስታውሳለን፡፡ ጌታችን ስለ ኅልፈተ ዓለምና ዳግም ምጽአት ሲያስተምር እንዲህ ብሏልና፤ «የዚያን ጊዜ የሰው ልጅ ምልክት (መስቀል) በሰማይ ይታያል …. የሰው ልጅም በሰማይ ደመና ኾኖ በኃይልና በታላቅ ክብር ሲመጣ ያዩታል፤» (ማቴ. ፳፬፥፴)፡፡

ሰ. መስቀልን እንድንሸከም መታዘዛችንን

መስቀል ጌታችን «ሊከተለኝ የሚወድ ራሱን ይካድ፤ መስቀሉንም ተሸክሞ ይከተለኝ … የራሱንም መስቀል ተሸክሞ የማይከተለኝ ደቀ መዝሙሬ ሊኾን አይችልም፤» በማለት ያስተማረንን ትምህርት ያስታውሰናል » (ማቴ. ፲፮፥፳፬፤ ሉቃ. ፲፬፥፳፯)፡፡

ወስብሐት ለእግዚአብሔር፡፡

‹‹ለምን ትመታኛለህ?›› – ካለፈው የቀጠለ

በዲያቆን ሄኖክ ኃይሌ

ሚያዝያ ፭ ቀን ፳፻፱ ዓ.ም

ጌታችን መጻጕዕን ‹‹ተነሣና አልጋህን ተሸክመህ ሒድ›› ብሎ ሲነግረው ወዲውኑ ድኖ አልጋውን ተሸክሞ ሔደ፡፡ ከዚህ ላይ አባታችን ቅዱስ ዮሐንስ አፈወርቅ እንዳለው የዚህን በሽተኛ እምነት እናደንቃለን፡፡ ራሱን መሸከም የማይችለው መጻጕዕ ‹‹ተነሣና አልጋህን ተሸከም›› ሲባል አልሳቀም፡፡ ‹‹እንዴት አድርጌ ነው ደግሞ አልጋ የምሸከመው?›› ብሎ አልጠየቀም፡፡ በፍጹም እምነት ተነሣና ተሸክሞ ሔደ፡፡ የሠላሳ ስምንት ዓመት ጓደኛውን፣ ሰው ሳይኖረው አብራው የኖረችውን፣ የተሸከመችውን ባለ ውለታ የኾነችዋን አልጋ ተሸከማት አለው – ተሸክሞ ሔደ፡፡

አንድ ሰው እንኳን ለሠላሳ ስምንት ዓመታት ይቅርና ለሠላሳ ስምንት ቀናት እንኳን ቢታመም እንደ ተሻለው ተነሥቶ አልጋ አይሸከምም፡፡ እስከሚያገግም ድረስ በደንብ መንቀሳቀስ አይችልም፡፡ ራሱን ያዞረዋል፤ ይደክመዋል፡፡ የቀረ ሕመም አያጣውም፡፡ መጻጕዕ ግን የተፈወሰው ያለ ተረፈ ደዌ (ያለ ቀሪ በሽታ) ነበር፡፡ ጌታችንም ወዲያው ተነሥቶ አልጋውን እንዲሸከም አዘዘው፡፡ መምህር ኤስድሮስ እንደ ተረጐሙት መጻጕዕ የብረት አልጋውን ተሸክሞ እየሔደ የጌታን ጽንዐ ተአምራት አሳየ፡፡

ጌታችንም ከዚያ በሽታ ያዳነው በነጻ መኾኑን በሚያሳይ ኹኔታ ያችን አንዲት ንብረቱንም ‹‹ተሸክመህ ሒድ›› አለው፡፡ መጻጕዕ የተሸከመችህን አልጋ ተሸከም ተባለ፡፡ እግዚአብሔር የተሸከሙንን እንድንሸከም የሚፈልግ አምላክ ነው፡፡ ውለታ ሳንረሳ የተሸከሙንን ወላጆቻችንን የተሸከመችንን ቤተ ክርስቲያንን፣ የተሸከመችንን አገራችንን እንድንሸከም ይፈልጋል፡፡ አንድ ሊቅም ‹‹ዓለም እንደዚህ ናት፤ እናት ዓለም አልጋ መጻጕዕን ‹እንደ ተሸከምሁህ ተሸከመኝ› አለችው›› ሲሉ አመሥጥረውታል (ዝክረ ሊቃውንት 2)፡፡

ከዚህ ላይ ጌታችን ቤተ ሳይዳ ከመጣ አይቀር ዅሉንም በሽተኞች መፈወስ ሲችል ለምን አንዱን ብቻ ፈውሶ መሔዱ ጥያቄ ሊኾንብን ይችላል፡፡ ጥያቄ የሚያስነሣው ሌላው ጉዳይ ደግሞ ሊቃውንቱ እንደ ጻፉት የቤተ ሳይዳው መጠመቂያ ፈውስ ከዚያ በኋላ ብዙም አለመቆየቱ ነው፡፡ የመልአኩም መውረድ ቆሞአል፡፡ ከዚያ በኋላ በሰባ ዓመተ ምሕረትም ኢየሩሳሌም መቅደስዋ ፈርሶአል፤ ተመሰቃቅላለች፡፡ ወንጌላዊው ዮሐንስም ‹‹በኢየሩሳሌምም በበጎች በር አጠገብ በዕብራይስጥ ‹ቤተ ሳይዳ› የምትባል አንዲት መጠመቂያ ነበረች፤ አምስትም መመላለሻ ነበረባት፤›› ብሎ በኃላፊ ጊዜ ግስ (past perfect tense) ነው የተናገረላት (ዮሐ. ፭፥፪)፡፡

ታዲያ ጌታችን እንዲህ መኾኑን እያወቀ ምነው መጻጕዕን ብቻ ፈውሶት ሔደ? ቢባል የፈወሰው እርሱን ብቻ አይደለም፡፡ እርሱን በሥጋ ቢፈውሰውም ተአምራቱን አይተው በማመናቸው በነፍሳቸው የተፈወሱ ይበዛሉ፡፡ ‹‹ሕሙማነ ሥጋን በተአምራት ሕሙማነ ነፍስን በትምህርት እየፈወሰ›› እንዲሉ አበው፡፡ በዚያ ሥፍራ በሥጋ ታመው በነፍሳቸው አምነው የዳኑ ብዙዎች ናቸው፡፡ የጌታችንና የእርሱ አካል የኾነች ቅድስት ቤተ ክርስቲያን ዋነኛ ሥራዋ ነፍስን መፈወስ እንጂ ሥጋዊ በሽታን መፈወስ ብቻ አይደለም፡፡ ለዚህ ነው እንጂ ጌታችን ሰው ኾኖ ይህችን ምድር በእግሩ ሲረግጥ በሽታ እንዳይኖር ያደርግ የነበረው፡፡

ቅዱስ ባስልዮስ ‹‹በመስቀል ላይ በቈሰልኸው ቍስል ከኃጢአቴ ቍስል አድነኝ›› ብሎ እንደ ጸለየ እኛም የዘወትር ልመናችን ለሚከፋው ለነፍሳችን በሽታ ነው፡፡ የጌታችን ወደ ምድር መምጣት ዋነኛ ዓላማም ለነፍሳችን ድኅነትን ለመስጠት ነው፡፡ ይህ ማለት ግን ለሥጋ አልመጣም ማለት አይደለም፡፡ ጌታችን ‹‹ኃጢአተኞችን ለንስሐ ልጠራ መጣሁ እንጂ ጻድቃን ልጠራ አልመጣሁም … ከእስራኤል ቤት በቀር ለአሕዛብ አልተላክሁም›› ሲል መናገሩ ለጻድቃን አይገደኝም፤ ለአሕዛብ አላስብም ለማለት እንዳልኾነ ዅሉ፣ ለነፍስ ድኅነት ቅድሚያ ሰጥቶአል ማለትም ለሥጋ አይገደውም ማለት አይደለም፡፡

በመጻጕዕ ታሪክ ውስጥ የምንማራቸው ብዙ ነጥቦች ቢኖሩም ሁለት ነገሮችን ብቻ እናንሣና ይህችን አጭር ጽሑፍ እንግታ፤ ይህ ሰው ተፈውሶ አልጋውን ተሸክሞ ሲሔድ ሰንበት ለሰው ድኅነት እንደ ተፈጠረች ያልተረዱ አይሁድ በቍጣ ነደዱ፡፡ ‹‹ሰንበት ነው፤ አልጋህን ልትሸከም አልተፈቀደልህም፤›› አሉት፡፡ አስተውሉ! ይህ ሰው በቤተ ሳይዳ ሠላሳ ስምንት ዓመታት ሙሉ ሲማቅቅ እንደኖረ የሰውን ገመና አዋቂ ነን ባዮቹ አይሁድ ይቅሩና ቤተ ሳይዳን የረገጠ ሰው ዅሉ ያውቃል፡፡ ለሠላሳ ስምንት ዓመታት ወደዚያች የመጠመቂያ ሥፍራ ሲሔዱ፣ ያም ባይኾን በጎች ታጥበው ተመርጠው በሚገቡበት የበጎች በር ሲያልፉ ይህን በሽተኛ በአልጋው ተጣብቆ ሳያዩት አይቀሩም፡፡

አሁን ግን ከአልጋው ተነሥቶ የተሸከመችውን አልጋ ተሸክሞ በአደባባይ ሲያዩት የጠየቁትን ጥያቄ ተመልከቱ፤ ‹‹እንኳን ለዚህ አበቃህ! ዛሬ የእግዚአብሔር መልአክ ወደ ውኃው ወረደ ማለት ነው? እሰይ ልፋትህን ቈጠረልህ!›› ያለው ሰው የለም፡፡ የተናገሩት አንድ ዐረፍተ ነገር ብቻ ነው፤ ‹‹ሰንበት ነው አልጋህን ልትሸከም አልተፈቀደልህም›› የሚል ብቻ፡፡ በአይሁድ ዘንድ መጻጕዕ ድኖ ሠላሳ ስምንት ዓመት የተኛበትን አልጋ ተሸክሞ ከመሔዱ ይልቅ ሰንበትን መሻሩ የሚያስደንቅ ትልቅ ዜና ነው፡፡ መጻጕዕም ‹‹ያዳነኝ ያ ሰው አልጋህን ተሸከም አለኝ›› አላቸው፡፡ እነርሱም ‹‹አልጋህን ተሸክመህ ሒድ ያለህ ሰው ማን ነው?›› ብለው ጠየቁት፡፡ እነዚህ ሰዎች ይህን በሽተኛ ፈጽሞ አያውቁትም ነበር ቢባል ‹‹ያዳነኝ ሰው›› ሲላቸው ‹‹ከምንድን ነው የምትድነው? ምን ኾነህ ነበር? ከየት ነው የመጣኸው?›› ይሉ ነበር፡፡

ነገር ግን መዳኑን ማየት አልፈለጉም እንጂ ማን እንደ ኾነ ጠንቅቀው ያውቁታል፡፡ እስኪ ጥያቄና መልሱ ውስጥ ያለውን ሽሽት እንመልከት፤ ‹‹ያዳነኝ ሰው አልጋህን ተሸከም አለኝ›› ለሚለው ምላሽ ተከታዩ ጥያቄ ‹‹ማን ነው ያዳነህ?›› የሚል መኾን ነበረበት፡፡ እነርሱ ግን የጌታን የማዳን ሥራ ላለመስማት ጆሮአቸውን ደፍነው ‹‹አልጋህን ተሸከም ያለህ ማን ነው?›› አሉ፡፡ እንግዲህ የማዳኑን ሥራ እያዩ ከማመን ይልቅ መከራከር፣ ከማድነቅ ይልቅ የትችት ሰበብ መፈለግ ጌታን የሰቀሉ የአይሁድ ጠባይ ነው፡፡

የመጨረሻው ቁም ነገር መጻጕዕ ከዚህ በኋላ ወደ አይሁድ ሔዶ ጌታን መክሰሱና ለጌታ ሞት የመማከራቸው ምክንያት መኾኑ ነው፡፡ ይህ ሰው ‹‹ከዚህ የሚብስ እንዳይገጥምህ ደግመህ ኃጢአትን አትሥራ›› ብሎ ጌታ ቢያሳስበውም አልሰማም፡፡ ጌታ በተያዘበት በምሴተ ሐሙስ ለሊቀ ካህናቱ አግዞ ጌታችንን በጥፊ መታው፡፡ ጌታችንም ‹‹ክፉ ተናግሬ እንደ ኾነ ስለ ክፉ መስክር፤ መልካም ተናግሬ ከኾነ ግን ስለምን ትመታኛለህ?›› አለው (ዮሐ.፲፰፥፳፫)፡፡ ጌታችን ‹‹‹አልጋህን ተሸክመህ ሒድ› ከማለት በቀር ክፉ ቃል ተናግሬህ ከኾነ መስክርብኝ፤ የተናገርኩህ መልካም ኾኖ ሳለ ስለ ምን ትመታኛለህ?›› ማለቱ ነበር፡፡

በማግስቱ ያ ዅሉ ጅራፍና ግርፋት በጌታችን ላይ ሲደርስበት አንድም ጊዜ ‹‹ለምን ትመታኛለህ?›› ብሎ አልተናገረም፡፡ የመጻጕዕ ጥፊ ይህን ያህል ዘልቆ የተሰማው ለምንድር ነው? ለዚህም የመጀመሪያው ምክንያት ከቤተ ሳይዳ ከበጎች በር ጋር የተያያዘ ምሥጢር አለው፡፡ ጌታችን የዓለምን ኃጢአት የሚያስወግድ የእግዚአብሔር በግ ነው፡፡ በበጎች በር አልፎ የመጣውም ንጹሐ ባሕርይ እንደ ኾነ ለማስረዳት ነበር፡፡ ለዚህም ንጽሕናው ዋነኛው ምስክር ፈውስን የሰጠው ይህ በሽተኛ ነበር፤ እሱ ግን መታው፡፡ ‹‹በቤተ ሳይዳ ክፉ ቃል ተናግሬህ ከነበር መስክርብኝ›› ማለቱ ‹‹ነውር የሌለብኝ፣ ለመሥዋዕት የተዘጋጀሁ በግ ነኝ ለምን ትመታኛለህ?›› ሲል ነው፡፡ ሁለተኛው ምክንያት ደግሞ ከሮማውያን ግርፋት በላይ ለጌታ ዘልቆ የሚሰማው ባዳነው ሰው መመታቱ ስለ ኾነ ነው፡፡

ውድ አንባብያን! መጻጕዕ ከሠላሳ ስምንት ዓመታት በሽታ ብቻ ዳነ፤ እኛ ግን የዳንነው ከአምስት ሺህ አምስት መቶ ዓመታት በሽታ ነው፡፡ ጌታችን እኛን ያስነሣን ከሲኦል አልጋ ነው፡፡ በሰሙነ ሕማማት ያን ዅሉ መከራ ዝም ብሎ የተቀበለ ጌታ መጻጕዕ በጥፊ በመታው ጊዜ ግን ‹‹ለምን ትመታኛለህ?›› ሲል ጠየቆታል፡፡ ከሌላው ሰው ይልቅ የእኛ ከዘለዓለም ሞት ያዳነን ክርስቲያኖች ዱላ ለእግዚአብሔር ይሰማዋልና፡፡ ይህም ዱላ ኃጢአታችን ነው፡፡ እናም እግዚአብሔር ዛሬም ድረስ እያንዳንዳችንን ይጠይቀናል – ‹‹ለምን ትመታኛለህ?›› እያለ፡፡

ወስብሐት ለእግዚአብሔር፡፡

‹‹ለምን ትመታኛለህ?›› – ክፍል አንድ

በዲያቆን ሄኖክ ኃይሌ

ሚያዝያ ፭ ቀን ፳፻፱ ዓ.ም

ጌታችን መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ከተጠመቀ በኋላ የአይሁድ ፋሲካ ለሦስት ጊዜ ተከብሯል፡፡ የመጀመሪያው ፋሲካ ጌታችን ቤተ መቅደሱን ያጸዳበትና በቤተ መቅደስ ሲሸጡ ሲለውጡ የነበሩትን ያስወጣበት ሲኾን፣ በመጨረሻው የፋሲካ ሰሙንም እንደዚሁ ለሁለተኛ ጊዜ ቤተ መቅደሱን አንጽቶ ጌታችን በፋሲካው ማግስት ተሰቅሏል፡፡ በሁለቱ ፋሲካዎች መካከል በነበረው ፋሲካ ነው ጌታችን ወደ ቤተ ሳይዳ የመጣው፡፡ ቤተ ሳይዳ የመጠመቂያው ሥፍራ ስም ሲኾን ከአጠገቡ ደግሞ የበጎች በር ነበር፡፡ (የበጎች በር በአሁኑ ሰዓት የቅዱስ እስጢፋኖስ በር እና የአንበሳ በር ተብሎ ይጠራል)፡፡

እንደሚታወቀው ዘመነ ኦሪት በግ መሥዋዕት ኾኖ የሚቀርብበት ዘመን ነበር፡፡ መሥዋዕት ኾነው የሚቀርቡ በጎች የሚገቡት በዚህ በር ነበር፡፡ በሩ በጎቹ ነውር እንደሌለባቸው ማለትም ቀንዳቸው እንዳልከረከረ፣ ጥፍራቸው እንዳልዘረዘረ፣ ፀጕራቸው እንዳላረረ የሚጠኑበት፤ የአንድ ዓመት ተባዕት (ወንድ) መኾናቸው የሚታይበት ሥፍራ ነው፡፡ ይህን መሥፈርት አሟልተው ያለፉ በጎች ለመሥዋዕትነት ሲቀርቡ ለዚህ ብቁ ያልኾኑትን ግን ለይተው፣ በአለንጋ እየገረፉ ያስወጡአቸዋል፡፡

በቤተ ሳይዳ የጌታ መልአክ ወደ መጠመቂያዪቱ ወርዶ ውኃውን አንዳንድ ጊዜ ያናውጠው ነበር፡፡ ይህ መልአክ በሰው ቍስል፣ በበሽታም ዅሉ ላይ የተሾመ የስሙ ትርጓሜም ‹‹እግዚአብሔር ፈዋሽ ነው›› ማለት የኾነ ከሰባቱ ሊቃነ መላእክት አንዱ ቅዱስ ሩፋኤል ነው፡፡ መልአኩ ውኆችን ለመቀደስ፣ ጸሎትን ከሰው ወደ ፈጣሪ ለማድረስ ወደ ውኃው ይወርድ ነበር፡፡ ይህም በየትኛውም ውኃ መዳን ባይቻለንም ቅዱሳን መላእክት የነኩት ውኃ በረከትና ፈውስ እንደሚያሰጥ የሚያስረዳ ነው፡፡ ውኃው ከተነዋወጠ በኋላ ከደዌው መዳን የሚችለው በመጀመሪያ የሚገባ በሽተኛ ነበር፡፡ በዚህ የጠበል ሥፍራ በነበሩ አምስት መመላለሻዎች በሽተኞች በተለይ አንካሶች፣ ዕውሮችና እግራቸው የሰለለ ብዙ ሰዎች ይተኙ ነበር፡፡

ከሌሎች በሽተኞች በተለየ እነዚህ የውኃውን መናወጥ አይተው ለመግባት፣ በዓይናቸውም ለማየት አይቻላቸውም፡፡ ገብተውም እንኳን ቢኾን ድንገት ከእነሱ ቀድሞ የገባ ሰው በመፈወስ ስለሚቀድማቸው ሳይፈወሱ ይመለሳሉ፡፡ ስለዚህም ከውኃው መልሶ የሚያወጣቸውም ሰው ያስፈልጋቸዋል፡፡ የሚያወጣቸው አጥተው ሊቸገሩም ይችላሉ፡፡ ምናልባትም በእንደዚህ ዓይነት ችግር ለባሰ ነገር የተዳረገ በሽተኛም ሊኖር ይችላል፡፡ ከእነርሱ ቀድሞ የሚድነው እንግዲህ ሁለት ዓይነት ሰው ነው፤ አንደኛው በሽታው ለመንቀሳቀስ የማያግደው ኾኖ እያለ የእነሱ ይብሳል ብሎ ሳያዝን የሚገባ ነው፡፡

እንኳን ቀድሞ የገባ ሰው ብቻ በሚድንበት ሥፍራ ቀርቶ በማንኛውም ሰዓት ቢገባ በሚዳንበት የጠበል ሥፍራ ‹‹ከእኔ በሽታ የእገሌ ይብሳል፤ እስኪ ቅድሚያ ልስጠው›› የሚል ሰው ብዙ ጊዜ አይታይም፡፡ ስለዚህ እነዚህን ደካሞች ቀድመው የሚገቡ በሽተኞች ብዙ ናቸው፡፡ በአንጻሩ ደግሞ ወደ መጠመቂያው ሊያስገቡት የሚጠባበቁ ዘመዶች ያሉት፣ አለዚያም ዘመድ የሚያፈራበት ገንዘብ ያለው በሽተኛ ደግሞ ሌላው ቀድሞ ወደ መጠመቂያው የሚገባ ነው፡፡ በዚህ ሥፍራ ለሠላሳ ስምንት ዓመታት ያህል የተኛ በሽተኛ (በግእዙ መጻጕዕ) ነበር፡፡ እንግዲህ ሠላሳ ስምንት ዓመት ማለት የጕልምስና ዕድሜ ነው፡፡

መጻጕዕ የመጣው በዐሥር ዓመቱ ነው እንኳን ብንል ዐርባ ስምንት ዓመት ይኾነዋል፡፡ ይህ ሰው ከመታመሙ በፊት ለዚህ ጽኑ ደዌ የሚዳርግ ኃጢአት ለመሥራት የሚችልበት ዕድሜ ላይ መድረሱን ጌታችን ከፈወሰው በኋላ ‹‹ከዚህ የሚብስ እንዳይደርስብህ ደግመህ ኃጢአትን አትሥራ›› ብሎ በማስጠንቀቁ እንረዳለን፡፡ መቼም ክፉ ደግ በማያውቅበት ሕፃንነቱ በድሎ ‹‹የልጅነቱ መተላለፍ ታስቦበት ታመመ›› ብሎ መናገር ይከብዳል፡፡ ብቻ ይህ ሰው የአንድ ጐልማሳ ዕድሜ ያህል በአልጋ ላይ ኾኖ በቤተ ሳይዳ ተኝቶአል፡፡ ጠበል ሊጠመቅ ሲጠባበቅ በፀጕሩ ሽበት፣ በግንባሩ ምልክት አውጥቶአል፡፡ ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስ በቤተልሔም ግርግም ውስጥ ሲወለድም ይህ በሽተኛ በዚሁ መጠመቂያ ሥፍራ ነበረ፡፡

ድንግል ማርያም የወለደችውን ሕፃን በበረት ውስጥ ስታስተኛው ይህ በሽተኛ አልጋው ላይ ከተኛ ስድስት ዓመት ደፍኖ ነበር፡፡ ከዅሉ የሚያሳዝነው ደግሞ ይህ ሰው አልጋው ላይ ኾኖ እጅግ ብዙ ሰዎች ቀድመውት ሲፈወሱ ሲመለከት መኖሩ ነው፡፡ ከእርሱ በኋላ መጥተው ከእሱ በፊት ድነው የሚሔዱ ሰዎችን ማየት እንዴት ይከብደው ይኾን? እንደ እርሱ ብዙ ዘመን የቆዩት ሲድኑ ሲያይ ተስፋው ሊለመልም ይችላል፡፡ በመጡ በአጭር ጊዜ ውስጥ ዘመደ ብዙ በመኾናቸው ብቻ የሚድኑ ሰዎችን ሲያይ ግን ልቡ በሐዘን ይሰበራል፡፡ ዓመቱ በረዘመ ቍጥር ተስፋ ቈርጦ ቤተ ሳይዳን ቤቴ ብሎ ከመኖር በስተቀር ምንም የሚታየው ነገር አይኖርም፡፡

እግዚአብሔርን በመከራው ውስጥ ተስፋ እያደረገ ይጽናናል እንዳንል ደግሞ እንደ ጻድቁ ኢዮብ ወይም እንደ በሽተኛው አልዓዛር ከእግዚአብሔር ጋር የጠበቀ ግንኙነት አልነበረውም፡፡ እንደዚያ ቢኾን ኖሮ መቼ ለዚህ በሽታ የሚዳርገው ኃጢአት ይሠራ ነበር? በቃለ እግዚአብሔር ይጽናናል ማለትም ያስቸግራል፡፡ ያም ኾነ ይህ መጻጕዕ በበሽታው እጅግ ተሰቃይቶ ነበር፡፡ ጌታችን የዚህን ሰው ችግር ብቻ ሳይኾን ብዙ ዘመን እንደዚህ እንደነበረ ያወቀው ማንም ሳይነግረው ነበር፡፡ በሽታውን ከነመንሥኤው አስቀድሞ ያውቃልና ወደዚህ የብዙ ዓመታት በሽተኛ መጣና ‹‹ልትድን ትወዳለህን?›› አለው፡፡ ጌታችን የሚፈልገው ይህንን ሰው መፈወስ እንጂ የራሱን ማንነት ማሳየት ስላልነበረ ‹‹ላድንህ ትወዳለህን?›› አላለውም፡፡ በዚያውም ላይ ይህ ሰው የጌታን ማንነት አያውቅም፡፡

ይህ በሽተኛ ‹‹ልትድን ትወዳለህን?›› ሲባል የሰጠው ምላሽ እጅግ የሚያስገርም ነው፡፡ እንደሚታወቀው በሽታ አመል ያጠፋል፡፡ በሽታው በቆየ ቍጥር ደግሞ መራር ያደርጋል፡፡ ሰዎች በበሽታ ሲፈተኑ በሰው በፈጣሪም ላይ ብዙ የምሬት ንግግር ሊናገሩ ይችላሉ፡፡ ጌታችን ‹‹ልትድን ትወዳለህን?›› ብሎ ሲጠይቀው ምንም የምሬት እና የቍጣ ቃል ሳይናገር በጨዋ ሰው ሥርዓት ‹‹ጌታ ሆይ …›› ብሎ ነው የመለሰለት፡፡ በዚህ ኹኔታው መጻጕዕ ትሑት ሊባል ይችላል፡፡ ነገር ግን የመለሰው የተጠየቀውን አልነበረም፡፡ ጥያቄው ‹‹ልትድን ትወዳለህን?›› የሚል ከኾነ ምላሹ ‹‹አዎን፤ መዳን እወዳለሁ፤›› አለዚያም ‹‹አይ መዳን አልፈልግም›› የሚል ብቻ መኾን ነበረበት፤ እርሱ ግን ‹‹ጌታ ሆይ! ውኃው በተናወጠ ጊዜ በመጠመቂያይቱ ውስጥ የሚያኖረኝ ሰው የለኝም፡፡ ነገር ግን እኔ ስመጣ ሳለሁ ሌላው ቀድሞኝ ይወርዳል›› የሚል ምላሽ ነበር የሰጠው፡፡

መጻጕዕ የጌታችንን ማንነት ባይረዳውም ጌታችን በወቅቱ ሠላሳ ሁለት ዓመቱ ነበርና ምናልባት ወደ መጠመቂያው ሊጨምረኝ አስቦ ይኾናል ያም ባይኾን ግን ከተከተሉት ሰዎች አንዱን አደራ ሊልልኝ ይኾናል ብሎ አስቦ ነበር፡፡ ‹‹ሰው የለኝም›› ብሎ የሠላሳ ስምንት ዓመታት ብሶቱን ተናገረ፡፡ ‹‹ሌላው ቀድሞኝ ይወርዳል›› ብሎ እየቀደሙት ሲፈወሱ የነበሩ ሰዎችን አስታወሰ፡፡ ጌታችንም ‹‹ተነሣና አልጋህን ተሸክመህ ሒድ›› አለው፡፡ ባላሰበው፣ ባልጠበቀው መንገድ ፈወሰው፡፡ ይህ ሰው ሠላሳ ስምንት ዓመት ሙሉ ሲጠባበቃት የነበረችውን የቤተ ሳይዳ ጠበል ሳያገኝ፣ በመልአኩ መውረድ ሳይኾን በመላእክት ፈጣሪ ቃል ተፈወሰ፡፡

ገባሬ መላእክት ክርስቶስ ራሱ መጥቶ አዳነው፡፡ ይህ ሰው ‹‹ለመዳን የሚያስፈልገው ምንድን ነው?›› ተብሎ ቢጠየቅ የሚመልሰው ‹‹ወደ ውኃው የሚጨምር ሰው እና የቤተ ሳይዳ ውኃ›› ብሎ ነበር፡፡ እግዚአብሔር በዚህች ጠበል ካልኾነ በቀር በሌላ በምንም መንገድ ያድናል ብሎ አስቦም አልሞም አያውቅም ነበር፡፡ ጌታችን መጻጕዕ ለሠላሳ ስምንት ዓመታት ተስፋ ያደረጋትን ጠበል ወይም ደግሞ ወደ ጠበሉ የሚጨምሩትን ሰዎች ሳይጠቀም አምላካችን ፈወሰው፡፡ እግዚአብሔር ያለ ጠበልም እንደሚያድን ማመን ካልቻልን እምነታችን ሙሉ አይደለም፡፡

ይህ ሰው ወደ ውኃው ገብቶ ቢድን ኖሮ ‹‹ጌታዬ አዳነኝ›› ከማለት ይልቅ ‹‹መዳን ይነሰኝ? ሠላሳ ስምንት ዓመት እኮ ነው የጠበቅኩት …›› እያለ ልፋቱን ያወራርድ ነበር እንጂ ፈጣሪውን አያመሰግንም ነበር፡፡ ጌታችንም ‹‹ስታምኑብኝ ብቻ ነው የምፈውሳችሁ›› የሚል አምላክ አይደለም፣ ለዅሉም ፀሐይን የሚያወጣ፣ ዝናምን የሚያዘንም አምላክ ይህንን ሰውም ለመፈወስ እስኪያምነው አልጠበቀም፡፡ ጌታችን ጠበል ቦታ ያገኘውን ያለ ጠበል ፈወሰው ሲባል መቼም ጠበል መጠመቅ የማይወዱ ወይም በጠበል የማያምኑ ሰዎች ደስ ሊላቸው ይችላል፡፡

‹‹እኛስ ምን አልን? ጌታ እኮ ይህን በሽተኛ ጠበል ቦታ አግኝቶ እንኳን የፈወሰው ያለ ጠበል ነው›› ብለው ባቀበልናቸው በትር ሊመቱን ይፈልጉ ይኾናል፡፡ ኾኖም በዮሐንስ ወንጌል በዘጠነኛው ምዕራፍ ላይ ዕውር ኾኖ የተወለደውን ሰው ጠበል በሌለበት ሥፍራ አግኝቶት እኛ እመት (እምነት) የምንለውን አፈር በምራቁ ለውሶ ከቀባው በኋላ ‹‹ሒድና በሰሊሆም መጠመቂያ ታጠብ›› ብሎ ልኮታል፡፡ ጠበል ምንም የማያስፈልግ ቢኾን ኖሮ ዓይነ ስውሩን ሰው ወደ ወንዝ ወርደህ ተጠመቅ ብሎ አይልከውም ነበር፡፡ ዛሬ ለታመሙ ሰዎች ‹‹ጠበል ሒዱ›› ብለን ስንመክር ክርስትና ያልገባን፣ ክርስቶስን የማናውቅ የሚመስለው ይኖራል፡፡

አሁን ባየነው ታሪክ ውስጥ ግን ለበሽተኛው ‹‹ሔደህ ጠበል ተጠመቅ›› ብሎ የመከረው ራሱ ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ነው፡፡ መፈወስ የሚቻለው ክርስቶስ ‹‹ጠበል ተጠመቅ›› ብሎ ከተናገረ፤ የታመመን መፈወስ የማንችለው እኛ ኃጢአተኞቹ ከንፈር ከመምጠጥ ይልቅ ‹‹ሔደህ ተጠመቅ›› ብንል ምን አጥፍተናል? ጌታችን ሲያደርግ ያየነውን ነው፡፡ ‹‹እኔን ምሰሉ›› ብሎን የለ እንዴ? (ዮሐ. ፱፥፯)፡፡ በእነዚህ ሁለት ታሪኮች አምላካችን ሲፈልግ በጠበል፣ ሲፈልግ ያለ ጠበል፣ አልያም በሕክምና፤ ሲያሻው በምክንያት ሲያሻው ያለ ምክንያት፤ ሲፈልግ በቃሉ፣ ሲፈልግ በዝምታ፤ ሲፈልግ በቅዱሳን መላእክቱ፣ ሲፈልግ ያለ ቅዱሳን መላእክቱ ማዳን እንደሚቻለው እንረዳለን፡፡

ይቆየን

ዓርብ ስቅለት (የድኅነት ቀን)

በሊቀ ማእምራን ብርሃነ መስቀል አጠና (የሊቃውንት ጉባኤ አባል)

ሚያዝያ ፭ ቀን ፳፻፱ ዓ.ም

ዓርብ ስቅለት የዕዳ ደብዳቤያችን በጌታችን በኢየሱስ ክርስቶስ ለመጨረሻ ጊዜ የተደመሰሰበት፤ ከአጋንንት አገዛዝ ነጻ የወጣንበት ዕለት ስለኾነ ‹የድኅነት ቀን› ይባላል፡፡ ጌታችን ከተያዘባት ሰዓት አንሥቶ አይሁድ ከቀያፋ ወደ ሐና፣ ከሐና ወደ ቀያፋ ሲያመላልሱት አደሩ፡፡ ሲነጋ ከቀያፋ ወደ ጲላጦስ አደባባይ አስረው ወሰዱት (ማቴ. ፳፯፥፩-፶፯)፡፡ አይሁድ ይህን አጥፍቶአል የሚሉት ነጥብ ሳይኖራቸው ነውና ጌታችንን ለፍርድ ያቀረቡት ጲላጦሰ እነርሱ ወደ ተሰባሰቡበት ቦታ ወጥቶ ‹‹ይህን ሰው ወደ እኔ ያመጣችሁበት በደል ምንድን ነው?›› ሲል በጠየቃቸው ጊዜ በቂ ምላሽ አላቀረቡም፡፡

‹‹ክፉ የሠራ ባይኾንስ ወደ አንተ ባላመጣነውም ነበር›› በሚል የሸፍጥ ቃል ሲያጕረመርሙ ጲላጦስ መልሶ ‹‹እኔ ምንም ጥፋት አላገኘሁበትም፤ እናንተወስዳችሁ እንደ ሕጋችሁ ፍረዱበት፤›› አላቸው፡፡ አይሁድም ኦሪት ‹‹ኢትቅትል ብእሴ ጻድቀ ወኀጥአ ኢታኅዩ፤ ጻድቅን ሰው አትግደል፤ ኀጥኡንም ከፍርድአታድን፤›› ትላለችና ‹‹እኛስ ማንንም ልንገድል አልተፈቀደልንም፤›› ብለዋል (ዮሐ. ፲፰፥፳፰-፴፩)፡፡ ይኸውም መንፈስ ቅዱስ ‹‹በሕጋችን ጻድቀ ባሕርይክርስቶስን መግደል አይገባንም ሙሉ በሙሉ ጥፋተኞች ነን፤›› ሲያሰኛቸው ነው፡፡ በኋላም እርሱ ሞቶ ዓለም ይድን ዘንድ ወደ ምድር መጥቷልና ጌታችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ያለ ጥፋቱ ሞት ተፈረደበት፡፡ ስለዚህም ገርፈው ሰቀሉት፡፡

ጌታችን ሲሰቅልም የሚከተሉት ሰባት ተአምራት ተፈጽመዋል፤

፩. ፀሐይ ጨለመ፤

፪. ጨረቃ ደም ኾነ፤

፫. ከዋክብት ረገፉ፤

፬. የቤተ መቅደስ መጋረጃ ተቀደደ፤

፭. አለቶች ተፈረካከሱ፤

፮. መቃብራት ተከፈቱ፤

፯. ሙታን ተነሡ (ማቴ. ፳፯፥፶፩-፶፬)፡፡

ጌታችን በመስቀል ላይ ሳለ የሚከተሉትን ሰባት ዐበይት ቃላት አሰምቶ ተናግሯል፤

፩. ‹‹ኤሎሄ ኤሎሄ ላማ ሰበቅታኒ (አምላኪየ አምላኪየ ለምን ተውኸኝ?)››፤

፪. ‹‹እውነት እውነት እልሃለሁ፤ ዛሬ ከእኔ ጋር በገነት ትኖራለህ››፤

፫. ‹‹አባት ሆይ የሚያደርጉትን አያውቁትምና ይቅር በላቸው››፤

፬. እመቤታችንን ‹‹ሴትዮ ሆይ፣ እነሆ ልጅሽ›› ደቀ መዝሙሩንም ‹‹እናትህ እነኋት›› በማለት የቃል ኪዳን እናትነትና ልጅነት ማከናወኑ፤

፭. ‹‹አባት ሆይ በአንተ እጅ ነፍሴን አደራ እሰጣለሁ››

፮. ‹‹ተጠማሁ››

፯. ‹‹ዅሉ ተፈጸመ›› (ማቴ. ፳፯፥፵፭-፵፮፤ ሉቃ. ፳፫፥፵፫-፵፮፤ ዮሐ. ፲፱፥፲-፴)፡፡

ከስድስት ሰዓት እስከ ዘጠኝ ሰዓት ጨለማ ኾኖ ከቈየ በኋላ ከዘጠኝ እስከ ማታ እንደ ተለመደው ብርሃን ኾኖአል፡፡ ‹‹ወፍና ሠርክ ይበርህ ብርሃነ ፀሐይ›› እንዲል (ዘካ. ፲፬፥፯)፡፡ በዚህ ዕለት ሰባት መስተፃርራን (ጠበኞች) ታረቁ፤ ተስማሙ፡፡ እነዚህም፡- ሰውና እግዚአብሔር፣ ሰውና መላእክት፣ ሕዝብና አሕዛብ፣ ነፍስና ሥጋ ናቸው (ኤፌ. ፪፥፲፤ ቈላ. ፩፥፳)፡፡ ጌታችን ጠዋት በሦስት ሰዓት ተገረፈ፤ በስድስት ሰዓት ተሰቀለ (ማቴ. ፳፯፥፩-፴፯፤ ሉቃ. ፳፫፥፩-፵፬፤ ዮሐ. ፲፱፥፩)፡፡

በዘጠኝ ሰዓት ጌታችን በውኃው ተጠምቀን፣ ደሙን ተቀብለን የእግዚአብሔር ልጆች እንኾን ዘንድ ከቀኝ ጎድኑ ጥሩ ውኃ፣ ትኩስ ደም አፈሰሰልን (ዮሐ. ፲፱፥፴፬)፡፡ በዐሥራ አንድ ሰዓት ዮሴፍና ኒቆዲሞስ ከመስቀል አውርደው ሽቶ እየረበረቡ በድርብ በፍታ ገንዘው ቀበሩት (ሉቃ. ፳፫፥፶-፶፬፤ ዮሐ. ፲፱፥፴፰-፵፪)፡፡ ቅድስት ነፍሱ ወደ ሲኦል ወርዳ ነፍሳትን ነጻ አወጣች (፩ኛ ጴጥ. ፫፥፲፱)፡፡ በዚህ ጊዜ በርሃነ መለኮቱ በሲኦል ተገለጠ፡፡ ስለዚህም ‹‹ንሴብሖ ለእግዚአብሔር›› እየተባለ ይዘመራል፡፡ ከሆሣዕና አንሥቶ ተከልክሎ የነበረው ኑዛዜ ይናዘዛል፤ ጸሎተ ፍትሐት ይደረጋል፡፡

ወስብሐት ለእግዚአብሔር፡፡

ክብረ ሰሙነ ሕማማት – ክፍል አራት (የመጨረሻ ክፍል)

በሊቀ ማእምራን ብርሃነ መስቀል አጠና (የሊቃውንት ጉባኤ አባል)

ሚያዝያ  ቀን ፳፻፱ .

‹‹ማን ይናገር የነበረ›› እንዲሉ ቅዱሳን ሐዋርያት እስከ ትንሣኤ ድረስ መንፈስን (ልጅነትን) ሳይቀበሉ ቆይተው ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ከሙታን ተነሥቶ ወደ እነርሱ በመጣ ጊዜ በንፍሐት መንፈስ ቅዱስን እንዳሳደረባቸው ራሳቸው በግልጥ ተናግረዋል፡፡ በጌታችን ቀኝ ተሰቅሎ የነበረው ወንበዴ በክርስቶስ ደም ካሣ እንደ ተፈጸመ፣ ልጅነት እንደ ተመለሰ ሲያረጋገጥ ጌታችንን ‹‹ዳግመኛ በመጣህ ጊዜ በመንግሥትህ አስበኝ?›› ቢለው ጌታችን ኢየሱስም መልሶ ‹‹እውነት እልሃለሁ፤ ዛሬ በገነት ከእኔ ጋር ትኖራለህ፤›› ብሎታል (ሉቃ. ፳፫፥፵፫)፡፡ ወገኔ ሆይ! ስለዚህ የሐዋርያት ጥምቀት የትንሣኤ ዕለት ለመኾኑ ከዚህ የበለጠ ማስረጃ ምን አለ? ማወቅ ለሚሻ ቅን ልቡና ላለው ከዚህ በላይ የቀረበው ማስረጃ በቂ ነው፡፡ ተጨማሪ ማስረጃ ካስፈለገ ደግሞ ከዚህ ቀጥሎ ያስቀመጥናቸውን ጥቅሶች መመልከት ይቻላል፤

  • ‹‹በገዛ ደሙ የዋጃትን የእግዚአብሔርን ቤተ ክርስቲያን ትጠብቁ ዘንድ›› (ሐዋ. ፳.፳፰)፤ ‹‹ኢየሱስ ክርስቶስ አንድ ጊዜ ባቀረበው መሥዋዕት ተቀድሰናል›› (ዕብ.፲.፲)፤
  • ‹‹ይታዘዙና በኢየሱስ ክርስቶስ ደም ይረጩ ዘንድ ለተመረጡ …›› (፩ኛ ጴጥ. ፬፥፪)፤
  • ‹‹በክቡር በክርስቶስ ደም እንደ ተዋጃችሁ እናንተ ታውቃላችሁ›› (፩ኛ ጴጥ. ፲፰፥፲፰)፤
  • ‹‹… ከኃጢአታችን ላጠበን፤ በደሙ ላነጻን …›› (ራእ. ፩፥፮)፤
  • ‹‹. . . ተገድለሃልና በደምህም ከሕዝብና ከአሕዛብ ከነገድም ዅሉ፤ ከወገንም ዅሉ ሰዎችን ለእግዚአብሔር ዋጅተሃልና›› (ራእ. ፭፥፱)፡፡

እነዚህና እነዚህን የመሳሰሉ የቅዱሳት መጻሕፍት ክፍሎች የልጅነት ክብር (ጥምቀት) ለሐዋርያት የተሰጠው የክርስቶስ ደም ከፈሰሰ በኋላ ነው እንጂ ከዚያ በፊት በሕጽበተ እግር እንዳልኾነ በግልጥ ያስረዳሉ፡፡

 ቅዱስ የኾነ ትውፊታዊ ሥርዓተ ቤተ ክርስቲያን

በመሠረቱ የተቀደሰ ትውፊታዊ ሥርዓተ ቤተ ክርስቲያናችን በራሱ አስተማሪ ነው፡፡ የማያስተውል ሰው ግን ብዙ ማስረጃ ቢቀርብለትም አያምንም፡፡ ስለዚህም በቅዱሳት መጻሕፍት መነሻነት ዘወትር በግልጥ ሲከናወን የኖረውን፤ አሁንም ባለ ማቋረጥ እየተከናወነ የሚገኘውን፤ ለወደፊትም የሚከናወነውን ቅዱስ የኾነውን የኦርቶዶከሳዊት ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን ትውፊታዊ ሥርዓት ወደ ጐድን በመተው ግምታዊ ልማድን እየተከተለ ‹‹የሐዋርያት ጥምቀት በሕጽበተ እግር ነው፤ እኛ የዳነው በሕጽበተ እግር ነው፤›› የሚሉ ሰዎች መጡ፡፡ ቤተ ክርስቲያናችን ስታጠምቅም፣ ቅብዐ ቅዱስ ስትቀባም ከራስ ጀምራ ነው፡፡ በመጨረሻም በራስ ላይ እፍ ብላ መንፈስ ቅዱስን በማሳደር ነው እንጂ እግርን በማጠብ አጥምቃ አታውቅም፡፡

ይኸውም ከሐዋርያት የተገኘ፤ ከሐዋርያት ሲያያዝ የመጣ ትውፊታዊና ቅዱስ ሥርዓት ነው እንጂ አሁን የተፈጠረ አዲስ ባህል አይደለም፡፡ ስለዚህም የጸሎተ ሐሙስ ሕጽበተ እግር ጥምቀት ሳይኾን ፍጹም ትሕትናን ሠርቶ ለማሠራት ጌታችን የፈጸመው ተግባር ነው፡፡ ይህንም ያለ ጥርጥር ልንቀበለውና ልንተገብረው ይገባል፡፡ ከዚህ ሌላ የሐዋርያት ጥምቀት አንዳንዶቹ ተከተሉኝ ሲላቸው ነው፤ አንዳንዶቹ ደግሞ በበዓለ ኀምሳ መንፈስ ቅዱስ በወረደላቸው ጊዜ ነው ይላሉ፡፡ ይህ ዅሉ አባባል ግን መጽሐፍ ቅዱሳዊ አይደለም፡፡ በቅዱሳት መጻሕፍት ማስረጃነት ያልተደገፈ ግምታዊ አሳብ ነው እንጂ፡፡

የሐዲስ ኪዳን ቍርባን መጀመሪያ

በዕለተ ሐሙስ ከተፈጸሙ ዐበይት ጉዳዮች አንዱ መድኃኒታችን ክርስቶስ ‹‹ይህ ሥጋዬ ነው፤ ይህ ደሜ ነው፤›› ብሎ አማናዊ ሥጋውንና ደሙን መስጠቱ ነው (ማቴ. ፳፮፥፳፮-፳፰)፡፡ እንደዚሁም ይህ ዕለት ሰፊ ጸሎት የተደረገበት የጸሎት ቀን ነው፡፡ ጌታችን ሐሙስ ዕለት ወዙ እንደ ውኃና እንደ ደም ወርዶ መሬቱን ጭቃ እስኪያደርገው ድረስ መላልሶ ስለጸለየ ዕለቱ ‹ጸሎተ ሐሙስ› ተብሎ ተጠርቷል፡፡ ጌታችን የጸለየበትን ቦታም ወንጌላውያኑ በተለያየ ስያሜ ጠርተውታል፤

ማቴዎስና ማርቆስ – ‹ዐጸደ ወይን›፣ ‹ጌቴሴማኒ›፤ ሉቃስ – ‹ደብረ ዘይት›፤ ዮሐንስ – ‹ማዕዶተ ቄድሮስ›፣ ‹ፈለገ አርዝ›፣ ‹ዐጸደ ሐምል› በማለት ሰይመውታል (ማቴ.፳፮፥፴፮፤ ማር.፲፬፥፴፪፤ ሉቃ. ፳፩፥፴፯፤ ፳፪፥፴፱፤ ዮሐ. ፲፰፥፩)፡፡ በተጨማሪም ይህ ዕለት (ሐሙስ) ያለ እርሱ ፈቃድ ሊይዙት እንደማይችሉ ለማስረዳት ጌታችን በመለኮታዊ ኃይሉ እንደ ቅጠል እንዲረግፉ ካደረጋቸው በኋላ በይቅርታው ብዛት መልሶ በማስነሣት በፈቃዱ ራሱን ለአይሁድ አሳልፎ የሰጠበት ዕለት ነው (ዮሐ. ፲፰፥፭-፰)፡፡

ዓርብ ስቅለት (የድኅነት ቀን ዓርብ)

ዓርብ ስቅለት የዕዳ ደብዳቤያችን በጌታችን በኢየሱስ ክርስቶስ ለመጨረሻ ጊዜ የተደመሰሰበት፤ ከአጋንንት አገዛዝ ነጻ የወጣንበት ዕለት ስለኾነ ‹የድኅነት ቀን› ይባላል፡፡ ጌታችን ከተያዘባት ሰዓት አንሥቶ አይሁድ ከቀያፋ ወደ ሐና፣ ከሐና ወደ ቀያፋ ሲያመላልሱት አደሩ፡፡ ሲነጋ ከቀያፋ ወደ ጲላጦስ አደባባይ አስረው ወሰዱት (ማቴ. ፳፯፥፩-፶፯)፡፡ አይሁድ ይህን አጥፍቶአል የሚሉት ነጥብ ሳይኖራቸው ነውና ጌታችንን ለፍርድ ያቀረቡት ጲላጦሰ እነርሱ ወደ ተሰባሰቡበት ቦታ ወጥቶ ‹‹ይህን ሰው ወደ እኔ ያመጣችሁበት በደል ምንድን ነው?›› ሲል በጠየቃቸው ጊዜ በቂ ምላሽ አላቀረቡም፡፡

‹‹ክፉ የሠራ ባይኾንስ ወደ አንተ ባላመጣነውም ነበር›› በሚል የሸፍጥ ቃል ሲያጕረመርሙ ጲላጦስ መልሶ ‹‹እኔ ምንም ጥፋት አላገኘሁበትም፤ እናንተ ወስዳችሁ እንደ ሕጋችሁ ፍረዱበት፤›› አላቸው፡፡ አይሁድም ኦሪት ‹‹ኢትቅትል ብእሴ ጻድቀ ወኀጥአ ኢታኅዩ፤ ጻድቅን ሰው አትግደል፤ ኀጥኡንም ከፍርድ አታድን፤›› ትላለችና ‹‹እኛስ ማንንም ልንገድል አልተፈቀደልንም፤›› ብለዋል (ዮሐ. ፲፰፥፳፰-፴፩)፡፡ ይኸውም መንፈስ ቅዱስ ‹‹በሕጋችን ጻድቀ ባሕርይ ክርስቶስን መግደል አይገባንም ሙሉ በሙሉ ጥፋተኞች ነን፤›› ሲያሰኛቸው ነው፡፡ በኋላም እርሱ ሞቶ ዓለም ይድን ዘንድ ወደ ምድር መጥቷልና ጌታችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ያለ ጥፋቱ ሞት ተፈረደበት፡፡ ስለዚህም ገርፈው ሰቀሉት፡፡ ጌታችን ሲሰቅልም የሚከተሉት ሰባት ተአምራት ተፈጽመዋል፤

፩. ፀሐይ ጨለመ፤

፪. ጨረቃ ደም ኾነ፤

፫. ከዋክብት ረገፉ፤

፬. የቤተ መቅደስ መጋረጃ ተቀደደ፤

፭. አለቶች ተፈረካከሱ፤

፮. መቃብራት ተከፈቱ፤

፯. ሙታን ተነሡ (ማቴ. ፳፯፥፶፩-፶፬)፡፡

ጌታችን በመስቀል ላይ ሳለ የሚከተሉትን ሰባት ዐበይት ቃላት አሰምቶ ተናግሯል፤

፩. ‹‹ኤሎሄ ኤሎሄ ላማ ሰበቅታኒ (አምላኪየ አምላኪየ ለምን ተውኸኝ?)››፤

፪. ‹‹እውነት እውነት እልሃለሁ፤ ዛሬ ከእኔ ጋር በገነት ትኖራለህ››፤

፫. ‹‹አባት ሆይ የሚያደርጉትን አያውቁትምና ይቅር በላቸው››፤

፬. እመቤታችንን ‹‹ሴትዮ ሆይ፣ እነሆ ልጅሽ›› ደቀ መዝሙሩንም ‹‹እናትህ እነኋት›› በማለት የቃል ኪዳን እናትነትና ልጅነት ማከናወኑ፤

፭. ‹‹አባት ሆይ በአንተ እጅ ነፍሴን አደራ እሰጣለሁ››

፮. ‹‹ተጠማሁ››

፯. ‹‹ዅሉ ተፈጸመ›› (ማቴ. ፳፯፥፵፭-፵፮፤ ሉቃ. ፳፫፥፵፫-፵፮፤ ዮሐ. ፲፱፥፲-፴)፡፡

ከስድስት ሰዓት እስከ ዘጠኝ ሰዓት ጨለማ ኾኖ ከቈየ በኋላ ከዘጠኝ እስከ ማታ እንደ ተለመደው ብርሃን ኾኖአል፡፡ ‹‹ወፍና ሠርክ ይበርህ ብርሃነ ፀሐይ›› እንዲል (ዘካ. ፲፬፥፯)፡፡ በዚህ ዕለት ሰባት መስተፃርራን (ጠበኞች) ታረቁ፤ ተስማሙ፡፡ እነዚህም፡- ሰውና እግዚአብሔር፣ ሰውና መላእክት፣ ሕዝብና አሕዛብ፣ ነፍስና ሥጋ ናቸው (ኤፌ. ፪፥፲፤ ቈላ. ፩፥፳)፡፡ ጌታችን ጠዋት በሦስት ሰዓት ተገረፈ፤ በስድስት ሰዓት ተሰቀለ (ማቴ. ፳፯፥፩-፴፯፤ ሉቃ. ፳፫፥፩-፵፬፤ ዮሐ. ፲፱፥፩)፡፡

በዘጠኝ ሰዓት ጌታችን በውኃው ተጠምቀን፣ ደሙን ተቀብለን የእግዚአብሔር ልጆች እንኾን ዘንድ ከቀኝ ጎድኑ ጥሩ ውኃ፣ ትኩስ ደም አፈሰሰልን (ዮሐ. ፲፱፥፴፬)፡፡ በዐሥራ አንድ ሰዓት ዮሴፍና ኒቆዲሞስ ከመስቀል አውርደው ሽቶ እየረበረቡ በድርብ በፍታ ገንዘው ቀበሩት (ሉቃ. ፳፫፥፶-፶፬፤ ዮሐ. ፲፱፥፴፰-፵፪)፡፡ ቅድስት ነፍሱ ወደ ሲኦል ወርዳ ነፍሳትን ነጻ አወጣች (፩ኛ ጴጥ. ፫፥፲፱)፡፡ በዚህ ጊዜ በርሃነ መለኮቱ በሲኦል ተገለጠ፡፡ ስለዚህም ‹‹ንሴብሖ ለእግዚአብሔር›› እየተባለ ይዘመራል፡፡ ከሆሣዕና አንሥቶ ተከልክሎ የነበረው ኑዛዜ ይናዘዛል፤ ጸሎተ ፍትሐት ይደረጋል፡፡

ወስብሐት ለእግዚአብሔር፡፡

ክብረ ሰሙነ ሕማማት – ክፍል ሦስት

በሊቀ ማእምራን ብርሃነ መስቀል አጠና (የሊቃውንት ጉባኤ አባል)

ሚያዝያ  ቀን ፳፻፱ .

በዚህ አንጻር ጌታችን እስከ መስቀል ሞት ድረስ ከፊቱ ከባድ መከራ ተደግሶለት እያለ በሕጽበተ እግር ሐዋርያትን አጠመቀ፤ ልጅነትን ሰጠ ማለት አያስሔድም፡፡ ምክንያቱም አንድ መንግሥት ሕገ መንግሥቱን የሚያውጀው፤ ሹመት፣ ሽልማትን መስጠት የሚጀምረው ጠላቱን ድል አድርጎ መንግሥቱን ካደላደለ በኋላ ነው፡፡ ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስም ዓለሙን ያዳነውና ልጅነትን የሰጠው ዲያብሎስን በመስቀል ድል ከነሣው በኋላ ነው እንጂ በሕጽበተ እግር አይደለም፡፡ ከሕጽበተ እግር በኋላ ሊይዙት ወደ እርሱ የመጡትን የካህናት አለቆችን፣ የቤተ መቅደስ ሹሞችንና ሽማግሌዎችን ጌታችን እንዲህ ብሏቸዋል፤ ‹‹ሌባን እንደምትይዙ በሰይፍና በጎመድ ልትይዙኝ መጣችሁን? ዘወትር ከእናንተ ጋር በቤተ መቅደስ ስኖር እጃችሁን እንኳ አልዘረጋችሁብኝም፤ ነገር ግን ጊዜያችሁ ይህ ነው፡፡ የጨለማው አበጋዝም ሥልጣኑ ይህ ነው፡፡›› (ሉቃ. ፳፪፥፶፪-፶፫)፡፡

ጌታችን የደቀ መዛሙርቱን እግር ካጠበበት እና በአትክልት ቦታ ከጸለየበት ከሐሙስ ማታ እስከ ዓርብ እኩለ ቀን ድረስ ለመግለጽ እጅግ የሚከብድና የሚያሰቅቅ ሥቃይና መከራን በፈቃዱ ተቀብሏል፡፡ ከዚህ አሰቃቂ መከራና ሞት በፊት ቅዱሳን ሐዋርያት ተጠመቁ፤ ልጅነትን አገኙ ማለት ከጋብቻ በፊት ልጅ መውለድ እንደ ማለት ከመኾኑም በላይ የዓለም ቤዛ የኾነውን የጌታችንን ሞት ከንቱ ዋጋ አልባ ማድረግ ነው፡፡ እንዴት ቢባል በክርስቶስ ክርስቲያን የተባለ በሙሉ ከሐዋርያት በተገኘ ልጅነት ነው፤ ቅዱሳን ሐዋርያት ከጌታችን ከኢየሱስ ክርስቶስ ሞት በፊት በተከናወነ ሕጽበተ እግር ተጠመቁ ከተባለ ሞቱ ምንም ሥራ አልሠራም ማለቱ ነውና፡፡ ወገኔ ሆይ ከዚህ በላይ እንደ ተገለጠው የዳንኸውና ልጅነትን ያገኘኸው በክርስቶስ ሞትና ደም እንጂ በእግር መታጠብ እንዳልኾነ ልብ በል፡፡

የሐዋርያት አማናዊ ጥምቀት እንዴትና መቼ ተከናወነ?

ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ከመሰቀሉ በፊት ‹‹የሙት ልጆች ትኾኑ ዘንድ አልተዋችሁም፡፡ እኔ ወደ እናንተ እመጣለሁና ገና ጥቂት ጊዜ አለ፡፡ ከእንግዲህ ወዲህም ዓለም አያየኝም፡፡ እናንተ ግን ታዩኛላችሁ፡፡ እኔ ሕያው ነኝና እናንተም ሕያዋን ትኾናላችሁ፤›› በማለት ለአባቶቻችን ቅዱሳን ሐዋርያት የማይለወጥ አምላካዊ ጽኑ ተስፋ ሰጥቶአቸው ነበረ (ዮሐ. ፲፬፥፲፰-፲፱)፡፡ ይህም ሲብራራ እንደ ሙት ልጆች እንድትኾኑ ሐሙስ ማታ እንደ ተለያኋችሁ አልቀርም፡፡ እኔ ከጥቂት ቀን ማለትም ከሁለት ቀን በኋላ በትንሣኤ ወደ እናንተ እመጣለሁ፡፡ ከዚያ በኋላ ዓለሙ አያየኝም፤ እኔ በማይራብ፣ በማይጠማ፣ በማይታመም፣ በማይሞት ሕያው ሥጋ እነሣለሁና እናንተም በልጅነት ሕይወት ልዩ ሕያዋን ትኾናላችሁ ሲላቸው ነው፡፡

ከዚያ በፊት ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ቅዱሳን ሐዋርያትን ‹‹ዅላችሁ በዚህች ሌሊት እንደማታውቁኝ ትክዱኛላችሁ›› በማለት ደጋግሞ ነግሯቸዋል፡፡ በዚህ ጊዜ ቅዱስ ጴጥሮስ ‹‹ዅሉም ቢክዱህ እኔ ፈጽሜ አልክድህም›› ቢለው ‹‹እውነት እውነት እልሃለሁ፤ ዶሮ ሳይጮኽ ሦስት ጊዜ ትክደኛለህ›› ሲል አስረግጦ ነግሮታል፡፡ ስለኾነም የአምላክ ቃል አይታበይምና የአይሁድ ጭፍሮች ጌታችንን በያዙት ጊዜ ደቀ መዛሙርቱ ዅሉ ትተው ሸሹ፡፡ ቅዱስ ጴጥሮስም ‹‹አንተ የእርሱ ደቀ መዝሙር ነህ›› ሲሉት ‹‹የምትሉትን ፈጽሞ አላውቀውም›› ብሎ ደጋግሞ ምሎ ተገዝቷል (ማቴ. ፳፮፥፶፮፤ ማር. ፲፬፥፳፯-፶)፡፡

በተነሣ ጊዜም ቅዱሳን መላእክት ‹‹ተነሥቶአል፤ ከዚህ የለም፤›› ብለው ለቅዱሳት አንስት እንደነገሩአቸውና ራሱ ጌታችንም በመንገድ ተገልጦ እንዳነጋገራቸው ለቅዱሳን ሐዋርያቱ ሲያበሥሯቸው ሙቶ ይቀራል ብለው ተስፋ ቈርጠዋልና እንደ ተነሣ አላመኗቸውም፡፡ ከዚህ በኋላ ከእነርሱ መካከል ለሁለቱ ወደ ገጠር ሲሔዱ በሌላ መልክ ተገለጠላቸው፡፡ እነርሱም ጌታችን እንደ ተገለጠላቸው ሔደው ለባልንጀሮቻቸው ነገሩ፡፡ እነርሱንም ቢኾን አላመኗቸውም፡፡ በተመሳሳይ መልኩ ዐሥራ አንዱ ደቀ መዛሙርት በማዕድ ተቀምጠው ሳሉ ተገለጠላቸው፡፡ አሁንም መነሣቱን ያዩ ደቀ መዛሙርትን አላመኗቸውም ነበር፡፡ ጌታችንም ስለ ሃይማኖታቸው ጉድለት ገሥፆአቸዋል፤ የልባቸውንም ጽናት ነቅፏል (ማር. ፲፮፥፲፪-፲፬)፡፡ በዚህ ኹኔታ ለቅዱሳን ሐዋርያት ካሣ ሳይፈጸም ከስቅለት በፊት በሕጽበተ እግር ተጠመቁ ቢባል እንኳ ትንሣኤውን አላመኑም ነበር፡፡ እንዳውም የክርስቶስ ትንሣኤ ተረት እንደ መሰላቸው ተጽፋል (ሉቃ. ፳፬፥፲፩)፡፡ አንድ ሰው ከካደ ደግሞ ልጅነት ሊኖረው አይችልም፡፡ ስለኾነም የሐዋርያት ጥምቀት እግር በመታጠብ እንዳልኾነ እንረዳለን፡፡

እርግጠኛው የቅዱሳን ሐዋርያት ጥምቀት ግን ካሣ ከተፈጸመ በኋላ ጌታችን አምላካችንና መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ በከሃሊነቱ ዲያብሎስን ድል ነሥቶ ሙስና መቃብርን አጥፍቶ በተነሣ ጊዜ ነው፡፡ ቀድሞውንም አምስት ሺሕ ከአምስት መቶ ዘመን ሲፈጸም ‹‹ከልጅ ልጅህ ተወልጄ፣ በአደባባይህ ተመላልሼ፣በመስቀል ተሰቅዬ አድንሃለሁ፤›› ብሎ ለአዳም በሰጠው ተስፋ መሠረት ቅዱስ ጳውሎስ እንደ ተናገረው ዅሉንም በእርሱ ይቅር ብሎ በመስቀል ላይ ባፈሰሰው ደሙ በምድርና በሰማይ ላሉ ሰላምን አደረገ (ቆላ. ፩፥፳)፡፡ ‹‹በውኂዘ ደሙ ቅዱስ አንጽሖሙ ለመሐይምናን ወለሕዝብ ንጹሐን፤ በከበረ ደሙ ፈሳሽነት በዓለመ ሥጋ በዓለመ ነፍስያሉትን አዳነ፤›› እንዳለ ቅዱስ ኤፍሬም (የእሑድ ውዳሴ ማርያም)፡፡

ቅዱስ ጴጥሮስም ‹‹ክርስቶስም ስለ ሰው ኃጢአት አንድ ጊዜ ሙቶአልና ጻድቅ እርሱ እኛን ወደ እግዚአብሔር ያቀርበን ዘንድ ስለ እኛ ኃጢአት በሥጋ ሞተ፤ በመንፈስ ግን ሕያው ነው፡፡ በእርሱም በወኅኒ ወደሚኖሩ ነፍሳት ሒዶ ነጻነትን ሰበከላቸው›› በማለት ጌታችን በዕለተ ዓርብ ቅድስት ነፍሱን ከቅድስት ሥጋው በገዛ ሥልጣኑ መለየቱንና በሲኦል የነበሩ ነፍሳትን ማውጣቱን አስረድቶናል (፩ኛ ጴጥ. ፫፥፲፰-፲፱)፡፡

መድኃኔ ዓለም ክርስቶስ በአካለ ነፍስ ወደ ሲኦል ወርዶ በዓለመ ነፍስ በሲኦል ሥቃይ ውስጥ የነበሩትን ነፍሳት ሕያው በኾነ ደሙ አንጽቶና ቀድሶ ወደ ገነት ከመለሰ በኋላ ቅዱስ ጴጥሮስ ‹‹እግዚአብሔርነቱ ግን የሞትን ማሰሪያ ፈቶ ከሙታን ለይቶ አስነሣው፡፡ ሞት እርሱን ሊይዘው አይችልምና፤›› እንዳለው ጌታችን ሙስና መቃብርን አጥፍቶ ሞትን ድል ነሥቶ እሑድ በመንፈቅ ሌሊት ከሙታን ተለይቶ ተነሥቷል፡፡ እንደ ተነሣም በቀጥታ ወደ ቅዱሳን ሐዋርያት ነው የሔደው፡፡

ደቀ መዛሙርቱም አይሁድን ስለ ፈሩ ደጁን ቈልፈው ተሰብስበው የነበሩበት ቤት ሳይከፈት ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ወደ እነርሱ ገብቶ በመካከላቸው ቆመና ‹‹ሰላም ለእናንተ ይኹን!›› አላቸው፡፡ እነርሱም ፈሩ፤ ደነገጡ፡፡ ጌታችንም ‹‹እኔ ነኝ፤ አትፍሩ፤›› አለና እጆቹንና እግሮቹን፣ ጎኑንም አሳያቸው፡፡ ደቀ መዛሙርቱም ጌታችንን ባዩት ጊዜ ደስ አላቸው፡፡ ማለትም ፍርኃቱ ተዋቸው፤ ጥርጣሬው ተወገደላቸው፡፡ ፈጣሪያቸው ሙቶ እንደ ተነሣ አመኑ፤ ተረዱ፡፡ ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስም በዚህ መልኩ ካሳመናቸው በኋላ ዳግመኛ ‹‹ሰላም ለእናንተ ይኹን! አብ እኔን እንደ ላከኝ እንዲሁ እኔ እናንተን እልካችኋለሁ፤›› አላቸው፡፡ ይህንም ብሎ እፍ አለባቸው፤ መንፈስ ቅዱስንም ተቀበሉ (ዮሐ. ፳፥፳፩-፳፪)፡፡

‹‹እግዚአብሔር አምላክም ሰውን ከምድር አፈር ፈጠረው፤ በፊቱም ሕይወት እስትንፋስን እፍ አለበት፡፡ ሰውም ሕያው ነፍስ ያለው ኾነ፤›› ተብሎ እንደ ተጻፈ (ዘፍ. ፪፥፯) አዳም በተፈጠረ በዐርባ ቀኑ እግዚአብሔር አምላክ በፊቱ እፍ ብሎ ያሳደረበትን ልጅነት ዕፀ በለስን በልቶ ቢያስወስዳት ዳግማይ አዳም ክርስቶስ አዳም ስላጠፋው ጥፋት ደሙን በመስቀል ላይ አፍስሶ፣ ውድ ሕይወቱን ክሦ በቅዱሳን ሐዋርያት ፊት እፍ በማለት ልጅነትን ዳግመኛ አሳደረባቸው፡፡ በዚህም ቀድሞ በዕፀ በለስ ምክንያት የሔደች ልጅነት በዕፀ መስቀል ምክንያት ተመለሰች፡፡

ቅዱሳን ሐዋርያት የትንሣኤ ዕለት እንደ ተጠመቁ ራሳቸው በመጽሐፈ ኪዳን እንደሚከተለው ገልጸውታል፤

‹‹… ኮነ እምድኅረ ተንሥአ አስተርአየነ ወተገሠ እምቶማስ ወማቴዎስ ወዮሐንስ ወተፈወስነ (ወአእመርነ) ከመ ተንሥአ እግዚእነወይቤለነአማን አማን እብለክሙ ኢትከውኑ ውሉደ እግዚአብሔር ዘእንበለ በመንፈስ ቅዱስ፡፡ ወተሰጠውናሁ ወንቤእግዚኦ ሀበነ መንፈሰ ቅዱሰወነፍሐ ላዕሌነ ኢየሱስ፡፡ ወእምድኅረ ነሣእነ መንፈሰ ቅዱሰ ይቤለነአንትሙ እለ መንግሥተ ሰማያት ዘእንበለ ኑፋቄ ልብእንዲህ ኾነ፤ ጌታችን ከተነሣ በኋላ ተገለጠልን፡፡ በቶማስ በማቴዎስና በዮሐንስ እጅ ተዳሰሰ፡፡ ጌታችን እንደ ተነሣም አወቅን፡፡ እርሱምእውነት እውነት እላችኋለሁ፤ በመንፈስ ቅዱስ ካልተወለዳችሁ የእግዚአብሔር ልጆች አትኾኑምአለን፡፡ እኛምመንፈስ ቅዱስን ስጠን?› ስንል መለስንለት፡፡ ኢየሱስም በእኛ ላይ እፍ አለ፡፡ መንፈስ ቅዱስን ከተቀበልን በኋላእናንተ ጥርጥር በሌለው ልብ የመንግሥተ ሰማያት ባለቤቶች ናችሁአለን፤›› (መጽሐፈ ኪዳን አንቀጽ ፩)፡፡

ይቆየን

ክብረ ሰሙነ ሕማማት – ክፍል ሁለት

በሊቀ ማእምራን ብርሃነ መስቀል አጠና (የሊቃውንት ጉባኤ አባል)

ሚያዝያ ቀን ፳፻፱ .

የክርስቶስ የሕማማቱ መንሥኤ

ሰሙነ ሕማማት (የሕማማት ሰሙን መከራ) ባለቤቱ ጌታችን አምላካችንና መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ አቅዶ፣ ወስኖ እስከ መስቀል ድረስ በፈቃዱ መከራ የተቀበለበት ጊዜ ነው፡፡ አምላችን ሥራውን ያለ ምክንያት አይሠራውምና ለሕማሙና ለሞቱ መንሥኤ ከኾኑት መካከል የተወሰኑት የሚከተሉት ናቸው፤

አልዓዛርን ከሞት ማስነሣቱ

‹‹የካህናት አለቆችና ፈሪሳውያንም ጉባኤውን ሰብስበው እንዲህ አሏቸው፤ ‹እነሆ ይህን ሰው ብዙ ተአምራትን ያደርጋል፡፡ ምን እናድርግ? እንዲሁ ብንተወውም ዅሉ ያምንበታል፡፡ የሮም ሰዎችም መጥተው አገራችንንና ወገናችንን ይወስዱብናል›፡፡ ሊቀ ካህናት ቀያፋም ‹ሕዝቡ ዅሉ ከሚጠፋ ስለ ሕዝቡ አንድ ሰው ቢሞት ይሻላል› አላቸው፤›› (ዮሐ. ፲፩፥፵፯-፶) ተብሎ እንደ ተጻፈ ለጌታችን መከራ መቀበል አንዱ ምክንያት አልዓዛርን ከሞት ማስነሣቱ ነው፡፡

በዕለተ ሆሣዕና በምስጋና ወደ ቤተ መቅደስ መግባቱና ተአምራትን ማድረጉ

በዕለተ ሆሣዕና በሕፃናት አንደበት ሳይቀር በሕዝቡ ዅሉ እየተመሰገነ ጌታችን ወደ ቤቱ መቅደስ መግባቱና በዚያ ወቅት ያደረገው ተአምራት ሌላው የመከራው ምክንያት ነው፡፡ ‹‹ያን ጊዜም የካህናት አለቆችና ጻፎች ያደረገውን ተአምራት፤ ልጆችንም በቤተ መቅደስ ‹ሆሣዕና ለዳዊት ልጅ› እያሉ ሲጮኹ ባዩ ጊዜ ደስ አላላቸውም፤›› እንዲል (ማቴ. ፳፩፥፲፭)፡፡

ስለዚህም በሆሣዕና ማግስት (ሰኞ ዕለት) የአይሁድ ባለ ሥልጣናት ጌታችንን ለመግደል የአድማ ስብሰባ አድርገው ሳይስማሙ ተለያዩ፡፡ በድጋሜ ማክሰኞ ዕለት ተሰብስበው አሁንም ሳይስማሙ ተለያዩ፡፡ ለሦስተኛ ጊዜ ረቡዕ ተሰባሰቡ፤ በዚህ ዕለት ዅሉም አንድ ኾነው ይሙት በቃ የሚል ፍርድ በጌታችን ላይ ወስነው ስበሰባቸውን ደመደሙ (የመጋቢት ፳፫ እና ፳፬ ቀን ስንክሳር)፡፡

በዚህ ጊዜ ጌታችንን አሳልፎ የሚሰጣቸው ምሥጢረኛ ቤተሰብ የኾናቸውን ይሁዳን በማግኘታቸው ደስ አላቸው፡፡ ሠላሳ ብር ሊሰጡትም ተስማሙ፡፡ እርሱም ደስ ብሎት ሰው ሳይኖር አሳልፎ ሊሰጣቸው ምቹ ቦታ ይሻ ነበር (ሉቃ. ፳፪፥፫-፮)፡፡

ጸሎት ሐሙስ

በጸሎተ ሐሙስ ጊዜ የተከናወኑ ዐበይት ተግባራት

በዕለተ ሐሙስ ከተከናወኑ ዐበይት ተግባራት መካከል ሠራዔ ሕግ፣ ፈጻሜ ሕግ የኾነው ጌታችን አምላካችንና መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ከሕግ በታች ኾኖ ሕገ ኦሪትን እየፈጸመ አድጓልና በኦሪት ሥርዓት የሚፈጸመውን የመጨረሻውን በግዐ ፋሲካ ከደቀ መዛሙርቱ ጋር መመገቡ ነው፡፡ ሁለተኛው ከደቀ መዛሙርቱ አንዱ ይሁዳ እንደሚያስይዘው ለሐዋርያት በምልክት ማስረዳቱ ነው (ዮሐ. ፲፫፥፳፩)፡፡ ሦስተኛው ደግሞ እንደ አገልጋይ ራሱን ዝቅ አድርጎ ጌታችን የደቀ መዛሙርቱን እግር ማጠቡ ነው፡፡ በዚህም ኅፅበተ እግር ሐዋርያት እንደ ተጠመቁ የሚናገሩ ብዙዎች ናቸው፡፡ ነገር ግን ይህ ኅፅበት መድኃኒታችን ክርስቶስ ወሰንና አቻ የሌለው ፍጹም ትሕትናውን የገለጠበት ምሥጢር እንጂ ጥምቀት እንዳልኾነ ብዙ መጻሕፍት ይስማማሉ፡፡

ጌታችን አምላካችንና መድኃኒታን ኢየሱስ ክርስቶስ የደቀ መዛርቱን እግር ካጠበ በኋላ ‹‹እናንተ መምህራችን፣ ጌታችን ትሉኛላችሁ፤ መልካም ትላላችሁ፡፡ እኔ ጌታችሁ መምህራችሁ ስኾን ዝቅ ብዬ እግራችሁን ካጠብኋችሁ እናንተም ዝቅ ብላችሁ የወንድሞቻችሁን እግር ልታጥቡ ይገባችኋል፡፡ ምሳሌ ኾኛችኋለሁና፤›› በማለት የትሕትና ሥርዓት ሠርቶ እነርሱም በሥራ እንዲገልጡት አዝዞአቸዋል (ዮሐ. ፲፫፥፲፭)፡፡ በግእዝ የተጻፈ አንድ ትርጓሜ ወንጌል ‹‹እዘርእ ፍቅረ ወትሕትና ውስተ አልባቢክሙ፤ ፍቅርንና ትሕትናን በልባችሁ እዘራለሁ፤›› እንዳላቸው ይናገራል፡፡

ሠለስቱ ምእትም በአንቀጸ መነኮሳት ‹‹ወኢትትሐከይ ኀፂበ እግረ አኃው ሶበ መጽኡ ኀቤከ እስመ በእንተ ዛቲ ትእዛዝ ይትኀሠሥዎሙ ለእለ ያጸርዕዋ ለዛቲ ግብር ወለእመ ኮኑ ኤጲስ ቆጶሳተ እስመ እግዚአብሔር ኀፀበ እግረ አርዳኢሁ ቅድመ ወአዘዞሙ ከማሁ ይግበሩ፤ ወንድሞች ወደ አንተ በመጡ ጊዜ እግራቸውን ማጠብን ቸል አትበል፡፡ ይህችን ሥራ ቸል የሚሏትን ስለዚህች ትእዛዝ ሥላሴ በፍዳ ይመረምሯቸዋልና፡፡ ኤጲስቆጶሳትም ቢኾኑ እግዚአብሔር አስቀድሞ የደቀ መዛሙርቱን እግር አጥቦ እንዲሁ ያደርጉ ዘንድ አዝዟቸዋልና፤›› (ሃይማኖተ አበው ፳፥፳፱፤ ፩ኛ ጢሞ. ፭፥፱-፲)፡፡

‹‹የማይታዩ ረቂቃን መላእክቱ አደነቁ፤ ከልዑል ዙፋኑ ወርዶ ለደቀ መዛሙርቱ ሲያገለግል ባዩት ጊዜ አገልጋዮቹ መላእክት ደነገጡ፡፡ ትሕትና ወዳለበት ፍቅር የአሕዛብ እግረ ልቡናን ያቀና ዘንድ ግሩም እሳት በትሕትና መገለጡን ባዩ ጊዜ ብርሃናት ደነገጡ፤›› ይላል ሊቁ ያዕቆብ ዘሥሩግ (ሃይማኖተ አበው ፹፰፥፰)፡፡ ፊልክስዩስም ‹‹ወኅፅበተ ፋሲካ ትትሜሰል በምሥጢረ ትሕትና ፍጽምት፤ የፋሲካ ኅፅበት ፍጹም በኾነ የትሕትና ሥራ ይመሰላል፤›› ብሏል (መጽሐፈ መነኮሳት)፡፡

አባ ጊዮርጊስ ዘጋሥጫ በመጽሐፈ ምሥጢር ‹‹… ጌታችን ወደ ስምዖን ጴጥሮስ በደረሰ ጊዜ ጴጥሮስም ‹አቤቱ እግሬን የምታጥበኝ አንተ ነህን? አለው፡፡ እርሱም መልሶ ‹እኔ እግርህን ከላጠብሁህ አንተም ከእኔ ጋር ዕድል ፈንታ የለህም› አለው፡፡ ይህም ማለት ‹እኔ በአገልጋይ ምሳሌ እግርህን ካላጠብሁ አንተም ከበታችህ ላሉ ራስህን ዝቅ ማድረግ አትችልም፡፡ ራስህን ዝቅ ካላደረግህም የእነርሱ አለቃ መኾን አትችልም፡፡ በሰማያት ባለው መንግሥቴስ ከእኔ ጋር እንዴት አንድ ለመኾን ትችላለህ?››› በማለት ራሱ ትሑት ኾኖ ጴጥሮስን ትሑት እንዲኾን አጥብቆ እንደ መከረው ይናገራል፡፡

ከዚህ በላይ የተዘረዘሩ መጻሕፍት በሙሉ ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስ የደቀ መዛሙርቱን እግር ማጠቡ ፍጹም ትሕትናውን ለመግለጥ እንደኾነ በማያሻማ ኹኔታ አረጋግጠዋል፡፡ ሐዋርያት በዚህ ጊዜ (በኅፅበተ እግር) ተጠመቁ የሚል ግን ማኅበረ ሐዋርያት ከባስልዮስ መጽሐፍ አገኘን ብለው ከጠቀሷት አንዲቷ ጥቅስ በስቀተር ሌላ አልተገኘም፡፡ ከዚህ ላይ ልናስተውለው የሚገባ ቅዱስ ጳውሎስ ‹‹ጌታ አንድ ነው፤ ሃይማኖት አንዲት ናት፤ ጥምቀትም አንዲት ናት፤›› (ኤፌ. ፬፥፭) ባለው መሠረት ሠለስቱ ምእት በጉባኤ ኒቅያ በተናገሩት የሃይማኖት ጸሎት ‹‹ኀጢአት በሚሰረይባት በአንዲት ጥምቀት እናምናለን›› (ሃይማኖተ አበው ፲፯፥፲፪) ከማለታቸውም ባሻገር ጥምቀት እንዳይደገም፣ እንዳይከለስ በፍትሕ መንፈሳዊ ከልክለዋል፡፡

በየዓመቱ የሕማማት ሐሙስ በየአብያተ ክርስቲያናቱ፣ ዘወትር በየቀኑ በየገዳማቱና ትምህርት ቤቶች ለሚስተናገዱ እንግዶች ዅሉ ኅፅበተ እግር ይከናወናል፡፡ ኅፅበት ጥምቀት ነው ከተባለ ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስም ሠለስቱ ምእትም ኅፅበተ እግሩ ባለማቋረጥ ዅልጊዜ ሲተገበር (ሲከናወን) ሰዎች ዅሉ በየጊዜው ይጠመቃሉ ማለት ነው፡፡ ይህም ሐዋርያትና ሠለስቱ ምእት ጥምቀት አንድ ጊዜ ብቻ እንዲፈጸም ከወሰኑ በአንድ ምላስ ሁለት ምላስ ያሰኛልና፡፡ በአንዲት ቤተ ክርስቲያን የሚጣረሱ ተቃራኒ ሥርዓቶችን ማራመድ አይቻልምና፡፡ ከዚሁ ዅሉ ጋር ደግሞ የእግር መታጠብ ጥምቀት ከኾነ ጌታችን እግራቸውን አጥቦ እንዲህ አድርጉ ብሎ አዞናልና አዲስ ተጠማቂዎችን አብሶም ሕፃናትን መላ አካላቸውን እያጠመቅን ለምን በቅዝቃዜ እናሰቃያቸዋለን? እግራቸውን ብቻ አጥበን ‹‹ተጠምቃችኋል›› እያልን አናሰናብታቸውም? እስኪ በማስተዋል እንመርምረው፡፡

መድኀኔ ዓለም ክርስቶስ በመዋዕለ ስብከቱ ያከናወናቸው አምላካውያት ተአምራት እንዳይገለጡ ‹‹ይህን ለማንም እንዳትናገሩ፤›› እያለ አጥብቆ ይከለክል ነበር (ማቴ. ፰፥፬፤ ፱፥፴፤ ፲፮፥፳፤ ፲፯፥፲፱)፡፡ ይኸውም ገደቡ ካሣ እስከሚፈጸም እስከ ትንሣኤ ድረስ ኾኖ ከዚያ በኋላ ግን ተአምራቱ መነገር እንዳለበት ‹‹ወልደ እጓለ እመ ሕያው ክርስቶስ ከሙታን እስኪነሣ›› ብሎ ግልጽ አድርጎታል (ማቴ. ፲፯፥፲፱)፡፡ ይህንም ‹‹መከራን ከፊት አስቀምጦ፣ ደስታን፣ ክብርን መናገር ስለሚገባ ነው›› ብለው ሊቃውንቱ አትተውታል፡፡

ይቆየን