Archive for year: 2010

ልጆች ልንቆርብ ስንል ምን ማድረግ እንዳለብን ታውቃላችሁ? የሠራነው ኃጢአት ካለ ለእግዚአብሔር እና ለንስሐ አባታችን መናገር አለብን፡፡ የተጣላነው ሰው ካለ ይቅርታ መጠየቅ፣ ውሸት አለመዋሸት አለብን፡፡ ሌላው ልጆች ገላችንን መታጠብና ንጹሕ የሆነ ልብስ መልበስ አለብን፡፡

የቅዳሴ ሥርዓት እና ምንባብ ያለበት መጽሐፍ ይዛችሁ ጸሎቱን በደንብ መከታተል አለባችሁ፡፡ልትቆርቡም ስትሉ ከጎናችሁ ካለው ልጅ ጋር መጋፋት መሰዳደብና መጣላት አይገባም፤ ተራችሁን በትህትና ቆማችሁ መጠበቅ አለባችሁ፡፡ ከቆረባችሁ በኋላ የቅዳሴ ጸበል ጠጡ፡፡ ቆሻሻ የሆነ ነገር ወደ አፋችሁ እንዳይገባ፣ከአፋችሁ እና ከአፍንጫችሁም ምንም ዓይነት ነገር እንዳይወጣ አፋችሁን በነጠላችሁ ሸፍኑ፡፡ ቅዳሴው አልቆ ዲያቆኑ በሰላም ወደየቤታችሁ ግቡ ብሎ እስኪያሰናብት ድረስ በቤተክርስቲያን ቆዩ፤ቅዳሴው ሲጠናቀቅም እግዚአብሔርን አመስግናችሁ በመንገድ እንቅፋት እንዳይመታችሁ እየተጠነቀቃችሁ ከወላጆቻችሁ ጋር ወደየቤታችሁ ሂዱ፡፡

የመጀመሪያው ጠቀሜታው ዕንባ በሰው ልጅ ታሪክ ከተጀመረበት ጊዜ አንሥቶ ያለው ነው፡፡ ዕንባ የተጀመረው በአዳምና በሔዋን ነው፡፡ ያለቀሱትም አትብሉ የተባሉትን ዕፀ በለስ በልተው እግዚአብሔርን በመበደላቸው   ምክንያት ነው፡፡ ስለዚህ ዕንባ የተጀመረው በንስሐ ነው፡፡ ይህ ማለት ግን ከዚያ በፊት በሰውነታቸው ያልነበረ ነገር ተፈጠረ ማለት አይደለም፡፡ በሩካቤ መተዋወቃቸውን /የተዋወቁበትን ጊዜ/ ይዘን በዚያ ጊዜ የመራቢያ ብልታቸው ተገኘ እንደማንለው ዕንባውም እንዲሁ ነው፡፡ በቀሌምንጦስ «አልቦቱ ካልዕ ሕሊና ለአዳም ዘእንበለ ብካይ ላዕለ ኃጢአቱ፤ ለአዳም ስለ ኃጢአቱ ከማልቀስ /ኃጢአቱን እያሰበ ከማልቀስ/ በቀር ሌላ አሳብ /ግዳጅ/ አልነበረውም» ተብሎ እንደተጻፈ ዕንባ የተጀመረው በዚህ ነው፡፡ ስለዚህ የዕንባ ቀዳሚ ጠቀሜታ ሰውን በንስሐ ከእግዚአብሔር ጋር ማስታረቅ ነው ማለት ነው፡፡ ይህም በመጽሐፍ ቅዱስ ተደጋግሞ ተመዝግቧል፡፡ «ወበአንብዕየ አርሐስኩ ምስካብዬ፤ በዕንባዬም መኝታዬን አርሳለሁ» የሚለው ቅዱስ ዳዊት የንስሐ ዕንባውን፣ የጸሎት ዕንባውን ነው፡፡ /መዝ 6÷6/ ጌታችንም በወንጌል «ብፁዓን እለ ይላህው ይእዜ እስመ እሙንቱ ይትፌስሑ፤ ዛሬ የሚያዝኑና የሚያለቅሱ የተመሰገኑ ናቸው፣ መጽናናትን ያገኛሉና» /ማቴ 5÷4/ ሲል ያስተማረው የሚገባው ለቅሶ ወይም ዕንባና ሐዘን የንስሐ መሆኑን ያስረዳናል፡፡ በሌላም ቦታ «እናንተ አሁን የምትስቁ ወዮላችሁ፣ ታዘናላችሁና፣ ታለቅሱማላችሁ» /ሉቃ 6÷25/ ሲል ያስጠነቀቀን ጠቃሚውን ዕንባና ሐዘን ለማስተማር ነው፡፡ መፍቀሬ ጥበብ ሰሎሞንም «ከሳቅ ሐዘን ይሻላል፣ ከፊት ኀዘን የተነሣ ደስ ይሰኛልና፤ የጠቢባን ልብ በልቅሶ ቤት [በንስሐ] ነው፤ የሰነፎች ልብ ግን በደስታ ቤት [ኃጢአት በሚፈጸምበት ቦታ] ነው» በማለት የንስሐ ዕንባን መፈለግ ጠቢብነት እንደሆነ ይነግረናል፡፡ከዚህም በላይ በቅድስና ሕይወት የሚኖሩ ቅዱሳን በዐሥሩ መዓርጋት ሲሸጋገሩ አራተኛው መዓርግ አንብዕ ይባላል፡፡ ይህም ፊታቸው ሳይከፋውና ሰውነታቸው ሳይሰቀቅ ዕንባን ከዓይናቸው ማፍሰስ ነው፡፡ ስለዚህ ዕንባ ይህን የመሰለ ጠቀሜታ ያለው በመንፈሳዊነትም የብቃት ደረጃ ሆኖ እናገኘዋለን ማለት ነው፡፡

ሁለተኛው ጠቀሜታው ደግሞ ተፈጥሮአዊ ነው፡፡ ማንኛውም ሰው በዓይኑ ላይ ሁልጊዜም ስስ የሆነች የዕንባ ሽፋን አለችው፡፡ ሳይንስም ጭምር እንደ ተረጋገጠው ዓይንን በከፍተኛ ደረጃ ከሚጠብቁት ነገሮች አንዷና ዋናዋ ይህች ዕንባ ናት፡፡ ስለዚህ በነፋስ፣ በፀሐይ፣ ጨረርና በመሳሰለው ከፍተኛ ጉዳት እንዳይደርስበት ይህች ዕንባ ትከላከልለታለች፡፡ በነፋስና በሙቀት ደርቃ እንዳታልቅም እግዚአብሔር በጥበብ እንድንጠቀምባት አድርጓል፡፡ ማንኛውም ሰው ዓይኑን ጭፍን አድርጎ ሲከፍተው በዓይኑ ላይ የነበረችውን ስስ የዕንባ ሽፋን ገፍቶ ወደ አፍንጫ በሚያወርደው ቀዳዳ ያስወግድና አዲስ ዕንባ ይተካል፡፡ በዚህ መንገድ በየደቂቃው ወይም ዓይናችንን ጭፍን ግልጥ ባደረግን ቁጥር ይህችን የዕንባ ሽፋን በአዲስ መልክ     ስለምንቀይር ዓይናችንን በረቂቅ መንገድ እንጠብቃለን፡፡ የሀገራችን ሰው «የዓይን አምላክ» የሚለው ለዓይን ይህን የመሰለ ሰፊ የጥበቃ መንገዶችን እግዚአብሔር ስለፈጠረልን ነው፡፡ በመጽሐፍም «ዕቀበኒ እግዚኦ   ከመ ብንተ ዓይን፤ አቤቱ እንደ ዓይን ብሌን ጠብቀኝ» የሚል ቃል ተጽፏል፡፡ ስለዚህ ዕንባ ዓይንን እንዲህ አድርጎ ለመጠበቅ ጠቃሚ ነው ማለት ነው፡፡

ሦስተኛው ጠቀሜታው ደግሞ ሐዘንን ማስወገጃ ማስተንፈሻ የሐዘን ማቅለያ መሆኑ ነው፡፡ ከዛሬው የጽሑፋችን ዓላማ ጋር የሚገናኘውም ይኽኛው ነው፡፡ የመጀመሪያው  አባታችን አዳም የመጀመሪያ ልጁ አቤል በሞተ ጊዜ እጅግ ተጨንቆ ሰውነቱ ሁሉ አባብጦ ተነፋፍቶም እንደነበር ትውፊቱን የመዘገቡ መጻሕፍት ያስረዳሉ፡፡ በመጀመሪያ ሞት ከዚያ በፊት አይታወቅምና ምን ማድረግ እንደነበረባቸው እንኳን አዳምና ሔዋን አያውቁም ነበር፡፡ ዳግመኛም በዚያ ጊዜ     የመጀመሪያዎቹ ሰዎች በምድር ላይ እነርሱ ብቻ ናቸውና የሚያጽናናቸውም ሆነ የሚመክራቸው ሰው ማንም አልነበረም፡፡ በዚህ ምክንያት አዳም ሰውነቱ በሐዘን ተዋጠ፤ ተጨነቀ፤ ሰውነቱም ተቆጣ፤ ታመመም፡፡ በዚህ ጊዜ መላእክት ወደ አዳም መጥተው እንዲያለቅስ አሳዩት፤ አስተማሩት፡፡ እርሱም ሲያለቅስ ውጥረቱ በረደ፤ የተቆጣ አካሉ ተመለሰ፤ ሰውነቱም ዕረፍት አገኘ፡፡ ከዚያ ጊዜ ጀምሮ በሐዘን የሚገጥመንን የሰውነት መታመምና ከባድ ጭንቀት በዕንባ መገላገሉን ይዘን ይኸው እስከ አሁን ዘልቀናል፤ ወደፊትም እንቀጥላለን፡፡

ጌታችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስም አልዓዛርን ከተቀበረ ከአራት ቀናት በኋላ ከሞት ሊያስነሣው ሲሔድ በእኅቶቹ ቤት እንደደረሰ መጀመሪያ አልቅሶለታል፡፡ /ዮሐ 11/፡፡ ይህም በሞት ለተለየን ሰው በሐዘን ጊዜ ማልቀስ ተገቢ መሆኑን ይህንም በማድረጋችን ኃጢአት እንደማንሠራ ያስረዳናል፡፡ ጌታ ቸር አምላክ፣ ሰውንም ወዳጅ ነውና ከጥቂት ደቂቃዎች በኋላ ከሞት እንደሚያስነሣው እያወቀ እኅቶቹን ሲያገኛቸው መጀመሪያ ሐዘናቸውን በልቅሶ ተካፈለ፡፡ ከዚያም እነርሱን አጽናንቶ ሞቶ የተቀበረውን ከሞት አሥነሥቶ ከመቃብር አውጥቶታል፡፡ በዚህም እጅግ ብዙና ሰፊ ትምህርቶችን አስተምሮናል፡፡

ለክርስቲያኖች በሐዘን ጊዜ ማድረግ ስለሚገባቸውና ስለማይገባቸው ነገሮች መሠረታዊ የሆኑት የትምህርት መነሻዎች ከላይ የጠቀስናቸው እነዚህን የመሰሉት በቅዱሳት መጻሕፍት የተገለጡት ታሪኮች ናቸው፡፡ ምንም እንኳን በሞት ለተለየን ቤተሰባችን የተሰማንን ሐዘን በለቅሶና በዕንባ መገላገል ተገቢ ቢሆንም ለእነዚህም ጊዜና መጠን አላቸው፡፡

በጊዜ ያልተወሰነ በመጠን ያልተገደበ ከሆነ እንኳን ሐዘን፣ ለቅሶና ዕንባ ቀርቶ ደስታና ጨዋታም በእጅጉ ጎጂ ነው፡፡ ቀደም ብለን እንደገለጽነው ሐዘንን በዕንባ መገላገል ጠቃሚና እግዚአብሔር የፈቀደው ቢሆንም   ከመጠኑ ሲያልፍ ደግሞ ከጥቅሙ በተቃራኒ በእጅጉ ይጎዳል፡፡ በበጋ የደረቀች መሬትን ለማርጠብ፣ ለማለስለስና እህሉንና ሣሩን ለማብቀል የክረምት ዝናም አስፈላጊና ጠቃሚ መሆኑ ይታወቃል፡፡ ከመጠን በላይ ከወረደ ግን እርሻውን አጣጥቦ በመውሰድ፣ የበቀለውን አዝመራ በማጥፋት ከፍተኛ ጉዳት ያደርሳል፡፡ ለቅሶና ዕንባም እንዲሁ ነው፡፡ ዓይንን ለመጠበቅና ሰውነታችን በሐዘን እንዳይጎዳ ለመከለካል የተፈጠረውን ዕንባ ስናበዛው ዓይናችንን ለማጥፋት፣ ሰውነታችንም ጎርፍ እንደበላው መሬት ሸርሸሮ ለማይድን በሽታ    ያበቃዋል፡፡ ስለዚህ ልክና መጠኑን ጠብቆ በጊዜ ተወስኖ የሚፈጸም ብቻ ነው ማለት ነው፡፡ ቅዱስ ጳውሎስም «እንደ እግዚአብሔር ፈቃድ የሆነ ኀዘን ጸጸት የሌለበትን፣ ወደ መዳንም የሚያደርሰውን ንስሐ ያደርጋልና፡፡ የዓለም ሐዘን ግን ሞትን ያመጣል፡፡» /2ቆሮ 7÷10/ የሚለን ለዚህ ነው፡፡

አንድ ሰው ከቤተሰብ አንዱ በተለየው ጊዜ የሚያደርገው ነገር በመጠንና በሥርዓት ካልሆነ እንኳን ሥጋውን ነፍሱንም ጨምሮ ይጎዳዋል፡፡ በመጽሐፍ ቅዱስ በሐዘናቸው ምክንያት እግዚአብሔርን ያሳዘኑ እርሱም   ያዘነባቸው ሰዎች አሉ፤ እንዲሁም ደግሞ በሐዘናቸው እግዚአብሔርን ደስ ያሰኙ ሰዎች አሉ፡፡ በወንጌል እንደተጻፈው የሰማዩን ቤት የማያስቡ፤ በጎ የሠሩ ሰዎች በሰማይ ከእግዚአብሔር የሚቀበሉትን በጎ ዋጋ ረስተው የሰውን ሞት ተስፋ እንደሌለው እንደ እንስሳ እና እንደ አራዊት ሞት ወይም ተቆርጦ እሳት በልቶት አመድ እንደሚሆን ካለበለዚያም ወድቆ በስብሶ አፈር ሆኖ እንደሚቀር እንደ ዛፍ እንደ ቅጠል ቆጥረው መሪር ሐዘን የሚያዝኑ ሰዎች ሰነፎች ናቸው፤ እግዚአብሔርን ያሳዝናሉ፤ እግዚአብሔርም ያዝንባቸዋል፡፡ «ሙታናቸውን ይቀብሩ ዘንድ ሙታንን ተዋቸው» ብሎ ጌታ በወንጌል የተናገረላቸው ሰዎች የሰውን ክብር እና የእግዚአብሔርን ኃይል ለማያውቁ ሰዎች ነው፡፡ እንደዚህ ያሉት ሰዎች «ሙታን» የተባሉት በምድር ላይ በሕይወት እየኖሩ ነው፡፡ ሙታን የተባሉት የሞተ ሰው ሥጋው ምንም ሊያውቅ እንደማይችል እነዚህም እየኖሩ የማያውቁና የማያስታውሱ ስለሆኑ ነው፡፡ ስለዚህ አንድ ክርስቲያን ትንሣኤ  እንደሌለን በሰማይ በአባታችን ቤትም ክብርና ጸጋ እንደማይጠብቀን አድርጎ የሚያዝንና የሚያለቅስ ከሆነ እግዚአብሔርን የሚያሳዝን እንደተጻፈውም ቆሞ የሚሔድ ነገር ግን የሞተ ይሆናል፡፡

በተጠቀሰው መንገድ እግዚአብሔርን ያሣዘኑ ሰዎች እንዳሉ ሁሉ እግዚአብሔርን ያስደሰቱትም ደግሞ አሉ፡፡ ከእነዚህ አንዱና ዋናው ነቢየ እግዚአብሔር ቅዱስ ዳዊት ነው፡፡ በመጽሐፍ ቅዱስ እንደተገለጸው ዳዊት ልጁ በታመመ ጊዜ በእጅጉ አዝኖ ነበር፡፡ ከሞተ በኋላ ግን ያደረገው ብዙዎችን አስገርሟል፤ አርአያነቱም ታላቅ ነው፡፡ ታሪኩን የሚነግረን መጽሐፍ ቅዱስ እንዲህ ይላል፡፡ «እግዚአብሔርም የኦርዮ ሚስት ለዳዊት የወለደችውን ሕፃን ቀሰፈ፣ እጅግም ታምሞ ነበር፡፡ ዳዊትም ስለ ሕፃኑ እግዚአብሔርን ለመነ፤ ዳዊትም ጾመ፣ ገብቶም በመሬት ላይ ተኛ፡፡ የቤቱም ሸማግሌዎች ተነሥተው ከምድር ያነሡት ዘንድ በአጠገቡ ቆሙ፤ እርሱ ግን እንቢ አለ፣ ከእነርሱም ጋር እንጀራ አልበላም፡፡ በሰባተኛውም ቀን ሕፃኑ ሞተ፡፡ የዳዊትም ባሪያዎች ሕፃኑ በሕይወት ሳለ ብንነግረው አልሰማንም፤ ይልቁንስ ሕፃኑ እንደሞተ ብንነግረው እንዴት ይሆን ?» በነፍሱ ክፉ ያደርጋል ብለው ሕፃኑ እንደሞተ ይነግሩት ዘንድ ፈሩ፡፡ ዳዊትም ባሪያዎቹ በሹክሹክታ ሲነጋገሩ ባየ ጊዜ ዳዊት ሕፃኑ እንደሞተ አወቀ፤ ዳዊትም ባሪያዎቹን ሕፃኑ ሞቶአልን? አላቸው፡፡ እነርሱም፡- ሞቶአል አሉት፡፡ ዳዊትም ከምድር ተነሥቶ ታጠበ፣ ተቀባም፣ ልብሱንም ለወጠ፤ ወደ እግዚአብሔርም ቤት ገብቶ ሰገደ፡፡ ወደ ቤቱም መጣ፣ እንጀራ አምጡልኝ አለ፤ በፊቱም አቀረቡለት፣ በላም፡፡ ባሪያዎቹም፡- ይኽ ያደረግኸው ነገር ምንድር ነው? በሕይወት ሳለ ስለ ሕፃኑ ጾምህና አለቀስህ፤ ከሞተ በኋላ ግን ተነሥተህ እንጀራ በላህ አሉት፡፡ እርሱም፡- ሕፃኑ ሕያው ሳለ እግዚአብሔርም ይምረኝ፣ ሕፃኑም በሕይወት ይኖር እንደሆነ ማን ያውቃል? ብዬ ጾምሁ፤ አለቀስሁም፡፡ አሁን ግን ሞቶአል፤ የምጾመው ስለምንድር ነው? በውኑ  እንግዲህ እመልሰው ዘንድ ይቻለኛልን?  እኔ ወደ እርሱ እሔዳለሁ እንጂ  እርሱ ወደ እኔ አይመለስም አለ፡፡» /2ሳሙ 12÷15-23/፡፡ በዚህ ታሪክ ውስጥ ንጉሡ ዳዊት ልጁን ምን ያህል ይወደው እንደነበር፤ ከዙፋኑ ወርዶ ልብሰ መንግሥቱን አውልቆ፤ ማቅ ለብሶ አመድ ነስነሶ በጾምና በጸሎት እንደ ተጋደለ እንመለከታለን፡፡ በሌላ በኩል ደግሞ ከሞተ በኋላ በሰማይ የሚደረገውን ስለሚያውቅ «እኔ ወደ እርሱ እሔዳለሁ እንጂ እርሱ ወደ እኔ አይመጣም» በማለት በሰማይ ቤት ያለውን ጽኑ እምነት፤ ሞተ ማለትም ወደ እግዚአብሔር ሔደ ማለት እንጂ ሌላ ማለት ስላልሆነ ወደ ቤተ እግዚአብሔር ሔዶ ሰግዶ፤ እግዚአብሔርንም አመስግኖ እንደተመለሰ ይነግረናል፡፡

በመጽሐፈ ኢዮብ የተጻፈውን ስንመለከት ደግሞ በሐዘን ጊዜ እግዚአብሔርን እንዴት ማስደሰት እንደሚቻል እንረዳለን፡፡ ኢዮብ በአንድ ቀን ዐሥር ልጆቹ ሞተውበታል፤ በዚያው ቀንም ሊቆጠር የማይችል ሀብትና ንብረቱን አጥቷል፤ እርሱ ግን «እግዚአብሔር ሰጠ እግዚአብሔር ነሣ» አለ እንጂ አላማረረም፤ ሐዘኑንም በቅጡና በሥርዓቱ ተወጥቶታል፡፡ በዚህ ምድር ያለን ሰዎች ለሰው የማይቀረው ሞት አንዱ ቤተሰባችን ሲጠራው ከእኛ መካከልም በሞት ሲወሰድ ተመልክተን ይሆናል፡፡ እንደ ኢዮብ ግን ዐሥር ልጆቹ በአንድ ቅጽበት ያጣ ሰው የለም፡፡ በዚህም ከእግዚአብሔር እጥፍ ድርብ ዋጋ አገኘበት እንጂ አልተጎዳበትም፡፡ እንዲያውም ከቀደሙት የበለጡ ልጆች፣ ከቀድሞው ዕጥፍ ድርብ የሆነ ሀብት ተሰጥቶት፤ እንደተረገመ የቆጠሩት ሰዎች ሁሉ አፈሩ፤ እርሱ ግን በማጣቱም በማግኘቱም ጊዜ፤ በሐዘኑም በደስታውም ጊዜ እግዚአብሔርን ደስ አሰኘው፤ ተባረከበትም፡፡ ታዲያ የሕይወታችን እውነታ እንዲህ ሆኖ ሳለ አንዳንዶቻችን ያለ መጠን የምናዝነው፣ የምንፈተነው እና የምንጨነቀው ለምንድን ነው ? እንደ ኢዮብ እንደ ዳዊት ለመሆንስ ለምን ተሳነን ? ብለን ልንጠይቅ እንችላለን፤ ተገቢም ነው፡፡

የዚህን መልስ በአግባቡ ከተረዳን እኛም እንደ ሌሎቹ ብርቱዎች የማንሆንበት ምክንያት አይኖረንም፡፡ ለጥያቄያችን መልስ የሚሆነውንም ቅዱስ መጽሐፍ ስለመዘገበልን ከዚህ እንደሚከተለው እንመለከታለን፡፡

«ድንኳን የሚሆነው ምድራዊ መኖሪያችን ቢፈረስ፣ በሰማይ ያለ በእጅ ያልተሠራ የዘለዓለም ቤት የሚሆን ከእግዚአብሔር የተሠራ ሕንፃ እንዳለን እናውቃለንና፡፡ በዚህ ውስጥ በእውነት እንቃትታለንና፣ ከሰማይም የሚሆነውን መኖሪያችንን እንድንለብስ እንናፍቃለንና ለብሰን ራቁታችንን አንገኝም፡፡ በእውነትም የሚሞተው በሕይወት ይዋጥ ዘንድ ልንለብስ እንጂ ልንገፈፍ የማንወድ ስለሆነ፣ በድንኳኑ ያለን እኛ ከብዶን እንቃትታለን፡፡ ነገር ግን ለዚሁ የሠራን እግዚአብሔር ነው፣ እርሱም የመንፈሱን መያዣ ሰጠን፡፡» /2ቆሮ 5÷1-5/ በዚህ ጥቅስ ውስጥ ሐዋርያው ቅዱስ ጳውሎስ እጅግ እምቅ የሆኑ መሠረታዊ ነገሮችን አስቀምጦልናል፡፡እነዚህን በአግባቡ ከተረዳን ብዙ ጥያቄዎቻችን በአግባቡ ይመለሳሉ፡፡ ስለዚህ ፍሬ አሳቦችን በቅደም ተከተል እንመለከታቸዋለን፡፡ ለዚህ ጽሑፍ በሦስት ብቻ ከፍለን እንመለከታቸዋለን፡፡

ቤተክርስቲያናችን በቅዱሳት መጻሕፍት ትምህርትና ቀኖና፣ በትምህርተ ሃይማኖት፣ በሥርዐተ ቤተ ክርስቲያን፣ በትውፊትና ታሪክ በኩልም ለጥናትና ምርምር የሚጋብዝ ከፍተኛ ክምችት አላት፡፡ የዚህ ክምችት ኃይልም ቤተክርስቲያኒቱን የሀገሪቱ የጥናትና ምርምር ዒላማ አድርጓታል፡፡ በሀገራችን ያሉ የኢትዮጵያ ጥናት ላይ የሚያተኩሩ ተቋማት የምርምር ትኩረት በአብዛኛው በቤተ ክርስቲያናችንና ባሏት ዘርፈ ብዙ ቅርሶች ላይ እንዲሆንም አስገድዷል፡፡

በተለይም ሀገራችንና ቤተክርስቲያናችን በታሪክ ዘመን ውስጥ ብዙ ወርቃማ ዘመናትን ቢያሳልፉም፤ በዮዲት፣ በግራኝ፣ በዘመነ መሳፍንት፣ በጣሊያንና በእርስ በእርስ ጦርነቶች የተፈጠረው ምስቅልቅል በቤተ ክርስቲያናችን መንፈሳዊና ቁሳዊ ሀብት ቅብብሎሽ ላይ የፈጠረው ክፍተት ለበርካታ ሊቃውንት የጥናት ጉዳዮች ምንጭ ነው፡፡ በሃይማኖት ትምህርት በኩልም የአይሁድ፣ የካቶሊካውያን፣ የቅባትና የጸጋ ሌሎች የሥጋ ፍልስፍናዎችና የሟርትና ጥንቆላ ሥራዎች በሊቃውንተ ቤተ ክርስቲያን ዙሪያና ውስጥ ሆነው እውነተኛውን አስተምህሮ ሲፈታተኑት በመኖራቸው እነርሱን በመከላከል በኩል የተደረጉ ተጋድሎዎችና ያረፉ ተጽዕኖዎች ለጥናት የሚጋብዙ አንኳር ጉዳዮች ናቸው፡፡

ይሁን እንጂ የጥናትና ምርምር ሥራን ዘመናዊ ከማድረግና የራሳችንን ታሪክ ባህልና አጠቃላይ ገጽታ ከማጥናት አንጻር ሚና የነበራቸው ኢትዮጵያውያን ያልሆኑ፣ በሃይማኖትም ኦርቶዶክሳውያን ያልሆኑ ወገኖች ነበሩ፡፡ አንዳንዶቹ ተመራማሪዎች በጥናቶቻቸው በሚሰጧቸው ድምዳሜዎች ኢትዮጵያውያን ጥያቄ እንዲያነሡባቸው፤ በጥርጣሬም እንዲታዩ አድርጓል፡፡ ከኢትዮጵያውያን ውጪ የሚደረጉ ጥናቶች ላይ ሁሉ ጥርጣሬ ማሳረፍ አግባብ ባይሆንም የኢትዮጵያውያን የጥናት ተሳትፎ በሚፈለገው ልክ ባለመሆኑ የጥናትና ምርምር ሥራዎች በኢትዮጵያ ሊቃውንት ትኩረት ማግኘት እንዳለባቸው ግን ሁሉንም ያግባባል፡፡
 
መጽሐፍ ሁሉን መርምሩ መልካሙን ያዙ እንዳለ በሊቃውንቱ መካከል በአንዳንድ ጉዳዮች ላይ የገለጻ ወይም የሐሳብ ልዩነት ሲፈጠር ያለ ግጭት ለመፍታት አንድነትንም ለማጽናት በጥናትና ምርምር ሥነ-ምግ ባር ላይ ተመሥርተው የሚዘጋጁ ጥናትና ምርምሮች ፍቱን መድኃኒቶች ናቸው፡፡ በተለይ በዚህ ዘመን በራሳቸው ፈቃድና በቅጥረኝነት ተነሣሥተው የቤተክርስቲያናችንን አዋልድ መጻሕፍት፣ ሥርዐተ ቤተ ክርስቲያን፣ ታሪክና ትውፊት ለሚያብጠለጥሉ ከዚያም በግርግር ቤተክርስቲያንን አንድነቷን ለማናጋት ለሚጥሩ የተሐድሶ መናፍቃን ልጓም ያበጃል፡፡ ጠንካራ የጥናትና ምርምር ተቋማት ለቤተ ክርስቲያናችን የሊቃውንት ጉባኤም ለቅዱስ ሲኖዶስ አገልግሎት ግብዓት ከማቅረብ አንጻርም ትልቅ ሚና ይኖራቸዋል፡፡ በመሆኑም ሊቃውንተ ቤተ ክርስቲያንን፣ ዘመናዊ ትምህርትንም የተከታተሉ ክርስቲያን ምሁራን ላይ የተመሠረቱ የምርምር ተቋማት መመሥረት እንዳለባቸው ማኅበራችን የጸና እምነት አለው፡፡ ለዚህም የሚመለከታቸው አካላት ጥናትና ምርምር ጊዜው የሚጠይቀውና የቤተ ክርስቲ ያናችንን አንድነት በሀገራችንም ውስጥ ያላትን ግንባር ቀደም ሚና መጫወት እንድትችል አዎንታዊ ሚና እንዳለው ተገንዝበው አስፈላጊውን ሁሉ ሊፈጽሙ ይገባል እንላለን፡፡

የቤተክርስቲያን አስተዳደርም የጥናትና ምርምር ተቋማትን መሥርተው ለመንቀሳቀስ ለሚፈልጉ የክር ስቲያን ወገኖች ምቹ ሁኔታ መፍጠርና እነርሱን የሚያስተናግድ አሠራርና መዋቅራዊ ሁኔታ ማመቻቸት ይገባዋል፡፡ ጠቅላይ ቤተ ክህነትና አህጉረ ስብከቶች ጥናቶች እየተዘጋጁ የሚቀርቡባቸው ጉባኤዎችን በተወሰኑ ጊዜዎች ሊያዘጋጁ ይገባል፡፡ ጥናትና ምርምር የራሱን የአስተዳደሩን የመፈጸም አቅም የበለጠ የሚያጠናክር በመሆኑ ተግባሩን መደግፍ ብልህነት ነው፡፡ በጥንቃቄና በብዙ ሊቃውንት የተዘጋጁ የጥናት ውጤቶችም ጥቅም ላይ እንዲውሉ መጣር አለበት፡፡ ጥናትና ምርምር ተቋምን መመሥረት ከፍተኛ ጥረት የሚጠይቅ መሆኑ የሚታወቅ ሲሆን ቢያንስ ለጥናትና ምርምር ተግባር የሚያግዙ ቤተ መጻሕፍት፣ ቤተ መዛግብትና ሙዚየሞችን በየደረጃው ማደራጀትና ማስፋፋት ለነገ የሚባል ተግባር አይደለም፡፡

ሊቃውንተ ቤተክርስቲያንና ሌሎች ክርስቲያን ምሁራን ይህንን ተግባር ለመደገፍ ያሉበት የዕውቀት ደረጃና ሙያ ግድ ይላቸዋል፡፡ ሊቃውንት ያለጥናትና ምርምር ተቋም ዕውቀታቸውን ማዳበር፣ ዕውቀታቸውን ማካፈል አዳዲስ መረጃዎችንም መስጠት አይችሉም፡፡ በመሆኑም ጥናትና ምርምር ተቋማት እንዲስፋፉ ግፊት ከማድረግ ጀምሮ የሚመሠረቱበትን ብልሀት፣ ከተመሠረቱም በኋላ የሚጠናከሩበትን በዘላቂነት የሚሠሩበትን መላ በመዘየድ፣ በጥናትና ምርምር ሥራዎች በመሳተፍ የጥናትና ምርምር ሥራዎችንም በማስተዋወቅ ሰፊ አስተዋጽኦ ሊያደርጉ ይገባል እንላለን፡፡

በአጠቃላይ ሕዝበ ክርስቲያኑ የጥናትና ምርምር ተቋማትን ከመመሥረት ጀምሮ እስከ ማጠናከር ድረስ በሚደረገው ርብርብ በገንዘባቸው፣ በጉልበታቸው፣ በዕውቀታቸውና አስፈላጊውን አስተዋጽኦ ማድረግ ይገ ባቸዋል፡፡ ቤተክርስቲያናችን ካላት ክብር፣ ታሪክና ቅርስ አንጻር አንድ እንኳን ጠንካራ የምርምር ተቋም ማጣቷ ቆጭቶን አስፈላጊውን ሁሉ ልንፈጽም ይገባል፡፡ ቤተክርስቲያናችን አሉባት የምንላቸውን ችግሮች ሁሉ ለመፍታት ጥናትና ምርምር ያለውን ወሳኝ ሚና በመረዳት የክርስቲያን ወገን ሁሉ ሊረባረብ ይገባዋል፡፡ ቅርሶቻችን እየጠፉ፣ መጻሕፍቱ እየተበረዙ፣ እየተመዘበሩ፣ በአስተዳደራዊ ችግሮች እየታመስን ባለንበት ወቅት፤ የኢኮኖሚ፣ የማኅበራዊ የአካባቢ ጥበቃ ጉዳዮች የቤተ ክርስቲያን አስትዋጽኦ ተፈላጊ በሆነበት በዚህ ጊዜ የጠራና የነጠረ ሐሳብ ይዘን መራመድ ካልቻልን የሚያ ጋጥመን ፈተና ቀላል አይሆንም፡፡ ሰንበት ትምህርት ቤቶችና ማኅበራትም ባሉበት ደረጃ ከቤተ መጻሕፍት ጀምሮ እስከ ከፍተኛ የምርምር ተቋም ድረስ በቤተ ክርስቲያናችን የማስፋፋት ርእይ ሊኖራቸው ይገባል፡፡

ማኅበራችን ማኅበረ ቅዱሳንም ይህንን ወሳኝ ተግባር ከመፈጸም አንጻር አርአያ ለመሆን ጥረት እያ ደረገ ይገኛል፡፡ ለሚያደርገው ጥረትም ማሳያ የሚሆን የኢትዮጵያ ቤተክርስቲያን ጥናት መጽሔት /Journal/ በቅርቡ ማውጣቱ የዚህን ተግባር ወሳኝነት ለማጉላት ነው፡፡ በመሆኑም ሁሉም የሚመለከታቸው ወገኖች በየደረጃው የጥናትና ምርምር ተቋማትን ለጥናትና ምርምር መመሥረት አስተዋጸኦ የሚያደርጉ ሌሎች የመረጃ ማእከላትን ማቋቋም ይገባቸዋል እንላለን፡፡

የቅዱስ ኤፍሬም ሀገረ ውላዱ ከዋክብትን ከሚያመልኩ ሰዎች መካከል ነው፡፡ አባቱም ክርስትናን የሚጠላ ካህነ ጣዖት ነበር፡፡ አንዳንድ ምንጮች ከቅዱስ ኤፍሬም ሕይወት በመነሳት ወላጆቹ ክርስቲያኖች እንደነበሩ ዘግበዋል፡፡ የሐምሌ አስራ አምስት ስንክሳር ግን የአባቱን ካህነ ጣዖትነት ያረጋግጣል፡፡ ቅዱስ ኤፍሬም የተወለደው  በ306 ዓ.ም ገደማ “በሜሶፖታሚያ” ውስጥ በምትገኝ “ንጽቢን” እንደሆነ ይታመናል።(ንጽቢን   በደቡባዊ ቱርክ እና በምዕራባዊ ሶርያ መካከል የምትገኝ ቦታ ናት፡፡) ይህቺም ቦታ ከ318ቱ ሊቃውንት አንዱ የነበረው የቅዱስ ያዕቆብ ሀገረ ሰብከቱ የነበረች ናት፡፡

ይህንን ታላቅ አባታችንን የእግዚአብሔር መንፈስ አመላክቶት ወደ ቅዱስ ያዕቆብ ሄዶ ትምህርተ ክርስትናን ተምሮ የተጠመቀ ሲሆን ከወላጆቹ ጋር የኖረው እስከ አሥር ዓመቱ ብቻ ነው፡፡ በትምህርተ ክርስትና አምኖ ከተጠመቀ በኋላ ግን በቅዱስ ያዕቆብ ዘንድ በብሕትውና ተወስኖ በመማርና በማስተማር በንጽቢን ለሚገኘው መንፈሳዊ ትምህርት ቤት ሓላፊ እስክመሆን ደርሶ ነበር፡፡

በ393 ዓ.ም የንጽቢን ከተማ  በወራሪዎች እጅ ስትወድቅ ቅዱስ ኤፍሬም ከሌሎች ክርስቲያኖች ጋር በመሆን የሮም ግዛት ወደነበረችው ኤዴሳ (ታናሽ እስያ፣ዑር) ተሰደደ፡፡ ይህቸ ቦታ ቅዱስ ኤፍሬም ከመናፍቃን ጋር የተጋደለባት፣ በቤተክርስቲያን ትምህርት ላይ ያላቸውን አብዛኞቹን የክህደት ትምህርቶች የሞገተባትና  መጻሕፍቱን ያዘጋጀባት ናት፡፡አብዛኛዎቹን ትምህርቶቹንና መጻሕፍቱን ያዘጋጀው በዚች በኤዴሳ በሚገኘው ትምህርት ቤት ነው፡፡

ቅዱስ ኤፍሬም ከመምህሩ ከቅዱስ ያዕቆብ ጋር በመሆን በአርዮስ ምክንያት በተካሄደው  የኒቅያው ጉባኤ    ( 325 ዓ.ም ) ላይ ተገኝቷል፡፡ በዚህም የአርዮስን ክህደትና ምክንያተ ውግዘት ተገንዝቧል፡፡

ከኒቅያ ጉባኤ መልስ መንፈሰ እግዚአብሔር በራዕይ በገለፀለት መሠረት ቅዱስ ኤፍሬም ከቅዱስ ባስልዮስ (ቁጥሩ ከ318ቱ ሊቃውንት ወገን ነው) ዘንድ ለመገናኘት ወደ ቂሣርያ ሄዷል፡፡ ቅዱስ ባስልዮስም የዲቁና ክህነት ሠጥቶ ከሀገረ ስብከቱ ከፍሎ እንዲያስተምር ወስኖ በእርሱ ዘንድ አኑሮታል፡፤ በዚያም ቦታ ብዙ ተአምራትን አድርጓል( መጻሕፍትንም ጽፏል፡፡

ቅዱስ ኤፍሬም በትውፊት እንደሚታወቀው ምንኩስናን በገቢር ገለጣት እንጂ ሥርዓተ ምንኩስናን መፈጸሙን በግልጽ የሚመለክት ማስረጃ አልተገኘም፡፡ እንዲያውም በሶርያውያን ክርስቲያኖች የሚዘወተረውን ራስን በአንድ ስፍራ ወስኖ በብሕትውናና በመምህርነት ቤተክርስቲያንን የማገልገል (Proto-monasticism) ሕይወት ይኖር እንደነበር ይታመናል፡፡ በትውፊት ቅዱስ ኤፍሬም ቅዱስ ባስልዮስን ለመጎብኘት ወደ ቀጰዶቅያ እንዲሁም አባ ቢሾይን ለመጎብኘት ወደ ግብጽ እንደተጓዘ የሚነገረውም ከዚህ ጋር በተያያዘ ነው፡፡

ፍጹም በሆነ ኦርቶዶክሳዊ ትምህርቱ ምሳሌ በሚሆነው ትምህርቱና የምናንኔ ሕይወቱ የሚታወቀው ቅዱስ ኤፍሬም ሐምሌ አስራ አምስት ቀን በ 370 ዓ.ም አርፏል፡፡በዚህ ሁሉ ትጋቱም ሶርያውያን ክርስቲያኖች ‹ጥዑመ ልሳን›፣ ‹መምህረ ዓለም›፣ ‹ዓምደ ቤተ ክርስቲያን› በማለት ይጠሩታል፣ያወድሱታል፣ያመሰግኑታል፡፡የቅዱስ አባታችን ረድኤትና በረከት ከሁላችን ጋር ይሁን፡፡ አሜን!

ቅዱስ ኤፍሬም እንደሌሎች የ4ኛው  መ/ክ/ዘ አበው በርካታ ትምህርቶችንና መጻሕፍትን የጻፈና ያዘጋጃ አባት ነው፡፡ ይህንንም ስንክሳር እንዲህ ይገጸዋል፡፡

እጅግም ብዙ የሆኑ 14 ሺህ ድርሳናትንና ተግሳጻትን ደረሰ፤ ከእርሳቸውም ውስጥ አምላክን የወለደች የእመቤታችን ቅድስት ድንግል ማርያም ውዳሴዋን ነው፡፡ ‹አቤቱ የጸጋህን ማዕበል ግታልኝ ‘ እስከሚል ድረስ ድርሳናትን ደርሶአል፡፡ (ስንክሳር ዘሐምሌ 15 ተመልከት)

በአሁኑ ዘመን የቅዱስ ኤፍሬም መጻሕፍትና ትምህርቶች እንደሌሎቹ የ4ኛው  መ/ክ/ዘ አበው ሥራዎች ጎልተው የታወቁ አይደሉም፡፡ ለዚህም ምክንያቶቹ ሁለት ናቸው፡፡

1. ቅዱስ ኤፍሬም አብዛኛዎቹን ትምህርቶችና መጻሕፍትን ያዘጋጀው በዘመኑ ብዙ ተጽእኖ በነበራቸው በግሪክ ወይም በላቲን ቋንቋዎች ሳይሆን በሱርስት በመሆኑ ነው፡፡ አንዳንድ ሊቃውንት ይህን እውነት እንደ መልካም ነገር ይጠቅሱታል፡፡ ወንጌል በግሪክ ከመጻፏ በፊት የተሰበከችው በሱርስት ነው( ጌታም ያስተማረው በዚሁ ቋንቋ ነው በማለት ይህም የሶርያ ክርስትና በግሪካዊው ፍልስፍና ያልተጠቃ (Little Hellenized) እንዲሆን ያደረገ ነው በማለት እንደመልካም ነገር ይጠቅሱታል። 

2. ቅዱስ ኤፍሬም ትምህርተ ክርስትናን ከሌሎች አበው ለየት ባለ መልኩ በጥበባዊ ስልት (በግጥም፣በቅኔ፣በደብዳቤ፣በጥያቄና መልስ) በማዘጋጀቱና አብዛኞቻችን በዚህ ስልት ጠንከር ያለ ትምህርተ ክርስትና ይገኛል ብለን ስላላመንን ወይም ዝንባሌው ስለሌለን ነው፡፡

ይህ በእንዲህ እንዳለ በዚህ ዘመን በርካታ መጻሕፍት የቅዱስ ኤፍሬም ናቸው እየተባሉ ሲሰራጩ እናስተውላለን። አብዛኛዎች ግን የእርሱ አይደሉም ፤በተለይ የመጀመሪያ ጽሕፈተ ቋንቋቸው ግሪክ የሆኑት።ስለዚህ መጻሕፍቱን ከመጠቀማችን በፊት የቅዱስ ኤፍሬም ድርሰቶች መሆናቸውን ማወቅ ይገባል፡፡