Archive for category: ትምህርተ ሃይማኖት

በዲያቆን ኤፍሬም የኔሰው

መስከረም ፰ ቀን ፳፻፲ ዓ.ም

፮. ዘመነ ፍሬ

የተወደዳችሁ የማኅበረ ቅዱሳን ድረ ገጽ ተከታታዮች! በክፍል ሰባት ዝግጅታችን አምስተኛውን የክረምት ንዑስ ክፍል (ቅዱስ ዮሐንስን) የሚመለከት ትምህርት ማቅረባችን ይታወሳል፡፡ በዛሬው ዝግጅታችን ደግሞ ስድስተኛውን ክፍለ ክረምት (ዘመነ ፍሬን) የሚመለከት ትምህርት ይዘን ቀርበናል፡፡ እንድትከታተሉን መንፈሳዊ ግብዣችንን አስቀድመናል፡፡ መልካም የንባብ ጊዜ ይኹንላችሁ!

ከመስከረም ፱ – ፲፭ ቀን ያለው ስድስተኛው ክፍለ ክረምት ‹ፍሬ› ይባላል፡፡ ‹ዘመነ ፍሬ› ደግሞ ‹የፍሬ ወቅት፣ የፍሬ ዘመን፣ የፍሬ ጊዜ› ማለት ሲኾን ይኸውም ልዩ ልዩ አዝርዕት በቅለው፣ አድገው፣ አብበው ለፍሬ የሚደርሱበት፤ የሰው ልጅ፣ እንስሳትና አራዊትም ጭምር የዕፀዋቱን ፍሬ (እሸት) የሚመገቡበት ወቅት ነው፡፡ በዚህ ወቅት በቤተ ክርስቲያን አገልግሎት የሚቀርቡ ምንባባትና ትምህርቶችም ይህንኑ ምሥጢር የሚዳስሱ ናቸው፡፡ እግዚአብሔር አምላክ ምድርን ከፈጠረ በኋላ በጥፍር የሚላጡትን (ሎሚ፣ ሙዝ፣ ትርንጎ፣ ወዘተ)፤ በማጭድ የሚታጨዱትን (ስንዴ፣ ጤፍ፣ ገብስ፣ ወዘተ)፤ በምሳር የሚቈረጡትን (ወይራ፣ ዋርካ፣ ዋንዛ፣ ዝግባ፣ ወዘተ)፤ የገነት ዕፀዋትን ፈጥሯል፡፡ እነዚህም በራሳቸው የሚያፈሩ (ምሳሌ፡- ስንዴ፣ገብስ፣ ጤፍ፣ ወዘተ)፤ በጎድናቸው የሚያፈሩ (ምሳሌ፡- ማሽላ፣ በቆሎ፣ ባቄላ፣ ወዘተ)፤ በውስጣቸው የሚያፈሩ (ምሳሌ፡- ዱባ፣ ቅል፣ ወዘተ)፤ በሥራቸው የሚያፈሩ (ምሳሌ፡- ሽንኩርት፣ ቀይ ሥር፣ ካሮት፣ ድንች፣ ወዘተ) ተብለው በአራት ይመደባሉ (ምንጭ፡- ትርጓሜ ኦሪት ዘፍጥረት ፩፥፮-፲፫)፡፡

ተፈጥሯቸውም እንደ ሰው ከአራቱ ባሕርያት ነው፡፡ ከነፋስ በመፈጠራቸው በነፋስ ያብባሉ፤ ያፈራሉ፡፡ ከእሳት በመፈጠራቸው እርስበርሳቸው ሲፋተጉ እሳት ያስገኛሉ (አንዳንዶቹ)፡፡ ከውኃ በመፈጠራቸው ፈሳሽ ያወጣሉ፡፡ ከአፈር በመፈጠራቸው ሲቈረጡ በስብሰው ወደ አፈርነት ይቀየራሉ፡፡ እኛ የሰው ልጆችም በተፈጥሯችን (በባሕርያችን) ከዕፀዋት ጋር እንመሳሰላለን፡፡ በነፋስ ባሕርያችን ፍጥነት፤ በእሳት ባሕርያችን ቍጣ፤ በውኃ ባሕርያችን መረጋጋት፤ በመሬት ባሕርያችን ትዕግሥት ወይም ሞት ይስማማናልና፡፡ በሌላ በኩል የአዘርዕት ከበሰበሱ በኋላ መብቀልና ማፍራት የትንሣኤ ሙታን ምሳሌ ነው፡፡ አዝርዕት ከበሰበሱ በኋላ ፍሬ እንደሚያስገኙ ዅሉ ሰውም ከሞተ በኋላ ተነሥቶ እንደ ሥራው መጠን ዋጋውን ይቀበላልና፡፡ ይህንን ቅዱስ ጳውሎስ በምሳሌ አስተምሮናል፡፡ እንዲህ ሲል፤ ‹‹… የሙታን ትንሣኤ ደግሞ እንዲሁ ነው፡፡ በመበስበስ ይዘራል፤ ባለ መበስበስ ይነሣል፡፡ በውርደት ይዘራል፤ በክብር ይነሣል፡፡ በድካም ይዘራል፤ በኃይል ይነሣል፡፡ ፍጥረታዊ አካል ይዘራል፤ መንፈሳዊ አካል ይነሣል …›› (፩ኛ ቆሮ. ፲፭፥፵፪-፵፬)፡፡

አዝርዕት ተዘርተው ከበሰበሱ በኋላ በቅለው፣ አብበው በራሳቸው፣ በጎድናቸው፣ በውስጣቸውና በሥራቸው እንደሚያፈሩ ዅሉ እኛም በራስ እንደ ማፍራት ፈሪሃ እግዚአብሔርን፤ በጎድን እንደ ማፍራት እርስበርስ መደጋገፍንና መተሳሰብን፤ በውስጥ እንደ ማፍራት ንጽሕናን፤ በሥር እንደ ማፍራት ትሕትናን ገንዘብ ማድረግን ከዕፀዋትና ከአዝርዕት መማር ይገባናል፡፡ እንደዚሁም ዕፀዋት ሠላሳ፣ ስድሳ፣ መቶና ከዚያ በላይ መልካም ፍሬ እንደሚያፈሩ በመልካሟ መሬት በክርስትና የተዘራን እኛ ክርስቲያኖችም ዘር የተባለውን የእግዚአብሔርን ቃል በሚገባ ተምረን ከወጣኒነት ወደ ማእከላዊነት፤ ከማእከላዊነት ወደ ፍጹምነት በሚያደርስ የጽድቅ ሥራ በመትጋት የእግዚአብሔርን መንግሥት ለመውረስ መፋጠን ይኖርብናል (ማቴ. ፲፫፥፳፫)፡፡

ዕፀዋት የሚሰጡት ፍሬ እንደየማፍራት ዓቅማቸው ይለያያል፤ ፍሬ የማያፈሩ፣ ጥቂት ፍሬ የሚያፈሩ፣ ብዙ ፍሬ የሚያፈሩ ዕፀዋት ይገኛሉ፡፡ እንደዚሁ ኹሉ ምእመናንም በክርስትና ሕይወታችን የሚኖረን በጎ ምግባር የአንዳችን ከአንዳችን ይለያል፡፡ ፍሬ የክርስቲያናዊ ምግባር እንደዚሁም የሰማያዊው ዋጋ ምሳሌ ነውና፡፡ በክርስትና ሕይወት ያለምንም በጎ ምግባር የምንኖር ኀጥአን ብዙዎች የመኾናችንን፤ እንደዚሁም ጥቂት በጎ ምግባር ያላቸው ምእመናን የመኖራቸውን ያህል በአንጻሩ ደግሞ በጽድቅ ላይ ጽድቅ፣ በመልካም ሥራ ላይ መልካም ሥራን የሚፈጽሙ፤ ከጽድቅ ሥራ ባሻገር በትሩፋት ተግባር ዘወትር ጸንተው የሚኖሩ አባቶችና እናቶችም ጥቂቶች አይደሉም፡፡ ይህን ዓይነት የክርስቲያናዊ ሕይወት ልዩነት ቅዱስ ጳውሎስ ‹‹በጥቂት የሚዘራ በጥቂት ደግሞ ያጭዳል፤ በበረከትም የሚዘራ በበረከት ደግሞ ያጭዳል … ለዘሪ ዘርን ለመብላትም እንጀራን በብዙ የሚሰጥ እርሱም የምትዘሩትን ዘር ይሰጣችኋል፤ ያበረክትላችሁማል፡፡ የጽድቃችሁንም ፍሬ ያሳድጋል›› በማለት ይገልጸዋል (፪ኛ ቆሮ. ፱፥፮-፲)፡፡ ገበሬ በዘራው መጠን ሰብሉን እንዲሰበስብ ‹‹ለዂሉም እንደየሥራው ዋጋውን ትከፍለዋለህ›› ተብሎ እንደ ተጻፈው ክርስቲያንም በሠራው መጠን ዋጋውን ያገኛልና በጸጋ ላይ ጸጋን፣ በበረከት ላይ በረከትን ከእግዚአብሔር ዘንድ ይጨመርልን ዘንድ ዂላችንም መልካም ሥራን በብዛት ልንፈጽም ይገባናል፡፡ ‹‹… እንግዲህ ወንድሞች ሆይ ጌታ እስኪመጣ ድረስ ታገሡ፡፡ እነሆ ገበሬው የፊተኛውንና የኋለኛውን ዝናብ እስኪቀበል ድረስ እርሱን እየታገሠ የከበረውን የመሬት ፍሬ ይጠብቃል፡፡ እናንተ ደግሞ ታገሡ፤ ልባችሁንም አጽኑ፡፡ የጌታ መምጣት ቀርቧልና›› እንዳለን ሐዋርያው (ያዕ. ፭፥፯-፰)፡፡

ሊቃውንተ ቤተ ክርስቲያን ‹‹ምድርኒ ወሀበት ፍሬሃ፤ ምድርም ፍሬዋን ሰጠች›› (መዝ. ፷፮፥፮፤ ፹፬፥፲፪) የሚለውን የዳዊት መዝሙርና ሌሎችንም ተመሳሳይ ኃይለ ቃላት ሲተረጕሙ ምድር በኢየሩሳሌም፣ በቤተ ክርስቲያን፣ በምእመናን፣ በእመቤታችን፤ ፍሬ ደግሞ በቃለ እግዚአብሔር (በሕገ እግዚአብሔር)፣ በአምልኮተ እግዚአብሔር፣ እንደዚሁም በጌታችን አምላካችን መድኂታችን ኢየሱስ ክርስቶስ እንደሚመሰል ያስተምራሉ፡፡ በዚህ መሠረት ‹‹ምድርኒ ወሀበት ፍሬሃ፤ ምድርም ፍሬዋን ሰጠች›› በሚለው ኃይለ ቃል ምድር የተባለች ኢየሩሳሌም የዘሩባትን እንደምታበቅል፤ የተከሉባትን እንደምታጸድቅ፤ አንድም ይህቺ ዓለም ፍሬን፣ አምልኮተ እግዚአብሔርን እንደምታቀርብ፤ ቤተ ክርስቲያን ወይም ምእመናን እግዚአብሔርን ሲያመልኩ እንደሚኖሩ፤ ከዚሁ ዂሉ ጋርም ጌታችን አምላካችን መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ከእመቤታችን ቅድስት ድንግል ማርያም እንደ ተወለደ የሚያስረዳ ምሥጢር አለው፡፡ ‹‹ምድርኒ ወሀበት ፍሬሃ፤ ምድርም ፍሬዋን ሰጠች›› – ምድር ከተባለች ከቅድስት ድንግል ማርያም ፍሬ የተባለው ክርስቶስ መገኘቱን ለማጠየቅም ቅዱስ ገብርኤል በሉቃስ ወንጌል የተናገረው ቃል ማስረጃ ነው (ሉቃ. ፩፥፳፰)፡፡ እኛም የመልአኩን ቃል መሠረት አድርገን በዘወትር ጸሎታችን ‹‹ቡርክት አንቲ እምአንስት ወቡሩክ ፍሬ ከርሥኪ፤ አንቺ ከሴቶች ተለይተሽ የተባረክሽ ነሽ፤ የማኅፀንሽ ፍሬም የተባረከ ነው›› እያልን ለእመቤታችን ቅድስት ድንግል ማርያም እና ለልጇ ኢየሱስ ክርስቶስ ውዳሴ እናቀርባለን፡፡

በማቴዎስ ወንጌል ፲፫፥፩-፳፫ ተጽፎ እንደምናገኘው ጌታችን አምላካችን መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ የክርስትና ሕይወትን ከዘርና ፍሬ ጋር በማመሳሰል አስተምሯል፡፡ ይኸውም አንድ ገበሬ ዘር ሲዘራ በመንገድ ዳር የወደቀው ዘር ከመብቀሉ በፊት በወፎች እንደ ተበላ፤ በጭንጫ ላይ የተጣለውም ወዲያውኑ ቢበቅልም ነገር ግን ጠንካራ ሥር ስለማይኖረው በፀሐይ ብርሃን እንደ ጠወለገ፤ በእሾኽ መካከል የወደቀው ደግሞ ሲበቅል በእሾኽ እንደ ታነቀ፤ ከዂሉም በተለየ መልኩ በመልካም መሬት ላይ የተጣለው ዘር ግን አድጎ መቶ፣ ስድሳ፣ ሠላሳ ፍሬ እንደ ሰጠ የሚያስረዳ ነው፡፡ ይህም ምሳሌ አለው፡፡ ጌታችን ለደቀ መዛሙርቱ እንደ ተረጐመው በመንገድ ዳር የተዘራው ዘር የእግዚአብሔርን ቃል ሰምቶ የማያስተውል ክርስቲያን ምሳሌ ነው፤ ሙሉ እምነት ስለማይኖረው በመከራው ጊዜ አጋንንት ይነጥቁታልና፡፡ በጭንጫ ላይ የተዘራው ደግሞ ቃሉን ሰምቶ ወዲያው በደስታ የሚቀበል፣ ነገር ግን ተግባራዊ የማያደርግ ክርስቲያን ምሳሌ ነው፡፡ ይህ ምእመን በጠንካራ እምነት ላይ የጸና አይደለምና በሃይማኖቱ ምክንያት መከራ ወይም ስደት በደረሰበት ጊዜ ፈጥኖ ይሰናከላል፡፡ በእሾኽ መካከል የተዘራውም ቃሉን የሚሰማ ነገር ግን በዚህ ዓለም ዐሳብና ባለጠግነት ተታሎ ቃሉን የማይተገብር ክርስቲያን ምሳሌ ነው፡፡

በመልካም መሬት የተዘራው ደግሞ ቃሉን ሰምቶ የሚተገብር ክርስቲያን ምሳሌ፡፡ እንደዚህ ዓይነት ምእመን በተማረው ትምህርት ጸንቶ ይኖራል፤ መልካም ሥራም ይሠራል፡፡ በመልካም መሬት የተዘራው ዘር ስለ አንዱ ፋንታ መቶ፣ ስድሳ፣ ሠላሳ እንደሚያፈራ ዅሉ በክርስቲያናዊ ግብር ጸንቶ የሚኖር ምእመንም ሥራውን በሦስት መንገድ ማለትም በወጣኒነት፣ በማእከላዊነትና በፍጹምነት ደረጃ እንደሚወጣ፤ ዋጋውንም በሥራው መጠን እንደሚያገኝ የሚያስረዳ ነው፡፡ አንድም ባለ መቶ ፍሬ የሰማዕታት፤ ባለ ስድሳ የመነኮሳት፤ ባለ ሠላሳ በሕግ ተወስነው በዓለም የሚኖሩ ምእመናን ምሳሌ ነው፡፡ በተመሳሳይ ምሥጢር ዂሉም የፍሬ መጠን በዅሉም ጾታ ምእመናን ሕይወት ውስጥ እንደሚስተዋል ሊቃውንት ይተረጕማሉ፡፡ ስለዚህም በሰማዕትነትም፣ በምንኵስናም፣ በዓለማዊ ሕይወትም ውስጥ የሚኖሩ ምእመናን መልካም ግብራቸው እጅግ የበዛ ከኾነ በባለ መቶ ፍሬ፤ መካከለኛ ከኾነ በባለ ስድሳ፤ ከዚህ ዝቅ ያለ ከኾነ ደግሞ በባለ ሠላሳ ፍሬ ይመሰላል (ምንጭ፡- ትርጓሜ ወንጌለ ማቴዎስ)፡፡

ከዚሁ ዂሉ ጋርም ዕፀዋት ለመጠለያነት የማይጠቅሙ እንደዚሁም ለምግብነት ወይም ደግሞ ለመድኀኒትነትና ለሌላም ልዩ ልዩ አገልግሎት የሚጠቅም ፍሬ የማያስገኙ ከኾነ ተቈርጠው ይጣላሉ፡፡ ምእመናንም ‹ክርስቲያን› ተብለን እየተጠራን ያለ ምንም በጎ ምግባርና መንፈሳዊ ሕይወት ከኖርን ከእግዚአብሔር መንግሥት ውጪ እንኾናለን፡፡ ከኀጢአት ካልተለየን በምድር መቅሠፍት ይታዘዝብናል፤ በሰማይም ገሃነመ እሳት ይጠብቀናል፡፡ ይህን እውነት በመረዳት ዂላችንም በክርስቲያናዊ ምግባር ጸንተን ልንኖር ያስፈልጋል፡፡ ‹‹… ምሣር በዛፎች ሥር ተቀምጧል፤ እንግዲህ መልካም ፍሬ የማያደርግ ዛፍ ዂሉ ይቈረጣል፤ ወደ እሳትም ይጣላል›› (ማቴ. ፫፥፲) ተብሎ እንደ ተጻፈው ፍሬ የማያፈሩ ዕፀዋት በምሣር ተቈርጠው እንዲጣሉ እኛም ያለ መልካም ሥራ ከኖርን በእግዚአብሔር ዘለዓለማዊ ፍርድ ከገነት፣ ከመንግሥተ ሰማያት እንባረራለን፡፡ ይህ ክፉ ዕጣ እንዳይደርስብን ከሃይማኖታችን ሥርዓት፣ ከቤተ ክርስቲያናችን ትምህርት ሳንወጣ የቅዱሳንን ሕይወት አብነት አድርገን ለጽድቅ ሥራ እንሽቀዳደም፡፡ ‹‹እንግዲህ እነዚህን የሚያኽሉ ምስክሮች እንደ ደመና በዙሪያችን ካሉልን እኛ ደግሞ ሸክምን ዅሉ ቶሎም የሚከበንን ኀጢአት አስወግደን የእምነታችንንም ራስና ፈጻሚውን ኢየሱስን ተመልክተን በፊታችን ያለውን ሩጫ በትዕግሥት እንሩጥ፤›› በማለት ቅዱስ ጳውሎስ እንዳስተማረን (ዕብ. ፲፪፥፩-፪)፡፡

ይቆየን

በመጋቤ ሐዲስ ምሥጢረ ሥላሴ ማናየ

ነሐሴ ፳፭ ቀን ፳፻፱ ዓ.ም

‹‹ክረምተ ወሐጋየ ዘአንተ ፈጠርከ፤ በጋንም ክረምትንም አንተ አደረግህ፤›› (መዝ. ፸፫፥፲፯) በማለት ቅዱስ ዳዊት እንደ ገለጸው እግዚአብሔር አምላክ የዓለምን ምግብ ሥጋዊውንም መንፈሳዊውንም በአራት ወቅት ከፍሎታል፡፡ ሥጋዊውን በአራቱ ክፍላተ ዘመን፤ መንፈሳዊውን በአራቱ ወንጌላዊያን ትምህርት፡፡ የሰው ልጅ ሥጋዊ ምግብና ከአራቱ ክፍላተ ዘመን እንደማይወጣ ዅሉ መንፈሳዊ ምግብናውም ከአራቱ ወንጌላውያን አይወጣም፡፡ ምክንያቱም እግዚአብሔር የሥጋም የነፍስም ፈጣሪ፣ መጋቢ ነውና፡፡ ከአራቱ ክፍላተ ዘመን አንዱ አሁን የምንገኝበት ዘመነ ክረምት ነው፡፡ በዘመነ ክረምት ከሥጋዊ ምግብ ያለፈ መንፈሳዊ ምግብም እናገኛለን፡፡

ክረምት ምንድን ነው?

ክረምት ማለት ‹ከርመ – ከረመ› ካለው የግእዝ ቃል የተገኘ ሲኾን ‹መክረም፣ የዓመት መፈጸም፣ ማለቅ፣ መጠናቀቅ› ማለት ነው፡፡ ክረምት፣ በፀሐይ የደረቁ ኮረብቶች፣ ተራሮች በዝናም አማካይነት ውኃ የሚያገኙበትና በልምላሜ የሚሸፈኑበት፤ የደረቁ ወንዞች፣ ጉድጓዶች በውኃ የሚሞሉበት፤ በፀሐይ የተቃጠለች ምድር ከሰማይ በሚወርድ ጠል በረከት የምትረካበት፤ በውኃ ጥም የተሰነጣጠቁ የምድር ጉረሮዎች ውኃን የሚጠግቡበት፤ ሰማይ በደመና፣ የተራሮች ራስ በጉም የሚሸፈኑበት፤ በሙቀት ፋንታ ቅዝቃዜ፣ በድርቅ ፈንታ ልምላሜ የሚነግሥበት፤ ተሰባብሮ የወደቀ ሐረግ (ተክል) ቀና ብሎ የሚቆምበት፣ የሚያድግበት ወቅት ነው፡፡

፩. ክረምት ወርኃ ማይ (የውኃ ወቅት) ነው

ውኃ፣ እግዚአብሔር አምላክ ለፈጠረው ፍጥረት ዅሉ በጣም አስፈላጊ ፍጥረት ነው፡፡ ምድር የዘሩባትን እንድታበቅል፣ የተከሉባትን እንድታጸድቅ፣ ያጸደቀችውን ተክልም ለፍሬ እንድታበቃ ውኃ አስፈላጊ ነው፡፡ ያለ ውኃ ለምግብነት የሚውል ነገር በዓለማችን ውስጥ የለም፡፡ ምግብ የሚዘጋጀውም የሚወራረደውም በውኃ ነው፡፡ ‹‹ምላጭ ቢያብጥ በምን ይበጡ? ውኃ ቢያንቅ በምን ይውጡ?›› በማለት አበው የውኃን ጥቅም ያስረዳሉ፡፡ ቁሳቁሱ የሚታጠበው፤ ቤት የሚሠራው፤ ሕንጻ የሚገነባው በውኃ ነው፡፡ በባሕርም በየብስም ለሚኖሩ፤ ለምግብነት ለሚዉሉትም ለማይዉሉትም ውኃ አስፈላጊ ነው፡፡ እንስሳትም፣ እፀዋትም፣ ምድርም ውኃ ይፈልጋሉ፡፡ በጠቅላላው የፍጡራን ሕይወት የውኃ ጥገኛ ነው፡፡ የሰው ልጅ የሚጠቀምባቸው ፍጡራን ዅሉ ያለ ውኃ ምግብ አይሰጡም፡፡ ስለዚህ ከፍጡራን በተለየ መልኩ ውኃ ለሰው ልጅ ያስፈልገዋል፡፡ በዓለማችን ብዙውን ቦታ የሚሸፍነው ውኃ መኾኑን ሥነ ፍጥረትም ሳይንስም ይስማሙበታል፡፡ ምክንያቱም በምድር ላይ ካለ ፍጡር ውኃ የማያስፈልገው የለምና፡፡

ከዚህ አለፍ ብለን ስንመለከት በአርአያ ሥላሴ የተፈጠረ የሰው ልጅ ከተፈጠረባቸው አራት ባሕርያት አንዱ ውኃ ነው፡፡ የሰው ልጅ በመሬትነት ባሕርዩ እየፈረሰና እየተቆረሰ ዓለምን እንዳያጠፋ በውኃነት ባሕርዩ አንድነቱ ጸንቶለት ይኖራል፡፡ በእሳትነት ባሕርዩ ዓለምን እንዳያቃጥል በውኃነት ባሕርዩ እየቀዘቀዘ ይኖራል፡፡ ሰው ከእናቱ ተወልዶ የእናቱን ጡት ጠብቶ እንዲያድግ ሰውም ከውኃ፣ ከእሳት፣ ከነፋስና ከመሬት ተፈጥሮ እነዚሁ የተገኘባቸውን እየተመገበ በምድር ይኖራል፡፡ የአራቱ ባሕርያት አስታራቂ ሽማግሌ ውኃ ነው፡፡ ጠበኞች የኾኑ ነፋስና መሬት በውኃ ይታረቃሉ፡፡ ነፋስ መሬትን ይጠርገዋል፡፡ መሬትም ነፋስን ይገድበዋል፡፡ ዝናም በዘነመ ጊዜ ትቢያው (የመሬት ላይኛው ክፍል) በውኃ አማካይነት ከታችኛው ክፍል ጋር አንድ ይኾናል፤ በነፋስ ከመወሰድም ይተርፋል፡፡

ከዚህም ሌላ ውኃ የእግዚአብሔር መሣሪያ ነው፡፡ የሰው ልጆች ሕገ እግዚአብሔርን ሲጥሱ፣ ትእዛዘ እግዚአብሔርን ሲያፈርሱ ከሥርዓቱ ሲወጡ፣ ከአምልኮቱ ሲያፈነግጡ ውኃ መቅጫ መሣሪያ ነው፡፡ ለምሳሌ በኀጢአት የተበላሸው፣ የቆሸሸው ዓለም የተቀጣው በውኃ ነው (ዘፍ. ፮፥፩፤ ፯፥፩፤ ፰፥፩)፡፡ ነቢዩ ኤልያስ፣ አምልኮተ እግዚአብሔርን በአምልኮተ ጣዖት ተክተው፣ ሃይማኖተ ኦሪትን ትተው፣ የጣዖት ውሽማ አበጅተው ያስቸገሩትን አክአብና ኤልዛቤልን እንደዚሁም መሰሎቻቸውን የቀጣው ዝናም ለዘር፣ ጠል ለመከር እንዳይሰጥ ሰማይን ለጉሞ፣ ዝናምን አቁሞ ነው፡፡ በአንጻሩ በረድና እሳት አዝንሞ እንደ ነበርም መጽሐፍ ቅዱስ ያስረዳናል፡፡ ‹‹ኤልያስ እንደኛ የኾነ ሰው ነበር፡፡ ዝናም እንዳይዘንም አጥብቆ ጸለየ፤ በምድርም ላይ ሦስት ዓመት ከስድስት ወር ዝናም አልዘነበም፡፡ ሁለተኛም ጸለየ፤ ሰማዩም ዝናብን ሰጠ፤ ምድር ፍሬዋን አበቀለች፤›› በማለት ሐዋርያው እንደ ተናገረው (ያዕ. ፭፥፲፯)፡፡

ውኃ እስከ አሁን የተመለከትነው በሥጋዊ ምግብነቱ የሚሰጠውን አገልግሎት ነው፡፡ ውኃ መንፈሳዊ ምግብና (ምግብነት ወይም አገልግሎት) አለው፡፡ ደገኛዋ የሰው ልጆች ጥምቀት በውኃ መፈጸሟ የውኃ ጥቅም የጎላ መኾኑን ያሳየናል፡፡ የጥምቀታችን መሥራች ጌታችን አምላካችን መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ በአባቶቻችንና በእኛ ላይ የነበረውን የዕዳ ደብዳቤ ያጠፋልን በውኃ ተጠምቆ ነውና (ማቴ. ፫፥፲፫)፡፡ ‹‹ከውኃና ከመንፈስ ያልተወለደ ወደ እግዚአብሔር መንግሥት ሊገባ አይችልም፤›› ተብሎ እንደ ተጻፈ (ዮሐ. ፫፥፭)፡፡ ይኸውም ውኃ ከሥጋዊ ምግብናው ባሻገር እኛ የእግዚአብሔር ልጆች የምንኾንበት ምሥጢር መፈጸሚያ መኾኑን ያስረዳል፡፡ በሌላ መልኩ ጌታችን የእኛን ሥጋ ለብሶ በአጭር ቁመት በጠባብ ደረት ተገልጾ ባስተማረ ጊዜ ‹‹እንጀራ ለመነ›› ሳይኾን ‹‹ውኃ ለመነ›› ተብሎ ነው የተነገረለት፡፡ ‹‹ውኃ አጠጪኝ አላት›› እንዲል (ዮሐ. ፬፥፯)፡፡ እስራኤልን ዐርባ ዓመት ውኃ ከጭንጫ እያፈለቀ ያጠጣ አምላክ ውኃ የለመነው ውኃ አጥቶ አይደለም፡፡ ውኃ ትልቅ ምሥጢር የሚፈጸምበት መኾኑን ለመግለጽ ነው እንጂ፡፡ ይኸውም ሊታወቅ ‹‹የእግዚአብሔርን ስጦታና ውኃ አጠጪኝ የሚልሽ ማን መኾኑን ብታውቂስ አንቺ ደግሞ በለመንሺው፤ እርሱም የሕይወትን ውኃ በሰጠሸ ነበር … እኔ ከምሰጠው ውኃ የሚጠጣ ለዘለዓለም አይጠማም፤›› በማለት አስተምሮአል፡፡

ጌታችን በመስቀል ላይ ከተናገራቸው ሰባቱ ንግግሮች አንዱ ‹‹ተጠማሁ›› የሚል ነበር (ዮሐ. ፲፱፥፳፱)፡፡ ይህ ከሥጋ መጠማት ያለፈ የእኛን የነፍሳችን ጥማት እንደ አጠፋልን የምንማርበት ነው፡፡ እኛን የሕይወት ውኃ ያጠጣን ዘንድ ተጠማሁ አለም፤ በዓለም ላሉ ፍጡራን ዅሉ ውኃ አስፈላጊ ቢኾንም ቅሉ በተለይ ለሰው ልጆች እጅግ አስፈላጊ እንደ ኾነ ሲያስረዳም ነቢዩ ኢሳይያስ እንዲህ ሲል ተናገረ፤ ‹‹እናንተ የተጠማችሁ ዅሉ ወደ ውኃ ኑ፤ ገንዘብም የሌላችሁ ኑና ግዙ፤›› (ኢሳ. ፶፭፥፩)፡፡ ‹‹የተጠማ ይምጣ፤ ይጠጣ፤›› የሚለው ኃይለ ቃል ብዙ ምሥጢር አለው፡፡ ጌታችን የአይሁድ በዓል በሚከበርበት ቦታ ተገኝቶ ቀደም ሲል በኢሳይያስ የተነገረው ቃል ስለ መንፈስ ቅዱስ የተነገረ መኾኑን ገልጿል፡፡ ‹‹ኢየሱስም ቆሞ ማንም የተጠማ ቢኖር ወደ እኔ ይምጣና ይጠጣ፡፡ በእኔ የሚያምን መጽሐፍ እንዳለ የሕይወት ውኃ ወንዝ ከሆዱ ይፈልቃል ብሎ ጮኸ፡፡ ይኼን ግን በእርሱ የሚያምኑ ሊቀበሉት ስለ አላቸው ስለ መንፈስ ቅዱስ ተናገረ፤›› እንዲል (ዮሐ. ፯፥፴፯-፴፱)፡፡ ስለዚህ ውኃ የመንፈስ ቅዱስ ምሳሌ ኾኗል ውኃ ከቆሻሻ፣ ከዕድፍ እንዲያነጻ መንፈስ ቅዱስም ከኀጢአት፣ ከርኵሰት፣ ከክፋት፣ ከተንኮል፣ ከበደል ሰውን ያነጻልና፡፡

፪. ክረምት ወርኃ ዘር (የዘር ወቅት) ነው

ገበሬው በበጋ ያረሰውን የከሰከሰውን ደረቅ መሬት በዝናብ ወቅት አለስልሶ አዘጋጅቶ ከጎታው ወይም ከጎተራው ያስቀመጠውን ዘር ባዘጋጀው መሬት ላይ አውጥቶ ይዘራል፡፡ መሬቱ ያብቅል አያብቅል ፍሬ ይስጥ አይስጥ ሳያውቅ እግዚአብሔር በዝናብ አብቅሎ በፀሐይ አብስሎ ይመግበኛል ብሎ በማመን ያለ ምንም ጥርጥር የጎታውን እኽል ለመሬት አደራ ይሰጣል፡፡ ከላይ ዝናሙን ከታች ጭቃውን ታግሦ በሬዎችን እየነዳ በትከሻው ላይ ዘርና ቀምበር ተሸክሞ ዘር ለመዝራት ይሰማራል፡፡ የገበሬውን ኹኔታ ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስ እንዲህ ብሎ ገልጾታል፤ ‹‹ዘሪ ሊዘራ ወጣ፤ ሲዘራም አንዳንዱ ዘር ከመንገድ ዳር ወደቀ፡፡ በጭንጫ ላይ የወደቀ ዘር አለ፡፡ በእሾኽ መካከል የወደቀ ዘርም አለ፡፡ በመልካም መሬት ላይም የወደቀ ዘር አለ፡፡ መቶ፣ ስልሳ፣ ሠላሳ ፍሬ ሰጠ፤›› (ማቴ. ፲፫፥፩)፡፡ ጌታችን ራሱን በገበሬ፣ ቃሉን በዘር፣ የሰማዕያንን ልቡና በመንገድ፣ በዐለት፣ በእሾኽ፣ በለሰለሰ መሬት መስሎ አስተምሯል፡፡ በመንገድ የተመሰለው ሰምተው የማያስተውሉ ሰዎች ልቡና ነው፡፡ የሰማይ ወፎች የተባሉ ደግሞ አጋንንት ናቸው፡፡ ‹‹ኢትሕሚ ሰብአ በቤትከ እስመ ዖፈ ሰማይ ያወጽዖ ለነገርከ፤ የሰማይ ወፍ (ሰይጣን) ቃልህን ያወጣዋልና፣ ክንፍ ያለውም ነገርህን ያወራዋልና በልብህ ዐሳብ እንኳን ቢኾን ንጉሥን አትሳደብ፤ በመኝታ ቤትህም ባለ ጠጋን አትማ፤›› እንዳለ ጠቢቡ ሰሎሞን (መክ. ፲፥፳)፡፡

በዐለት የተመሰሉት ፈጥነው የሚሰሙ ግን ተግባር ላይ የሌሉ በእሾኽ የተመሰሉትም የዚህ ዓለም ዐሳብ፣ ምድራዊ ብልጽግና፣ ፍቅረ ዓለም አስሮ የያዛቸው ሰዎች ናቸው፡፡ በመልካም መሬት የተመሰሉት ደግሞ ቃሉን ሰምተው የጽድቅ ሥራን የሚሠሩ ናቸው፡፡ በወርኃ ዘር የምንማረው ትልቁ ትምህርት ምሥጢረ ትንሣኤ ሙታንን ነው፡፡ በወርኃ ማይ ምሥጢረ ጥምቀትን እንደተማርን ገበሬው በጎታው ያከማቸውን እኽል ከአፈር ጋር አንድ እንደሚያደርገው ማለት በአፈር ላይ እንደሚዘራው የሰው ዘርም እንዲሁ ‹‹ውሎ ውሎ ከቤት ኖሮ ኖሮ ከመሬት›› እንዲሉ ሲሞት በመቃብር ከአፈር ጋር አንድ ይኾናል፤ ይፈርሳል ይበሰብሳል፤ ወደ አፈርነቱ ይመለሳል፡፡ ‹‹ወደ ወጣህበት መሬት እስክትመለስ ድረስ በፊትህ ወዝ እንጀራን ትበላለህ፡፡ አፈር ነህና ወደ አፈርነትህም ትመለሳለህና፤›› እንዳለ (ዘፍ. ፫፥፲፱)፡፡

ይቆየን

በዲያቆን ኤፍሬም የኔሰው

ነሐሴ ፲፬ ቀን ፳፻፱ ዓ.ም

‹እግዚአብሔር› የሚለው ቃል ሦስቱም አካላት (አብ ወልድ መንፈስ ቅዱስ) በጋራ የሚጠሩበት መለኮታዊ ስያሜ ነው፡፡ ‹‹አንሰ ሶበ እቤ እግዚአብሔር እብል በእንተ አብ ወወልድ ወመንፈስ ቅዱስ ከመ በአሐዱ ስም ሥሉሰ ያምልኩ፤ እኔ ‹እግዚአብሔር› በአልኹ ጊዜ ስለ አብም፣ ስለ ወልድም፣ ስለ መንፈስ ቅዱስም እናገራለሁ፡፡ (ምእመናን) በአንዱ ስም (በእግዚአብሔር) ሦስቱ አካላትን ያመልኩ ዘንድ›› እንዳለ ቅዱስ ጎርጎርዮስ ነባቤ መለኮት (ሃይማኖተ አበው)፡፡

ቅዱሳት መጻሕፍት እንደሚነግሩን እግዚአብሔር አምላካችን በብሉይም ኾነ በሐዲስ ኪዳን በአንድነቱም በሦስትነቱም በግብር (በሥራ)፣ በራእይ፣ በገቢረ ተአምራትና በልዩ ልዩ መንገድ ለፍጡራኑ ተገልጧል፡፡ በብሉይ ኪዳን በቅዱሳን ነቢያትና በመሳፍንት፣ በነገሥታት፣ በካህናትና በነቢያት ላይ በማደር፤ በጻድቃኑ ላይ ቸርነቱን፣ በክፉ አድራጊዎች ላይ ደግሞ መቅሠፍቱን በመላክ በልዩ ልዩ ምልክትና በተአምራት ይገለጥ ነበር፡፡ በሐዲስ ኪዳን ደግሞ ለአዳምና ለልጆቹ በገባው ቃል መሠረት የሰውን ሥጋ ለብሶ፣ በአጭር ቁመት በጠባብ ደረት ተወስኖ በአካለ ሥጋ ተገልጦ በገቢረ ተአምራቱ፣ በትንሣኤውና በዕርገቱ አምላክነቱን አሳይቷል፡፡ የብሉይ ኪዳኑ መገለጥ በምልክት፣ በራእይ፣ በድምፅና በመሳሰሉት መንገዶች የተደረገ መገለጥ ነበር፤ የሐዲስ ኪዳኑ ግን አምላካችንን በዓይነ ሥጋ ያየንበት መገለጥ ስለ ኾነ ከዅሉም የተለየ ጥልቅ ምሥጢር አለው፡፡ ‹‹መቼም ቢኾን እግዚአብሔርን ያየው አንድ ስንኳ የለም፤ በአባቱ እቅፍ ያለ አንድ ልጁ እርሱ ተረከው›› (ዮሐ. ፩፥፲፰) በማለት ወንጌላዊው ዮሐንስ እንደ ገለጸው፡፡

እግዚአብሔር በሐዲስ ኪዳን ያደረዉን መገለጥ ሊቃውንተ ቤተ ክርስቲያን ከምሥጢረ ሥላሴ ጋር በሚያያዙ ሦስት ዐበይት መንገዶች ይገልጹታል፡፡ ይኸውም በእመቤታችን ቅድስት ድንግል ማርያም፣ በዮርዳኖስና በደብረ ታቦር ላይ እንደ ኾነ ያስረዳሉ፡፡ ‹‹በላዕሌኪ ወበዮርዳኖስ ወበታቦር ሥልሰ ጊዜያተ ዘአልቦ ተውሳከ ወአልቦ ሕጸተ ለውሉደ ሰብእ ያርኢ ዘሥላሴሁ ገጻተ ጽጌኪ ድንግል ተአምሪሁ ከሠተ ወበፀዳሉ አብርሀ ጽልመተ›› እንዳለ ደራሲ (ማኅሌተ ጽጌ)፡፡ ትርጕሙም እግዚአብሔር አምላክ ጭማሬም ጉድለትም የሌለበት ሦስትነቱን ለሰው ልጅ ያሳይ ዘንድ በእመቤታችን፣ በዮርዳኖስ እና በታቦር ሦስት ጊዜ ተአምራቱንና ምሥጢረ መለኮቱን መግለጡን፤ በብርሃነ መለኮቱም ጨለማውን ዓለም ብርሃን ማድረጉን ያስረዳል፡፡ ይህም ጌታችን በእመቤታችን ቅድስት ድንግል ማርያም ማኅፀን ተወስኖ ሲወለድ፤ እንደዚሁም በዮርዳኖስ ወንዝ በተጠመቀበት ዕለት እግዚአብሔር አብ ‹‹የምወደው ልጄ እርሱ ነው፤ እርሱን ስሙት›› ብሎ  ሲመሰክር፣ መንፈስ ቅዱስም በርግብ አምሳል ወርዶ በራሱ ላይ ሲያርፍ፤ በተመሳሳይ መልኩ በደብረ ታቦር ብርሃነ መለኮቱን ሲገልጥ መለኮታዊ አንድነቱና አካላዊ ሦስትነቱ መታወቁን ያመለክታል፡፡ በዛሬው ዝግጅታችን የምናቀርበው ትምህርትም እግዚአብሔር በደብረ ታቦር የመገለጡን ምሥጢር የተመለከተ ነው፡፡ መልካም ንባብ!

በቅዱስ ወንጌል እንደ ተጻፈው ጌታችን አምላካችንና መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ተስእሎተ ቂሣርያ በዋለ በስድስተኛው ቀን ማለትም ሐዋርያት ሰዎች ክርስቶስን ማን እንደሚሉት በተናገሩ፤ ቅዱስ ጴጥሮስም ክርስቶስ የባሕርይ አምላክ መኾኑን በመሰከረ በሳምንቱ (ነሐሴ ፲፫) ምሥጢረ መለኮቱን ይገልጥላቸው ዘንድ ጌታችን ሦስቱን ደቀ መዛሙርት መርጦ ወደ ረጅም ተራራ ይዟቸው ወጥቷል (ማቴ. ፲፯፥፩)፡፡ ይህ ተራራ ታቦር መኾኑንም ሐዋርያት በሲኖዶሳቸው ጠቅሰውታል፡፡ ሊቀ ነቢያት ሙሴ ከመቃብር ወጥቶ፤ ነቢዩ ኤልያስም ከብሔረ ሕያዋን መጥቶ በተገኙበት ጌታችን በተወለደ በ፴፪ ዓመት ከ፯ ወር ከ፲፭ ቀኑ፣ በዘመነ ማቴዎስ፣ ነሐሴ ፲፫ ቀን በዕለተ እሑድ በዚህ ተራራ ምሥጢረ መለኮቱን ገልጧል፡፡ (መጽሐፈ ታሪክ ወግስ፣ በመ/ር አፈወርቅ ተክሌ፣ አዲስ አበባ፣ ፳፻፭ ዓ.ም፤ ገጽ ፫፻፲፬–፫፻፲፯ እና ፬፻፩)፡፡

የጌታችን ብርሃነ መለኮቱ ሲገለጥም ፊቱ እንደ ፀሐይ አበራ፤ ልብሱም ነጭ ኾነ፡፡ ቅዱስ ጴጥሮስ ‹‹በዚህ መኖር ለእኛ መልካም ነው፡፡ አንዱን ለአንተ፣ አንዱን፣ ለሙሴ አንዱን ለኤልያስ ሦስት ዳስ እንሥራ›› እያለ ተማጸነ፡፡ እንዲህ ማለቱም ጌታችን በተአምራቱ ሲራቡ እያበላቸው፣ ሲጠሙ እያጠጣቸው፣ ሲታመሙ እየፈወሳቸው፣ ቢሞቱ እያነሣቸው፤ ሙሴም እንደ ቀድሞው ደመና እየጋረደ፣ መና እያወረደ፣ ባሕር እየከፈለ፣ ጠላትን እየገደለ፤ ኤልያስ ደግሞ ሰማይን እየለጎመ፣ እሳት እያዘነመ፣ ዝናም እያቆመ አብረው በደብረ ታቦር እንዲኖሩ የነበረዉን መሻት ያመላክታል፡፡ የራሱን የሐዋርያትን ሳያነሣ የነቢያትን ስም መጥቀሱም በአንድ በኩል ትሕትናውንና ጌታችን አብሮ ያኖረኛል ብሎ ተስፋ ማድረጉን፤ በሌላ በኩል ደግሞ የክርስቶስን አምላክነት በሚገባ አለመረዳቱን ያመላክታል፡፡ ጌታችንን በተራራ ላይ በሰው ሠራሽ ቤት ይኖር ዘንድ ጠይቆታልና (ትርጓሜ ወንጌለ ማቴዎስ)፡፡

አምላከ ሰማይ ወምድር ክርስቶስ በሰው እጅ በተሠራ ቤት እንደማይኖር ይታወቅ ዘንድም ሰማያዊ ብሩህ ደመና ጋረደቻቸው፡፡ ‹‹በእርሱ ደስ የሚለኝ የምወደው ልጄ ይህ ነው፤ እርሱን ስሙት›› የሚል ቃል ከእግዚአብሔር አብ ዘንድ መጣ፡፡ ‹‹እርሱን ስሙት›› ማለቱም ጌታችን ዓለምን ለማዳን እንደሚሞት ሲናገር ቅዱስ ጴጥሮ ‹‹አይኹንብህ›› ብሎት ነበርና ‹‹እሞታለሁ›› ቢላችሁ ‹‹አትሞትም›› አትበሉት ሲል ነው፡፡ ሙሴና ኤልያስም ከጌታችን ጋር ሲነጋገሩ ተሰሙ፤ ስለ ክርስቶስ የተናገሩት ትንቢትም በደብረ ታቦር ተረጋገጠ፡፡ የፊቱን ግርማ ለማየትና የመለኮትን ድምፅ ለመስማት አልተቻላቸውምና ሙሴ ወደ መቃብሩ፣ ኤልያስም ወደ መጣበት ተመለሱ፡፡ ቅዱሳን ሐዋርያትም የመለኮትን ፊት አይተው መቆም አልተቻላቸውምና ደንግጠው ወደቁ፡፡ ጌታችንም አጽናንቶ ኃይሉን ብርታቱን ካሳደረባቸው በኋላም እርሱ ከንቱ ውዳሴን የማይሻ አምላክ ነውና ዅሉም በጊዜው እስኪለጥ ድረስ ማለትም ቅዱሳን ሐዋርያት መንፈስ ቅዱስን ተቀብለው የክርስቶስ አምላክነቱን፣ ሞቱን፣ ትንሣኤውን፣ ዕርገቱንና ዳግም ምጽአቱን ለዓለም እስኪሰብኩ ድረስ ያዩትም ምሥጢር ለማንም እንዳይነግሩ አዝዟቸዋል (ማቴ. ፲፯፥፩-፱፤ ማር.፱፥፪-፱)፡፡

በብሉይ ኪዳን ሊቀ ነቢያት ሙሴ ከእግዚአብሔር ጋር ሲነጋገር ቆይቶ ወደ ሕዝቡ ሲሔድ ፊቱ ያንጸባርቅ እንደ ነበርና የእስራኤላውያን ዓይን እንዳይጎዳ ሙሴ ፊቱን ይሸፍን እንደ ነበር ተጽፏል (ዘፀ. ፴፬፥፴፭)፡፡ ሙሴ የእግዚአብሔርን ድምፅ በመስማቱ ብቻ ፊቱ ያንጸባርቅ ከነበረ እግዚአብሔርን ፊት ለፊት በዓይን ተመልክቶ ብርሃኑን መቋቋምማ ምን ያህል ከባድ ይኾን?

እግዚአብሔር አምላክ በደብረ ታቦር ያደረገው መገለጥ በዘመነ ኦሪት ለሙሴ የሰጠውን ተስፋ ያስታውሰናል፡፡ ነቢዩ ሙሴ በዘመኑ ‹‹… አምላክነትህን (ባሕርይህን) ግለጽልኝ›› ሲል እግዚአብሔርን ተማጽኖት ነበር፡፡ እግዚአብሔርም ‹‹በባሕርዬ ፊቴን አይቶ የሚድን የለምና ፊቴን ማየት አይቻልህም … እኔ በምገለጽልህ ቦታ ዋሻ አለና በብርሃን ሠረገላ ኾኜ እስካልፍ ድረስ በዋሻው ውስጥ ቁመህ ታየኛለህ፡፡ በባሕርዬ አይተህ ደንግጠህ እንዳትሞት በብርሃን ሠረገላ ኾኜ እስካልፍ ድረስ ቀዳዳ ባለው ዋሻ እሠውርሃለሁ፡፡ በብርሃን ሠረገላ ኾኜ ካለፍኹ በኋላ እጄን አንሥቼልህ ከወደ ኋላዬ ታየኛለህ እንጂ በባሕርዬ ግን ፊቴን ማየት አይቻልህም›› በማለት ለሙሴ ምላሽ ሰጥቶት ነበር፡፡ ይህም በፊት በፊት የሚጓዝ ሰው ኋላው (ጀርባው) እንጂ ፊቱ እንደማይታይ ጌታም በምልክት እንጂ በአምላክነቱ ለፍጡራኑ አለመገለጡን ያስረዳል፡፡ ምሥጢሩም አምስት ሺሕ ከአምስት መቶ ዓመት ሲፈጸም አምላክ ሰው ኾኖ ሥጋ ለብሶ በደብረ ታቦር በባሕርዩ እስኪገለጥለት ድረስ ሙሴ በመቃብር ተወስኖ እንደሚቆይ ያጠይቃል (ትርጓሜ ኦሪት ዘፀአት፣ ፴፫፥፲፫-፳፫)፡፡

እግዚአብሔር ‹‹ጀርባዬን ታያለህ›› ብሎ ለሙሴ በገባው ቃል መሠረት እነሆ በደብረ ታቦር በግርማ መለኮት፣ በክበበ ትስብእት (በለበሰው ሥጋ) ታየ፡፡ ነቢዩ ሙሴ ብርሃነ መለኮቱን በተመለከተ ጊዜም ‹‹ፊቴን ማየት አይቻልህም›› ያለው ቃሉ ይፈጸም ዘንድ የክርስቶስን ፊት ማየት አልተቻለውምና ወደ መቃብሩ ገባ፡፡ ኤልያስም ብርሃነ መለኮቱን አይቶ መቆም ስለ ተሳነው ወደ ብሔረ ሕያዋን ተመለሰ፡፡ የክርስቶስን መሞት በሥጋዊ ስሜት ተረድቶ ‹‹አይኹንብህ›› ያለው ቅዱስ ጴጥሮስ፤ መለኮታዊ ሥልጣንን የተመኙት ቅዱሳን ያዕቆብና ዮሐንስም አብሯቸው እየኖረ የማያውቁት ክርስቶስ የባሕርይ አምላክ መኾኑን በተረዱ ጊዜ ደንግጠው ወደቁ፡፡ እግዚአብሔር በደብረ ታቦር አንድነቱን፣ ሦስትነቱን ገለጠ፤ ከግርማ መለኮቱ የተነሣም ዓለም ተናወጠ፡፡

ጌታችን በዮርዳኖስ ሲጠመቅ የተገለጠው ምሥጢረ ሥላሴና የኢየሱስ ክርስቶስ አምላክነት በደብረ ታቦር በገሃድ ተረጋግጧል፡፡ የቤተ ክርስቲያን ምሳሌ የኾነው ደብረ ታቦር ምሥጢረ ሥላሴ ተገልጦበታል፤ የክርስቶስ አምላክነት ተመስክሮበታል፡፡ በደብረ ታቦር ብርሃነ መለኮቱ እንደ ተገለጠና የእግዚአብሔር አብ ምስክርነት እንደ ተሰማ ዅሉ ዛሬም በቅድስት ቤተ ክርስቲያን ምሥጢረ ሥላሴ ሲነገር፣ የመለኮት ሥጋና ደም ሲታደል ይኖራል፡፡ በደብረ ታቦር ነቢያትም፣ ሐዋርያትም እንደ ተገኙ ዅሉ በቤተ ክርስቲያን ብሉይና ሐዲስ ኪዳን ይሰበካል፡፡ ሥርዓተ ቅዳሴ የሚፈጽሙ ልዑካን አምስት መኾናቸውም በደብረ ታቦር የተገኙትን ሙሴን፣ ኤልያስን፣ ጴጥሮስን፣ ያዕቆብንና ዮሐንስን ያስታውሱናል፡፡ ዘወትር በቤተ መቅደሱ የሚፈተተው ኅብስትና የሚቀዳው ወይን ደግሞ በደብረ ታቦር የተገለጠው የጌታችን አምላካችንና መድኀኒታችን የኢየሱስ ክርስቶስ ቅዱስ ሥጋው፣ ክቡር ደሙ ነው፡፡

አንድም ደብረ ታቦር የመንግሥተ ሰማያት ምሳሌ ነው፤ በደብረ ታቦር ነቢያትም ሐዋርያትም እንደ ተገኙ መንግሥተ ሰማያትንም ዅሉም ምእመናን በአንድነት ይወርሱታልና፡፡ ከመዓስባን ሙሴ፣ ከደናግል ኤልያስ መገኘታቸውም ደናግልም መዓስባንም በአንድነት ወደ መንግሥተ ሰማያትን እንደሚገቡ ያጠይቃል፡፡ አንድም ደብረ ታቦር የእመቤታችን ቅድስት ድንግል ማርያም ምሳሌ ነው፡፡ እግዚአብሔር አምላክነቱንም ሰዉነቱንም በደብረ ታቦር እንደ ገለጠ ከእመቤታችን ከነፍስና ከሥጋዋ ጋር ተዋሕዶ ሰዉም አምላካም መኾኑን አሳይቷል፡፡ አምላክ ሰው፤ ሰውም አምላክ መኾኑ በድንግል ማርያም ማኅፀን ተገለጧል፡፡ በደብረ ታቦር ነቢያትም ሐዋርያትም እንደ ተገኙ እመቤታችንም የነቢያት ትንቢት ተፈጽሞባታል፤ የሐዋርያት ስብከት ጸንቶባታል፡፡ እርሷ አምላክን ለመሸከም ተመርጣለችና እመቤታችን በደብረ ታቦር ትመሰላለች፡፡ እንደዚሁም ደብረ ታቦር የአብያተ ጉባኤ (የአብነት ትምህርት ቤቶች) ምሳሌ ነው፡፡ በደብረ ታቦር የእግዚአብሔር ሦስትነት፣ አንድነት እንደ ታወቀ፤ ብርሃነ መለኮቱም እንደ ተገለጠ፤ ነቢያትና ሐዋርያትም እንደ ተገኙ ዅሉ በየአብነት ትምህርት ቤቶችም ምሥጢረ ሥላሴ፣ ነገረ መለኮት፣ ክብረ ቅዱሳን፣ ትንቢተ ነቢያትና ቃለ ወንጌል ዘወትር ይነገራል፣ ይሰበካል፤ ይተረጐማል፡፡

በአጠቃላይ ከጌታችን አምላካችንና መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ዐበይት በዓላት መካከል አንደኛው የኾነው በዓለ ደብረ ታቦር እግዚአብሔር ምሥጢረ መለኮቱን የገለጠበት በዓል በመኾኑ በቤተ ክርስቲያናችን በየዓመቱ ነሐሴ ፲፫ ቀን በድምቀት ይከበራል፡፡ የአብነት ት/ቤት ደቀ መዛሙርትና ምእመናንም ብርሃነ መለኮቱን በደብረ ታቦር የገለጠ አምላክ ብርሃነ ምሥጢሩን በየልቡናቸው እንዲገልጥላቸው ለመማጸን ጸበል ጸሪቅ አዘጋጅተው ይዘክሩታል፡፡ ከዘመናት በፊት የተመኘውን የአምላኩን ፊት ከሙታን ተነሥቶ ለማየት የታደለው ሊቀ ነቢያት ሙሴ የተወለደውም በዚህች ዕለት ነው፡፡

እንዲህ እኛም በክርስቲያናዊ ምግባር ጐልምሰን፣ በትሩፋት ሥራ ከፍ ከፍ ብለን ከተገኘን በደብረ ታቦር እንደ ተደረገው ዅሉ በተቀደሰችው የእግዚአብሔር ተራራ በቤተ ክርስቲያን የሚፈጸሙ ምሥጢራትን ለመሳተፍ፣ የክርስቶስ ማደርያ በኾነችው በቅድስት ድንግል ማርያም እና ባለቤቱ ባከበራቸው በሌሎችም ቅዱሳን አማላጅነት ለመጠቀም፣ በየጉባኤ ቤቱ የሚቀርበዉን ጥበብ ለመቅሰም፣ በሚመጣው ዓለምም ሰማያዊ መንግሥቱን ለመውረስ እንበቃለን፡፡ አምላካችን በግርማ መለኮቱ ተገልጦ ለፍርድ በመጣ ጊዜ በቀኙ ያቆመን ዘንድም በክርስትና ሃይማኖት መጽናት፣ ትሕትናን ገንዘብ ማድረግ፣ በጥቅሉ በበጎ ምግባር መበርታት ይጠበቅብናል፡፡ ምሥጢረ መለኮቱን በደብረ ታቦር የገለጠ ጌታ ለእኛም መንፈሳዊውን አእምሮ፣ ማስተዋልና ጥበቡን ይግለጥልን፡፡

ወስብሐት ለእግዚአብሔር፡፡

በመምህር ምሥጢረ ሥላሴ ማናየ

ነሐሴ ፲፫ ቀን ፳፻፱ ዓ.ም

‹‹ወኮነት ደብረ ታቦር አምሳለ ቤተ ክርስቲያን እስመ አስተጋብአት እም ብሉይ ወሐዲስ፤ ደብረ ታቦር የቤተ ክርስቲያን ምሳሌ ነች፤ ከብሉይና ከሐዲስ ሰብስባለችና፡፡›› ምክንያቱም ከብሉይ ኪዳን ነቢያት ሙሴና ኤልያስን፤ ከሐዲስ ኪዳን ሐዋርያት ጴጥሮስን ያዕቆብን፣ ዮሐንስን ከመምህራቸው ከክርስቶስ ጋር ሰብስባለችና፡፡ ደግሞም ቤተ ክርስቲያን የተመሠረተችው በነቢያትና ሐዋርያት መሠረትነት ነውና፡፡ ‹‹እስመ ተሐነጽክሙ ዲበ መሠረተ ነቢያት ወሐዋርያት እንዘ ክርስቶስ ርዕሰ ማዕዘንተ ሕንጻ፤ በነቢያትና በሐዋርያት መሠረት ላይ ታንጻችኋል፤ የማዕዘኑም ራስ ደንጋይ ክርስቶስ ነው፤›› እንዲል (ኤፌ. ፪፥፳)፡፡

በዓለ ደብረ ታቦር

እንደሚታወቀው በቤተ ክርስቲያናችን አስተምህሮ ከጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ዘጠኙ ዐበይት በዓላት አንዱ በዓለ ደብረ ታቦር ነው፡፡ በዓሉ ከዐበይት በዓላት የተመደበበት ምክንያትም በደብረ ታቦር የተገለጸው ምሥጢር ድንቅ በመኾኑ ነው፡፡ ክብር ምስጋና ይግባውና ጌታችን አምላካችንና መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ለደቀ መዛሙርቱ አንድ አንድ ጊዜ ለዅሉም፤ አንድ አንድ ጊዜ ደግሞ በከፊል ምሥጢራትን ገልጾላቸዋል፡፡ ከእነዚህ ምሥጢራትም የሚከተሉት ተጠቃሾች ናቸው፤ ምሥጢረ ትንሣኤ ሙታንን በቤተ አልዓዛርና በቤተ ኢያኢሮስ፤ ምሥጢረ ቍርባንን እንደዚሁ በአልዓዛር ቤት፤ ነገረ ምጽአትን በደብረ ዘይት ገልጿል (ማቴ. ፱፥፳፫፤ ፳፮፥፳፮፤ ዮሐ. ፲፩፥፵፫)፡፡

ከእነዚህ ከላይ ከተዘረዘሩት ምሥጢራት መካከል ምሥጢረ ትንሣኤ ሙታንና ምሥጢረ ቊርባንን ዅሉም ደቀ መዛሙርት ያዩ ሲኾን ነገረ ምጽአትን ግን በከፊል ጴጥሮስ፣ ያዕቆብና ዮሐንስ አራተኛ እንድርያስን ጨምረው ተረድተዋል፡፡ የደብረ ታቦርን ምሥጢር ከዚህ ልዩ የሚያደርገው ከሐዋርያት ጴጥሮስ፣ ዮሐንስና ያዕቆብ ብቻ መገኘታቸው፤ ከነቢያት ደግሞ ሙሴና ኤልያስ መጨመራቸው ነው፡፡ ከጌታችን ዘጠኝ በዓላት አንዳንዶቹ በተፈጸመው ድርጊት የተሰየሙ ሲኾን ከፊሎቹ ድርጊቱ በተፈጸመባቸው ቦታዎች ተሰይመዋል፡፡ በድርጊቱ የተሰየሙት ፅንሰት፣ ልደት፣ ጥምቀት፣ ስቅለት፣ ትንሣኤ፣ ዕርገት ሲኾኑ ሁለቱ ሆሣዕና እና ጰራቅሊጦስ ደግሞ ድርጊትንና ስምን አስተባብረው የያዙ ናቸው፡፡ ከእነዚህ ዅሉ ተለይቶ ደብረ ታቦር ድርጊቱ በተፈጸመበት ቦታ ተሰይሟል፡፡

ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ከዅሉም ምሥጢራት ነገረ ምጽአቱንና ምሥጢረ መንግሥቱን በተራራ ላይ ገልጿል፡፡ ነገረ ምጽአትን በደብረ ዘይት የገለጸበትን ምክንያት ጠቢቡ ሰሎሞን ‹‹ለዅሉም ጊዜ አለው›› እንዳለው ለጊዜው ትተነው ወደ ደብረ ታቦር እንመለስ፤ ጌታችን ብርሃነ መለኮቱን ለደቀ መዛሙርቱ የገለጠበት፤ ነቢያት ሊያዩት የተመኙትን ያዩበት ነቢያትና ሐዋርያት በአንድነት የተገናኙበት፤ ተገናኝተውም እንደ አንድ ልብ መካሪ እንደ አንድ ቃል ተናጋሪ ኾነው የክርስቶስን የባሕርይ አምላክነት የመሰከሩበት፤ እግዚአብሔር ወልድ በክበበ ትስብእትና በግርማ መለኮት የተገለጠበት፤ እግዚአብሔር አብ በደመና ‹‹የምወደው፣ ለተዋሕዶ የመረጥኩት በእርሱ ህልው ኾኜ የምመለክበት ልጄ ይህ ነው፤ እርሱን ስሙት፤›› ብሎ የመሰከረበት፤ መንፈስ ቅዱስም በአምሳለ ርግብ የወረደበት፤ እግዚአብሔር አንድነቱን፣ ሦስትነቱን የገለጠበት እነ ቅዱስ ጴጥሮስ ለመኖር የተመኙት ደብረ ታቦር ነው፡፡ በዓሉ የጌታችን ሲኾን በስሙ ደብረ ታቦር ተብሏል፡፡ ይህ በዓል ያን ጊዜ ጌታችን ደቀ መዛሙርቱን አስከትሎ ወደ ተራራው ሲወጣ፣ በተራራው ራስ ላይ ምሥጢሩን ሲገልጥላቸው፣ አእምሮአቸውን ሲከፍትላቸው፣ ከግርማው የተነሣ ፈርተው ሲወድቁና ሲያነሣቸው በዐይነ ሕሊናችን የምንመለከትበት በዓል ነው፡፡

ጌታችን ወደ ደብረ ታቦር የወጣው መቼ ነው?

ወንጌላዊያኑ ቅዱስ ማቴዎስና ቅዱስ ማርቆስ ጌታችን ምሥጢረ መለኮቱን ለመግለጥ ወደ ደብረ ታቦር የወጣው ደቀ መዛሙርቱን በቂሣርያ ‹‹ሰዎች የሰውን ልጅ ማን ይሉታል?›› ብሎ በጠየቃቸው በሰባተኛው ቀን እንደ ኾነ ጽፈዋል፡፡ ቅዱስ ሉቃስ ደግሞ በስምንተኛው ቀን ነው ይላል፡፡ (ማቴ. ፲፯፥፩-፰፤ ማር. ፱፥፪-፰፤ ሉቃ. ፱፥፳፰)፡፡ ነገሩ እንዴት ነው? ሊቃውንተ ቤተ ክርስቲያን ማቴዎስ በጠቀሰው በሰባተኛው ቀን መኾኑን በትርጓሜያቸው አስቀምጠዋል፡፡ ታዲያ ስለ ምን ስምንት አለ? የሚለውን ሲያትቱ (ሲያብራሩ) ስምንት ያለው ሰባት ሲል ነው ብለው ተርጕመውታል፡፡ ምክንያቱም አንድ ሳምንት የሚባለው ሰባት ቀን ነው፡፡

ሊቁ ቅዱስ አትናቴዎስ ስለ ዕለተ ሰንበት ሲናገር ‹‹ኦ ቅድስት ንዒ ኀቤነ ለለሰሙኑ ከመ ንትፈሣሕ ብኪ ለዓለመ ዓለም፤ ቅድስት ሆይ፣ በየሳምንቱ ወደኛ ነዪ፤ ለዘለዓለሙ በአንቺ ደስ ይለን ዘንድ፤›› በማለት መናገሩ ሰሙን ማለት ሳምንት እንደ ኾነ ያጠይቃል፡፡ ሳምንት ማለት ደግሞ ሰባት ቀን ነው፡፡ ከዚህ የተነሣ ሉቃስ በስምንተኛው ቀን ያለው በሳምንቱ (በሰባተኛው ቀን) ሲል ነው፡፡ በሌላ መልኩ ማቴዎስ በሰባተኛው ቀን ሲል ሉቃስ በስምንተኛው ቀን ማለቱ የወጡበትንና የተመለሱበትን ቈጥሮ ነው፡፡ ከዚህ ባለፈ መጽሐፍ የጎደለውን ሞልቶ፣ የሞላውን አትርፎ መናገር ልማዱ ነው፡፡ ይህንም በሚከተሉት ኃይለ ቃላት መረዳት እንችላለን፤

• ሰሎሞን ‹‹ወነበርኩ ውስተ ከርሠ እምየ ዐሠርተ አውራኃ ርጉዐ በደም፤ በእናቴ ማኅፀን በደም ረግቼ ዐሥር ወር ነበርኹ፤›› ብሏል (ጥበ. ፯፥፪)፡፡ የእናቶች እርግዝና ጊዜ ዘጠኝ ወር ኾኖ ሳለ ጠቢቡ ዐሥር ወር ተቀመጥሁ አለ፡፡ ይህን ያኽል ረጅም ቀን የመጨመር ልማድ ያለው መጽሐፍ ‹‹በስምንተኛው ቀን›› ቢል ብዙ የሚደንቅ፣ የሚጣረስም አይደለም፡፡ የሚጣረሰው ወይም የሚጋጨው የእኛ አእምሮ ነው፤ የዕውቀት ማነስ ስላለብን፡፡
• ‹‹ወበጽሐ ወርኃ ለኤልሳቤጥ፤ የኤልሳቤጥም የመውለጃዋ ወራት ደረሰ›› (ሉቃ. ፩፥፶፯) ሲል ቀን አልጠቀሰም፡፡ ሰው የሚወለድበት ቀኑ የታወቀ ስለ ኾነ ነው፡፡
• ስለ እመቤታችን ሲናገር ‹‹በዚያ ሳሉም የመውለጃዋ ወራት ደረሰ፤ የበኵር ልጅዋንም ወለደች›› ብሏል (ሉቃ. ፪፥፮)፡፡ ከአንድ በላይ የኾኑ ወሮች ‹‹ወራት›› ይባላሉ፡፡

ይህ ዅሉ የመጻሕፍት ቃል መጽሐፍ ሲያሻው ጠቅልሎ፣ ሲፈልግ ዘርዝሮ፣ አስፈላጊ ሲኾን ደግሞ በአኀዝ ወስኖ፣ ደግሞም አጕድሎ፣ እንደዚሁም ሞልቶ ሊናገር እንደሚችል ያስረዳናል፡፡ ኢየሱስ ክርስቶስ በድንግል ማርያም ማኅፀን ያደረው ዘጠኝ ወር ከአምስት ቀን ሲኾን መጽሐፍ ‹‹ተፀውረ በከርሣ ፱ተ አውራኃ፤ ዘጠኝ ወር በማኅፀኗ አደረ›› በማለት አምስት ቀን አጕድሎ ሲናገር እናገኘዋለን፡፡ ከዚህ አንጻር ሉቃስም አንድ ቀን ጨምሮ ተናግሯል፡፡ መጨመርም ማጕደል የመጻሕፍት ልማድ ነውና፡፡

ለዚህ ምሥጢር ደብረ ታቦር ለምን ተመረጠ?

፩ኛ ምሳሌነት ስላለው

የታቦር ተራራ፣ የቤተ ክርስቲያን፤ የወንጌል እና የመንግሥተ ሰማያት ምሳሌ ነው፡፡ አንደኛውን ምሳሌ ከላይ የተመለከትን ሲኾን ሁለተኛው ምሳሌ አበው በትርጓሜአቸው እንዲህ አብራርተውታል፤ ተራራ ሲወጡት አድካሚ ነው፤ ከወጡት በኋላ ግን ዅሉንም ቁልጭ አድርጎ ሲያሳይ ደስ ያሰኛል፤ ወንጌልም ሲማሯት፤ ሲያስተምሯት ታደክማለች፤ ከተማሯት በኋላ ግን ጽድቅና ኀጢአትን፤ እውነትንና ሐሰትን ለይታ ስታሳውቅ ደስ ታሰኛለችና፡፡ በሌላ መልኩ ከተራራ ላይ ያለ ሰው ጠላቱን በቀላሉ በአፈር በጠጠር ድል መንሳት፣ ፍትወታት እኩያትን ማሸነፍ ይችላል፡፡ ከተራራ ላይ መሰወር እንደማይቻል በወንጌል ያመነ ሰውም ተሰውሮ አይቀርም፤ በመልካም ሥራው ለዅሉም ይገለጣል፡፡ በሦስተኛውም ተራራ የመንግሥተ ሰማያት ምሳሌ ነው፡፡ ከነቢያት ሁለቱ ከሐዋርያት ሦስቱ በተራራው ላይ መገኘታቸው መንግሥተ ሰማያት ነቢያትም ሐዋርያትም በአንድነት የሚወርሷት መኾኗን ያስረዳል፡፡ ከደናግላን ኤልያስና ዮሐንስ፣ ከመዓስባን (በሕግ ጋብቻ ኖረው ሚስቶቻቸው የሞቱባቸው ወይም ትዳራቸውን የተዉ) ሙሴና ጴጥሮስ በተራራው ላይ መገኘታቸውም መንግሥተ ሰማያት ደናግላንም መዓስባንም መልካም ሥራ ሠርተው በአንድነት የሚወርሷት እንደ ኾነች ይገልጻል፡፡

ይቆየን