ሚያዚያ 20/2004 ዓ.ም.

(በቅዱስ ዮሐንስ አፈወርቅ)

ዲ/ን ሽመልስ መርጊያ

ቅዱስ ዮሐንስ አፈወርቅ የዮሐንስን ወንጌል በተረጎመበት በ21ኛው ድርሳኑ “ ጌታችን በእናታችን በቅድስት ድንግል ማርያም ጥያቄ በቃና ሰርግ ላይ ስለምን ውሃውን ወደ ወይን ጠጅነት እንደቀየረው  ከአብራራ በኋላ ከዛሬ 1500 ዓመት በፊት በአሁኑ ጊዜ እንደ አዲስ ግኝት ተደርገው የሚታዩትን አብዝቶ በመመገብ የሚመጡትን የጤና ጉድለቶች ጽፎልን እናገኛለን ፡፡ ጽሑፉ ተተርጉሞ እንዲህ ቀርቦአል።

ጌታችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ውሃውን ወደ ወይን ጠጅነት ያኔ እንደቀየረ ዛሬም እኛን ድካማችንንና እንደ ወራጅ ውሃ በአንድ ቦታ ጸንቶ መቆየት የተሣነውን የሥጋ ፈቃዳችንን ከመቀየር አልተቆጠበም ፡፡ ዛሬም አዎን ዛሬም ልክ እንደ ወራጅ ውሃ ቀዝቃዛ ፣የፈጠነና ፣ ያልተረጋጋ ጠባይ ያላቸው ሰዎች አሉ ፡፡ እነዚህን ፈቃዶቻችንን ወደ ጌታችን እናምጣቸው ፤ እርሱ ወደ ወይንነት ይቀይራቸዋል፡፡ ከዚያም በኋላ ውኃ ሆነው ከእንግዲህ አይቀጥሉም ፡፡ ነገር ግን ለራሳቸውና ለሌሎች ደስታን የሚሰጡ አካላት ይሆናሉ ፡፡

ባልተረጋጋ ውሃ የተመሰሉት እነማን ናቸው ? ለዚህ ከንቱ ዓለም ሕሊናቸውን ያስገዙ ወገኖች ፣ የዚህን ዓለምን ቅምጥልነት ፣ አለቅነትንና ክብርን የሚሹ ናቸው፡፡ እነዚህ ፍቃዶቻችን እንደውኃ የሚፈሱ ፣ ፈጽሞ ያልተረጋጉ ፣ ለአመፃ የሚፋጠኑ ቁልቁል የሚምዘገዘጉ ውኆች ናቸው ፡፡

ዛሬ ሀብታም የነበረው ነገ ደሃ ይሆናል ፡፡ በአንድ ወቅት ዝናው ሲነገርለት፣ የተጌጠና የተንቆጠቆጠ ልብስ ለብሶ በሰረገላ ላይ የሚሄድና ብዙ አጃቢዎች የነበሩት ሰው ፣ ያለፈቃዱ ያን የተዋበ መኖሪያውን ተቀምቶ ወደ ወይኒ ተጥሎ ይገኛል ፡፡ ለሥጋው ደስታ የሚተጋው ሆዳሙ ደግሞ የሥጋ ፈቃዱን ከሞላ በኋላ ሆዱ ሳይጎድልበት ለአንድ ቀን መቆየት አይቻለውም ፡፡ ነገር ግን እነዚህ ምግቦች ከሆዱ ሲጠፉ ወደ ቀድሞው ምቾቱ ለመመለስ ሲል ከፊት ይልቅ አብዝቶ ይመገባል ፡፡ አመጋገቡም ሁሉን ጠራርጎ እንደሚበላ እንደጎርፍ ውሃ ነው ፡፡ በዝናብ ወቅት የሚነሣው ጎርፍ አስቀድሞ የነበረ ውሃ በከፈተለት ጎዳና ገብቶ ቦታውን ሁሉ ያጥለቀልቀዋል ፡፡ እንዲሁ በሆዳሙም ዘንድ እንዲህ ይሆናል ፡፡ አስቀድሞ የነበረው ሲጠፋ እርሱ በቀደደው ሌሎች  የሥጋ ፍቃዶች በዝተው ይገባሉ ፡፡

ምድራዊው ነገር ይህን ይመስላል ፤ መቼም ቢሆን የተረጋጋ አይደለም ፡፡ መቼም ቢሆን አንዱ ሌላውን እየተካ የሚፈስ እና የሚቸኩል ነው ፡፡ ነገር ግን የቅምጥልነትን ኑሮ በተመለከተ ጣጣው በከንቱ መባከን ወይም መቻኮል ብቻ አይደለም ፡፡ ሌሎችም እኛን ከመከራ የሚጥሉን ችግሮችም አሉበት ፡፡ ቅምጥልነት ባመጣብን ጣጣ የሰውነት አቅማችን ይዳከማል ፣ እንዲሁም የነፍስ ጠባይዋም ይለወጣል ፡፡ ከባድ ጎርፍ ወንዙን በደለል ወዲያው እንደማይሞላው  ፣ ቀስ በቀስ ግን እንዲሞላው ፣ እንዲሁ ቅምጥልነትና ዋልጌነት እንደ አልማዝ ብርቱ የሆነውን ጤንነታችንን ቀስ በቀስ ውጦ ያጠፋዋል ፡፡

ወደ ሐኪም ዘንድ ሄደህ ብትጠይቅ የበሽታዎች ሁሉ ምንጫቸው አብዝቶ ከመመገብ እንደሚመነጩ ይነግሩሃል ፡፡ ጠግቦ አለመብላትና ለሆድ የማይከብዱ ምግቦችን መመገብ ለጤንነት እናት ነው ፡፡ ስለዚህም የሕክምና ባለሙያዎች የጤንነት እናት ብለው ይጠሩታል ፡፡ እናም ጠግቦ አለመብላት የጤንነት እናት ከሆነ  ፣ አብዝቶ መመገብ ደግሞ የበሽታዎች ሁሉ እናት እንደሆነ በዚህ ይታወቃል፡፡ አብዝቶ መመገብ ሰውነታችንን አዳክሞ በሕክምና ባለሙያ እንኳ ለማይድን በሽታ አጋልጦ ይሰጠናል ፡፡

አብዝቶ መመገብ ለሪህ ፣ ለአእምሮ ውስጥ የደም መፍሰስ ፣ ለዐይን የማየት ኃይል መቀነስ ፣ ለእጅ መዛል ፣ ለአካል ልምሾነት  ፣ ለቆዳ መንጣት (ወደ ቢጫነት መቀየር  ፤ በተለምዶ የጉበት በሽታ ለምንለው ምልክት ነው ተብሎ ይታመናል ) ስጉና ድንጉጥ መሆን ፣ ለኃይለኛ ትኩሳት እና ከጠቀስናቸው በላይ ለሆኑ ሌሎች ሕመሞች ያጋልጣል ፡፡ በዚህ የሚመጡትን የጤንነት ጠንቆች በዚች ሰዓት ውስጥ ዘርዝሮ ለመጨረስ ጊዜው አይበቃም ፡፡ እነዚህ ሁሉ ሕመሞች በተፈጥሮአችን ላይ የሚከሰቱት መጥኖ በመብላት ወይም በጾም አይደለም ፡፡ ነገር ግን ከሆዳምነታችንና ከአልጠግብ ባይነታችን የተነሣ የሚመጡብን ናቸው ፡፡ በእነዚህ ምክንያቶች የተነሣ በነፍሳችን ላይ የሚከሰቱብንን  በሽታዎች ብንመለከት ዋዘኝነት ፣ ስንፍና ፣ ድንዛዜ ፣ የሥጋ ፍትወቶቻችን ማየል፣ እነዚህንና የመሳሰሉ ሕመሞች ነፍሳችንን ያጠቁዋታል ፡፡ ለእነዚህ ሁሉ ምንጫቸው ሳይመጥኑ አብዝቶ መመገብ ነው ፡፡ ከእንዲህ ዐይነት ቅጥ ያጣ አመጋገብ  በኋላ የቅምጥሎች ነፍስ ክፉ አውሬዎች ሥጋዋን ተቀራምተው ከተመገቡዋት አህያ ያልተሻለች ትሆናለች ፡፡ ቅምጥሎችን ስለሚጠብቃቸው  ሕመሞችና ስቃዮች ጨምሬ ልናገርን ? ከብዛታቸው የተነሣ ዘርዝሬ መጨረስ አይቻለኝም ፡፡

ነገር ግን በአንድ ማጠቃለያ አሳብ ሁሉንም ግልጽ አድርጌ ማስረዳት እፈልጋለሁ ፡፡ እንዲህ ከሚያደርጉ ከቅምጥሎች ማዕድ ማንም ደስ ብሎት አይመገብ ፡፡ አስቀድመን እንደተነጋገርነው ጾምና መጥኖ መመገብ የደስታና የጤንነት ምንጮች ሲሆኑ ያለቅጥ መመገብ ግን የበሽታና የደስታ ማጣት ሥር እና ምንጭ ናቸውና ፡፡

ሁሉ ነገር ከተሟላልን ፍላጎት የለንም ፡፡ ፍላጎት ከሌለ ደግሞ እንዴት ደስታን ልናገኛት እንችላለን ? ስለዚህም ድሆች ከባለጠጎች ይልቅ የተሻለ ማስተዋልና ጤና ያላቸው ብቻ አይደሉም ፣ ነገር ግን ታላቅ በሆነ ደስታ ውስጥ የሚኖሩ ጭምር ናቸው ፡፡ ይህንን ከተረዳን ከመጠጥና ከቅምጥልነት ሕይወት ፈጥነን እንሽሽ ፣ ከማዕዱ ብቻ አይደለም ፣ ከዚህ ሕይወት ከሚገኙት ፍሬዎች ሁሉ እንሽሽ ፡፡  እነርሱን በመንፈሳዊ ሕይወት በሚገኘው ደስታ ለውጠን በቅድስና እንመላለስ  ፡፡ ነቢዩ “ በእግዚአብሔር ደስ ይበላችሁ እርሱ የልብህን  መሻት ይሰጥሃል”(መዝ.36፥4)  እንዳለው በጌታ ደስ ይበለን ፡፡ በዚህም ዓለም በሚመጣውም ዓለም በእርሱ በእግዚአብሔር መልካም ስጦታ ደስ ይለን ዘንድ የሰው ልጆችን በሚያፈቅረው በኩል ለእርሱ ለእግዚአብሔር አብ ለመንፈስ ቅዱስም ክብር ይሁን  እስከዘለዓለሙ ፡፡ አሜን !!

ሚያዝያ 13 ቀን 2004 ዓ.ም.

በእንዳለ ደምስስ

ምዕራፍ የዘወትርና የጾም ተብሎ በሁለት እንደሚከፈል የገለጹት ዶክተር ውቤ ካሣዬ፤ የዘወትር የሚባለው አመቱን ሳይጠብቅ በየአመቱ ባሉት ሳምንታትና በዓላት በአገልግሎት ላይ የሚውል ሲሆን፤ የጾም ምዕራፍ ደግሞ በጾመ አርባና በአንዳድ የምህላ ቀናት እንደሚዜም፤ የሁለቱም መሠረታቸው የዳዊት መዝሙርና ድጓ ወይም ጾመ ድጓ እንደሆነ አብራርተዋል፡፡

በአገልግሎት ላይ ምዕራፍ ሦስት አካላት ማለትም መሪና ተመሪ እንዲሁም አንሺ ያስፈልጉታል፡፡በግራና በቀኝ በመከፋፈልና በመቀባበል ይቀርባል፡፡ ምዕራፍ በዋናነት የሚያካትታቸው ሰባት ክፍሎች አሉት፡፡ እነሱም ውዳሴ ማርያም፤ መስተጋብእ፤ አርባዕት፤ አርያም፤ ሠለስት፤ ክስተትና መወድስ በመባል ይታወቃሉ፡፡ የየራሳቸው ባህርያትና መጠን እንዳላቸውም በጥናቱ ላይ የቀረበ ሲሆን እያንዳንዱ ክፍል ከሰኞ እስከ እሁድ በመከፋፈል አቅርበውታል፡፡የድጓ መምህር በሆኑት በመምህር መንግሰቱ መላኩ/ የጥናቱ አቅራቢ የአብነት መምህር / አማካኝነት ከእያንዳንዱ ክፍል በዜማ እንዲቀርብ ተደርጓል፡፡

ምዕራፍ ማለት ማረፊያ ማለት ሲሆን በዜማ ቤት ሲሆን ደግሞ ከሰላም ለኪ ጀምሮ የጾም ምዕራፍ እስኪፈጸም ድረስ ያለው ትምህርት ሁሉ ምዕራፍ ይባላል፡፡ የሚጠናው በቃል ነው፡፡ በቃል ትምህርት ጊዜ የተለየ አቀማመጥ ሲኖረው በመጽሐፉ ደግሞ የተለየ ተራ እንዳለው በጥናታቸው አቅርበዋል፡፡

የቅዱስ ያሬድ ዜማ እጅግ የመጠቀና ሰማያዊ ምስጋና መሆኑን፤  እግዚአብሔርም ለቅዱስ ያሬድ የሰጠው የተለየ ሰማያዊ ምስጢር እንደሆነ፤  ቅዱስ ያሬድ ብቻ ሳይሆን ሌሎችም አባቶች አስተዋጽኦ እንዳደረጉ፤ ከእነዚህም  መካከከል አባ ጊዮርጊስ ዘጋስጫና ሌሎችም እንደሚጠቀሱ  በጥናቱ ላይ ተብራርቷል፡፡ ቅዱስ ያሬድ ከሌላው አለም የዜማ አቀራረብ ጋር ሲነጻጸር ቀደምት የሚያደርገው ሲሆን የኖታ አጠቃቀምን በተመለከተ በአለም ላይ እየተሰራበት ካለው የሙዚቃ ኖታ ፍጹም የተለየ ያደርገዋል፡፡ የቅዱስ ያሬድን የኖታ አጠቃቀም አውሮፓውያን በራሳቸው የኖታ ሥርዓት ለመቀየር ጥረት ቢያደርጉም እንዳልተሳካላቸው በጥናቱ ላይ ተገልጸል፡፡

የቅዱስ ያሬድን መንፈሳዊ ድርሰቶች እጅግ እንደሚመስጣቸውና ልዩ ትኩረት እንዲሰጡት እንዳደረጋቸው የገለጹት ዶክተር ካሣዬ የቅድስት ቤተክርስቲያንን የአብነት ትምህርት ለመማር ካላቸው ፍላጎት የተነሳ የቅዱስ ያሬድን ዜማ በመማር ላይ እንደሚገኙና አራት አመታትን እንዳስቆጠሩ፤ ለጥናቱም እንዳነሳሳቸው ተናግረዋል፡፡ ከዚህ ቀደም በተለያዩ የውጭ ሃገር ጸሐፍት የቅዱስ ያሬድ መንፈሳዊ ሥራዎች ላይ ጥናቶች የተደረጉ ቢሆንም ስራዎቻቸው በአብዛኛው የተዛቡ አቀራረቦች እንዳሏቸውና ለአንዳንዶቹም ማስተካከያ እንዲያደርጉ ጭምር እንደጻፉላቸውና ይህ ጉዳይ እጅግ ያስጨንቃቸው እንደነበር ገልጸዋል፡፡ ከውጭ ጸሐፍት በተጨማሪ በጣት የሚቆጠሩ የቤተክርስቲያን አባቶችና ምሁራን በቅዱስ ያሬድ ሥራዎች ላይ ጥናቶችን ያደረጉ ሲሆን፤ በአንዳንድ አባቶች ጥናት መሠረት ያሬዳዊ ዜማ በአጠቃላይ እስከ አሥራ አራት ሺህ የሚደርሱ ዜማዎች እንዳሉት ይገልጻሉ፡፡ ነገር ግን በእለቱ በመድረክ ላይ ከተጋበዙት ሊቃውንት መካከል የድጓ ሊቅ የሆኑት ሊቀ ህሩያን በላይ መኮንን ሁለተኛ ዲግሪያቸውን በመሥራት ላይ የሚገኙ ሲሆን ያሬዳዊ ዜማን አስመልክቶ ባጠኑት ጥናት መሰረት ዜማዎቹ እስከ ሃያ ሺህ እንደሚደርሱ መስክረዋል፡፡

በዶክተር ውቤ ካሣዬ ትኩረት ሊሰጥባቸው ይገባል ተብለው ከቀረቡ ሃሳቦች መካከል፤ የቅዱስ ያሬድ መንፈሳዊ ሥራዎች ለአለም ቅርስነት ለማስመዝገብ ጥረት ቢደረግ፤ ትውልዱን በመንፈሳዊ እውቀት ለመቅረጽ እንዲቻል በየሰ/ት/ቤቶች ትምህርቱ ቢሰጥ፤ ጥናትና ምርምር መደረግ ስለሚገባው ቤተክርስቲያን ከፍተኛ የእውቀት ክምችት ያላትና የበለጸገች ስለሆነች ይህንንም በጥናትና ምርምር በመደገፍ ማኅበረ ቅዱሳን አጠናክሮ እንዲገፋበት አሳስበዋል፡፡

እስከአሁንም በቤተ ክርስቲያናችን በቅዱስ ያሬድ ላይ ከጻፉ ሊቃውንት መካከል “የኢትዮጵያ ጥንታዊ ትምህርት” በሊቀ ሥልጣናት ሀብተ ማርያም ወርቅነህ፣ “ያሬድና ዜማው” በሊቀ ካህናት/ርዕሰ ደብር ጥዑመ ልሳን ካሳ፣ “ጥንታዊ ሥርዐተ ማኅሌተ ዘአቡነ ያሬድ ሊቅ” በመሪጌታ ልሣነ ወርቅ ገ/ጊዮርጊስ ይጠቀሳሉ፡፡

መርሃ ግብሩን በመምራት ቀሲስ ዶክተር ሙሉጌታ ስዩም በአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ የኢትየጵያ ቋንቋዎችና ባህሎች ት/ክፍል ረዳት ፕሮፌሰርና የማኅበረ ቅዱሳን ሥራ አመራር ሰብሳቢ የተሳተፉ ሲሆን ሊቃውንተ ቤተክርስቲያን ሰሙነ ሕማመትን አስመልክቶ ከቅዱስ ያሬድ ዝማሬዎች በመርሐ ግብሩ መጀመሪያና መዝጊያ ላይ አቅርበዋል፡፡ በመርሐ ግብሩ ላይ ሊቃውንተ ቤተ ክርስቲያን፤ መምህራን፤ ከተለያዩ ተቋማትና መሥሪያ ቤቶች ጥሪ የተደረገላቸው ኃላፊዎችና ምዕመናን የተገኙ ሲሆን በቀረበው ጥናት ላይ  ከታዳሚዎች ለቀረቡ ጥያቄዎች በጥናቱ አቅራቢ ምላሽ ተሰጥቷል፡፡