Archive for category: የቤተ ክርስቲያን ታሪክ

 ግንቦት 11 ቀን 2006 ዓ.ም.

በእንዳለ ደምስስ

በሰሜን ሸዋ ሀገረ ስብከት በቀይት ወረዳ ቤተ ክህነት ሥር በጉዶ በረት አካባቢ የምትገኘውን ጥንታዊትና ታምረኛዋን ገዳም እንድንዘግብላቸው በተደጋጋሚ ቢሯችን በመምጣትና ስልክ በመደወል ቀጠሮ ያስያዙንን የርዕሰ አድባራት ወገዳማት ዳግሚት ፅዮን አዲስ ዓለም ማርያም ገዳም አስተዳዳሪ ንቡረ ዕድ አባ ገብረ ሕይወት መልሴ ጋር በነበረን ቀጠሮ መሠረት ሚያዚያ 15 ቀን 2006 ዓ.ም. ከሌሊቱ 12፡30 ወደ አሰግድመኝ ቅድስት ማርያም ገዳም ለመጓዝ በቅድስት ሥላሴ መንፈሳዊ ኮሌጅ በር ላይ እና ላም በረት አካባቢ ከሚገኘው መናኸሪያ በር ተገናኝተናል፡፡

ሰላምታ ተለዋውጠን ንቡረ ዕድ በመስቀላቸው ባርከውን ጉዟችንን ለመቀጠል ስንዘጋጅ ንቡረ ዕድ “ጸሎት እናድርግ” አሉ፡፡ የዘውትር ጸሎት፣ የዕለቱን ውዳሴ ማርያም በማድረስ ጉዞው ተጀመረ፡፡ ሾፌራችን ኢንጂነር መኮንን ለቤተ ክርስቲያንና ለንቡረ ዕድ ካላቸው ፍቅርና አክብሮት የተነሣ ላንድ ክሩዘር መኪናቸውን ለአገልግሎት ይዘው የመጡ አባት ናቸው፡፡ በተገቢው ፍጥነትና ምቹ አነዳድ በሰሜን ሸዋ ይዘውን እየሄዱ ነው፡፡

ንቡረ ዕድን በረድእነት እያገለገሏቸው የሚገኙት ታናሽ ወንድማቸውን ቀሲስ እንግዳወርቅ መልሴ ድርሳናትንና ገድላትን እንዲያነቡ አዘዟቸውና እያደመጥን በየመሐሉ አቡነ ዘበሰማያት እየተሰጠን እየጸለይን ደብረ ብርሃን ከተማ የሰሜን ሸዋ ሀገረ ስብከት ሊቀ ጳጳስ ብፁዕ አቡነ ኤፍሬም ቤት ደረስን፡፡

ብፁዕ አቡነ ኤፍሬምና ንቡረ ዕድ የፍቅርና የአክብሮት ሰላምታ ተለዋውጠው የመጡበትን ሁኔታ አስረዷቸው፡፡ ብፁዕ አቡነ ኤፍሬምም ጸሎት አድርገው እግዚአብሔር ከእናንተ ጋራ ይሁን ብለው ሸኙን፡፡ ደብረ ብርሃን ከተማ ሲጠብቁን የነበሩትን የቀይት ወረዳ ሊቀ ካህናት ቀሲስ ብርሃኑ ለገሠ እና ጸሐፊያቸውን ይዘን ጉዶ በረት ደረስን፡፡

በጉዶ በረት የሚገኙትን አሰግድመኝ ቅድስት ማርያም የልማት ኮሚቴ አባላት እነ ዲ/ን ይስማን ይዘን ከጉዶ በረት በ6 ኪሎ ሜትር ርቀት ወደምትገኘው አሰግድመኝ ማርያም የአስፋልቱን መንገድ በመልቀቅ የአምስት ቀበሌ ሕዝብ ጉልበቱን ሳይቆጥብ ቆፍሮ ያስተካከለውና አሁንም አስቸጋሪ የሆውን ጥርጊያ መንገድ ተያያዝነው፡፡ ወጣ ገባውን መንገድ ለማለፍና ለመኪናችን ክብደት ለመቀነስ በእግራችን መጓዙን በመምረጥ ከመኪናው ወርደን ተከተልናቸው፡፡

አሰግድመኝ ቅድስት ማርያም ገዳም ስንደርስ የተመለከትነው ሰፊ ሜዳ ላይ በቆርቆሮ የተሠራች መቃኞ ሆና አገኘናት፡፡ ከአዲስ አበባ ስንነሳ ተነግሮን የነበረው ዋሻ ቤተ ክርስቲያን ስለነበር ግር አለን፡፡ ዋሻ ቤተ ክርስቲያኑን ከማየታችን በፊት መቃረቢያውንና አሁን በመገንባት ላይ የሚገኘውን ሕንፃ ቤተ ክርስቲያን እንድንጎበኝ ተነገረን፡፡ ከመቃኞው አጠገብ መሠረቱ ከፍ በማለት ላይ የሚገኝ ጅምር ሕንፃ ቤተ ክርስቲያን ይታያል፡፡ ይህንን ጅምር ቤተ ክርስቲያን በበላይነት እያስተባበሩ የሚያሠሩት ንቡረ ዕድ መሆናቸውን፤ ከትጋታቸውና የአካባቢው ምእመናን ለንቡረ ዕድ ካለው ከበሬታና ምስክርነት አንጻር ለማወቅ ችለናል፡፡ ግንበኞች ግንባታቸውን ቀጥለዋል፤ እኛም ስለ ቤተ ክርስቲያኑ መጠየቃችንን ቀጠልን፡፡

ንቡረ ዕድ አባ ገብረ ሕይወት መልሴ የገዳሙ የበላይ ጠባቂና ሌሎችም የቤተ ክርስቲያኑ አገልጋዮች ስለገዳሙ መረጃ መስጠታቸውን ቀጠሉ፡፡ ንቡረ ዕድ ርእሰ አድባራት ወገዳማት አዲስ አለም ገደምን በማስተዳደር ፣ደብረ ገሊላ አማኑኤል ቤተ ክርስቲያንን በማሠራትና በማስተዳደር፣ አሰቦት ደብረ ወገግ ቅድስት ሥላሴና አባ ሳሙኤል ገዳምን በማስተዳደርና አሁንም ከፍተኛ እገዛ በማድረግ፣ሳር አምባ ኪዳነ ምሕረትን በማሠራትና እና ሌሎች ገዳማትና አድባራትን በማደራጀትና በማቋቋም የሚታወቁ አባት ናቸው፡፡ የንቡረ ዕድ የመንፈስ ጥንካሬና ትጋታቸውን እያደነቅን ቦታውን እንዴት እንደሚያውቁት ጠየቅናቸው፡፡

“አስግድመኝ ቅድስት ማርያም ገዳምን ከሕፃንነቴ ጀምሮ አውቃታለሁ፡፡ እንደ ጻድቃኔ ማርያም ገዳም ታላቅ በረከት ያላት ቦታ ናት ፡፡ በዚህ ቦታ ሰፊ ጉባኤ ነበር፡፡ ታቦቷም ስዕለት ሰሚና ተአምረኛ መሆኗን አውቃለሁ፡፡ ነገር ግን ከአስፋልት ገባ ያለና መንገዱ ለመኪና አመቺ ባለመሆኑ ምክንያት ማንም አይጎበኛትም፡፡ ኢትዮጵያ ውስጥ ከሚገኙት ታላላቅ ገዳማት አንዷ ናት፡፡ የቀድሞ እውቅናዋን ለመመለስና ታሪኳ ተደብቆ መቅረት የለበትም በሚል ሀሳባችንን ለተለያዩ ሰዎች ስናካፍል እንረዳችኋለን በርቱ አሉን፡፡ ጊዜው ሲደርስ ሕንፃ ቤተ ክርስቲያኑን ለመሥራትና ታሪኳን ለማስተዋወቅ ተነሳሳን፡፡” ይላሉ ፡፡

መምሬ ጥላዬ በአስግድመኝ ማርያም አካባቢ ተወላጅና ለረጅም ዘመናት ታቦቷን በማገልገል የሚታወቁ የእድሜ ባለጸጋ አባት ናቸው፡፡ ስለ አሰግድመኝ ማርያም የሚያውቁትን እንዲነግሩን ጠየቅናቸው፡፡

“አሰግድመኝ ማለት በሁለት የተለያየ አቅጣጫ እየሄዱ የነበሩ ሰዎች አንድ ሰው ብቻ ማሳለፍ በሚችል ጠባብ ቦታ ላይ ተገናኙ “አሰግድመኝ” – አሳልፈኝ – አሳልፈኝ በመባባል በየተራ ያለፉበት ቦታ ስለሆነ አሰግድመኝ የሚለውን ስያሜውን እንዳገኘ ይነገራል” አሉን መምሬ ጥላዬ፡፡ ንቡረ ዕድም ቀድመው ይህንን ስያሜ ነግረውን ስለነበረ አጠናከሩልን፡፡ አብረውን ያሉ አገልጋዮችም ራሳቸውን በመነቅነቅ በአዎነታ አጸኑልን፡፡

ቀጠሉ መምሬ ጥላዬ “አሰግድመኝ ቅድስት ማርያም ገዳም ከተመሠረተች ከ800 ዓመታት በላይ ያስቆጠረችና ዐፄ ይኩኖ አምላክ እንደመሠረቷት ይነገራል፡፡ ዐፄ ይኩኖ አምላክ ከላስታ ወደ ተጉለት አውራጃ በመምጣት በላስታ የተጀመረውን ፍልፍል ቤተ ክርስቲያን የማነጽ እንቅስቃሴ በዚህም ተግባራዊ አድርገውታል፡፡ በዐፄ ይኩኖ አምላክ አማካኝነት ፀሐይ ልዳ፤ ልዳ ጊዮርጊስ፤ ብፅዐተ ጊዮርጊስ በተባሉ አባቶች የዋሻ ቤተ ክርስቲያኑ ተፈልፍሎ አገልግሎት መስጠቱን ከአባቶቻችንና ከአያቶቻችን ስንሰማ አድገናል” ይላሉ መምሬ ጥላዬ፡፡

“ለገዳሙ መተዳደሪያ ዐፄ ይኩኖ አምላክ ሦስት ጋሻ መሬት አንደኛው ጋሻ መሬት መዘዞ ላይ፤ ሁለተኛውን ደግሞ ሞጃና ዳራ ወረዳ ላይ፤ ሦስተኛውን መሐል ተጉለት ላይ ሰጥተው እስከ ደርግ መንግሥት ለውጥ ድረስ ለገዳሙ አገልግሎት ሲሰጥ ቆይቷል” አሉን መምሬ ጥላዬ፡፡

የቀይት ወረዳ ቤተ ክህነት ሊቀ ካህናት ቀሲስ ብርሃኑ ለገሠ ስለ አሰግድመኝ ማርያም ከተለያዩ መረጃ ምንጮች እንዲሁም ከአባቶች የተረዱትን ሲያጫወቱን፡፡ “አሰግድመኝ ቅድስት ማርያምና ወንበሮ ኪዳነ ምሕረት በአንድ አቅራቢያ የሚገኙ አድባራት በመሆናቸው አንድ ላይ አገልግሎት ይሰጥባቸው ነበር፡፡ በተለይ በወንበሮ ኪዳነ ምሕረት በርካታ የአብነት ተማሪዎችና መሪ ጌቶች ይገኙ ነበር፡፡ በዚህ ሥፍራም የንባብና የዜማ ትምህርት ሲሰጥበት የቆየ ሲሆን ዛሬም የአገልጋዮቹ ቁጥር ቢቀንስም አገልግሎት እየተሰጠበት ነው፡፡ ድሮ አባቶች አሰግድመኝ ቅድስት ማርያም ቀድሰው እዚያው መክፈልት አይቀምሱም ነበር፡፡ ለቦታው ካላቸው አክብሮት የተነሣ በገዳሙ ዙሪያ ምግብ ስለማይበላ ከቅደሴ መልስ ወንበሮ ኪዳነ ምሕረት እየሄዱ ነበር ምግብ የሚቀምሱት፡፡”

“ገዳሙ ከተመሠረተ በኋላ የዐፄ ይኩኖ አምላክ ታናሽ ወንድም አባ ሂሩተ አምላክ በምእራብ ጎጃም ዳጋ እስጢፋኖስን ያስተዳድሩ ስለነበር በሀገር እና በህዝቡ ላይ ረሃብ፣ ቸነፈርና ጦርነት ሲከሰት ወደ አሰግድመኝ ማርያም በመምጣት ጸሎት ያደርሱ ነበር፡፡ የመጣውም መቅሰፍት በእመቤታችን ምልጃ በምሕረት ይመለስ ነበር” አሉን ሊቀ ካህናት፡፡ ሌላም ታሪክ ይነግሩን እንደሆነ ለመረዳት ሌላስ? አልናቸው፡፡

“በ14ኛው መቶ ክፍለ ዘመን የነበሩት ዐፄ ዘርዓ ያዕቆብ ወደ ጻድቃኔ ማርያም ሲሔዱና ሲመለሱ በአሰግድመኝ ቅድስት ማርያም እረፍት አድርገው ይሄዱ እንደነበር ይነገራል፡፡ እረፍት ያደርጉበት የነበረው ጠፍጣፋ ድንጋይም በአሰግድመኝ ቅድስት ማርያም ቤተ ክርስቲያን እስከ ቅርብ ዘመን ድረስ ነበር፡፡ በቤተ ክርስቲያናችን ታሪክ ከፍተኛ ግፍና ጭካኔ በመፈጸም ቀሳውስቱን በማረድ፤ አብያተ ክርስቲያናትን በማቀጠል ከፍተኛ ውድመት ያደረሰው አሕመድ ግራኝ ወደ አካባቢው ሲመጣ ጉልላት ያላቸውንና በግልጽ የሚታዩትን አብያተ ክርስቲያናት ሲያቃጥል አሰግድመኝ ቅድስት ማርያም ገዳም ግን ጉልላት ስላልነበራትና ሊደርስበትም ስላልቻለ ምንም አይነት ዝርፊያና ቃጠሎ ሳይደርሰባት ድናለች” በማለት በዝርዝር አጫወቱን፡፡

የዋሻውን ቤተ ክርስቲያን ማየት ጓጓንና ንቡረ ዕድን ዋሻው ወዴት ነው? አልናቸው፡፡ ንቡረ ዕድም “ እኔ ቁልቁለቱን መውረድ፤ ዳገቱን መውጣት ስለሚያዳግተኝ ካህናቱ ያሳይዋችሁ” ስላሉን ልብሰ ተክህኖ የለበሱና ሌሎች ምእመናን ወደ ዋሻው ይዘውን ሄዱ፡፡

ይቀጥላል

ሚያዚያ 15 ቀን 2005 ዓ.ም.

በእንዳለ ደምስስ

ጸበል ጸዲቅ /ክፍል አራት/

ከጎንደር ከተማ በጎርጎራ ወደብ አድርገን ልንቃኛቸው በመረጥናቸው አምስት የጣና ሐይቅ ገዳማትን ለመዘገብ የተነሳነው ከቀኑ 10፡00 ሰዓት ነው፡፡ የጀልባ ላይ ጉዞ አድርጌ አላውቅም፡፡ ነገር ግን ቅዱሳን አበውን ያፈሩ፤ በጾም በጸሎት፤ በተጋድሎ የጸኑባቸው ገዳማትን በረከት ለማግኘት፤ ታሪካቸውን ለመቃኘት ቸኩያለሁ፡፡ የጋዜጠኞቹ ቡድን በአንድነት ሆነን የ64 ኪሎ ሜትሩን መንገድ ተያያዝነው፡፡

አመሻሽ ላይ ጎርጎራ ወደብ ደረስን፡፡ የጠዋት ጉዟችንን ለማመቻቸት እንዲረዳን ወደቡ ላይ ከሚገኘው የደብረ ሲና ቅድስት ማርያም ገዳም የአባቶችን ፈቃድ በመጠየቅ የምንፈልገውን መረጃ ማሰባሰባችንን ቀጠልን፡፡ በምፈልገው አቅጣጫ ጥያቄዎችን እየጠየቅን፤ ምላሽ ከአባቶች እየተሰጠን አመሸን፡፡ አዳራችንንም እዚያው አደረግን፡፡

በጠዋት ተነስተን አንጋራ ተክለ ሃማኖት ገዳምና ብርጊዳ ቅድስት ማርያም ገዳምን ቃኝተን  ማን እንደ አባ ያሳይ መድኀኔዓለም አንድነት ገዳም ስንደርስ በመምሸቱ አስፈላጊ ናቸው ያልናቸውን መረጃዎች ስናሰባስብ አደርን፡፡ በማግስቱም ደብረ ገሊላ ኢየሱስ ወአቡነ ዘካርያስ ገዳም ዘልቀን እጀበራ ቅድስት ማርያም ገዳም ላይ ከተምን፡፡

የዛሬው የጸበል ጸዲቅ ጽሑፌ እንደ ሰሞኑ ታሪክ ላይ ያተኮረ አይደለም፡፡ በጉዟችን የቃኘናቸው የአባቶቻችን አሻራ ያረፈባቸው፤ እግዚአብሔርን አጋዥ በማድረግ የስልጣኔ ጫፍ የደረሰ አእምሯቸው ውጤቶች በነበሩ ነገር ግን የተፈቱና ለመፈታት በቋፍ ላይ የሚገኙት ጥንታዊ የጣና ደሴት በረከቶችን እንቃኝ ዘንድ ወደድኩ፡፡ ክፍል አራት ጸበል ጸዲቅን ተቃመሱ፡፡

አንጋራ አቡነ ተክለ ሃማኖት ገዳም፡-
አንጋራ አቡነ ተክለ ሃይማኖት ገዳም ለመድረስ ከደብረ ሲና ማርያም ገዳም የ20 ደቂቃ በጀልባ  የጣና ሐይቅን ማቋረጥ ይጠይቃል፡፡ በደብረ ሲና ማርያም ገዳም አገልጋይ የሆኑት ሁለት መነኮሳት አባቶች ወደ ማን እንደ አባ አቡነ ያሳይ መድኀኔዓለም ገዳም ስለሚሔዱ እንድናደርሳቸው ስለጠየቁን አብረን ለመጓዝ ተስማምተን ጸሎት አድርገውልን የጣና ሐይቅ የጀልባ ላይ ጉዞ ተጀመረ፡፡ 

አንጋራ አቡነ ተክለ ሃይማኖት ገዳም ስንደርስ ያልጠበቅነው ነገር ገጠመን፡፡ በድንጋያማው ደሴት ላይ ያረፈው ቤተ መቅደስ በዝምታ ተውጧል፡፡ አፍ አውጥቶ “የሰው ያለህ” በማለት የሚጣራ ይመስላል፡፡ በአካባቢው ሰው ዘር ያለ አይመስልም፡፡ ወደ ቤተ ክርስቲያኑ ስንጠጋ አንዲት ደሳሳ ጎጆ ቤት ደጃፍ ላይ አንድ አባት እድሜ ተጭኗቸው ኩርምት ብለው ተቀምጠዋል፡፡ ዓይነ ሥውር ናቸው፡፡ ዘጠና ዓመታቸው ሲሆን ወደ አንጋራ አቡነ ተክለሃይማኖት ገዳም ከመጡ 25 ዓመታታን አስቆጥረዋል፡፡

“አባታችን ስለዚህ ገዳም ታሪክና አሁን ያለበት ሁኔታ የሚነግረን ሰው እናገኝ ይሆን?” የሁላችንም ጥያቄ ነበር፡፡

“የምን ሰው?! ማን አለ ብላችሁ ነው?! ገዳሙ ሊፈታ ምንም አልቀረውም፡፡ እስቲ ወደ ታች ወረድ ብላችሁ ገበዙን ፈልጉት” አሉን፡፡

ውስጤ መረበሽ ጀመረ፡፡ ማንን እንጠይቅ? የኢየሩሳሌምን ጥፋት አታሳየኝ ያለውና እንደ ቃሉም የተፈጸመለት አቤሜሌክን አስታወስኩ፤፤ ከጓደኞቼ ገንጠል ብዬ የሚተናነቀኝን የቁጭት እንባ አፈሰስኩ፡፡ ቤተ መቅደሱ ላይ ዓይኖቼ እንደተተከሉ አባቶችን አሰብኩ፡፡ አባቶቻችን ይህንን ገዳም ሲገድሙት ምን ይመስል ነበር? በገዳማውያን አባቶች ተሞልቶ፤ መላእክትን መስለው እግዚአብሔርን ሲያመሰግኑበት፤ በጸሎት አጋንንት ድል ሲነሱበት የነበረ፤ ቃል ኪዳን የተቀበሉበት ሥፍራ ምነው ዛሬ ነጠፈ?! ራሴንና ይህንን ትውልድ ተጠያቂ ከማድረግ ሌላ ምን ማለት እችላለሁ? አባቶቻችንን መስለን ያልተገኘን፤ የአባቶቻችን አደራ መሸከምም ሆነ መወጣት ያቃተን ትውልዶች እንደሆንን ተሰማኝ፡፡ ብቻዬን መሆን አማረኝ፡፡ ነገር ግን አልቻልኩም እንደተከፋሁ ከጓደኞቼ ጋር ተቀላቀልኩ፡፡ እንደ እኔው በዝምታ ቆዝመዋል፡፡ 

የቤተ ክርስቲያኑን ገበዝ ከእኛ ጋር ከደብረ ሲና ቅድስት ማርያም ገዳም የመጡት መነኮሳት አባቶች ፈልገው ይዘዋቸው መጡ፡፡ በእርግና እድሜ ላይ ነው የሚገኙት፡፡ ደብዳቤያችንን አሳይተን መረጃ እንዲሰጡን ጠየቅናቸው፡፡ ታሪኩን በተደራጀ መልኩ መናገር ተሳናቸው፡፡ ቅዱሳን አባቶቻችን ቅድስት ቤተ ክርስተቲያንን ለትውልድ ይተላለፍ ዘንድ የከፈሉት መስዋእትነት እንደዋዛ ፈዛዛ ማለፉ ነው፡፡ ገዳሙ የእምነታችን መገለጫ የሆኑትን የአባቶቻችንን ታሪክና ቅርሶችን ታቅፎ ዝምታን መምረጡ ለምን ይሆን? ለመሆኑ ተጠያቂው ማነው? ውስጤን ሰላም ነሳኝ፡፡ 

አገልጋዮቹ ከሦስት አይበልጡም፡፡ ቅዳሴ አይታሰብም፡፡ ከቀናቸው ኪዳን ያደርሳሉ፡፡ ካልሆነም በግል ጸሎት ይተጋሉ፡፡ የሚተካቸው የለም፡፡ ይህ ትውልድ ርቋቸዋል፡፡ አባቶቻችንን መምሰል፤ በቃልኪዳናቸው መጠቀምን ዘንግተን ይሆን? የወደፊት የእኛም ሆነ የተፈቱ ገዳማት እጣ ፈንታ ምን ይሆን? የቃረምነውን መረጃ ቋጥረን፤ በሐዘን አንገታችንን እንደደፋን ወደ ጀልባችን አመራን፡፡ ጉዞ ወደ ብርጊዳ ቅድስት ማርያም ገዳም፡፡

ብርጊዳ ማርያም ገዳም፡-
ወደ ብረጊዳ ማርያም ገዳም እያመራን ደሴት ስንመለከት ይህ ምንድነው ማለታችን አልቀረም፡፡ አብረውን ያሉት አባቶች ከእኛ የተሻለ መረጃ ስላላቸው የሰቀላ ሚካኤልን፤ የቅዱስ ጊዮርጊስንና የእመቤታችን ማርያም የጥንት ገዳማትን በጣታቸው እያሳዩን አለፍን፡፡ ሦስቱም ገዳማት ተፈትተው ዛሬ ሰው አልባ ሆነዋል፡፡ ቤተ ክርስቲያኖቹም ፈርሰዋል፡፡ በምሰማው ነገር ታመምኩ፡፡ 

ብርጊዳ ማርያም ገዳምን  ከአንጋራ አቡነ ተክለ ሃይማኖት ገዳም ብዙም የተሻለ ነገር አለው ለማለት አያስደፍርም፡፡ ቤተ ክርስቲያኑ ክብ ሲሆን ዙሪያው ከመሠረቱ ጀምሮ አንድ ሜትር ያህል ከፍታ በድንጋይ ተገንብቷል፡፡ ቀሪው ክፍል በቀጫጭን ሸንበቆ የተሰራ በመሆኑ ለመፍረስ እየቃጣው ነው፡፡ ሕመሜ አገረሸ፡፡ እስኪበቃኝ አለቀስኩ፡፡ ለቅሶዬ ግን መፍትሔ ሰጪ አልነበረም፡፡ የቀድሞው ቤተ ክርስቲያን በመብረቅ ተመትቶ በመቃጠሉ ፍርስራሹ ብቻ ለታሪክ ነጋሪነት ተቀምጧል፡፡ አገልጋዮቹ ከአምስት አይበልጡም፡፡ አነስተኛ የእርሻ መሬት ከደሴቱ ወዲያ ማዶ ስላላቸው እያረሱ ይተዳደራሉ፡፡ ተተኪ ግን የላቸውም፡፡ ያገኘነውን አነስተኛ መረጃ ቋታችን ውስጥ አስገብተን ጉዟችንን ማን እንደ አባ ያሳይ መድኀኔዓለም አንድነት ገዳም ቀጠልን፡፡ አዳራችንንም እዚያው ለማድረግ ተስማማን፡፡ የማን እንደ አባ ገዳምን ሁኔታ ስመለከት ደግሞ ሕመሜ በመጽናናት አስታገስኩት፡፡

ዛሬ ስለ ማን እንደ አባ ያሳይ መድኀኔዓለም አንድነት ገዳም የምነግራችሁ አይኖረኝም፡፡ አንድ ነገር ብቻ ጠቁሜያችሁ ልለፍ፡፡ ገዳሙ ለሌሎች ገዳማት ምሳሌ ሊሆን የሚችልና ትክክለኛ የገዳም ገጽታና ሥርዓት የተላበሰ ስለመሆኑ ካየሁትና ከሰማሁት ነገር ተነስቼ መመስከር እችላለሁ፡፡ እግዚአብሔር ቢፈቅድ በሌላ ጊዜ እንመለስበታለን፡፡

በማግስቱ በጠዋት ወደ ደብረ ገሊላ ኢየሱስ ወአቡነ ዘካርያስ አንድነት ገዳም የአንድ ሰዓት የሐይቅ ላይ ጉዞ ተጀመረ፡፡

ደብረ ገሊላ ኢየሱስ ወአቡነ ዘካርያስ አንድነት ገዳም እስካሁን ካየናቸው ገዳማት በተራራማነቱ ለየት ይላል፡፡ ወደ ቤተ ክርስቲያኑ እየወጣን ተግባር ቤት አካባቢ ሁለት ሰዎችን አገኘን፡፡ የመጣንበትን አስረድተን መረጃ እንዲሰጡን ጠየቅናቸው፡፡ አገልጋዮቹ ሁሉም ወደ ሞፈር ቤት መሄዳቸውን ነገሩን፡፡ እነሱም የቤተ ክርስቲያኑን አባቶች የሚራዱ የአካባቢው ገበሬዎች እንደሆኑ ገለጹልን፡፡

ከመካከላቸውም አንዱ አባት ስለቤተ ክርስቲያኑ የሚያውቁትን ታሪክ ያጫወቱን ዘንድ ፈቃዳቸው ሆነ፡፡ ገዳሙ ደርቡሽ ጎንደርን በወረረበት ወቅት ገዳማትን ሲያፈርስ የየገዳማቱ ቅርሶች መሸሸጊያ ሆኗል፡፡ ደርቡሽ ሊደርስባቸው ካልቻላቸው ገዳማት አንዱ ነው፡፡ በገዳሙ በጾምና ጸሎት በመትጋት የዘጉ አባቶች መኖራቸውንና ምግባቸውንም ወደ ባእታቸው እንደሚወስዱላቸው፤ ለማንም እንደማይታዩ፤ አንዳንዴም ለሳምንት ያህል የተወሰደላቸው ምግብ ሳይቀምሱት እንደሚያገኙት ነገሩን፡፡

ያስፈልጋሉ ያልናቸውን መረጃዎች ከመሰብሰብ ወደ ኋላ አላልንም፡፡ እያንዳንዱ ጉዞ ሕመም አለው፡፡ የገዳማት የወደፊት እጣ ፈንታ ምን ይሆን እንድንል አስገድዶናል፡፡ የእያንዳንዳችን ሕሊና በምናያቸውና በምንሰማቸው ነገሮች መታመሙን ቀጥሏል፡፡

እጀበራ ማርያም ገዳም፡-
እጀበራ ቅድስት ማርያም ገዳም ለመሄድ ተነስተናል፡፡ እዚህ ደግሞ ምን ይገጥመን ይሆን?  ፍርሃት ፍርሃት አለኝ፡፡

እጀበራ ቅድስት ማርያም ገዳም ስንደርስ ቤተ ክርስቲያኑ ፈርሶ ግንባታው ተጀምሯል፡፡ ግንበኞች ድንጋይ ይከሰክሳሉ፤ ገሚሶቹ በአቅራቢያው ከሚገኘው አካባቢ በጀልባ ተጭኖ የመጣውን ድንጋይ ያራግፋሉ፡፡

ከአንዲት አነስተኛ ተግባር ቤት ውስጥ አንድ አባት አገኘን፡፡ አንድ ዛፍ ጥላ ሥር ሁላችንም ተሰባሰብን፡፡

ለተወሰኑ ደቂቃዎች ሁላችንም በዝምታ ተዋጥን፡፡ አባታችን ዝምታውን ሰብረው “ለምን መጣችሁ?” አሉን በየተራ እያንዳንዳችንን አየቃኙ፡፡

የመጣንበትን አስረዳን፡፡ ደስ አላላቸውም፡፡

እያለቀሱ የገዳማትን ችግሮች እየዘረዘሩ ይናገራሉ፡፡ በሚናገሯቸው ቃላቶች እያንዳንዳችን እየታመምን ነው፡፡ ማሳረጊያችንም በህመም ሊደመደም ሆነ፡፡

ከሃያ ዓመታት በፊት በዚሁ ገዳም ለሦስት ዓመታት መኖራቸውንና ገዳሙ ሊፈታ እንደሆነ በመስማታቸው ይህንን ለመታደግ ወደ ገዳሙ ከመጡ ገና ሦስት ወራት ብቻ እንደሆናቸው፤ የአቅማቸውን ያህል ጥረት በማድረግ ወደ ቀደመ ክብሩ ለመመለስ እየተፍጨረጨሩ እንደሚገኙ ገለጹልን፡፡ ከገዳሙ አቅራቢያ የሚገኙ ነዋሪዎችን በማስተባበር ቤተ ክርስቲያኑን በማሰራትና አንዳንድ የልማት ሥራዎችን እያስጀመሩ መሆናቸውን አስረዱን፡፡

ገዳሙ ምንም ዓይነት የልማት እንቅስቃሴ አይታይበትም፡፡ እኚህ አባት ወደፊት ከባድ ሥራ እንደሚጠብቃቸው ከሁኔታው መረዳት ይቻላል፡፡

እነዚህ ገዳማት ወደፊት ምን ይገጥማቸው ይሆን? ይፈልሱ ይሆን ወይስ ወደ ቀደመ ታላቅነታቸው ተመልሰው እናይ ይሆን? ገዳማት ከመፈታታቸው በፊት ልንደርስላቸው ግድ ይለናል፡፡ ይህ የቤት ሥራ ለእያንዳንዳችን የተቀመጠ ኃላፊነት ነው፡፡

ዝምታ እንደነገሰብን ወደ ጀልባችን አመራን፡፡ ጉዞ ወደ ጎርጎራ ወደብ፡፡

በጉዟችን አንድ ነገር አስደስቶናል፡፡ አባቶቻችን ለቅርሶች ያላቸው ግንዛቤና ቅርሶች እንዳይዘረፉ የሚያደርጉት ጥንቃቄ ያስገርማል፡፡ እንኳን ለማሳየት ያለበትንም አይጠቁሙም፡፡ በእያንዳንዱ ገዳም ውሰጥ የገጠመን ተመሳሳይ ጉዳይ ሆኖ አለፈ፡፡ ነገር ግን አብዛኞቹ ገዳማት ስጋት ቢኖርባቸውም በያዝናቸው ደብዳቤዎች እየተረዳን አሰተናግደውናል፡፡ በቅርስ ዙሪያ የሚያደርጉት ጥንቃቄ ሊበረrታ የሚገባው መሠረታዊ ጉዳይ ነው፡፡

የተፈቱና በመፈታት ላይ የሚገኙ ገዳማት ድረሱልን በማለት ላይ ናቸው፡፡ ጥሪያቸውን መስማት ብቻ ሳይሆን የማቅናትም ግዴታ እንሸከም ዘንድ ግድ ይለናል፡፡

ይቆየን፡፡

ሚያዚያ 8 ቀን 2005 ዓ.ም.

በእንዳለ ደምስስ

ደብረ ገነት ሸረት መድኀኔዓለም ገዳም
ሚያዚያ 4 ቀን 2005 ዓ.ም.

ከንጋቱ 12፡30 ደምበጫ ከተማ ላይ ካረፍንበት የማኅበረ ቅዱሳን ከራድዮን ምግብ ቤት ተነስተን ከወረዳ ማእከሉ ወንድሞቻችን ጋር ሆነን ወደ ጽርሐ አርያም ቅዱስ ሚካኤል ቤተ ክርስቲያን በማምራት ጸሎት አደረስን፡፡ በያዝነው እቅድ መሠረት ዲያቆን ቴዎድሮስ ኃይሉና ዲያቆን ዮሴፍ ይኩኖ አምላክ የጽርሐ አርያምን ቤተ ክርስቲያን ታሪክ እንዲሰሩ እዚያው ትተናቸው የቴሌቪዥን ፕሮግራም አዘጋጁ ቶማስ በየነ፤ የቪዲዮ ካሜራ ባለሙያው ሙሉጌታ፤ ዲያቆን ታደለ ሲሳይና እኔ ሆነን የደብረ ገነት ሸረት መድኀኔዓለም ገዳምን ለመዘገብ ከጠዋቱ 1፡00 ሰዓት ሲሆን እግዚአብሔርን ተስፋ አድረገን በሾፌራችን ነብያት መንግስቴ እየተመራን የ47 ኪሎ ሜትሩን መንገድ ተያያዝነው፡፡

ዋድ የገጠር ከተማን፤ ዋድ ኢየሱስ፤ ዋድ ሥላሴ ቤተ ክርስቲያናትን አልፈን፤ ደግን ወንዝን ተሻግረን፤ ዘለቃን የገጠር ከተማን አልፈን ወደ ገዳሙ መግቢያ ደረስን፡፡ ከተራራው አናት ላይ ሆነው ወደ ገዳሙ ሲመለከቱ እልም ባለ በረሃ ውስጥ ለብቻው ለምልሞ የተገኘ የምድር ገነት ያስመስለዋል፡፡ በገዳሙ ውስጥ እግዚአብሔርን ደጅ በመጥናት በጸሎትና በልማት አገልግሎት ላይ የተጠመዱት መነኮሳትና መነኮሳይያት ማረፊያ ቤቶች፤ የመድኀኔዓለምንና የእመቤታችን ቅድስት ድንግል ማርያም ቤተ ክርስቲያናትን በመክበብ እጅብ ብለው ደምቀው ይታያሉ፡፡  

አርባ ሰባት ኪሎ ሜትሩን ለማገባደድ 2፡30 ሰዓት ፈጅቶብን የደረስነው ከጠዋቱ 3፡00 ላይ ነው፡፡ ከመኪናችን ወርደን በእድሜ ጠገብ ዛፎች፤ ጥላ ተጋርደን የሙዝ፤ የፓፓያ፤ የብርቱካን፤ የአቦካዶ፤ . . . ዘርዝረን በማንጨርሳቸው የፍራፍሬዎችና የሸንኮራ አገዳ ተክሎችን እያለፍን ጸበል መጠመቂያ ሥፍራ ላይ ደረስን፡፡ ከተለያዩ የገዳሙ አቅራቢያ ከተሞችና የገጠር መንደሮች በመጡ ተጠማቂዎች ሕጻናትን ጨምሮ ተሞልቷል፡፡

ከተራራው ሥር የሚፈልቁ ምንጮች መውረጃ ቦይ ተዘጋጅቶላቸው አትክልቶቹን ያለመሰልቸት ያጠጣሉ፡፡ ጸበሉም ተጠማቂዎች ከተጠመቁ በኋላ ወደ አትክልልቶቹ መፍሰሱን ይቀጥላል፡፡ በግዮን፤ ኤፍራጥስና ጤግሮስ ወንዞች የተከበበ እስኪመስል ድረስ የንጹህ ውኃ ጅረቶች ከተለያዩ አቅጣጫዎች በልምላሜ በተሞላው ገዳም ተውጠው ይቀራሉ፡፡ የሚባክን ውሃ የለም፡፡ ድካማችን ሁሉ ከላያችን ላይ ተገፍፎ በብርታት፤ በእርካታና በተመስጦ ተሞልተናል፡፡ የምናያቸው፤ የምንሰማቸው ድምጾች ሁሉ አዳምና ሔዋን የኖሩባንት ገነትን በዓይነ ሕሊናችን እንድናስብ አስገድዶናል፡፡ ደብረ ገነት ሽረት መድኀኔዓለም በምድር ላይ ያለች የገነት ተምሳሌት ሆና ታየችን፡፡ ወደ ቤተ ክርስቲያኑ ስንገባ በገዳሙ ውስጥ በምናኔና ገዳሙ በሚያከናውናቸው የልማትና የአስተዳደር ሥራዎች አበምኔቱን በማገዝ ላይ የሚገኙት አባ ዳዊትን ከሌሎች መነኮሳት ጋር በመሆን የእለት ተግባራቸውን በማከናወን ላይ እያሉ አገኘናቸው፡፡ ቡራኬ ተቀብለን በገዳሙ ሥርዓት መሠረት አባቶች አደግድገው እግራችንን አጠቡን፡፡

የገዳሙ መሥራችና አበምኔት አባ ገ/ኢየሱስ አካሉ ወደ ገዳሙ የሚያስገባውን ጥርጊያ መንገድ ለማሰራት ዘለቃ ወደሚባለው ከተማ በመሔዳቸው የምንፈልገውን መረጃ አባ ዳዊት ሊሰጡን እንደሚችሉ ተስማማን፡፡

አጭር መረጃ ስለ ገዳሙ፡-
የደብረ ገነት ሸረት መድኀኔዓለም ገዳም በአባ ገ/ኢየሱስ አካሉ በ1969 ዓ.ም. ተመሠረተ፡፡ የእመቤታችን ቅድስት ድንግል ማርያም ቤተ ክርስቲያን በ1973 ዓ.ም. በሣር ክዳን ተተከለች፡፡ ሥፍራው ጥቅጥቅ ያለ ጫካ የነበረ ሲሆን አንበሳ፤ ነብርና ዘንዶ በብዛት ይገኙ እንደነበር አባ ዳዊት ይገልጻሉ፡፡ ቀስ በቀስ ገዳማውያን እየተበራከቱ የልማት ሥራው እየሰፋ ሲሔድ የገዳሙ ይዞታም ሊሰፋ ችሏል፡፡ የክልሉ መንግስት በገዳሙ ውስጥ ከፍተኛ የልማት እንቅስቃሴ ከግምት ውስጥ በማስገባት ሰፊ የእርሻ መሬት ለገዳሙ ተሰጥቷል፡፡ ዳጉሳና በቆሎ እንዲሁም የሸንኮራ አገዳ በስፋት ይመረትበታል፡፡  

በሁለት ቦታዎች ላይ ሞፈር ቤቶች፤ ተራራው ላይ በስተደቡብ አቅጣጫ የአቡነ አረጋዊ ገዳም ቋርፍ ቤት ይገኛል፡፡ በገዳሙ ውስጥ 600 መናንያን ሲኖሩ 320ዎቹ መነኮሳት፤ 280ዎቹ ደግሞ መነኮሳይያት ናቸው፡፡ መነኮሳቱ በወንድ ሊቀ ረድእ፤ መነኮሳይቱ በሴት ለቀ ረድእ ይመራሉ፡፡ የእለት ተእለት ሥራቸውንም በሊቀ ረድኦቻቸው አማካይነት እየተመደቡ ያከናውናሉ፡፡ አረጋውያኑ ደግሞ በጸሎት፤ ቤተ ክርስቲያኑን በመጠበቅ፤ አትክልቶቹን ከአውሬ በመከላከል ገዳሙን ይረዳሉ፡፡ የገዳማውያኑ የጸሎት፤ የሥራና የምግብ ሰዓታትም የተወሰኑ ናቸው፡፡

የእመቤታችን ቅድስት ድንግል ማርያም፤ የቅዱስ ሚካኤል፤ የአቡነ አረጋዊና የአባ ሳሙኤል ዘዋልድባ ታቦት በዚሁ ገዳም ይገኛሉ፡፡ የእመቤታችን ቅድስት ድንግል ማርያም ቤተ ክርስቲያን ጣሪያው በሣር ክዳን የተሸፈነ ሲሆን ሳይፈርስ በቅርስነት እንዲያዝ በመወሰኑ ከመድኀኔዓለም ክርስቲያን በስተምእራብ አቅጣጫ ከተራራው ሥር ከሚገኘው ቋጥኝ ድንጋይ እየተጠረበ ቤተ ክርስቲያኑ በመገንባት ላይ ነው፡፡

የዮርዳኖስ ጸበል፤ የአቡነ አረጋዊ፤ የአቡነ ተክለ ሃይማኖትና የቅዱስ ሚካኤል ጸበል በገዳሙ ውስጥ የሚገኙ ሲሆን ሕሙማን እየተጠመቁ ፈውስ በማግኘት ላይ ናቸው፡፡  የዮርዳኖስ ጸበል አፈሩን ከኢየሩሳሌምና ከዋልድባ ገዳማት እንደመጣም አባ ዳዊት ገዳሙን እያስጎበኙን ነግረውናል፡፡

የአብነት ትምህርት ገዳሙ ከተመሠረተበት ጊዜ አንስቶ እየተሰጠ ይገኛል፡፡ ከ1975 ዓ.ም. እስከ 1977 ዓ.ም. በጉባኤ ቤቱ ቅዳሴን ከአባ ገብረ ማርያም ተምረው በማጠናቀቅ አባ ገብረ ማርያም ሌላ ገዳም ለማቅናት በመሄዳቸው ጉባኤውን የተረከቡት መምህር ገብረ ሥላሴ ፈንታ ለ28 ዓመታት የቅዳሴ ትምህርት በማስተማር ላይ ናቸው፡፡ ከሁለት መቶ በላይ ደቀመዛሙርትም እየተማሩ ይገኛሉ፡፡ ታላላቅ ሊቃውንትንም አፍርተዋል፡፡ በገዳሙ ውስጥ በአባ ገብረ ማርያም ከተማሩት አባቶች መካከልም ብፁዕ አቡነ አብርሐም አንዱ ናቸው፡፡

ይቆየን