Archive for category: ወቅታዊ ትምህርት

በዲያቆን ታደለ ፋንታው

ጥር ፳ ቀን ፳፻፱ ዓ.ም

እግዚአብሔር አምላካችን ፍጥረቱንና ዓለሙን ለማዳን የመረጠው ጊዜ በደረሰ ጊዜ አስቀድሞ በመልአኩ አፍ እንዳናገረ ከድንግል ማርያም በድንግልና ተወለደ፤ ክብሩም በእርሷ ላይ ተገለጠ /ኢሳ.፷፥፪/፡፡ ማኅፀኗን ከተማ አድርጎ ዘጠኝ ወር ከአምስት ቀን በእርስዋ አደረ፡፡ ይህም ያነጻቸው፣ ይቀድሳቸው ዘንድ በሥጋም በነፍስም መርቶ ወደ እግዚአብሔር መንግሥት ያገባቸው ዘንድ በነቢያት በሐዋርያት ላይ እንዳደረው ዓይነት ማደር አይደለም፤ ከሦስቱ አካል አንዱ አካል እግዚአብሔር ወልድ ጌታችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ከሥጋዋ ሥጋን፤ ከነፍስዋ ነፍስን ተዋሕዶ ፍጹም ሰው፣ ፍጹም አምላክ ኾነ እንጂ፡፡ ቅዱስ ሉቃስ ይህን ዘለዓለማዊ እውነት ‹‹መንፈስ ቅዱስ በአንቺ ላይ ይመጣል፤ የልዑል ኃይልም ይጸልልሻል፡፡ ስለዚህ ከአንቺ የሚወለደው ቅዱስ የእግዚአብሔር ልጅ ይባላል፤›› በማለት ገልጾታል /ሉቃ.፩፥፵፭/፡፡

በእግዚአብሔር፣ በመላእክቱና በሰው ፊት የከበረ ሰው መታሰቢያው ለዘለዓለም ነው፡፡ በቤቱ፣ በቅፅሩ የማይጠፋ የዘለዓለም ስምን ይቀበላልና /ኢሳ.፶፭፥፫/፡፡ ይህንን ታላቅ በረከት እንደሚሰጣቸው የተናገረውም የማይዋሸው እግዚአብሔር አምላክ ነው፡፡ ከእግዚአብሔር ወልድ እናት ከድንግል ማርያም የበለጠ በሰውና በእግዚአብሔር ዘንድ የከበረ ማንን ልንጠራ እንችላለን? ከእርሷ ሊከብር የሚችል፣ በቅድስና ሕይወት ያለፈ ማን ይኖራል? እግዚአብሔር አምላክ ዘለዓለማዊ ኃይሉንና አምላክነቱን ለዓለም ከገለጸባቸው ሥራዎቹ መካከል በእመቤታችን ቅድስት ድንግል ማርያም ላይ የገለጸው ተዋሕዶ በቤተ ክርስቲያን ታሪክ ቀዳሚውን ሥፍራ ይይዛል፡፡

ይህንን ኹኔታም ‹‹ብርቱ የኾነ እርሱ ታላቅ ሥራን በእኔ አድርጓል፤ ስለዚህም ምክንያት ፍጥረት ዅሉ ያመሰግኑኛል፤›› በማለት ድንግል ማርያም ገልጻዋለች /ሉቃ.፩፥፵፱/፡፡ መልአኩ ቅዱስ ገብርኤል እመቤታችንን ‹‹ከሴቶች መካከል ተለይተሽ የተባረክሽ ነሽ፤›› ብሏታል /ሉቃ.፩፥፳፰/፡፡ ቅድስት ኤልሳቤጥም ‹‹የጌታዬ እናት›› ብላታለች /ሉቃ.፩፥፵፫/፡፡ ቅዱስ ዳዊት ‹‹ልጄ›› ይላታል /መዝ.፵፬፥፱/፡፡ ጠቢቡ ሰሎሞንም ‹‹እኅቴ›› ይላታል /መኃ.፭፥፩/፡፡ ለወንጌላዊው ቅዱስ ዮሐንስም እናት ኾና ተሰጥታዋለች /ዮሐ.፲፱፥፳፮/፡፡

ቅዱስ አግናጥዮስ ዘአንጾኪያ ለኤፌሶን ክርስቲያኖች በጻፈው መልእክቱ እንደ ገለጸው የቅድስት ማርያም ዘለዓለማዊ ድንግልና፤ አማኑኤልን መውለዷ እና የማይሞተው ጌታ ሞት እነዚህ ሦስቱ ከዚህ ዓለም ጥበበኞችና ገዢዎች የተሰወሩ ምሥጢራት ናቸው፡፡ ‹‹እነዚህ ድንቅ ምሥጢራት በራሳቸው ከንግግርና ከቋንቋዎች ዅሉ በላይ ኾነው የሚነገሩ በእግዚአብሔር የዝምታ መጐናጸፊያ የተጠቀለሉ ድብቅና ጣፋጭ ምሥጢሮች ናቸው፤›› ይላል ቅዱስ አግናጥዮስ፡፡

ምስጋናዋ የበዛለት ቅዱስ ኤፍሬም ሶርያዊም ‹‹አቤቱ መሰንቆ ልቡናዬን አነቃቃ፤ የልቤንም እንዚራ፡፡ ድምፁን ከፍ አድርጎ የዳዊት ልጅ የኾነችውን የጌታውን እናት ድንግል ማርያምን ያመሰግናት ዘንድ፡፡ ለዓለም ሕይወት የሚሰጠውን የወለደች እናቱ የኾነች እርሷን ከፍ ከፍ ያደርጋት ዘንድ፤›› በማለት ለምስጋናዋ ይዘጋጃል፡፡ በሌላ አንቀጽም ‹‹ከሕሊናት ዅሉ በላይ ለኾነ ለዚህ ነገር አንክሮ ይገባል፤ ምድራዊት ሴት ፈጣሪዋን ወለደችው፡፡ እርሱም እናቱን ፈጠረ፤›› ይላል፡፡

ኢትዮጵያዊው ሊቅ አባ ጊዮርጊስ ዘጋሥጫም በመጽሐፈ አርጋኖን ድርሰቱ ‹‹ከሚያሰጥመው ባሕር ሞገድ የተነሣ የማትነቀነቅ፤ መልኅቆቿም በሦስቱ ሥላሴ ገመድ የተሸረቡ ናቸው፡፡ ይህቺ ደግሞ ከነፋሳት ኃይል የተነሣ የማትናወጥ በጭንጫ ላይ ያለች የዕንቈ ባሕርይ ምሰሶ ናት፡፡ እርሷን የተጠጋ መውደቅ፣ መሰናከል የለበትም፤›› የሚላት እመቤታችን ሞት ሥጋ ለለበሱ ዅሉ አይቀርምና እርሷም እንደ ሰው የምትሞትበት ጊዜ ደረሰ፡፡

እመቤታችን ቅድስት ድንግል ማርያም በአባት በእናቷ ቤት ሦስት ዓመት፤ በቤተ መቅደስ ዐሥራ ሁለት ዓመት፤ ከልጇ ጋር ሠላሳ ሦስት ዓመት ከሦስት ወር፤ ከጌታችን ስቅለት በኋላ ደግሞ ዐሥራ አምስት ዓመታት በምድር ኖራለች፡፡ ጌታን የፀነሰችበትን ወራት ስንጨምር በዚህ ዓለም በሥጋ የቆየችበት ጊዜ ስድሳ አራት ዓመት ይኾናል፡፡ ያረፈችውም ጥር ፳፩ ቀን ነው፡፡ እመቤታችን ባረፈች ጊዜ ሐዋርያት ሊቀብሯት ሲሹም ከአይሁድ ክፋት የተነሣ ልጇ ሌላ ክብርን ደረበላት፡፡ ከጌቴሴማኒ ሥጋዋ ተነጥቆ በገነት በዕፀ ሕይወት ሥር እስከ ነሐሴ ፲፮ ቀን ለሁለት መቶ አምስት ቀናት ቆይታለች፡፡

ልጇ ወዳጇ ጌታችን መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ሞትን በሥልጣኑ እንዳሸነፈ ዅሉ እርሷንም በእርሱ መለኮታዊ ኃይል ሞትን አሸንፋ እንድትነሣ አድርጓታል፡፡ ቅድስት ድንግል ማርያም የኃያሉ እግዚአብሔር እናቱ፣ መቅደሱ፣ ታቦቱ፣ መንበሩ ኾና እያለ ሞትን መቅመሷ በራሱ የሚያስገርም ምሥጢር ነው፡፡ ከቤተ ክርስትያን ወገን ሞትን እንዳያዩ የተወሰዱ ቅዱሳን ሄኖክ፣ ኤልያስ፣ ሌሎችም አበው እንዳሉ ቅዱሳት መጻሕፍት ይናገራሉ፡፡

ይህ ከሕሊናት ዅሉ በላይ የኾነው የእመቤታችን ዕረፍት ርቀቱ በመጽሐፈ ዚቅ እንዲህ ተብሏል፤ ‹‹ለምንት ይዜኃር ኃያል በኃይሉ ወባዕል በብዝኃ ብዕሉ ኢያድለወ  ሞተ ክርስቶስ ለሥጋ አባሉ ሞትሰ ለመዋቲ ይደሉ ሞታ ለማርያም የዐፅብ ለኵሉ፡፡ ኃይለኛ በኃይሉ ለምን ይታጀራል? ባለ ጸጋም በሀብቱ ብዛት፡፡ ክርስቶስ ለአካሉ አላደላም፤ ሞትስ ለሟች ይገባዋል፡፡ የእመቤታችን የቅድስት ማርያም ሞት ግን አስደናቂ ነው፡፡››

የቤተ ክርስቲያን ትውፊት የድንግል ማርያም ሞት በሚከተሉት ምክንያቶች እንደ ኾነ ያስረዳል፤ የመጀመሪያው ‹‹ለመለኮት ማደርያ ለመኾን የበቃችው ኃይል አርያማዊት ብትኾን ነው እንጂ እንደ ምድራዊት ሴትማ እንደምን ሰማይና ምድር የማይችለውን አምላክ ልትሸከመው ይቻላታል?›› የሚሉ ወገኖች ነበሩና እግዚአብሔር ወልድ የተዋሐደው የሰው ልጆችን ሥጋ መኾኑን ለማጠየቅ ነው፡፡

ቅዱስ ጳውሎስ ይህንን ሲያስረዳ ‹‹እንግዲህ ልጆቹ በሥጋና በደም ስለሚካፈሉ፣ እርሱ ደግሞ በሞት ላይ ሥልጣን ያለውን በሞት እንዲሽር፣ ይኸውም ዲያብሎስ ነው፡፡ በሕይወታቸው ዅሉ ስለ ሞት ፍርሃት በባርነት ይታሠሩ የነበሩትን ዅሉ ነጻ እንዲያወጣ፣ በሥጋና በደም እንዲሁ ተካፈለ፡፡ የአብርሃምን ዘር ይዟል እንጂ የያዘው የመላእክትን አይደለም፤›› አለ /ዕብ.፪፥፲፬-፲፭/፡፡ በዚህም ድንግል ማርያም የአዳም ዘር መኾኗ ታወቀ፡፡ ሁለተኛውም ቅዱስ ያሬድ እንደ ተናገረው ጌታችን በፍርዱ አድልዎ የሌለበት አምላክ መኾኑ ይታወቅ ዘንድ ነው፡፡ ሥጋ የለበሰ ዅሉ ሞትን ይቀምስ ዘንድ የግድ ነውና፡፡

ጠቢቡ ሰሎሞን ‹‹ወዳጄ ሆይ ተነሺ፤ ውበቴ ሆይ ነዪ፡፡ እነሆ ክረምት አለፈ፤ ዝናሙም አልፎ ሔደ፡፡ አበቦች በምድር ላይ ተገለጡ፤ የዜማም ጊዜ ደረሰ፡፡ የቍርዬም ቃል በምድር ላይ ተሰማ፤›› /መኃ.፪፥፲-፲፬/ በማለት የተናገረው ትንቢት እመቤታችን የዚህ ዓለም ድካሟ ዅሉ መፈጸሙን ያስረዳል፡፡ ልጇን ይዛ ከአገር ወደ አገር በረሀብና ጥም የተንከራተተችበት ጊዜ አሁን አለፈ፡፡ ታናሽ ብላቴና ሳለች ልጇን አዝላ በግብጽ በረሃ የተቀበለችው መከራ ዅሉ ፍጻሜ አገኘ፡፡

ከእግረ መስቀል ሥር ወድቃ የልጇን የቈሰለ ገላ እየተመለከተች የደረሰባት ልብ የሚሰነጥቅ ኀዘን ወደ ደስታ ተለወጠ፡፡ ልጇ ሲንገላታ፣ ሲሰደድ፣ ሲገረፍ፣ ሲሰቀል፣ ሲቸነከር ያየችበት ዓለም አለፈ፡፡ ‹‹በነፍሷ ሰይፍ ያልፋል›› ተብሎ የተነገረው ልብ የሚሰነጥቅ መከራ የሚቀጥልበት ጊዜ ተፈጸመ፡፡ ሊቁ ቅዱስ ያሬድ ‹‹ለዛቲ ብእሲት ሠረቀ ላዕሌሃ ብዕለ ጸጋሁ ለአብ ወአግዓዛ እምእኩይ ውስተ ሠናይ እሞት ውስተ ሕይወት፤ በድንግል ማርያም ላይ የአብ የባለጸግነቱ ብዛት ተገለጠ፡፡ ከሞት ወደ ሕይወት፣ ከክፉ ዓለም ወደ በጎ ዓለም አሸጋግሯታልና፤›› ሲል የተነጋረውም ይህንኑ ምሥጢር የሚገልጽ ነው፡፡

እመቤታችን አሁን የልጇን ልዕልና ከሚያደንቁ ጋር ታደንቃለች፤ ከፍ ከፍ ከሚያደርጉት ጋር ታከብረዋለች፡፡ ይኸውም ከገቡ የማይወጡበት፤ ኀዘን፣ መከራ፣ ችግር የሌለበት ሰማያዊ አገር ነው፡፡ በእግዚአብሔር መንግሥት ስደት፣ መከራ፣ ኀዘን፣ ሰቆቃ፣ መገፋት፣ መግፋትም የለም፡፡ ቅዱሳን ሩጫቸውን ጨርሰው የድል አክሊልን የሚቀዳጁበት ሥፍራ ነው፡፡ በዚህም ከፍጡራን ኹሉ ከፍ ባለ በታላቅ ክብርና ጸጋ ለዘለዓለም እንደምትኖር እናምናለን፡፡ ልመናዋ፣ ክብሯ፣ ፍቅሯ፣ አማላጅነቷ፣ የልጇም ቸርነት በኹላችን ላይ አድሮ ይኑር፡፡

ወስብሐት ለእግዚአብሔር፡፡

በዲያቆን ኤፍሬም የኔሰው

ጥር ፲፮ ቀን ፳፻፱ ዓ.ም  

በዓለ ጥምቀት ቅድስት ቤተ ክርስቲያናችን እንደ በዓለ መስቀል በዐደባባይ የምታከብረው ልዩ በዓል ነው፡፡ በዓሉ ከሃይማኖታዊ ትውፊቱ ባሻገር አገራዊ ቅርስም ነው፡፡ በዓሉ ከመድረሱ አስቀድሞ በአዲስ አበባ ከተማ የሚስተዋለው ደማቅ መንፈስ ከተማዋን ታላላቅ እንግዶችን በቤቷ ለመቀበል ሽር ጉድ የምትል አንዲት ወይዘሮን አስመስሏታል፡፡ በየቦታው በተዘጋጁ ድንኳኖች የሚሰሙ ኦርቶዶክሳውያን መዝሙራት፤ ነጭ ልብስ ለብሰው የሚንቀሳቀሱ ምእመናን፤ በየቤቱ የነበረው ባህላዊ ዝግጅት ልዩና ማራኪ ነበር፡፡ ይህ ልዩ በዓል እንደ አሁን በፊቱ ዅሉ በዘንድሮው ዓመትም በመላው የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ አብያተ ክርስቲያናት በደማቅ መንፈሳዊ ሥርዓት ተከብሮ ውሏል፡፡ በአዲስ አበባ ከተማ፣ በጊዜያዊው የጥምቀት ቤተ መቅደስ በጃንሜዳ የበርካታ አብያተ ክርስቲያናት ታቦታት በተሰባሰቡበት በቅዱስ ፓትርያርኩ ቡራኬ የተከበረው የ፳፻፱ ዓ.ም በዓለ ጥምቀት ከዋይዜማው ጀምሮ መንፈሳዊ ቀልብን በሚገዙ፤ ልቡናን በሚመስጡ፣ ሕሊናን በሚማርኩና ነፍስን በሚያስደስቱ ሥርዓታት ተውቦ ነበር፡፡

በትምህርተ ወንጌል፣ በዝማሬ፣ በዕልልታ፣ በጸሎተ ቅዳሴ፤ በቦታው የተገኙ የቤተ ክርስቲያችን አባቶች (ቅዱስ ፓትርያርኩ፣ ብፁዓን ሊቃነ ጳጳሳት፣ መምህራን፣ ቀሳውስትና ዲያቆናት)፤ እንደዚሁም የአኃት አብያተ ክርስቲያናት ተወካዮች፤ ከየአጥቢያው ታቦታቱን በዝማሬ አጅበው የመጡ የሰንበት ት/ቤት እና የማኅበረ ቅዱሳን መዘምራን፤ የበዓሉን ሥርዓት ለመመልከት ከውጪ አገር እና ከአገር ውስጥ የመጡ ጐብኚዎች፤ በበዓሉ ለመታደም በነቂስ ከየቤታቸው ወጥተው በጃን ሜዳ የተሰባሰቡ በመቶ ሺሕ የሚቈጠሩ የአዲስ አበባ ከተማ እና የአካባቢው ምእመናን ጃን ሜዳን ክርስቶስ ዳግም ሲመጣ ፍርድ የሚሰጥበት ዐውደ ምሕረትን አስመስለውታል፡፡

እኛም በጃን ሜዳ ተገኝተን በዓሉን አክብረናል፡፡ ቅዱስ ፓትርያርኩ በዋይዜማው (የከተራ ዕለት) በጃንሜዳ ተገኝው ስለ ጌታችን ጥምቀት ካስተማሩት ቃለ እግዚአብሔር በተጨማሪ በዕለቱም ‹‹ወይርአይ ኵሉ ዘነፍስ አድኅኖቶ ለእግዚአብሔር፤ ነፍስ ዅሉ የእግዚአብሔርን ማዳን ይይ፤›› /ሉቃ.፫፥፮/፣ በሚል ኃይለ ቃል በሰጡት ቃለ ምዕዳናቸው የሰውን ልጅ ለሞት ያበቃው ኀጢአት በጥምቀተ ማይ እና በልደተ መንፈስ ቅዱስ መወገዱን ማስተማራቸውም አንዱ የበዓሉ በረከት ነበር፡፡

ቅዱስነታቸው በቃለ ምዕዳናቸውም የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን በየጎዳናው፣ በየመንደሩ፣ በየወንዙ ቅዱስ የኾነውን የእግዚአብሔርን የቃል ኪዳን ታቦት ይዛ በመዝሙር፣ በጭብጨባ፣ በሆታ፣ በዕልልታ፣ በውዳሴ፣ በማኅሌት፣ በቅኔ፣ በስብከተ ወንጌል፣ በጸሎት የከበረውን ውኀ ባርኮ በመርጨት ልዩና በኾነ የአምልኮ ጉዞ ሃይማኖታዊና ማኅበራዊ አስተምህሮን አጉልቶ ሊያሳይ በሚያስችል መልኩ በዓለ ጥምቀት እንዲከበር በማድረጓ ለአገራችን ኢትዮጵያ ልዩ የኾነ ግርማ ሞገስን አጐናጽፋ እንደምትገኝ አስረድተዋል፡፡ ከ፶ ሚሊየን በላይ የሚኾን ሕዝበ ክርስቲያን በነጻነት፣ በአንድነት፣ በደስታና በፍቅር ከቤተ ክርስቲያኑ አንሥቶ እስከ ባሕረ ጥምቀቱ፤ ከባሕረ ጥምቀቱ እስከ ቤተ ክርስቲያኑ ድረስ ምንም መለያየት ሳይኖር፣ ጥላቻ ሳያጋጥም፣ በየቋንቋውና በየባህሉ ፈጣሪውን እያመሰገነ እንደ ዓባይ ወንዝ የእግዚአብሔር ሠራዊት ኾኖ ከዳር እስከ ዳር እየተመመ በዓለ ጥምቀትን ማክበሩ ዅሉን የሚገዛ የእግዚአብሔር ኀይል መገለጫ መኾኑን ቅዱስ ፓትርያኩ አስገንዝበዋል፡፡

‹‹ይህ በዓል የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን የቅድስና ሕይወትና የሥራ ፍሬ ምስክር ነው፡፡ ይህ በዓል የኢትዮጵያውያን ቅዱሳን አበው የማይፈርስ ጽኑዕ ግንብ ነው፡፡ ይህ በዓል የኢትዮጵያ እና የእግዚአብሔር የኾነ ጽኑዕ የቃል ኪዳን ትስስርን የሚያረጋግጥ ማስረጃ ነው፤›› ያሉት ቅዱስ ፓትርያርኩ የኢትዮጵያን ሕዝብ እርስበርስ ከማቀራረብና ከማስተሳሰር አኳያ ከበዓለ ጥምቀት የሚበልጥ በዓል እንደሌለ ጠቅሰው ኢትዮጵያውያን ይህንን ጸጋ እግዚአብሔርና ግርማ ሞገስ የተሞላ በዓል እስከ መጨረሻው ሊጠብቁትና ሊንከባከቡት፤ ሊያሳድጉትና ሊያበለጽጉት፤ ለዓለምም ሊያስተዋውቁት እንደሚገባ አሳስበዋል፡፡

ብፁዕ አቡነ እንድርያስ የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን ሊቃውንት ጉባኤ ሰብሳቢ እና የመንበረ ጸባዖት ቅድስት ሥላሴ ካቴድራል የበላይ ጠባቂ እንደዚሁ በበዓለ ጥምቀት ዋይዜማ ከሰጡት ትምህርተ ወንጌል በተጨማሪ በዕለቱም ‹‹ተሣሃልከ እግዚኦ ምድረከ ወሜጥከ ፄዋሁ ለያዕቆብ ወኀደገ ኀጢአቶሙ ለሕዝብከ፤ አቤቱ ምድርህን ይቅርል አልኽ፡፡ የያዕቆብን ምርኮ መለስህ፡፡ የሕዝብህን ኀጢአት ይቅር አልህ፤›› /መዝ.፹፬፥፩/ በሚል ኃይለ ቃል እግዚአብሔር አምላካችን አዳምን ከዘለዓለማዊ ሞት ማዳኑን እና ለሕዝቡ ያደረገውን ይቅርታ የሚያስገነዝብ ትምህርተ ወንጌል ሰጥተዋል፡፡

በበዓሉ ከታደሙ ከፍተኛ የመንግሥት ባለ ሥልጣናት መካከል የኢትዮጵያ ባህልና ቱሪዝም ሚኒስቴር ሚኒስትር ዶክተር ኂሩት ወልደ ማርያም ያስተላለፉት መልእክት ደግሞ ሌላው የጥምቀት ትውስታ ነው፡፡ ሚኒስትሯ በዚህ መንፈሳዊ በዓል ላይ ተገኝተው መልእክት ለማስተላለፍ በመቻላቸው የተሰማቸውን ልባዊ ደስታ ገልጸው ኢትዮጵያውያን የብዙ ሀብት ባለቤት የኾነች አገር ስላለችን ዕድለኞች እንደ ኾንን እና አገራችን ካሏት ልዩ ልዩ የሚዳሰሱና የማይዳሰሱ ሀብታት መካከል በዓለ መስቀል አንዱ መኾኑን ጠቅሰው ይህንን የማይዳሰስ ሃይማኖታዊ ሀብት ጠብቀው ለትልድ ያቆዩ ቀደምት ኢትዮጵያውያንን አመስግነዋል፡፡ ዶ/ር ኂሩት አያይዘውም ከልዩ ልዩ የዓለም ክፍሎች የሚመጡ ጐብኚዎች በአንክሮ እና በተደሞ ኾነው የበዓሉን ሥርዓት እንዲከታተሉ ያደረጋቸው በዓለ ጥምቀት በሌላው ዓለም የማይገኝ፤ ኢትዮጵያውያን በአንድነት ኾነው ደስታቸውን የሚገልጹበት ልዩ በዓል በመኾኑ ነው ብለዋል፡፡

በዓለ ጥምቀት በዓለም አቀፉ የትምህርት፣ ሳይንስና ባህል ድርጅት እንዲመዘገብ መንግሥት ከፍተኛ ጥረት በማድረግ ላይ እንደሚገኝ የገለጹት ሚኒስትሯ ለዚህም ቤተ ክርስቲያንና መላው ሕዝበ ክርስቲያን ድጋፍ እንዲያደርጉ ጠይቀዋል፡፡ አብያተ መዝክራትን በማስፋፋት መንፈሳዊ ቅርሶችን የመጠበቅ ጉዳይ በቤተ ክርስቲያኗ ትኩረት ሊሰጠው እንደሚገባ ያሳሰቡት ዶ/ር ኂሩት ወልደ ማርያም በመጨረሻም ‹‹በበዓለ ጥምቀት አከባበር ላይ የሚታየው የኢትዮጵያውያን መንፈሳዊ ኅብረት በማኅበራዊ ሕይወታችንም ተጠናክሮ እንዲቀጥል አደራ›› በማለት መልእክታቸውን አጠቃለዋል፡፡ የአዲስ አበባ ከተማ ባህልና ቱሪዝም ቢሮ ሓላፊ አቶ ገብረ ጻድቅ ሀጎስ እንደዚሁ በዓለ ጥምቀት የኢትዮጵያን መልካም ገጽታ የሚገነባ እና ለዓለም የሚያስተዋውቅ በዓል ከመኾኑ ባሻገር ለአገሪቱ የቱሪዝም ገቢ ዕድገት ከፍተኛ አስተዋጽዖ እንዳለው መናገራቸውም አይዘነጋም፡፡

በመላው ዓለም በሚገኙ የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን በበዓለ ጥምቀት ወቅት አባቶች ካህናት ከዋይዜማው ጀምሮ ከምግብ ተከልክለው፤ እንቅልፍ አጥተው በቅዳሴ፣ ታቦት በማክበርና በመሳሰሉ ተልእኮዎች መሰማራታቸው፤ የየአድባራቱና ገዳማቱ ሊቃውንት፣ የየሰንበት ት/ቤቶችና የማኅበረ ቅዱሳን መዘምራን በከበሮ፣ በጸናጽል፣ በመሰንቆ፣ በዋሽንት፣ በበገና ታግዘው የሰሚዎችን ልቡና በሚማርክ ያሬዳዊ ዝማሬ ታቦታን ማጀባቸው፤ ብዙ ምእመናን ሥርዓት ባለው (ክርስቲያናዊ በኾነ) አለባበስ አጊጠው በዕልልታና በጭብጨባ እየዘመሩ በበዓሉ መታደማቸው፤ በተለይ እንደ አዲስ አበበባ ባሉ ሰፋፊ ከተሞች ወጣቶች የክብር ምንጣፍ ለታቦታቱ ለመዘርጋት መፋጠናቸው የብዙዎችን ቀልብ የሚስቡና የሚያስደስቱ የአገልግሎት ክፍሎች ናቸው፡፡

መለዮ ሹራብ ለብሰው ለታቦታቱ የክብር ምንጣፍ ለመዘርጋት ወዝ እስኪወጣቸው ድረስ የሚሽቀዳደሙ ወጣቶች አቤት ሲያስቀኑ! በእውነት በእግዚአብሔር ጥሪ ለመልካም አገልግሎት የተሰማሩ የተዋሕዶ ፍሬዎች ናቸው፡፡ እነዚህን ወንድሞችና እኅቶች ስንመለከት ‹‹በጕብዝናህ ወራት ፈጣሪህን አስብ፤›› /መክብብ ፲፪፥፩/ የሚለው የጠቢቡ ሰሎሞን ምክር በአእምሯችን ድቅን ይላል፤ የወጣቶቹ ርብርብ ምክሩ በተግባር ላይ እንደ ዋለ የሚያመላክት መንፈሳዊ አገልግሎት ነው፡፡ ወጣቶቹ የሚያገለግሉት ምንጣፍ በመዘርጋት ብቻ አይደለም፤ በየከተሞች በሚገኙ መንገዶችና ዐደባባዮች በረጅሙ የተዘረጉ ሰንደቅ ዓላማዎችና ጌጣጌጦች፤ በሙዚቃና በሐራ ጥቃ ‹‹መዝሙራት›› የተዋጡ አካባቢዎችን ነጻ ያወጡ መንፈሳውያን የሲዲ ዝማሬዎች በየዓመቱ የሚከናወኑ የወጣቶቹ ተጨማሪ ተልእኮዎች ናቸው፡፡

ታቦታትን አጅበው ለሚጓዙ፣ በፀሐይ ለደከሙ ምእመናን ጠበል ጸሪቅ እና የሚጠጣ ውኀ በየመንገዱ ማቅረብም ሌላኛው ተግባራቸው ነበር፡፡ ይህ መልካምና አርአያነት ያለው የወጣቶቹ ተልእኮ ተጠናክሮ እንዲቀጥል የሚመለከትን አካላት ዅሉ ወጣቶቹን በገንዝብ፣ በጕልበት፣ በሐሳብና በሌላም ልዩ ልዩ መንገድ መደገፍና መከባከብ ይገባናል፡፡ እኛም እንደ ዝግጅት ክፍል እነዚህን ወንድሞችና እኅቶችን ‹‹እግዚአብሔር መጨረሻችሁን ያሳምርላችሁ!›› እንላቸዋለን፡፡ ለታቦተ ሕጉ ምንጣፍ በዘረጉ እጆቻችን የሰው ንብረት እንዳንወስድ፤ የሰው ባል ወይም ሚስት እንዳናቅፍ፤ ሰውን እንዳንደበድብ፤ ለቤተ ክርስቲያን አገልግሎት በተሸቀዳደምንባቸው እግሮቻችን ወደ ኀጢአት መንገድ እንዳንሔድባቸው፤ ደሃ ወገኖቻችንን እንዳንረግጥባቸው እግዚአብሔር የዅላችንንም መጨረሻ ያሳምርልን፡፡

በቃና ዘገሊላ መድኀኒታችን ክርስቶስ ውኀውን ወደ ወይን ጠጅ በቀየረበት ዕለት የሰርግ ቤቱ አጋፋሪ ወይኑን በቀመሰ ጊዜ እንደ ተደነቀ በቅዱስ ወንጌል ተጽፏል /ዮሐ.፪፥፱/፡፡ ቅዱስ ያሬድም በድርሰቱ ‹‹ጥዒሞ አንከረ ሊቀ ምርፋቅ በረከተ ዘአምላክ ገብረ›› በማለት ይህንኑ ምሥጢር ጠቅሶታል፡፡ የቃናው ወይን ጠጅ የቀመሱትን ዅሉ ያስደነቀበት ምክንያት በክርስቶስ ተአምር የተገኘ ንጹሕ መጠጥ በመኾኑ ነው፡፡ እኛም የእግዚአብሔር የእጁ ሥራዎች ከመኾናችን ባሻገር በቅዱስ ሥጋው እና በክቡር ደሙ ቤዛነት ለመንግሥቱ የጠራን ልጆቹ ነን፡፡ ስለዚህ የእኛን መንፈሳዊ ኅበረት፣ ክርስቲያናዊ ፍቅር እና የአምልኮ ሥርዓት የሚመለከቱ ሰዎች ይደነቃሉ፡፡ ይህ መንፈሳዊ ሥርዓት ግን በበዓላት ላይ ብቻ የሚፈጸም ተግባር መኾን የለበትም፡፡ ክርስትናችንን ከዓመት አንድ ጊዜ ብቻ ሳይኾን በየቀኑ መኖር ይጠበቅብናልና፡፡

አንድ ጊዜ መንፈሳዊ፤ ሌላ ጊዜ ዓለማዊ በኾነ የተቀላቀለ ሥርዓት ከኖርን ግን እንኳን የውጮቹ ሊደነቁብን የውስጦቹ ወገኖቻችንም በእኛ የማስመሰል ክርስትና ሊደናገሩብን፤ ‹‹እነዚህ እንደዚህ ሲያደርጉ የተመለከትናቸው አይደሉም እንዴ?›› በሚል የጥርጣሬ መንፈስም ሊሰናከሉብን ይችላሉ፡፡ ለሌሎች መሰናክል ከመኾን ይልቅ የወፍጮ ድንጋይ በአንገታችን ታስሮ ወደ ጥልቅ ባሕር መስጠም እንደሚሻለን ደግሞ ጌታችን በወንጌል ተናግሯል /ማቴ.፲፰፥፮/፡፡ ጌታችን እንደ ተነናገረው ምግባራችን ለእኛም ለሌሎችም የማይጠቅም ኢ ክርስቲያናዊ ከኾነ እንደ አጥፍቶ ጠፊ ሞቶ መግደል መገለጫችን ይኾናል ማለት ነው፡፡ እናም ራሳችንን አጥተን ለሰዎችም መጥፋት ምክንያት እንዳንኾን እንጠንቀቅ መልእክታችን ነው፡፡

ከዚህ ላይ ይህን ሐሳብ ያነሣነው ያለ ምክንያት አይደለም፡፡ እንደ በዓለ ጥምቀት ባሉ ልዩ በዓላት ወቅት በየከተማው የሚስተዋሉ ኢ ክርስቲያናዊ ተግባራት እንዲስተካከሉ ለመሳሰብ ነው፡፡ ጥቂቶቹን ለመጠቆም ያህል በዓሉን ተገቢ ላልኾነ የተቃራኒ ጾታ መቀጣጠሪያ ማድረግ፤ በየመጠጥ ቤቱ መተላለፊያ መንገዶችን በመዝጋት፣ በጩኸትና በሁካታ አካባቢን እየረበሹ መጠጥ መጠጣትና መስከር እኛንም ሃይማኖታችንንም የሚያስነቅፍ ድርጊት ነውና እናስብበት፡፡ መጠጥ ቢያምረን እንኳን ከዘመዶቻችን ጋር ኾነን በቤታችን ተሰባስበን፣ ጸሎት አድርገን፣ በሥርዓትና በአግባቡ መጠጣት እንችላለን፡፡ በክርስትናችን መስከር (አብዝቶ መጠጣት) እንጂ አልኮል መቅመስ አልተከለከለምና፡፡ ሲበዛና ከሥርዓት ውጪ ሲኾን ግን እንሰክርና በኀጢአት ላይ ኀጢአት ለመፈጸም እንገፋፋለን፡፡ ይህም በቅጣት ላይ ቅጣትን ያመጣብናል፡፡

በበዓላት ወቅት ለሥጋዊ ጉዳይ የምንቀሽዳድም ክርስቲያኖች ጥቂቶች አይደለንም፡፡ ይህም ሊስተካከል ይገባዋል፡፡ መንፈሳውያን በዓላትን ከዓለማዊ ግብር ለይተን ልናይ ያስፈልጋል፡፡ ይህ ብቻም አይደለም፤ በዓሉን ስናከብር ለጥላቻ፣ ለድብድብ፣ ለግብረ ዝሙትና ለመሳሰለው ኀጢአት የምንገዛ ወገኖች ይህ የክርስቲያኖች መገለጫ አይደለምና ከዚህ ልማድ እንቈጠብ፡፡ ይህ ልማድ በበዓላት ወቅት በተለይ በበዓለ ጥምቀት ጎልቶ ስለሚታይ በዚህ ዝግጅት አነሣነው እንጂ በሌላ ጊዜ ኀጢአት መሥራት ይቻላል ለማለት አይደለም፡፡ ቀደም ሲል እንደ ጠቀስነው በክርስቲያናዊ ምግባር ጸንቶ መኖር የዅልጊዜ ተግባራችን ሊኾን የግድ ነውና፡፡ በእርግጥ ተሳስተን ልንሰናከል እንችላለን፤ በዕቅድና በዓላማ ለስካርና ለሌችም የኀጢአት ዘሮች ተገዢ መኾን ግን ከእኛ የሚጠበቅ ተግባር አይደለም፡፡

ከዚሁ ዅሉ ጋርም በየመንገዱና በየዐደባባዩ የምናስቀምጣቸው ቅዱሳት ሥዕላት ጉዳይ ከቤተ ክርስቲያን አስተምህሮ አንጻር ሊታይ ይገባል፡፡ ምክንያቱም ሥዕላቱ ንዋያተ ቅድሳት እንደ መኾናቸው ለአምልኮ እና ለጸሎት በተመረጠ ልዩና ንጹሕ ቦታ መቀመጥ ሲገባቸው ለፀሐይ፣ ለአቧራና ለነፋስ በሚጋለጡባቸውና በሚቀደዱባቸው መንገዶች ላይ፣ ጭራሽ በቆሻሻ መጣያ ሥፍራዎች በዘፈቀደ መቀመጣቸው ተገቢ አይደለም፡፡ በአንዳንድ የአዲስ አበባ መንገዶች ስንዘዋወር ሥዕላቱ ከተቀመጡበት ቦታ የሚያነሣቸው ጠፍቶ በነፋስ ተቀዳደው ሲወድቁ ዅሉ ተመልክተናል፡፡ የተወደዳችሁ ምእመናን በተለይ ወጣት ክርስቲያኖች ሆይ! ይህ ጉዳይ ትኩረት ሊያገኝ ይገባዋል፡፡

ከዚህ ላይ የወጣቶቹን ተልእኮ እየነቀፍን እንዳልኾነ ግን ለማስገንዘብ እንወዳለን፡፡ እርግጥ ነው፤ ወጣቶቹ ይህን የሚያደርጉት ለተንኮል ሳይኾን ለሃይማኖታቸው ካላቸው ቀናዒነትና በዓሉ ድምቀት እንዲኖረው ከማሰባቸው የተነሣ መኾኑ አይካድም፡፡ ዳሩ ግን ጥሩ የሠራን መስሎን የምናከናውናቸው ተግባራት ከሥርዓተ ቤተ ክርስቲያን ጋር ተቃርኖ እንዳይኖራቸው፤ እንደዚሁም ‹‹መክፈልት ሲሹ መቅሠፍት›› እንደሚባለው ለበረከት ያልነው ተልእኮ ለጥፋት እንዳይዳርገን የሥዕላቱን ኦርቶዶክሳዊ ይዘት ከማስገምገም ጀምሮ እስከምናስቀምጥበት ቦታ ድረስ ከአባቶች ጋር መመካከርና መመርያ መቀበል ያስፈልጋል፡፡

በተጨማሪም በየመንገዱ የምንከፍታቸው ዝማሬያት ያሬዳዊነትም አብሮ ቢታሰብበት መልካም ነው፡፡ በአጭሩ ቅዱሳት ሥዕላቱን በየመንገዱ ከማስቀመጣችን በፊት (አስፈላጊነቱ በአባቶች ከታመነበት) ሥዕላቱን ከምንመርጥበት መሥፈርትና ከምናስቀምጥበት ቦታ ጀምሮ እስከ አቀማመጠጥ ሥርዓቱ ድረስ፤ እንደዚሁም ከምንከፍታቸው መዝሙራት ያሬዳዊነት አኳያ ዅሉም በሥርዓት ይኾን ዘንድ ጥንቃቄ ማድረግ እንደሚገባን አንርሳ፡፡ ቤተ ክርስቲያናችን የሊቃውንት ችግር የለባትም፡፡ የትኞቹን ሥዕላትና መዝሙራትን መጠቀም እንደሚገባን ጠጋ ብለን መምህራንን ብንጠይቅ በቂ ትምህርት ይሰጡናል፡፡

እንደሚታወቀው በዓለ ጥምቀት ከሃይማኖታዊ ይዘቱ በተጨማሪ አገራዊ ሀብታችን ስለኾነ ዓለም አቀፋዊ እውቅና ሊገኝ እንደሚገባው እሙን ነው፡፡ ስለዚህም በዓሉን በዓለም አቀፉ የትምህርት፣ ሳይንስና ባህል ድርጅት በቅርስነት ለማስዝገብ ቤተ ክርስቲያናችን ከመንግሥት ጋር በመኾን ጥረት በማድረግ ላይ ትገኛለች፡፡ በዓለ ጥምቀት በቅርስነት እንዲመዘገብ የሚያደርገው በዐደባባይ የሚከበር በዓል መኾኑ ብቻ ሳይኾን የአከባበር ሥርዓቱ መንፈሳዊነትና ውበት ነው፡፡ የታቦታቱ ዑደት፣ የሊቃውንቱና የሰንበት ትምህርት ቤት ወጣቶች ዝማሬ፣ የምእመናኑ አለባበስና የወጣቶቹ ሱታፌ፣ ከበዓሉ በፊትም ኾነ ከበዓሉ በኋላ የምናደርጋቸው ሌሎች እንቅስቃሴዎች ዅሉ የበዓሉ አካላት ናቸው፡፡

የእኛ የአከባበር ዅኔታ ነው በዓሉን በዓል የሚያስብለው፡፡ በሥርዓት ካከበርነው በዓለም እንደ ተደነቀ ይቀጥላል፤ መንፈሳዊ ሥርዓቱን ካጎደልን ግን በዓልነቱም ይረሳል፡፡ ስለዚህ በዐቢይነት ከክርስቶስ ጸጋና በረከት እንሳተፍ ዘንድ፤ በሁለተኛ ደረጃ ደግሞ በዓሉ በቅርስነት እንዲመዘገብ የሚደረገው ጥረት ይሳካ ዘንድ ለወደፊቱ ዅላችንም ክርስቲያናዊ ሥርዓቱን በጠበቀ መልኩ በዓለ ጥምቀትን ለማክበር እንዘጋጅ እያልን ጽፋችንን አጠቃለልን፡፡ በዘንድሮው በዓለ ጥምቀት ያከናወናቸውን መልካም ተግባራት አሳድገን፤ ያጎደልናቸውን ደግሞ አሻሽለን በዓሉን በመንፈሳዊ ሥርዓት እንድናከብር አምላካችን ዕድሜ ለንስሐ ሰጥቶ በሚቀጥለው ዓመት በበዓለ ጥምቀቱ ይሰብስበን፡፡

ወስብሐት ለእግዚአብሔር፡፡

በዲያቆን ኤፍሬም የኔሰው

ጥር ፱ ቀን ፳፻፱ ዓ.ም

የተወደዳችሁ የድረ ገጻችን ተከታታዮች! እንደሚታወቀው በየዓመቱ ጥር ፲፩ ቀን በዓለ ጥምቀትን እናከብራለን፡፡ በቅድሚያ ለብርሃነ ጥምቀቱ እንኳን በሰላም አደረሳችሁ እያልን በዛሬው ዝግጅታችን እግዚአብሔር አምላካችን በሐዲስ ኪዳን ካደረጋቸው መገለጦች ወይም ከታየባቸው መንገዶች መካከል በዮርዳኖስ ወንዝ ያደረገው መገለጥ (አስተርእዮ) አንደኛው መኾኑን የሚያስገነዝብ ትምህርት በአጭሩ ይዘን ቀርበናል፤

‹‹አስተርእዮ›› የሚለው ቃል ‹‹አስተርአየ (አርአየ) = አሳየ፣ ገለጠ፣ ታየ፣ ተገለጠ›› ከሚለው የግእዝ ግስ የተገኘ ሲኾን፣ ትርጕሙም ‹‹መታየት፣ መገለጥ፣ ማሳየት፣ መግለጥ›› ማለት ነው /የኪዳነ ወልድ ክፍሌ መዝገበ ቃላት/፡፡ ‹‹አስተርእዮተ እግዚአብሔር በፈለገ ዮርዳኖስ›› የሚለው ሐረግም ‹‹የእግዚአብሔር በዮርዳኖስ ወንዝ መገለጥ፣ መታየት›› የሚል ትርጕም አለው፡፡

ከዚህ ላይ ‹‹አስተርእዮተ እግዚአብሔር›› ስንል የአብ፣ የወልድ፣ የመንፈስ ቅዱስ መገለጥ ማለታችን መኾኑን ለማስታዎስ እንወዳለን፡፡ ‹‹እግዚአብሔር›› የሚለው ቃል ሦስቱም አካላት (ቅድስት ሥላሴ) በጋራ የሚጠሩበት መለኮታዊ ስያሜ ነውና፡፡ ‹‹አንሰ ሶበ እቤእግዚአብሔር እብል በእንተ አብ ወወልድ ወመንፈስ ቅዱስ ከመ በአሐዱ ስም ሥሉሰ ያምልኩ፤ እኔ ‹እግዚአብሔር› በአልሁ ጊዜ ስለ አብም፣ ስለ ወልድም፣ ስለ መንፈስ ቅዱስም እናገራለሁ፤ (ምእመናን) በአንዱ ስም (በእግዚአብሔር) ሦስቱ አካላትን ያመልኩ ዘንድ፤›› እንዳለ ቅዱስ ጎርጎርዮስ ነባቤ መለኮት /ሃይማኖተ አበው/፡፡

ቅዱሳት መጻሕፍት እንደሚነግሩን እግዚአብሔር አምላክ በብሉይም ኾነ በሐዲስ ኪዳን በአንድነቱ በሦስትነቱ በግብር (በሥራ)፣ በራእይና በገቢረ ተአምራት በልዩ ልዩ መንገድ ለቅዱሳኑ ተገልጧል፡፡

በብሉይ ኪዳን ልዩ ልዩ ምልክት በማሳየት፤ በቅዱሳን ነቢያትና በመሳፍንት፣ በነገሥታት፣ በካህናትና በነቢያት ላይ በማደር ወይም በራእይ በማነጋገር፤ በተጨማሪም በጻድቃኑ ላይ ቸርነቱን በማሳየት፣ በክፉ አድራጊዎች ላይ ደግሞ ኀይሉን በማሳየት ሲያደርጋቸው በነበሩ ተአምራቱና ሥራዎቹ ይገለጥ ነበር፡፡

በሐዲስ ኪዳን ደግሞ ለአዳምና ለልጆቹ በገባው ቃል መሠረት የሰውን ሥጋ ለብሶ፣ በአጭር ቁመት በጠባብ ደረት ተወስኖ በአካለ ሥጋ ተገልጦ በገቢረ ተአምራቱ፣ በትንሣኤውና በዕርገቱ አምላክነቱን አሳይቷል፡፡

የብሉይ ኪዳኑ መገለጥ በምልክት፣ በራእይ፣ በድምፅና በመሳሰሉት መንገዶች የተደረገ መገለጥ ነበር፤ የሐዲስ ኪዳኑ መገለጥ ግን ወንጌላዊው ዮሐንስ ‹‹መቼም ቢኾን እግዚአብሔርን ያየው አንድ ስንኳ የለም፤ በአባቱ እቅፍ ያለ አንድ ልጁ እርሱ ተረከው›› /ዮሐ.፩፥፲፰/ በማለት እንደ ገለጸው አምላካችንን በዓይነ ሥጋ ያየንበት አስተርእዮ ስለ ኾነ ከመገለጦች ኹሉ የተለየ ጥልቅ ምሥጢር አለው፡፡

ሊቃውንተ ቤተ ክርስቲያን እግዚአብሔር በሥጋ ያደረገውን አስተርእዮ (መገለጥ) ከምሥጢረ ሥላሴ ጋር በተያያዘ መልኩ በሦስት መንገድ ይገልጹታል፤ ይኸውም በእመቤታችን ማኅፀን፤ በዮርዳኖስ ወንዝ እና በደብረ ታቦር ተራራ ላይ እንደ ኾነ ያስረዳሉ፡፡

ይህንንም ‹‹በላዕሌኪ ወበዮርዳኖስ ወበታቦር ሥልሰ ጊዜያተ፤ ዘአልቦ ተውሳከ ወአልቦ ሕጸተ፤ ለውሉደ ሰብእ ያርኢ ዘሥላሴሁ ገጻተ፤ ጽጌኪ ድንግል ተአምሪሁ ከሠተ፤ ወበፀዳሉ አብርሀ ጽልመተ፡፡›› በማለት ይገልጹታል /ማኅሌተ ጽጌ/፡፡

ትርጕሙም ‹‹እግዚአብሔር አምላክ ጭማሬም ጉድለትም የሌለበትን ሦስትነቱን ለሰው ልጆች ያሳይ ዘንድ በአንቺ (በእመቤታችን በድንግል ማርያም)፣ በዮርዳኖስ እና በደብረ ታቦር ሦስት ጊዜ በመገለጥ አበባሽ (ልጅሽ) ኢየሱስ ክርስቶስ ተአምራቱን (አምላክነቱን፣ ብርሃነ መለኮቱን፣ አንድነቱን፣ ሦስትነቱን) አሳየ፡፡ በብርሃነ መለኮቱም ጨለማውን አስወገደ (ብርሃን አደረገ)፤›› ማለት ነው፡፡

ይህም ጌታችን በለበሰው ሥጋ በእመቤታችን ማኅፀን ዘጠኝ ወር ከአምስት ቀን መወሰኑን በዮርዳኖስ ወንዝ በተጠመቀበት ዕለት ምሥጢረ ሥላሴን መግለጡን (እግዚአብሔር አብ ‹‹የምወደው ልጄ እርሱ ነው፤ እርሱን ስሙት›› ብሎ  ሲመሰክር፣ መንፈስ ቅዱስ በርግብ አምሳል ወርዶ ራሱ ላይ ሲያርፍ ማለት ነው)፤ እንደዚሁም በደብረ ታቦር ብርሃነ መለኮቱን ሲገልጥ መለኮታዊ አንድነቱና አካላዊ ሦስትነቱ መታወቁን ያመለክታል፡፡

በአጭሩ ይህ ድርሰት እግዚአብሔር በእመቤታችን ቅድስት ድንግል ማርያም፣ በዮርዳኖስና በደብረ ታቦር ላይ ያደረገውን አስተርእዮ የሚገልጽ ነው፡፡ ይህ ትምህርትም ጥር ፲፩ ቀን በሚነበበው መጽሐፈ ስንክሳር በተመሳሳይ መልኩ ተጠቅሷል፡፡

ክብር ይግባውና በአካለ ሥጋ የተገለጠው እግዚአብሔር ወልድ (ጌታችን መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ) እከብር አይል አምላከ ክቡራን፣ አክባሬ ፍጥረታት፤ እቀደስ አይል አምላከ ቅዱሳን፣ ቀዳሴ ፍጥረታት ኾኖ ሳለ ለኛ የጥምቀትን ሥርዓት ሊሠራልን ሥጋ ከለበሰ ሠላሳ ዓመት ሲሞላው በመጥምቀ መለኮት በቅዱስ ዮሐንስ እጅ በዮርዳኖስ ወንዝ ተጠመቀ፡፡

ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ተጠምቆ ከወንዙ ሲወጣም እነሆ ሰማያት ተከፈቱ፤ መንፈስ ቅዱስም በርግብ አምሳል ወርዶ በራሱ ላይ ተቀመጠ፡፡ በዚህ ጊዜ የሚሰሙትን ዅሉ ያስደነገጠ፣ ምድራዊ ፍጥረት ሊሸከመው የማይቻል ‹‹ዝንቱ ውእቱ ወልድየ ዘአፈቅር ዘሎቱ ሠመርኩ፤ በእርሱ ደስ የሚለኝ፣ ልመለክበት የወደድሁት፣ ለተዋሕዶ የመረጥሁት ልጄ ይህ ነው!›› የሚል ግሩም ቃል ከሰማይ መጣ /ማቴ.፫፥፲፯/፡፡

ይህ እግዚአብሔር አብ የኢየሱስ ክርስቶስ የባሕርይ አባት መኾኑን የመሰከረበት ቃልም ጌታችን ብርሃነ መለኮቱን በደብረ ታቦር በገለጠበት ዕለት በተመሳሳይ መንገድ ተነግሯል /ማቴ.፲፯፥፭፤ ሉቃ. ፱፥፴፮፤ ፪ኛ ጴጥ.፩፥፲፯/፡፡ ከዚህ በፊት በልዩ ልዩ ምሳሌና ኅብር ሲገለጥ የነበረ ምሥጢረ ሥላሴ በዮርዳኖስ ወንዝ በግልጥ ታየ፤ እግዚአብሔር ወልድ በለበሰው ሥጋ በዮርዳኖስ ወንዝ ሲጠመቅ፤ እግዚአብሔር አብ ‹‹የምወደው ልጄ ይህ ነው›› ብሎ አባትነቱን ሲመሰከር፤ እግዚአብሔር መንፈስ ቅዱስም በርግብ አምሳል ከሰማይ ወርዶ በራሱ ላይ ሲያርፍ ፍጡራን በዓይናቸው አዩ፡፡

ይህንን ድንቅ ምሥጢር የተመለከቱ ዅሉ የእግዚአብሔርን ሥራ አደነቁ፤ በአምላክነቱም አመኑ፡፡ ሰይጣን ልቡናቸውን ያሸፈተባቸው መናፍቃን ግን በክርስቶስ የባሕርይ አምላክነት ባለማመናቸው የተነሣ ለክብሩ በማይመጥን የአማላጅነት ቦታ ያስቀምጡታል፡፡ እኛ ግን ቅዱሳን ሐዋርያት እንዳስተማሩን፣ ሊቃውንተ ቤተ ክርስቲያንም እንዳስረዱን አብ ወልድ መንፈስ ቅዱስ አንድ መለኮት፣ አንድ ሥልጣን፣ አንድ አገዛዝ አላቸው፤ ኢየሱስ ክርስቶስም ከሦስቱ አካላት አንዱ አካል እግዚአብሔር፣ በሦስትነት በአንድነት የሚመለክ፣ አምላክ ወልደ አምላክ ነው ብለን እናምናለን፤ አምነንም እንመሰክራለን፡፡

ወስብሐት ለእግዚአብሔር፡፡

በዝግጅት ክፍሉ

ጥር ፭ ቀን ፳፻፱ ዓ.ም

ክብር ምስጋና ይድረሰውና የጌታችን አምላካችንና መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ በዓለ ግዝረት በየዓመቱ ጥር ፮ ቀን በቤተ ክርስቲያናችን ይከበራል፡፡ ጥር ፮ ቀን በሚነበበው መጽሐፈ ስንክሳር ተጽፎ የሚገኘውን የጌታችንን የግዝረት ታሪክም በሉቃስ ወንጌል አንድምታ ትርጓሜ ከተቀመጠው ትምህርት ጋር በማጣቀስ እንደሚከተለው አቅርበነዋል፤

ልሳነ ዕፍረት ቅዱስ ጳውሎስ ‹‹ጌታ ክርስቶስ በሥጋው ግዝረትን ተቀበለ፡፡ ለአባቶች የተሰጠውን ቃል ኪዳን ይፈጽም ዘንድ፤›› በማለት እንደ ተናገረው /ሮሜ.፲፭፥፰/፣ የክብር ባለቤት መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ወደ ቤተ ግዝረት በመግባት የኦሪትን ሕግ ፈጽሟል፡፡ በቅዱስ ወንጌል እንደ ተጻፈ በስምንተኛው ቀን እንደ ኦሪቱ ሥርዓት ግዝረት ይፈጸምለት ዘንድ ሕፃኑ ጌታችንን ወደ ቤተ መቅደስ ወሰዱት፡፡ ስሙም ገና በሥጋ ሳይፀነስ የእግዚአብሔር መልአክ ባወጣለት ስም ‹‹ኢየሱስ›› ተብሎ ተጠራ /ሉቃ.፪፥፳፩-፳፬/፡፡ መጥምቁ ዮሐንስ ሲገረዝ የሊቀ ካህን ልጅ ነው ብለው ሊገርዙት ወደ እርሱ መጡ፡፡ ጌታችን ግን ወደ ምድር የመጣው ለትሕትና ነው እንጂ ለልዕልና አይደለምና ወሰዱት አለ /ትርጓሜ ወንጌለ ሉቃስ/፡፡

እመቤታችን ቅድስት ድንግል ማርያምም አረጋዊው ዮሴፍን ‹‹እንደ ሕጉ ልጄን እንዲገርዘውና ስሙንም እንድንሰይመው ብልህ የኾነ ገራዥ ሰው አምጣልኝ፤›› አለችው፡፡ ጻድቁ ዮሴፍም እንዳዘዘችው የሚገርዝ ባለሙያ ይዞ መጣ፡፡ ባለሙያውም በእናቱ በንጽሕት ድንግል ማርያም ክንድ ላይ ሕፃኑ ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስን ባየው ጊዜ ‹‹እንድገርዘው በጥንቃቄ ያዙት›› አላቸው፡፡ ጌታ ኢየሱስም ‹‹ባለሙያ ገራዥ ሆይ! ደሜ ሳይፈስ ልትገርዘኝ ትችላለህን? በዕለተ ዓርብ በመስቀል ስሰቀል ካልኾነ በስተቀር ደሜ አይፈስምና፡፡ ጐኔን በጦር ሲወጉኝ ያን ጊዜ ውኀና ደም ይፈሳል፡፡ ይኸውም ለአዳምና ለሚያምኑ ልጆቹ መድኀኒት ይኾናል፤›› አለው፡፡

የክብር ባለቤት ጌታችን የተናገረውን ይህን ቃል ባለሙያው በሰማ ጊዜም አደነቀ፡፡ ዕቃውንም ሰብስቦ ተነሣና ከጌታችን እግር በታች ወድቆ ሰገደ፡፡ ያንጊዜም ምላጮቹ በእጁ ላይ እንዳሉ እንደ ውኀ ቀለጡ፡፡ ክብርት እመቤታችን ቅድስት ድንግል ማርያምንም ‹‹ከሴቶች ተለይተሽ አንቺ የተባረክሽ ነሽ፡፡ የማኅፀንሽም ፍሬ የተባረከ ነው፡፡ ይህ ልጅሽ ስለ እርሱ ነቢያት ትንቢት የተናገሩለት የሕያው አምላክ ልጅ ነው፤›› አላት፡፡

ጌታችንም ባለሙያውን ‹‹እኔ ነኝ! ትገዝረኛለህን ወይስ ተውክ? ወይስ የአባቶቼ አባቶች እንዳደረጉ ላድርግ?›› አለው፡፡ ባለሙያውም መልሶ ‹‹የአባቶችህ አባቶች እነማን ናቸው?›› ሲል ጠየቀው፡፡ ጌታችንም አብርሃም፣ ይስሐቅ፣ ያዕቆብ የሕዝቡ ዅሉ አባት እንደ ኾኑ ካስገነዘበው በኋላ ‹‹ለእነርሱም ይህ ግዝረት አስቀድሞ ከአባቴ ዘንድ ተሰጣቸው›› በማለት የግዝረትን ሕግ አስረዳው፡፡ ባለሙያውም ይህን ምሥጢር ሲሰማ ‹‹እኔ ከአንተ ጋር እነጋገር ዘንድ አልችልም፡፡ በአንተ ህልውና መንፈስ ቅዱስ አለና፤›› ብሎ የኢየሱስ ክርስቶስን የባሕርይ አምላክነት መሰከረ፡፡

በዚህ ጊዜ ጌታችን ዐይኖቹን ወደ ሰማይ አቅንቶ ‹‹አባት ሆይ ለአብርሃም፣ ለይስሐቅ፣ ለያዕቆብ አስቀድሞ ግዝረትን የሰጠሃቸው፤ ያቺን ግዝረት ዛሬ ለእኔ ስጠኝ›› አለ፡፡ ያንጊዜም ያለ ሰው እጅ በጌታችን ላይ ግዝረት ተገለጠ (የግዝረት ምልክት ታየ)፡፡ ከዚህ ላይ ጌታችን ወደ አባቱ ወደ እግዚአብሔር አብ ልመና ማድረሱ የለበሰው ሥጋ የአብርሃም፣ የይስሐቅ፣ የያዕቆብ መኾኑንና ጸሎት ማቅረብ የሚስማማው ሥጋን መልበሱን ለማጠየቅ ነው እንጂ በእርሱና በአብ መካከል ልዩነት ኖሮ አይደለም፡፡

ጌታችን ድንግልናዋን ሳያጠፋ ከድንግል ማኅፀን እንደ መውጣቱ ግዝረቱም አይመረመርም፡፡ በተዘጋ ቤት ወደ ሐዋርያት እንደ ገባና እንደ ወጣ ዅሉ እርሱ በሚያውቀው ረቂቅ ጥበብ ከሥጋው ምንም ምን ሳይቈረጥ፣ ምንም ደም ሳይፈሰው መገረዙ ተገለጠ፡፡

ገራዡም የጌታችንን ቃል ከመስማቱ ባሻገር በሥጋው ላይ የተደረገውን ተአምር ባየ ጊዜ እጅግ አደነቀ፡፡ ከክብር ባለቤት ከጌታችን አምላካችንና መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ እግር በታች ወድቆም ሦስት ጊዜ ሰገደና ‹‹በእውነት አንተ የእግዚአብሔር ልጅ፣ የእስራኤልም ንጉሥ ነህ!›› በማለት በክርስቶስ አምላክነት አመነ፡፡ ከዚህ በኋላ ያየውንና የሰማውን ዅሉ እየመሰከረ ወደ ቦታው ተመለሰ፡፡ የእግዚአብሔር አብ ጸጋ፣ የእግዚአብሔር ወልድ ፍቅር፣ የእግዚአብሔር መንፈስ ቅዱስም ኅብረት በክርስቶስ የባሕርይ አምላክነት ያለ ጥርጥር በፍጹም ልባችን ከምናምን ምእመናን ጋር ይኹን! /፪ኛቆሮ.፲፫፥፲፬/፡፡

ወስብሐት ለእግዚአብሔር፡፡

በመምህር ፀሐዬ ዳዲማስ

ታኅሣሥ ፳፯ ቀን ፳፻፱ ዓ.ም

በስድስተኛው መቶ ክፍለ ዘመን የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያንን በምስጋናው ብርሃን ያበራው ኢትዮጵያዊው ሊቅ ቅዱስ ያሬድም ነገረ ሥጋዌ ከሰው ልጆች ድኅነት ጋር ያለውን ቍርኝነት ጥልቅ ምሥጢር ባለው በመጽሐፈ ድጓ ድርሰቱ ጽፎልን እናነበዋለን። ቅዱስ ያሬድ በምስጋናው አንሥቶ ከማይጠግባቸው ምስጋናዎች መካከል የአምላክ ሥጋዌ (ሰው መኾን) እና ነገረ ስቅለት ቀዳሚዎች ሲኾኑ የሚያነሣቸውም ከነገረ ድኅነት ጋር በተያያዘ ምሥጢር ነው፡፡ የእግዚአብሔር ሰዎችን የማዳን ተግባራት ከሚመለከቱ ድርሰቶቹ መካከል ለአብነት የሚከተለውን ትምህርት መጥቀስ እንችላለን፤

‹‹ዘዲበ ኪሩቤል ይነብር ወበአርያም ይሴባሕ እምሰማያት እምልዑላን ወረደ አምላክ ያድኅን ዓለመ መጽአ ይክሥት ብርሃነ ይናዝዝ ኅዙናነ ወልድ ተወልደ ለነ ወሠርዐ ሰንበተ ለሰብእ ዕረፍተ ውእቱኬ ወልደ አምላክ ውእቱ ወልድ ዋሕድ ውእቱ፤ በኪሩቤል ላይ የሚኖር በአርያምም የሚመሰገን ከሰማያት ከልዑላን ወረደ፤ አምላክ ዓለምን ያድን ዘንድ መጣ፤ ብርሃንን ይገልጥ ዘንድ፣ ያዘኑትን ያጽናና ዘንድ፣ [እግዚአብሔር] ወልድ ተወለደልን፡፡ ለሰዎች ዕረፍትም ሰንበትን ሠራ፤ እሱም የአምላክ ልጅ ነው፡፡ [እሱም] በተዋሕዶ የከበረ [እግዚአብሔር] ወልድ ነው፤›› (ድጓ ዘዘመነ ልደት)፡፡

እነዚህ የቅዱስ ያሬድ የምስጋና ቃላት እግዚአብሔር ወልድ የሰውን ሥጋ ለብሶ ሰው መኾኑን ከማስረዳታቸውም ባሻገር እግዚአብሔር አምላካችን ሰው በመኾኑ የሰው ልጆች ያገኙትን ጥቅምም የሚያስረግጡ ናቸው። ዘማሪው አምላክ ወልደ አምላክ ዓለምን ያድን፣ ብርሃንን ይገልጥ፣ ያዘኑትንም ያጽናና ዘንድ ከሰማያት እንደ ወረደ እና ወደ ዓለም ወይም ወደ ሰዎች እንደ መጣ ሲነግረን የተለያዩ ጽጌያትን እንደሚቀስም ንብ መጽሐፍ ቅዱስን በማጣቀስ እንደ ኾነ ስንረዳም የአበው ሊቃውንት መጽሐፍ ቅዱሳዊ አስተምህሮን ልብ እንድንል ያስችለናል።

እግዚአብሔር አብ አንድያ ልጁን እግዚአብሔር ወልድን ወደ ዓለም የላከው ዓለም በልጁ እንዲድን እንደ ኾነ ጌታችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ለኒቆዲሞስ ያስተማረውን ትምህርት ቅዱስ ዮሐንስ በወንጌሉ ጽፎልናል (ዮሐ. ፫፥፲፮)። የነቢያት ትንቢት በክርስቶስ መፈጸሙን ደጋግሞ በማውሳት የሚታወቀው ሐዋርያው እና ወንጌላዊው ቅዱስ ማቴዎስም የነቢዩ የኢሳይያስ ትንቢት በሥግው ቃል በክርስቶስ እንደ ተፈጸመ በሚያስረዳ የወንጌሉ ክፍል ‹‹‹በጨለማ የተቀመጠው ሕዝብ ታላቅ ብርሃን አየ፤ በሞት አገርና ጥላ ለተቀመጡትም ብርሃን ወጣላቸው› የተባለው ይፈጸም ዘንድ ይህ ኾነ›› በማለት ጽፏል (ማቴ. ፬፥፲፬-፲፮ ኢሳ. ፱፥፪)።

ወንጌላዊው ቅዱስ ሉቃስም በተመሳሳይ መልኩ የነቢዩን የኢሳይያስን ትንቢት ጠቅሶ ክርስቶስ በዘመነ ስብከቱ ስለ ራሱ እና ሰው ስለ ኾነበት ምክንያት ሲያስረዳ የተናገረውን ‹‹የነቢዩንም የኢሳይያስን መጽሐፍ ሰጡት፤ መጽሐፉንም በተረተረ ጊዜ ‹የጌታ መንፈስ በእኔ ላይ ነው፤ ለድሆች ወንጌልን እሰብክ ዘንድ ቀብቶኛልና፤ ለታሰሩትም መፈታትን፣ ለዕውሮችም ማየትን እሰብክ ዘንድ፤ የተጠቁትንም ነጻ አወጣ ዘንድ፤ የተወደደችውንም የጌታን ዓመት እሰብክ ዘንድ ልኮኛል› ተብሎ የተጻፈበትን ስፍራ አገኘ። መጽሐፉንም ጠቅልሎ ለአገልጋዩ ሰጠውና ተቀመጠ፤ በምኵራብም የነበሩት ዅሉ ትኵር ብለው ይመለከቱት ነበር። እርሱም ‹ዛሬ ይህ መጽሐፍ በጆሮአችሁ ተፈጸመ› ይላቸው ጀመር፤›› (ሉቃ. ፬፥፲፯-፳፩) በማለት ትንቢቱ መፈጸሙን ተናግሯል።

የነቢዩን ቃላት በምልአት ስንመለከታቸው ‹‹የጌታ የእግዚአብሔር መንፈስ በእኔ ላይ ነው፤ ለድሆች የምሥራችን እሰብክ ዘንድ እግዚአብሔር ቀብቶኛልና፤ ልባቸው የተሰበረውን እጠግን ዘንድ፤ ለተማረኩትም ነፃነትን፣ ለታሰሩትም መፈታትን እናገር ዘንድ ልኮኛል። የተወደደችውን የእግዚአብሔርን ዓመት፣ አምላካችንም የሚበቀልበትን ቀን እናገር ዘንድ፤ የሚያለቅሱትንም ዅሉ አጽናና ዘንድ፤ እግዚአብሔር ለክብሩ የተከላቸው የጽድቅ ዛፎች እንዲባሉ ለጽዮን አልቃሾች አደርግላቸው ዘንድ፤ በአመድ ፋንታ አክሊልን፣ በልቅሶም ፋንታ የደስታ ዘይትን፤በኀዘን መንፈስ ፋንታም የምስጋና መጐናጸፊያን እሰጣቸው ዘንድ ልኮኛል፤›› የሚሉ ናቸው (ኢሳ. ፷፩፥፩)።

እነዚህን አጠቃልሎ ቅዱስ ያሬድ ድኅነተ ሰብእን ሲያመለክት ‹‹ዓለምን ያድን ዘንድ መጣ፡፡ብርሃንን ይገልጥ ዘንድ፤ ያዘኑትን ያጽናና ዘንድ፤ [እግዚአብሔር] ወልድ ተወለደልን፤›› በማለት በዝማሬ አመሰገነ። እግዚአብሔር የሰውን ሥጋ ለብሶ ሰውን ያድን ዘንድ ያስገደደው የገዛ ባሕርዩ ነው፡፡ እግዚአብሔር ሰውን ለማዳን ወደ ዓለም የመጣበትን ምክንያት ብዙ ሊቃውንት በብዙ መንገድ ጽፈዋል። አንዳንዶቹም የማይረገጠውን ረግጠው በድፍረት ‹‹መጽአ በኵርሕ፣ ተገዶ መጣ›› ብለው እስከ ማስተማር በመድረሳቸው ከቤተ ክርስቲያን አንድነት ተለይተዋል። ፍጹማን የኾኑት የኦርቶዶክሳዊት ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን ሊቃውንት ግን እግዚአብሔር የሰው ልጆችን እንዲያድን ያደረገው ባሕርዩ እንደ ኾነ በምስጋና ድርሰቶቻቸው ጽፈውልናል።

ቅዱስ ያሬድ በበዐለ ኖላዊ ሳምንት በሚደርሰው የድጓ ድርሰቱ ‹‹አናኅስዮ አበሳነ አፍቂሮ ኪያነ ፈነወ ለነ ወልዶ መድኅነ፣ በደላችንን ይቅር ብሎ እኛን ወዶ አዳኝ ልጁን ወደኛ ሰደደልን፤›› በማለት ክርስቶስ ወደ ዓለም የመጣው እኛን ለማዳን መኾኑን ነግሮናል። ሊቁ በዚህ ድርሰቱ እግዚአብሔር አብ እግዚአብሔር ወልድን ለድኅነት ወደ እኛ ወደ ሰዎች የላከልን በይቅር ባይ እና ፍቅርን መሠረት ባደረገው ባሕርዩ እንደ ኾነ ያስረዳል። እጅግ ጥልቅ በኾነ ምሥጢር ነገረ ድኅነትን የሚገልጠውን ሌላኛውን የቅዱስ ያሬድን ምስጋና እናንሣ፤ ‹‹ይእዜኒ ንትልዋ ለሰላም እስመ ተወልደ ክርስቶስ ዮም በሀገረ ዳዊት አናኅስዮ አበሳነ ወልዱ ለአብ ቀዳሜ በኵሩ ኃይሉ ለአብ መጽአ ኀቤነ ይክሥት ብርሃነ ተመሲሎ ኪያነ ሰብአ ዘይከውን ኵሎ ኮነ ዘእንበለ ኃጢአት ባሕቲታ፤›› (ድጓ ዘዘመነ ልደት)፡፡ ትርጕሙም፡- ‹‹እንግዲህማ ሰላምን እንከተላት፤ ዛሬ ክርስቶስ በዳዊት አገር ተወልዷልና፡፡ በደላችንን ይቅር ብሎ የአብ አንድያ ልጁ፣ የአብ ኃይሉ፣ ወደ እኛ መጣ፤ ብርሃንን ይገልጥ ዘንድ፣ እንደ እኛ ሰው ኾነ፡፡ ከብቻዋ ከኃጢአት በቀር ሰው የሚኾነውን ዅሉ ኾነ፤›› ማለት ነው፡፡

ከዚህ የምስጋና ክፍል እንደምንረዳው የጌታችን ልደት የሰላም ምንጭ መኾኑን ነው። ይህ ሰላም ደግሞ ዓለም የምትሰጠው ሰላም አይደለም፤ ድኅነተ ሰብእን የሚያሳይ ሰላም፤ ሰዎች ከእግዚአብሔር ጋር የነበራቸው ልዩነት ተወግዶ ዕርቅ መመሥረቱን የሚያሳይ ሰላም ነው እንጂ። በክርስቶስ ልደት ለዓለም የተሰጠው ሰላም ደግሞ የሚሠራው ሰዎች ዅሉ ሲሹትና ሲከተሉት ነውና ‹‹ንትልዋ ለሰላም›› እያለ በረጅሙ ይሰብካል። ለዚህም ነው መላእክቱ ከእረኞቹ መካከል ተገኝተው፣ ከሰዎች ጋር በአንድነት ኾነው በአዲስ ምስጋና ሲያመሰግኑ ‹‹ክብር ለእግዚአብሔር በአርያም ይኹን! ሰላምም በምድር፤ ለሰውም በጎ ፈቃድ፤›› በማለት የዘመሩት (ሉቃ. ፪፥፲፬)።

ይቆየን