ትንሣኤ ምንድን ነው?

መምህር በትረማርያም አበባው

ክርስቶስ ተንሥአ እሙታን…….በዐቢይ ኃይል ወሥልጣን

አሰሮ ለሰይጣን……..አግዓዞ ለአዳም

ሰላም….….እምይእዜሰ

ኮነ…….ፍሥሓ ወሰላም

እንኳን ለብርሃነ ትንሣኤው በሰላም አደረሳችሁ

ትንሣኤ፡- ትንሣኤ ተንሥአ ተነሣ ከሚለው የግእዝ ቃል የወጣ ሲሆን ትርጉሙ መነሣት ማለት ነው፡፡ ይኸውም የሰው ልጅ ሞቶ ሥጋው ፈርሶ በስብሶ እንደማይቀር እና በዳግም ምጽአት ጊዜ እንደሚነሣ የሚያመለክት ነው፡፡ የሰው ልጅ ከፈጣሪ የተሰጠውን ትእዛዝ ባለመጠበቁ ምክንያት የሞት ሞት ተፈርዶበት ነበረ፡፡ “እንዳትሞቱ ከእርሱ አትብሉ፣ አትንኩትም” ተብሎ ነበርና፡፡ (ዘፍ.፫፣፫) በዚህም ምክንያት ከአቤል ጀምሮ እስከ እለተ ምጽአት ድረስ የሰው ልጅ በሥጋ የሚሞት ሆኗል፡፡ ነገር ግን እንደሞትን አንቀርም፡፡ ሁላችንም ትንሳኤ አለን፡፡ ጌታችን መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ከሙታን ተለይቶ በመነሣት የትንሣኤያችን በኩር ሆኖናልና፡፡(፩ኛ ቆሮ.፲፭፣፳፩)፡፡

“ሞት በሰው በኩል ስለመጣ ትንሳኤ ሙታን በሰው በኩል ሆኗል›› እንዲል፡፡ ዘለዓለማዊ ሞታችን እና ፈርሶ በስብሶ መቅረት የቀረልን አካላዊ ቃል ሥጋችን ተዋሕዶ ሰው ሆኖ ሞትን በሞቱ ድል ከነሣልን በኋላ ነው፡፡ ሊቁ ሱኑትዩ በሃይማኖተ አበው “ሞተ ክርስቶስ በሞተ ዚኣነ ከመ ይቅትሎ ለሞት በሞቱ፤ ሞትን በሞቱ ያጠፋልን ዘንድ ክርስቶስ በተዋሐደው ሥጋ የእኛን ሞት ሞተ ብሎ እንደገለጠው፡፡ (ዮሐ.፲፩፣፳፭)

“ትንሣኤና ሕይወት እኔ ነኝ” ያለ ጌታ በጥንተ ትንሣኤ መጋቢት ፳፱ ቀን በዕለተ እሑድ ከሙታን ተለይቶ ተነሣ፡፡ መልአኩም ማር.(፲፮፣፮) “አትደንግጡ የተሰቀለውን የናዝሬቱን ኢየሱስ ትሻላችሁን? ተነሥቷል” ብሎ ለቅዱሳት አንስት ነግሯቸዋል፡፡ (ሉቃ.፳፬፣፮)፡፡

የክርስቶስ ትንሣኤ ከአልዓዛር ትንሣኤ የተለየ ነው፡፡ አልዓዛርን ያስነሣው ራሱ ክርስቶስ ሲሆን ትንሣኤውም መልሶ ሞት ነበረበት፡፡ ክርስቶስ ግን የተነሣው በራሱ ሥልጣን ነው፡፡ ዳግመኛ ሞትም የለበትም፡፡(ዮሐ.፪፥፲፱፤ ፲፥ ፲፰)”ይህን ቤተ መቅደስ አፍርሱት በሦስት ቀንም አነሧዋለሁ” ካለ በኋላ እርሱ ግን ይህንን የተናገረው ቤተ መቅደስ ስለተባለ ሰውነቱ ነበር ይለዋል፡፡ በሌላም የወንጌል ክፍል “እናንተ በሰቀላችሁት እግዚአብሔርም ከሙታን ባስነሣው በናዝሬቱ ኢየሱስ ክርስቶስ ሥም… ይላል፡፡(ሐዋ.፬፣፲) በሃይማኖተ አበው ደግሞ መንፈስ ቅዱስ አስነሳው የሚል ይገኛል፡፡ ይህን ቢል ሦስቱ አካላት አንዲት ግብረ ባሕርይ ስላላቸው ያችን ለእያንዳንዱ አካላት አድሎ መናገሩ ነው፡፡ አብ አምላክ፣ ወልድ አምላክ፣ መንፈስ ቅዱስ አምላክ ቢል ሦስት አምላክ አንልም፡፡ አንድ አምላክ እንላለን እንጂ፡፡ (ዮሐ.፲፥፴) “እኔና አብ አንድ ነን”(ዮሐ.፲፥፱) እንዲል፡፡ ማስነሣት ሦስቱ አካላት አንድ የሚሆኑበት ግብር ስለሆነ አብ አስነሣው፣ በራሴ ሥልጣን ተነሣሁ፣ መንፈስቅዱስ አስነሣው ቢል አንድ ነው፡፡

የትንሣኤ ዓይነቶች

በዳግም ምጽአት ጊዜ ሙታን ሲነሡ ሁለት ዓይነት ትንሣኤ ይነሣሉ፡፡ አንደኛው ትንሣኤ ዘለክብር ሲሆን ሁለተኛው ትንሣኤ ዘለኀሣር ነው፡፡ ትንሣኤ ዘለክብርን የሚነሡ የእግዚአብሔርን ትእዛዝ የፈጸሙ ቅዱሳን ናቸው፡፡ ትንሣኤ ዘለኀሣርን የሚነሡት ደግሞ የእግዚአብሔርን ሕግ ያልፈጸሙ ኃጥአን ናቸው፡፡ (ማቴ.፳፭፥፵፮) “እነዚያም (ኃጥአን) ወደ ዘለዓለም ቅጣት ጻድቃን ግን ወደ ዘለዓለም ሕይወት ይሄዳሉ” ተብሎ እንደተገለጠ፡፡ ትንሣኤ ዘለክብርን የተነሡ ጻድቃን ለዘለዓለም በመንግሥተ ሰማያት በተድላ በደስታ ይኖራሉ፡፡ ትንሣኤ ዘለኀሣርን የተነሡ ኃጥአን ደግሞ ለዘለዓለም በገሃነመ እሳት በሥቃይ በሰቆቃ ይኖራሉ፡፡

የትንሣኤ ምሳሌዎች

፩. ፀሐይ፡-

ፀሐይ የመውጣቷ የመወለዳችን ምሳሌ ነው፡፡ ፀሐይ ጠዋት ወጥታ ስታበራ እንድትውል እኛም ተወልደን በዚች ምድር ለመኖራችን ምሳሌ ነው፡፡ በሠርክ ፀሐይ መግባቷ የመሞታችን ምሳሌ ነው፡፡ መልሳ ጠዋት መውጣቷ የትንሣኤያችን ምሳሌ ናት፡፡ (ሃይ.አበ.፶፰፥፭)

፪. ዖፈ ፊንክስ፡-

ይህ ወፍ የሚሞትበት ቀን እንደደረሰ ባወቀ ጊዜ ብዙ ጭቃ ሰብስቦ ወደ ግብጽ ይሄዳል፡፡ በጭቃው ላይ ቆሞ ክንፉን በደረቱ ባማታው ጊዜ ከአካሉ እሳት ወጥቶ ሥጋውን አጥንቱን ሁሉ ያቃጥለዋል፡፡ በእግዚአብሔር ትእዛዝ ዝናም የያዘ ደመና መጥቶ ዝናም ይዘንማል፡፡ እሳቱንም ያጠፋዋል፡፡ ከዚያ ከአመዱ ትንኝ ይገኛል፡፡ክንፍም ይበቅልለታል፡፡ ቡላል አህሎ ያድራል፡፡ በሦስተኛው ቀን እንደቀደመ አካሉ ይመለስለታል፡፡

የራሳችን ፀጉርም ከተላጨ በኋላ መልሶ ሌላ አዲስ ፀጉር ይበቅልልናል፡፡ የእጅ ጥፍርም እንዲሁ ከተቆረጠ በኋላ አዲስ ጥፍር ይወጣል፡፡ ይህ ሁሉ ምሳሌ ዘየሐጽጽ ነው፡፡ እኛ በምንነሣበት ጊዜ ይዘነው የምንነሣው ሥጋ የማይራብ የማይጠማ ሥጋን ነው፡፡ በምስጋና እና በጸጋ ላይ ጸጋ እየተጨመረለት የሚሄድ ሥጋን ይዘን ነው የምንነሣው፡፡ ሌላው እና ዋናው ግን በኃጢአት የወደቅን ሰዎች በንስሓ ተነሥተን አዲስ ልብን ገንዘብ ማድረግ ይገባናል፡፡ ይህም ትንሣኤ ልቡና ይባላል፡፡

ወስብሐት ለእግዚአብሔር

 

 

 

 

“ሰው ከሸመገለ በኋላ ዳግመኛ መወለድ እንደምን ይችላል?” (ዮሐ. ፫፥ ፬)

በእንዳለ ደምስስ

ቅድስት ኦርቶዶክሳዊት ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያናችን በቅዱስ ያሬድ አማካይነት ከዓመት እስከ ዓመት ሳምንታቱን በወቅት፣ በጊዜ ከፋፍላ አገልግሎት ትፈጽማለች፡፡ በዚህም መሠረት የዐቢይ ጾም ስምንቱን ሳምንታት በቅዱስ ያሬድ አስተምህሮ መሠረት ዜማውንና ምንባባቱን ሁሉ በመጽሐፍ ቅዱስ ላይ ተመሥርታ ሥርዓቱን ታከናውናለች፡፡

በዚህም መሠረት የዐቢይ ጾም ሰባተኛ ሳምንት የአይሁድ መምህር በነበረውና ሌሊት ሌሊት በጌታችን መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ እግር ሥር ቁጭ ብሎ ወንጌል ይማር በነበረው በኒቆዲሞስ ይጠራል፡፡

የአይሁድ አለቆች ጌታችን መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስን “ተአምራት አሳየን” እያሉ ጥያቄ ያቀርቡለት ነበር፡፡ ተአምራቱንም ድውያንን በመፈወስ፣ አንካሳውን እያቀና፣ ዲዳውን እያናገረ፣ የሥውራን ዐይን እያበራ ሲያዩት ደግሞ “ሕጋችንን ሻረ” እያሉ ይከሱት ነበር፡፡

ኒቆዲሞስ ግን የአይሁድ አለቃቸውና መምህራቸው ሲሆን ጌታችን መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ታላላቅ ተአምራትን ሲያደርግ ተመልክቶ እንደ አይሁድ መምህርነቱ ከመቃወም ይልቅ ከአይሁድ ተደብቆ በሌሊት ወደ እርሱ እየመጣ ከእግሩ ሥር ቁጭ ብሎ ይማር እንደነበር መጽሐፍ ቅዱስ ይነግረናል፡፡ “ከፈሪሳውያን ወገን የአይሁድ አለቃ የሆነ ኒቆዲሞስ የተባለ አንድ ሰው ነበረ፡፡ እርሱም በሌሊት ወደ ጌታችን ኢየሱስ መጥቶ እንዲህ አለው፡- መምህር ሆይ ልታስተምር ከእግዚአብሔር ዘንድ እንደመጣህ እናውቃለን፤ እግዚአብሔር ከእርሱ ጋር ከሆነ በቀር አንተ የምታደርገውን ይህን ተአምር ሊያደርግ የሚችል የለምና” ብሎታል፡፡

ጌታችን መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ የኒቆዲሞስን ምስክርነት መሠረት አድርጎም “እውነት እውነት እልሃለሁ ዳግመኛ ያልተወለደ ሰው የእግዚአብሔርን መንግሥት ለማየት አይችልም” ሲል መልሶለታል፡፡ በጌታችን መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርሰቶስ ንግግር ግራ የተጋባውና ምሥጢሩ የረቀቀበት ኒቆዲሞስ ግን እንግዳ ለሆነበት አገላለጽ ምላሽ ይሰጠው ዘንድ በመሻት “ሰው ከሸመገለ በኋላ ዳግመኛ መወለድ እንደምን ይችላል? ዳግመኛ ይወለድ ዘንድ ወደ እናቱ ማኅፀን ተመልሶ መግባት ይችላልን?” ሲል ጠየቀ፡፡

ጌታችን መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ምንም እንኳን ኒቆዲሞስ የአይሁድ መምህር ቢሆንም ምሥጢር ተሰውሮበታልና በቅንነት ለጠየቀው ጥያቄ ምላሽ ሳይሰጠው አላለፈም፡፡ “እውነት እውነት እልሃለሁ፤ ዳግመኛ ከውኃና ከመንፈስ ቅዱስ ያልተወለደ ሰው ወደ እግዚአብሔር መንግሥት ሊገባ አይችልም፡፡ ከሥጋ የተወለደ ሥጋ ነውና፣ ከመንፈስም የተወለደ መንፈስ ነውና፡፡ ስለዚህ ዳግመኛ ልትወለዱ ይገባችኋል ስላልኩህ አታድንቅ” በማለት ለጥያቄው መልስ ሰጥቶታል፡፡

ኒቆዲሞስም ምንም እንኳን የኦሪት መምህር ቢሆንም ይበልጥ የጌታችን መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ መልስ እጅግ ረቀቀበት፡፡ አላዋቂነቱን አምኖ ያልገባውን ምሥጢር ከአምላኩ ጠይቆ ለመረዳት ወደ ኋላ ባለማለትም “ይህ እንዴት ሊሆን ይችላል?” ሲል ለአእምሮው የረቀቀበትን ምሥጢር ገልጾ ያስረዳው ዘንድ መልሶ ጥያቄውን አቅርቧል፡፡

ጌታችን መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስም “አንተ የእስራኤል መምህራቸው ነህ ነገር ግን እንዴት ይህን አታውቅም? እውነት እውነት እልሃለሁ የምናውቀውን እንናገራለን፤ ያየነውንም እንመሰክራለን፤ ነገር ግን ምስክርነታችንን አትቀበሉም፡፡ በምድር ያለውን ስነግራችሁ ካላመናችሁኝ በሰማይ ያለውን ብነግራችሁ እንዴት ታምኑኛላችሁ? ከሰማይ ከወረደው የሰው ልጅ በቀር ወደ ሰማይ የወጣ የለም” በማለት አስረድቶታል፡፡

ኒቆዲሞስ አሁንም ግልጽ ይሆንለት ዘንድ በመፈለግ የተከፈለበትን ምሥጢር ይረዳ ዘንድ ከአይሁድ ተደብቆ በሌሊት ወደ ጌታችን መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ በመገስገስ የቃሉን ትምህርት በመማር ተጋ፡፡

ኒቆዲሞስ ከቀኑ ክፍለ ጊዜ ይልቅ ሌሊቱን ለምን መረጠ? ብለን ስንጠይቅ ስለ ተለያዩ ምክንያቶች ሌሊቱን መርጧል፡፡ እነርሱም፡-

ኒቆዲሞስ የአይሁድ መምህራቸው ስለነበር፤ መምህር ሲሆን ከጌታችን መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርሰቶስ እግር ሥር በቀን ቁጭ ብሎ ሲማር ቢያዩት መምህር መባሌ ይቀርብኛል ሲል ከንቱ ውዳሴን ሽቶ፤ ሌላው ኒቆዲሞስ አይሁድ እንዳያዩት ፈርቶ፤ ሦስተኛው ከቀን ይልቅ ሌሊት አእምሮ ስለሚረጋጋ፣ በሙሉ ልብ በማስተዋል መማርን ፈልጎ ነው፡፡

ሌሊት ጨለማ ነው፤ ብርሃንም የለም፡፡ ጨለማ ደግሞ የኃጢአት ምሳሌ ነው፡፡ ኒቆዲሞስም ስለ ኃጢአቱ ንስሓን ሽቶ ወደ ጌታችን መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርሰቶስ በሌሊት መጥቷል፡፡ እንዲሁም ሌሊት የብሉይ ኪዳን ምሳሌ ነው፡፡ ኒቆዲሞስም የኦሪት መምህርነቱን አምኖ ወንጌልን ከአንተ እማር ዘንድ ይገባል ሲል ወደ ጌታችን መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርሰቶስ በሌሊት መጥቶ መማሩን ያመለክተናል፡፡

እኛም ክርስቲያኖች ከኒቆዲሞስ ሕይወት ልንማር ያስፈልገናል፡፡ ቃለ እግዚአብሔርን ከአባቶችና ከመምህራን እግር ሥር ቁጭ ብሎ መማር ሕይወታችንን እንድንመረምር፣ ከገቢረ ኃጢአት ወደ ገቢረ ጽድቅ እንድንመለስ፣ ስለ በደላችንም ንስሓ እንድንገባ ስለሚያደረገን በጾም በጸሎት ተወስነን እንደ ኒቆዲሞስ በትጋትና በቅንነት ልንመላለስ ይገባል፡፡ እንደ ቃሉ ተመላልሰን የመንግሥቱ ወራሾች ያደርገን ዘንድ ቅዱስ ፈቃዱ ይሁንልን ፡፡ አሜን፡፡

ጾም

መ/ር በትረ ማርያም አበባው

፩. ጾም ምንድን ነው?

ጾም ማለት ለተወሰነ ሰዓት ከምግብ መከልከል፣ ለተወሰኑ ቀናት ከጥሉላት መከልከል፣ ለዘለዓለሙ ደግሞ ከኃጢኣት መከልከል ማለት ነው። ስለ ጾም ፍትሐ ነገሥት አንቀጽ ፲፭ በሰፊው ይናገራል። “ጾምሰ ተከልዖተ ብእሲ እመብልዕ በጊዜ ዕውቅ በውስተ ሕግ እንዘ ይትኤዘዝ ለዘሐገጎ፤ የጾምን ሕግ ለሠራው ጌታ እየታዘዙ ለተወሰኑ ሰዓታት ለተወሰኑ ቀናት ከምግብ መከልከል ነው።”

ቅዱስ ያሬድ በድጓው “ዓይን ይጹም እዝንኒ ይጹም እምሰሚአ ኅሡም” ብሏል። ይህም ማለት ጆሮ ክፉ ከመስማት ዓይን ክፉ ከማየት ይከልከል ማለት ነው። አጠቃላይ ሕዋሳቶቻችን ክፋትን ከማድረግ ይከልከሉ ማለት ነው። ይህ ዓይነት ጾም እስከ እለተ ሞታችን ድረስ የምንጾመው ጾም ነው። ጾም በብሉይ እና በሐዲስ የነበረ ሕግ ነው “ጾምን ቀድሱ” ብሏል  (ኢዮ. ፩፥፲፬)፡፡

“ጉልበቶቼ በጾም ደከሙ፤ ሥጋዬም ቅቤ በማጣት ከሳ” (መዝ. ፻፱፥፳፬) እንደ ተባለው በጾም ወቅት ከጥሉላት ምግቦች ማለትም ከሥጋ፣ ከወተት፣ ከቅቤ እና ከመሳሰሉ ምግቦች መከልከል ይገባል። ፍትሐ ነገሥቱም አንቀጽ ፲፭ ቁጥር ፭፻፷፭ “ወኢይትበላዕ ቦሙ ሥጋ እንስሳ ወኢ ዘውእቱ እምእንስሳት፤ የእንስሳት ሥጋ አይበላ ከእንስሳት የሚገኙ ቅቤ ወተትም አይበላ” ይላል። ነቢይት ሐና “በጾምና በጸሎት ሌሊትና ቀን እያገለገለች ከመቅደስ አትለይም ነበር” ተብላለች። ይህ ጾሟ፣ ጸሎቷ ደግሞ የእስራኤልን መድኃኒት ጌታን ለማየት አብቅቷታል። (ሉቃ. ፪፣፴፯)

ቅዱስ ጳውሎስም ጾምን “በመትጋትና በመጾም፣ በንጽሕናና በዕውቀት፣ በምክርና በመታገሥ፣ በቸርነትና በመንፈስ ቅዱስ አድልዎ በሌለበት ፍቅር፣ በእውነት ቃል በእግዚአብሔር ኃይል ለቀኝና ለግራ በሚሆን የጽድቅ የጦር እቃ” ብሎታል። (፪ኛ ቆሮ. ፮፥፭-፰)

፪. ጾም ለምን ይጠቅማል?

ሀ. እግዚአብሔርን በረድኤት ለመፈለግ፡- ይህም ማለት በሥጋም በነፍስም ይረዳን ዘንድ እንጾማለን። (፪ኛ ዜና.መዋ. ፳፥፫)፡፡ “ኢዮሳፍጥም ፈራ እግዚአብሔርንም ሊፈልግ ፊቱን አቀና በይሁዳም ሁሉ ጾም ዐወጀ” ይላል። እግዚአብሔርን በረድኤት ለመፈለግ ኢዮሳፍጥ ያደረገው ጾምን ማወጅ ነበረ። “የነነዌም ሰዎች እግዚአብሔርን አመኑ፤ ለጾም አዋጅ ነገሩ። ከታናሹም ጀምሮ እስከ ታናሹ ማቅ ለበሱ፡፡” የነነዌ ሰዎች በበደላቸው ምክንያት ሀገራቸው ልትጠፋ ነበር። ነገር ግን ጾም አውጀው ሁሉም ሰው ከጾመ በኋላ ሀገሪቱ ከጥፋት ድናለች። (ኢዮ. ፪፣፲፪)

“አሁንስ ይላል እግዚአብሔር በፍጹም ልባችሁ በጾምም በልቅሶና በዋይታ ወደ እኔ ተመለሱ” ይላል እግዚአብሔር። ይህም ኃጢኣታችንን በደላችንን አምነን በጾም በልቅሶ ወደ እግዚአብሔር ብንመለስ ከጥፋት እንደምንድን ማሳያ ነው።

ለ. የቀናውን መንገድ ለማግኘት፡- “በአምላካችን ፊት ራሳችንን እናዋርድ ዘንድ ከእርሱም የቀናውን መንገድ ለእኛና ለልጆቻችን ለንብረታችንም ሁሉ እንለምን ዘንድ በዚያ በአኅዋ ወንዝ አጠገብ ጾም አወጅሁ” ይላል (ዕዝ. ፰፥፳፩)  ቁጥር ፳፫ ላይ ደግሞ የጾምን ውጤት እንዲህ ብሎ ያስቀምጠዋል “ስለዚህም ነገር ጾምን ወደ እግዚአብሔርም ለመንን። እርሱም ተለመነን” ይላል። ዕዝራ ጾምን ያወጀበትን ምክንያት ተናግሯል ለእኛ ለልጆቻችን እና ለንብረታችን የቀናውን መንገድ ፈጣሪ ይሰጠን ዘንድ ነው በማለት።

ሐ. ለፈውሰ ሥጋ ወነፍስ፡- ጾም ከአጋንንት እስራት ነጸ ለመውጣት ለሥጋዊ ፈውስ እና ኃጢኣትን ለማስተስረይ ይጠቅማል። ጌታም ደቀ መዛሙርቱ ሊፈውሱት ያልቻሉትን በሽታ በምን እንደሚፈወስ ሲነግራቸው “ይህ ወገን በጸሎትና በጾም ካልሆነ በምንም ሊወጣ አይችልም” ብሏቸዋል።(ማር.፱፥፳፱)

ቅዱስ ያሬድም በድጓው ይህንኑ የሚያጠናክር ቃል ተናግሯል “ጾም ትፌውስ ቊስለ ነፍስ ወታጸመም ኲሎ ዘሥጋ ፍትወታ፤ ጾም የነፍስን ቁስል ታድናለች የሥጋን ፍትወትም ታጠፋለች” ብሏል። የነፍስ ቁስል የተባለ ኃጢኣት ነው። ጾም የነፍስን ቁስል ታድናለች ማለት ኃጢኣትን ታስተሰርያለች ማለት ነው።

ሠለስቱ ምእትም በፍትሐ ነገሥት አንቀጽ ፲፭ ቁጥር ፭፻፷፬ “ለሥርየተ አበሳ ኃጢኣቱ ሊሠረይለት፤ ወብዝኀ እሴት፤ ዋጋው ሊበዛለት፣ ከመ ያድክም ኃይለ ፍትወት፤ የፈቲውን ጾር ያደክም ዘንድ፣ ወትትአዘዝ ለነፍስ ነባቢት፤ ሥጋ ለነባቢት ነፍስ ትታዘዝ ዘንድ ለክርስቲያን ሁሉ ጾም የታዘዘ ነው እንዲል፡፡

፫. ተቀባይነት የሌለው ጾም፡- ጾም ከጸሎት እና ከፍቅር ጋር እንዲሁም ከሌሎች መልካም ሥራዎች ጋር ካልሆነ ተቀባይነት የለውም። ይህንንም እግዚአብሔር እንዲህ ይለናል “ስለምን ጾምን አንተም አልተመለከትኽንም” ይላሉ። እነሆ በጾማችሁ ቀን ፈቃዳችሁን ታደርጋላችሁ። ሠራተኞቻችሁንም ሁሉ ታስጨንቃላችሁ። እነሆ ለጠብና ለክርክር ትጾማላችሁ። እኔ ይህንን ጾም የመረጥሁ አይደለም። ይህ ጾም በእግዚአብሔር ዘንድ የተመረጠ አይደለም” ተብሏል (ኢሳ.፶፰፥፫-፭)

ሰውን እየበደልን እኛ ብንጾም ጾማችን በእግዚአብሔር ዘንድ ተቀባይነት የለውም። ሰው ጿሚ ነህ ይበለኝ ብለን በሌሎች ሰዎች ለመወደስ የምንጾመው ጾምም ተቀባይነት የለውም። ጌታችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ “አንተ ግን ስትጦም በስውር ላለው አባትህ እንጂ እንደ ጦመኛ ለሰዎች እንዳትታይ ራስህን ተቀባ ፊትህን ታጠብ። በስውር የሚያይ አባትህ በግልጥ ይከፍልሃል” ብሎ ተናግሯል።(ማቴ.፮፥፲፯-፲፰)

በእርግጥ ይህ ቃል የተነገረው ከአዋጅ ጾም ውጭ ለምንጾመው የፈቃድ ጾም ነው እንጂ የአዋጅ ጾምስ በአዋጅ የሚጾም በሁሉ የሚታወቅ ስለሆነ ከንቱ ውዳሴ የለበትም። በስውር ጹም የተባለ ከአዋጅ አጽዋማት ውጭ ከንስሓ አባታችን ቀኖና ተቀብለን በምንጾመው እና እኛው በፈቃዳችን በረከተ ሥጋ በረከተ ነፍስ ለማግኘት ብለን በምንጾመው ጾም ጊዜ ማንም የትሩፋት ጾም እንደምንጾም ሊያውቅ አይገባም።

፬. የአዋጅ አጽዋማት

በብሉይ ኪዳንም በተለየ የሚጾሙ ቀናት ነበሩ። ይህንንም “የሠራዊት ጌታ እግዚአብሔር እንዲህ ይላል። የአራተኛው ወር ጾም የአምስተኛውም የሰባተኛውም የአሥረኛውም ወር ጾም ለይሁዳ ቤት ደስታና ተድላ የሐሴትም በዓላት ይሆናል”(ዘካ. ፰፥፲፱) ከዚህ የምንረዳው በተጠቀሱት ወራት የሚጾም ጾም እንደነበረ ነው። በሐዲስ ኪዳንም ሁሉም ክርስቲያን ሊጾማቸው የሚገቡ ሰባት የአዋጅ አጽዋማት አሉ። እነዚህም የሚከተሉት ናቸው፡-

ሀ. ጾመ ኢየሱስ፡- ይህ ጾም ጌታችን መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ በገዳመ ቆሮንቶስ የጾመውን አስበን የምንጾመው ጾም ነው። ጌታችን መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ   እንደተጠመቀ ልዋል ልደር ሳይል ከጥር ፲፩ ጀምሮ እስከ የካቲት ፳፩ ድረስ በቆሮንቶስ ገዳም ገብቶ ጾሟል (ማቴ.፬፥፩) የዚህ ጾም የመጀመሪያው ሳምንት ዘወረደ ይባላል። እስከ ፲፪ ሰዓት ይጾማል። ሁለተኛው ሣምትን ቅድስት፣ ሦስተኛው ሣምንት ምኲራብ፣ አራተኛው ሣምንት መጻጉዕ፣ አምስተኛው ሣምንት ደብረ ዘይት፣ ስድስተኛው ሣምንት ገብር ኄር፣ ሰባተኛው ሣምንት ኒቆዲሞስ፣ ስምንተኛው ሣምንት ሆሣዕና ይባላል። ከቅድስት ጀምሮ እስከ ኒቆዲሞስ አርብ እስከ ፲፩ ሰዓት ይጾማል። ከሆሣዕና ጀምሮ እስከ ትንሣኤ ያለው ሰሙነ ሕማማት ይባላል። እስከ ምሽቱ ፩ ሰዓት ይጾማል። ፍትሐ ነገሥት አንቀጽ ፲፭ ቁጥር ፭፻፷፭።

ለ. ጾመ ድኅነት፡- ይኸውም ከበዓለ ሃምሳ ውጭ እና ጥምቀትና ልደት ረቡዕ እና አርብ ካልዋለ በሌላው ጊዜ መጾም ነው። ፍትሐ ነገሥት አንቀጽ ፲፭ ቁጥር ፭፻፷፮። ረቡዕ እና አርብ የሚጾሙትም እስከ ዘጠኝ ሰዓት ነው።

 ሐ. የነነዌ ጾም፡- ይህም ለጊዜው የነነዌ ሰዎች ከጥፋት ድነውበታል። (ትንቢተ ዮናስን ይመልከቱ)። እኛም መቅሰፍት እንዳይደርስብን እንደ ነነዌ ሰዎች እንጾመዋለን። (ፍትሐ ነገሥት አንቀጽ ፲፭ ቁጥር ፭፻፷፯)፡፡

 መ. የገሃድ ጾም፡- ይህም የልደት እና የጥምቀት ዋዜማ በሚውለው ዕለት የሚጾም ነው። ጥምቀት ጌታ አንድነቱን ሦስትነቱ የገለጠበት ሲሆን ልደት ደግሞ የማይታየው በሥጋ የተገለጠበት የታየበት ስለሆነ ገሃድ ማለት መገለጫ ማለት ነው። (ፍትሐ ነገሥት አንቀጽ ፲፭ ቁጥር ፭፻፷፯)፡፡

ሠ. የነቢያት ጾም፡- ይኸውም በአራቱም ዘመናት ከኅዳር ፲፭ ጀምሮ እስከ ልደት ያለው ነው። ነቢያት ጌታ ይወርዳል ይወለዳል እያሉ የጾሙት ጾም ነው። ፍትሐ ነገሥት አንቀጽ ፲፭ ቁጥር ፭፻፷፰)፡፡

ረ. የሐዋርያት ጾም፡- ይህ ደግሞ ከጰራቅሊጦስ ጀምሮ እስከ ሐምሌ ፭ የሚጾመው ጾም ነው። ሐዋርያት በዕጣ ተከፋፍለው ወደየሀገረ ስብከታቸው ከመሄዳቸው በፊት አገልግሎታቸው የሠመረ ይሆን ዘንድ የጾሙት ጾም ነው(ፍትሐ ነገሥት አንቀጽ ፲፭ ቁጥር ፭፻፷፱)፡፡

ሰ. ጾመ ማርያም፡- ከነሐሴ ፩ ጀምሮ እስከ ነሐሴ ፲፮ ያለው ነው። ሐዋርያት ሥጋ ማርያምን ለማግኘት ሱባኤ የገቡበትና ጌታም ከአጸደ ገነት አምጥቶ ሰጥቷቸው ገንዘው ከቀበሯት በኋላ ነሐሴ ፲፮ ተነስታ አርጋለች። የዚያ መታሰቢያ ነው። ሰባቱ የአዋጅ አጽዋማት የሚባሉት እነዚህ ናቸው። ከዐቢይ ጾም ውጭ ያሉት ሌሎች አጽዋማት እስከ ፱ ሰዓት ነው የሚጾመው። በጾም ወቅት እሑድ ቅዳሜ ከጥሉላት ብቻ ተከልክለን እንውላለን እንጂ እንደሌለው እስከዚህ ሰዓት ጹም የሚል የላቸውም። ቀዳም ስዑር ብቻ ይጾምባታል። በሌላው ግን የለም። ፍትሐ ነገሥት አንቀጽ ፲፭ ቁጥር ፭፻፸፪ ፡፡ “ወኢይጹሙ በዕለተ እሑድ ወበሰንበት ዘእንበለ ጥሉላት” እንዲል።

ረድኤተ እግዚአብሔር አይለየን።

“ጽጌ እንተ ኢትትነገፍ፤ የማትረግፍ አበባ” (ቅዱስ ያሬድ)

በዲ/ን ሕሊና በለጠ

በቤተ ክርስቲያናችን ከመስከረም ሃያ ስድስት እስከ ኅዳር አምስት ያለው ዓርባ ቀናትን የያዘው ጊዜ ዘመነ ጽጌ፣ ወርኃ ጽጌ በመባል የሚታወቅ ነው። ከዋክብትን ለሰማይ ውበት የፈጠራቸው አምላካችን እግዚአብሔር አበቦችን ደግሞ ምድርን ያስጌጧት ዘንድ ፈጥሯቸዋል። አበቦች ለመጀመሪያ ጊዜ በምድር ላይ መታየት የጀመሩት በዕለተ ሠሉስ፣ በሦስተኛው የፍጥረት ዕለት ነው። ይህንን የመዘገበልን ሙሴ በኦሪት ዘፍጥረት ላይ እንዲህ ይለናል፡ ‹‹ምድርም ዘርን የሚሰጥ ሣርንና ቡቃያን እንደ ወገኑ ዘሩም ያለበትን ፍሬን የሚያፈራ ዛፍን እንደ ወገኑ አበቀለች። እግዚአብሔርም ያ መልካም እንደ ሆነ አየ››። (ዘፍ.፩፡፲፪)።

ጊዜን በወቅቶች ከፍሎ፡ በየትኛው ጊዜ ምን ዓይነት ምስጋናን ማቅረብ እንደሚገባን ሥርዓትን በመጻሕፍቱ የሠራልን ታላቁ ሊቅ ቅዱስ ያሬድ፡ በዚህ የሙሴ ቃል ላይ ተነሥቶ በድጓ ዘጽጌ እንዲህ ይለናል፡- ‹‹በቀዳሚ ገብረ እግዚአብሔር ሰማየ ወምድረ ወሤሞ ለፀሐይ ውስተ ጠፈረ ሰማይ ወርእየ ከመ ሠናይ ወካዕበ ይቤ ለታውፅዕ ምድር ጽጌያተ ዘበድዱ ወፍሬያተ ዘበበዘመዱ – በመጀመሪያ እግዚአብሔር ሰማይና ምድርን ሠራ፤ ፀሐይንም በጠፈር ላይ አሠለጠነው፤ የሠራው ሁሉ መልካም እንደ ሆነ እግዚአብሔር አየ። ዳግመኛ ምድር አበቦችን በየግንዱ ፍሬዎችን በየነገዱ ታውጣ እንዳለ››። (ድጓ ዘጽጌ)። እግዚአብሔር ሰውን በዕለተ ዓርብ የፈጠረው ሰማይን በከዋክብት፣ ምድርን በዕፅዋት አስጊጦ ከፈጸመ በኋላ ነው። ቅዱስ ያሬድ በዚሁ በጽጌ ድጓው እንዳለውም ‹‹ወወሀበ ገነተ ምስለ ጽጌያት – ገነትንም በአበቦች እንዳሸበረቀች ሰጠው›› እንዲል።

አንድ ደጋሽ ምግቡን አዘጋጅቶ፣ መጠጡን አሰናድቶ፣ ቤቱን አስውቦ የከበረ እንግዳውን በመጨረሻ እንደሚጠራው፡ እግዚአብሔር አምላክም ከፍጥረታት ይልቅ የከበረውን ሰው ሁሉን አሰናድቶ ከፈጸመ በኋላ ፈጠረውና በሁሉ ላይ ሾመው። አዳም ይኖርባት ዘንድ የተሰጠችው ገነትም ያማረችና የተዋበች ነበረች። ለዚህ ነው አምላካችን ‹‹ወይቤሎ ለአዳም ወሀብኩከ ርስተ ገነተ ትፍሥሕት በጽጌ ሥርጉተ ወበፍሬ ክልልተ- ለአዳም ‹አዳም ሆይ በፍሬ የተከበበች በአበባ የተሸለመች የደስታ ገነትን ለአንተና ለልጆችህ ርስት ትሆንህ ዘንድ ለርስትነት ሰጠሁህ›› በማለት ገነትን ‹‹የደስታ ገነት›› ብሎ የሰጠው። (ድጓ ዘጽጌ)። አዳም በበደለ ጊዜ ግን ባሕርይው ጎሰቆለ። ከገነት ወጣ፤ ስደተኛ ሆነ፤ ምድርም በአዳም ምክንያት ተረገመች። ዕፀ በለስን በመብላት መዋቲነትን መረጠ። ምንም እንኳን ለዘላለም ሕይወት ቢፈጠርም በበደሉ ምክንያት የሚሞት ሆነ። እንደ አበባ ሊያብብ ቢፈጠርም ባለመታመኑ ምክንያት ጠወለገ። አበባ እሳት ሲያቃጥለው፣ ፀሐይን ሲያጣ ወይም ሙቀቷ ሲበረታበት፣ ውኃን ሲጠማ፣ ውጫዊ ኃይል ሲያርፍበትና ከግንዱ ሲለይ ይጠወልጋል፣ ይረግፋል። አዳምም ከጕንደ ወይኑ ከእግዚአብሔር ተለይቶ ጠወለገ፤ ሥጋው በመቃብር ነፍሱ በሲኦል ረገፈ። መልሶ እንዲያብብ ‹‹የሕይወት ውኃ›› የተባለ ‹‹ፀሐየ ጽድቅ›› ክርስቶስ ያስፈልገው ነበር። ለዚህ ደግሞ ለድኅነቱ ምክንያት የሆነችው ንጽሕት እመቤት ድንግል ማርያም ታስፈልገው ነበር። ለዚህ ነው ቅዱስ ያሬድ እንዲህ ሲል የገለጻት፡- ‹‹እስመ ርእየ ሕማማ ለአመቱ ወገብረ ኃይለ በመዝራዕቱ… መዝገቡ ለቃል ጽጌ እንተ ኢትትነገፍ መድኃኒተ ሕዝብ – የባርያይቱን መዋረድ አይቷልና ኃይልን በክንዱ አደረገ፤ የማትረግፈውን አበባ የዓለም መድኃኒት የቅዱሳን መዓዛ እንድትሆን አደላት›› (ድጓ ዘጽጌ)።

ቅዱስ ያሬድ ‹‹የማትረግፈው አበባ›› ያላት የማይረግፍ ዘላለማዊ ክብርና ቅድስና ያላትን እመቤታችንን ነው። ስለ እርሷ ‹የማይረግፍ አበባነት› ከማየታችን በፊት ግን፡ ሊቁ በአበባ ከመሰላቸው መካከል ከእመቤታችን ጋር ዐቢያን አምሳላት የሚባሉት መስቀሉ እና ቤተ ክርስቲያንም ይህ ”ጽጌ እንተ ኢትትነገፍ፤ የማትረግፍ አበባ” ዐውደ ስብከት ዲ/ን ኅሊና በለጠ ቅዱስ ያሬድ ጥቅምት/ ፳፻፲፫ ዓ.ም 5 ቅጽል ይገባቸዋልና የእነርሱንም ‹የማይረግፍ አበባነት› በጥቂቱ ልናይ ይገባናል። ይልቁንስ ከጠቀስናቸው ከሦስቱም ይልቅ በአበባ ከሚመሰሉት ከዐራቱ ዐቢያን አንዱ የሆነው ጌታችን፡ ‹‹የማይረግፍ አበባ›› ነው፤ ሌሎቹም ይህን ጸጋ ያገኙት ከእርሱ ሥር ተጠልለው ነውና ከሁሉ አስቀድሞ የእርሱን አበባነት ማየቱ ተገቢ ነው። የጌታችን አበባነት ነቢዩ ኢሳይያስ በትንቢቱ ‹‹ከእሴይ ግንድ በትር ይወጣል፥ ከሥሩም ቍጥቋጥ ያፈራል›› ሲል የጌታችንን ከእመቤታችን መወለድ ገልጾአል። (ኢሳ. ፲፩፡፩)። ‹‹በትር›› የተባለችው ያለ ዘር የጸነሰችውና ከእሴይ የዘር ሐረግ ሥር የተገኘችው ድንግል ማርያም ስትኾን ከበትሩ ላይ ያቆጠቆጠው አበባ ደግሞ ጌታችን ነው። ይህንን ሲያስረዳ ሊቁ ቅዱስ ያሬድ ‹‹ትወፅዕ በትር እምሥርወ ዕሴይ ወየዐርግ ጽጌ እምኔሃ… ይእቲ በትር አምሳለ ማርያም ቅድስት ይእቲ ወጽጌ ዘወፅአ እምኔሃ አምሳሉ ለወልድ – ከእሴይ ሥር በትር ትወጣለች፤ አበባም ከእርሷ ያቆጠቁጣል፤ ይህች በትር ቅድስት ማርያም ናት፤ ከእርሷ የወጣው አበባም የወልድ ምሳሌ ነው››። ጌታችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ የማርያም አበባ ነው። ከእርሷ በትርነት የተገኘ አበባ ነው።

ጠቢቡ ሰሎሞን በመኃልየ መኃልይ ‹‹እኔ የሳሮን ጽጌ ረዳ የቈላም አበባ ነኝ›› ማለቱን ሊቃውንት ከጌታችን ጋር አያይዘው ተርጉመውታል። (መኃ.፪፡፩)። ሳሮን (Sharon) በይሁዳ የሚገኝ ሸለቆ ነው። ብዙ ውኃ ያለበትና መለምለም የሚችል ሥፍራ ነው። ነገር ግን በግብፅና በሶሪያ መካከል እንደ መንገድ የሚጠቀሙበት ጠባብ ሥፍራ በመኾኑ አበቦች የሉበትም። ‹‹እኔ የሳሮን ጽጌ ረዳ የቈላም አበባ ነኝ›› በሚለው ጥቅስ ላይ ሳሮን የሕዝበ እስራኤል፣ ቆላ ደግሞ የአሕዛብ ምሳሌ ናቸው። በእስራኤልም ሆነ በሕዝብ መካከል ፍሬ ድኅነት አልተገኘባቸውም ነበር፤ ድኅነትን የሚሰጠውን አበባ፣ ማለትም ክርስቶስን አላገኙም ነበርና። የማርያም አበባ የሆነው ጌታችን በተወለደ ጊዜ ግን በሳሮን ለተመሰሉት ለእስራኤላውያን ጽጌረዳ፣ በቆላ ለተመሰሉት አሕዛብም አበባ ሆነላቸው። ያውም በጊዜ ብዛት የማያልፍና የማይጠወልግ፣ የማይረግፍም አበባ። ‹‹እኔ የሳሮን ጽጌ ረዳ የቈላም አበባ ነኝ›› ያለው ጌታችን በጠቢቡ አንደበት ቀጥሎም ‹‹በእሾህ መካከል እንዳለ የሱፍ አበባ፥ እንዲሁ ወዳጄ በቈነጃጅት መካከል ናት›› ይላል። (መኃ.፪፡፪)።

ይህን ያብራሩ ሊቃውንት ‹‹እርሱ የቆላ አበባ እንደ ሆነው ሁሉ የሚወዳቸው ሁሉ የእርሱን ምሳሌነት ተከትለው አበባ እንዲኾኑ ይፈልጋል። ማለትም የእርሱን መንገድና ምሳሌነት የሚከተል ነፍስ ሁሉ አበባ ይኾናል›› ይላሉ። በእሾህ እንደ ተከበበች የሱፍ አበባ ወዳጄ ብሎ የገለጻት የሰው ነፍስን ነው። ይህን ክፍል በተረጎመበት ትምህርቱ ቅዱስ ጎርጎርዮስ ዘኑሲስ ‹‹ነፍስ ወደ መሲሁ የምትናፍቅ አበባ ናት፤ የዚህን ዓለም ፈተና ሁሉ ድል አድርጋ ወደ እርሱ የምትጓጓ አበባ ናት›› ይላል። (A Patristic Commentary on The Song of Songs; Fr. Tadros Y. Malaty;) የቅዱስ መስቀሉ አበባነት አበው ‹‹በሴት ጠፋን በሴት ዳን›› እንደሚሉት ሁሉ ‹‹በዕፅ ጠፋን በዕፅ ዳን››ም ይላሉ። ያጠፋን ዕፅ ዕፀ በለስ ሲኾን ያዳነን ዕፅ ደግሞ ዕፀ መስቀሉ ነው። የመስቀሉ ጠላቶች የሚበሰብስ መስሏቸው ዕፀ መስቀሉን ከመሬት ሥር ለሦስት መቶ ዓመታት ቀብረውት ቢቆዩም ‹‹የማይረግፈው አበባ›› መስቀሉ ግን ምንም ሳይኾን በቅድሰት ዕሌኒ ምክንያት ተገኝቷል።

ዛሬም ማዕተብና መስቀሉ የሚወክለው ክርስትናን ጨርሶ ለመቅበር የሚጥሩ ሰዎች የማይሳካላቸው መስቀሉ ‹‹የማይረግፍ አበባ›› ስለ ሆነ ነው። ውኃ የማይጠጣ ተክል ይጠወልጋል፤ መስቀሉ ግን ‹‹እኔ ከምሰጠው ውኃ የሚጠጣ ሁሉ ግን ለዘላለም አይጠማም፥ እኔ የምሰጠው ውኃ በእርሱ ውስጥ ለዘላለም ሕይወት የሚፈልቅ የውኃ ምንጭ ይሆናል እንጂ›› ያለውን የክርስቶስን ደም ‹ጠጥቶ› ስለ ለመለመ የሚጠወልግ አይደለም – የማይረግፍ አበባ ነው እንጂ። (ዮሐ.፬፡፲፬)። ቅዱስ ያሬድም ‹‹በከመ ይቤ ሰሎሞን በእንተ ማርያም ንዑ ንትፈጋዕ ወኢይኅልፈነ ጽጌ ደመና መስቀል ዘዮም አብርሃ በሥነ ማርያም – ሰሎሞን ስለ ድንግል ማርያም ሲናገር እነሆ ክረምቱ አልፎ በረከት ተተካ እንዳለ የክርስቶስ መስቀል ከድንግል ማርያም ባሕርይ በተገኘው (በተወለደው በክርስቶስ) ዛሬ አብርቷልና የበረከት አበባ ሳያልፈን ኑ እንደሰት›› ይላል። (ድጓ ዘጽጌ)። ለዚህም ነው መዘምራን የመስቀል በዓል ሲደርስ ‹‹መስቀል አበባ ነህ ውብ አበባ አደይ አበባ ነህ ውብ አበባ›› እያሉ የሚዘምሩት። የቤተ ክርስቲያን አበባነት ቅዱስ ያሬድ የቤተ ክርስቲያንን አበባነት ሲመሰክር እንዲህ አለ፡- ‹‹ልዑለ ረሰዮ ለመሠረትኪ አረፋትኪ ዘመረግድ ደቂቅኪ ምሁራን በኀበ እግዚአብሔር…- የተለየሽ ጽዮን ቤተ ክርስቲያን ሆይ መሠረትሽን ከፍ ከፍ አደረገው። ግድግዳዎችሽን በመረግድ በወርቀ ደማቸው። ልጆችሽ በእግዚአብሔር ዘንድ የሠለጠኑ ናቸው። በምድረ በዳ እንዳለች የሱፍ አበባ ለጋ የሆነ የወይን አበባ ሽታን ትሸቻለሽ። የበረከትንም ፍሬ ታፈሪያለሽ››። ዳግመኛም በዚሁ በድጓ ዘጽጌው ‹‹ሐረገ ወይን እንተ በምድር ሥረዊሃ ወበሰማይ አዕፁቂሃ እንተ በሥሉስ ትትገመድ ወታፈሪ ለነ አስካለ በረከት ሲሳዮሙ ለቅዱሳን – ሥሯ በምድር ጫፏ በሰማይ የሆነች በፈቃደ ሥላሴ ተገርዛ የምትለቀም የበረከት ፍሬን የምታፈራልን የወይን ሐረግ የተለየች ጽዮን ቤተ ክርስቲያን ናት›› ይላል። ቤተ ክርስቲያን ‹‹ፍሬ›› የተባለ የክርስቶስን ሥጋ ወደሙን ዘወትር የምትሰጠን የማትረግፍ አበባ ናት። ብዙዎች ሊያረግፏትና ሊያጠወልጓት ለዘመናት ቢዘምቱባትም፣ ዲያቢሎስ ጦሩን ሁሉ ቢወረውርባትም፡ ልክ ለምለም አበባ በረጅም ሥሩ ውኃን ከመሬት እየሳበ የበለጠ እንደሚያብበው ‹‹የውኃ ግድግዳ የደም መሠረት›› እያልን የምንዘምርላት ቤተ ክርስቲያንም የበለጠ አበበች እንጂ አልጠወለገችም። አትጠወልግምም።

የእመቤታችን አበባነት ‹‹የማኅጸንሽ ፍሬ ቡሩክ ነው›› ለተባለው ለእውነተኛው ፍሬ መገኛ የሆነችው እመቤታችን የማትረግፍና ዘወትር የምታብብ አበባ ናት። እመቤታችን በማይጠወልግና በለምለም ተክል መመሰሏ ነገረ ማርያምን ለተማረ ሰው አዲስ አይደለም። ሙሴ በሲና ተራራ ላይ እሳቱ ሐመልማሉን ሳያቃጥለው፣ ሐመልማሉም እሳቱን ሳያጠፋው ያየው ምሥጢር ለእሳተ መለኮትና ለትሥብእት ተዋሕዶ ምሳሌ ነው። ‹‹የእግዚአብሔርም መልአክ በእሳት ነበልባል በእሾህ ቍጥቋጦ መካከል ታየው እነሆም ቍጥቋጦው በእሳት ሲነድ ቍጥቋጦውም ሳይቃጠል አየ››። (ዘፀ. ፫፡፪)። እሳት ተዋሕዶት ያልጠወለገው ሐመልማል ለእመቤታችን ምሳሌ እንደ ሆነ ሊቁ ቅዱስ ጎርጎርዮስ ዘኑሲስ ሲያስረዳ ‹‹ጌታችን ክርስቶስን በወለደችው ጊዜ ከእርሷ ወደ ሰው ሕይወት የበራው የመለኮት ብርሃን ሐመልማሉን አላቃጠለውም። በተመሳሳይም በእርሷ ውስጥ ያለው የድንግልናዋ አበባም አምላክን በወለደችው ጊዜ አልረገፈም›› ይላል። ሌሎች እናቶች ሲያገቡና ሲወልዱ ጽጌ ድንግልናቸው ይወገዳል፤ የማትረግፈው አበባ ድንግል ማርያም ግን ወልዳም ጽጌድንግልናዋ አልተለወጠም። የኢየሩሳሌምን ጥፋት እንዳያይ እግዚአብሔር በእንቅልፍ ምክንያት የሠወረው አቤሜሌክ፡ ከቀጠፋት ከስልሳ ስድስት ዓመት በኋላ ሳትጠወልግና ሳትደርቅ ወተቷ ሲንጠባጠብ የተገኘችው የበለስ ቅጠል ምሳሌነቷ ለእመቤታችን እንደ ሆነ ኢትዮጵያውያን ሊቃውንት አመሥጥረው ያስረዳሉ። (ተረ. ባሮ. ፫)። ይህች ቅጠል ተቀጥፋ ከስልሳ ስድስት ዓመታት በኋላም ከነ ልምላሜዋ መገኘቷ የእመቤታችንን ዘላለማዊ ድንግልና፣ ንጽሕናና ቅድስና የሚያሳይ ነው።

“የማኅጸንሽ ፍሬ ቡሩክ ነው” ለተባለው ለእውነተኛው ፍሬ መገኛ የሆነችው እመቤታችን የማትረግፍና ዘወትር የምታብብ አበባ ናት። የካህኑ አሮን የደረቀ በትር መለምለሙም ለእመቤታችን ሌላው ምሳሌ ነው። ‹‹እንዲህም ሆነ በነጋው ሙሴ ወደ ምስክሩ ድንኳን ውስጥ ገባ እነሆም፥ ለሌዊ ቤት የሆነች የአሮን በትር አቈጠቈጠች፥ ለመለመችም፥ አበባም አወጣች፥ የበሰለ ለውዝም አፈራች››። (ዘኁ. ፲፯፡፰)። ይህም አስቀድመን እንዳየናቸው ምሳሌዎች ሁሉ መጠቀስ የሚችል ነው። ‹‹በሰላመ ገብርኤልን›› አዘውትሮ የሚጸልይና ለእመቤታችን ልዩ ፍቅር የነበረው አንድ አስቴራስ የተባለ ዲያቆን ነበር። ይህም ዲያቆን ወደ ሩቅ አገር እየሔደ ሳለ ጨካኞች በመንገድ አገኙትና ገድለውት ሳይቀብሩት ከመንገድ ዳር ትተውት ሔዱ። ነገር ግን ሌሎች መንገደኞች ሲያልፉ አይተውት ከዚያው ከመንገዱ ዳር ቀብረውት ሔዱ። ከሦስት ቀንም በኋላ በዚያ አቅራቢያ ባለ ቤተ ክርስቲያን ውስጥ ለሚያገለግል አንድ መልካም ዲያቆን እመቤታችን በራእይ ትገለጣለች። ጓደኞቹን አስተባብሮም የዲያቆን አስቴራስን አስከሬን ከመንገዱ ዳር በማውጣት በቤተ ክርስቲያን ግቢ እንዲቀብሩት ታዛቸዋለች። ዲያቆኑም እመቤታችን እንዳዘዘችው ሌሎች ዲያቆናትን ይዞ ወደ ቦታው በመጓዝ አስከሬኑን ቢያወጡት ርሔ እንደሚባል ሽቱ መዓዛው እጅግ ደስ የሚያሰኝ ከአስከሬኑ የበቀለ የጽጌሬዳ አበባን አገኙ። በዚህም እየተደነቁ አስከሬኑን በክብር ገንዘውት በታዘዙት ሥፍራ ቀበሩት። ይህን የተአምረ ማርያም ታሪክ አባ ጽጌ ድንግል እንዲህ ተቀኝቶበታል፡- “ጽጌ አስተርአየ ሠሪጾ እምዐፅሙ፣ ለዘአምኀኪ ጽጌ ለገብርኤል ምስለ ሰላሙ፣ ወበእንተዝ ማርያም ሶበ ሐወዘኒ መዓዛ ጣዕሙ፣ ለተዐምርኪ አሐሊ እሙ፣ ማሕሌተ ጽጌ ዘይሰመይ ስሙ። ትርጉም፡- የክርስቶስ እናቱ የሆንሽ ድንግል ማርያም ሆይ መልአኩ ገብርኤል ደስ ይበልሽ እያለ ካቀረበልሽ ሰላምታ ጋር አበባን ይዞ እጅ ከነሣሽ ሰው ዐፅም የጽጌሬዳ አበባ በቅሎ ታየ ስለዚህም የተአምርሽ ዜና ባስደሰተኝ ጊዜ ስሙ ማኅሌተ ጽጌ የሚባል ምስጋናን አመሰግንሻለሁ። (ማኅሌተ ጽጌ) (ሊቀ ጠበብት አስራደ ባያብል፣ የማሕሌተ ጽጌ ትርጉምና ታሪክ፣ ፳፻፬፣ ፳)፡፡

አንድ ሌላ የእመቤታችን ወዳጅ የሆነ ዲያቆንም እንዲሁ በግፍ ተገድሎ በተቀበረ በአራተኛ ቀኑ፡ በመቃብሩ ላይ ፈርከሊሳ የተባለ አበባ ይበቅላል። የአበባው ቅጠል ላይም ዲያቆኑ በሕይወት እያለ ዘወትር ይጸልየው የነበረው ‹‹በሰላመ ገብርኤል›› ጸሎት ተጽፎበት ተገኝቷል። አባ ጊዮርጊስ ዘጋስጫም በመልክአ ውዳሴው፡- ማርያም ጽጌ ዘትምዕዚ እምፈርከሊሳ፣ ይማዖ ጽድቀ ዚአኪ ለዘዚአየ አበሳ፣ ከመአራዊተ ይመውእ አንበሳ። ትርጉም፡- ፈርከሊሳ ከምትባል የሽቱ እንጨት መዓዛ ይልቅ አንበሳ አራዊትን እንደሚያሸንፍ ጽድቅሽ፣ መዓዛ ቅድስናሽ የኔን በደል ያጥፋው። (መልክአ ውዳሴ) በማሕሌተ ጽጌም ይህንና ይህን የመሰለውን ሁሉ በማንሣት እመቤታችንንና ጌታችንን በአበባ እየመሰሉ ካህናቱና ምዕመናኑ ሲያመሰግኑ ያድራሉ። ማጠቃለያ፡- የዚህ ዓለም ሀብትና ጊዜ እንደ ጤዛ የሚረግፉ፣ እንደዚህ ዓለም አበባ የሚጠወልጉ ናቸው። የሰው ልጅ በዚህ ምድር ቢያዝን ኀዘኑ ዘላለማዊ አይደለም። ቢደሰትም የዚህ ምድር ደስታና ፈንጠዝያ የሚያልፍ ነው።

የሰው የጉብዝና ዘመንና የምድር ሕይወት እንኳን የሚረግፍ ነው። ነቢዩ የሰው ልጅን እንደ ሣር መጠውለግ ሲገልጽ ‹‹የማጽናናችሁ እኔ ነኝ፥ የሚሞተውን ሰው እንደ ሣርም የሚጠወልገውን የሰው ልጅ ትፈራ ዘንድ አንተ ማን ነህ?›› ይላል። (ኢሳ.፶፩፡ ፲፪)። የሰው ልጅ ከሚጠወልግ ከዚህ ምድር ሕይወቱ ይልቅ ዘላለማዊውን የማይረግፍ ሕይወት ያገኝ ዘንድ ‹‹የማይረግፉ አበቦች›› ያልናቸውን ሊጠጋ ይገባዋል። የጌታችንን ሥጋውን ሊበላ ደሙን ሊጠጣ፣ ጌታችን ራስ ለሆነላት ለአካሉ ለቤተ ክርስቲያን ብልት ለመኾን ሊፋጠን፣ በእመቤታችን አማላጅነትና በመስቀሉ መማጸኛነት አምኖና ተመርኩዞ መንፈሳዊ ሕይወቱን ሊያበረታ ይገባዋል። ይህን በማድረግም ‹‹የክርስቶስ አበባ›› የተባለች ነፍሱን ከመጠውለግና ከመርገፍ ይታደጋታል። ‹‹ጽጌ እንተ ኢትትነገፍ – የማትረግፍ አበባ›› ብሎ ቅዱስ ያሬድ የጠራት እመቤታችን ሁላችንንም ከመከራ ትጠብቀን። አሜን፡፡

ምንጭ፡- ሐመር መጽሔት ጥቅምት ፳፻፲፪ ዓ.ም

የአብነት ትምህርት ለግቢ ጉባኤያት ያለው ጥቅም

በመጋቤ ሃይማኖት መ/ር ይላቅ ሻረው

 (የጅማ ሐ/ኖ/ቅ/ኪ/ም/ ቤተ ክርስቲያን ስ/ወ/ክ/ ኃላፊ)

ትምህርት መንፈሳዊ ከጥቅሙ በስተቀር ጉዳት የሚባል አንዳችም የጎንዮሽ ችግር የለበትም፡፡ ለዚያውም አብነት ትምህርትን መማር የሞራልም ጥቅም አለው፡፡ ምክንያቱም ፈሊጣዊና ምሳሌአዊ ንግግሮች ከአብነት ትምህርት ማግኘት ስለሚቻል፡፡ ከቃሉ ስንነሣ እንኳን “አብነት” ማለት መሠረት፣ መነሻ፣ መጀመሪያ፣ የሚቀድመው የሌለ የሁሉም የበላይ ማለት ነው፡፡ አብነት ትምህርትን ለግቢ ጉባኤያት ተማሪዎች ማስተማር ማለት አማራጭ የሌለው ትልቁ ምርጫ ነው፡፡ በተግባርም በቆየንባቸው የከፍተኛ ትምህርት ተቋማት አካባቢዎች ባሉ አብያተ ክርስቲያናት የምናገለግል አገልጋዮች ተማሪዎች የመማር ጥቅሙን አይተናል፡፡

ለዚህም የጅማ ዩኒቨርሲቲ ግቢ ጉባኤ እንደምስክርነት ሆኖ ቢቀርብ የሚያስመሰግን ነው፡፡ በቃል የማንዘረዝራቸው (ስማቸውን የማንጠራቸው) ለሀገርም፣ ለቤተክርስቲያንም ልዩ ጥቅም የሚሰጡ ከዲቁና እስከ ቅስና ድረስ፡- “ቀሲስ ዶክተር፣ ቀሲስ ኢ/ር” የምንላቸውን ውድ ልጆች አፍርቷል፡፡ “ባንድ ድንጋይ ሁለት ወፍ” የሚባለውም ይህንን ይመለከታል፡፡ በሁለት አፍ የተሳለ ሰይፍ ሆነው እንዲወጡ ከተፈለገ የከፍተኛ ትምህርት ተቋም ተማሪዎችን አብነት ትምህርት ማስተማር ላይ ከበፊቱ ይልቅ መትጋት ያስፈልጋል፡፡ ምናልባት ለጊዜው ጥቅሙን ላናውቅ እንችል ይሆናል ካለፈ በኋላ ግን ስለሚቆጨን ከወዲሁ መበርታት ይመከራል፡፡

በተለምዶ የቆሎ ትምህርት ቤት እያልን የምንጠራውን አብነት በተናጠል ለመማር ከአለንበት ተነሥተን አብነት ትምህርት ቤት ፍለጋ የምንከራተትበትን ውጣ ውረድ የሚያውቅ ያውቀዋል፡፡ ግቢ ጉባኤ ተማሪዎች ግን በአንድ የመማሪያ ተቋም ተሰብስበው ሲገኙ “ከመጣሽ ማርያም ታምጣሸ” ነውና አብነቱን አስተምሮ ሁለተኛ ጥቅማቸውን በማረጋገጥ የማኅበረ ቅዱሳን ትጋትና አስተዋፅኦ በቃላት የሚገለጥ አይደለም፡፡ ሀገራዊ ተቋማትና ቅድስት ቤተክርስቲያንም፣ ዛሬ ላይ እየተጠቀሙባቸው ያሉ ብዙ ምሁራን አብነት ትምህርት ቤት የተማሩት ናቸው፡፡ ለዚህ ግቢ ጉባኤን አብነት ትምህርት ማስተማር ከራስ አልፎ ለቤተሰብ፣ ከቤተሰብ ለአካባቢ፣ ከአካባቢ ለሀገር … ጥቅሙ በቀላሉ የሚገመት ስላልሆነ የተማሪዎች ቤተሰብም ጥቅሙን ለልጆቻቸው ቢያስተምሩ የወደፊት መልካም ዜጋ ማግኘት ይቻላል፡፡

 ለግቢ ጉባኤ ተማሪዎች አብነት ትምህርት መማራቸው ምን ይጠቅማል?

ሀ. ዘመኑን  ለመዋጀት

ለግቢ ጉባኤያት ተማሪዎች የአብነት ትምህርት መማር ከከንቱ አስተሳሰብና ከስንፍና እንዲርቁ በክፉዎቹም ቀናት መካከል ያለውን መንፈሳዊ ሕይወታቸውን  ከክፉ ይጠብቁ ዘንድ ዘመኑን እንዲዋጁ ብርቱና ጠንካራዎችም እንዲሆኑ ይረዳቸዋል፡፡ ይህም ስንፍናቸውን እያራቀ ለጸሎትም እያተጋ ዘወትር በእግዚአብሔር ቤት እንዲኖሩ ያበረታቸዋል፡፡ “ከእንቅልፍ የምትነሡበት ሰዓት አሁን እንደደረሰ ዘመኑን ዕወቁ፣ ካመንበት ጊዜ ይልቅ መዳናችን ዛሬ ወደእኛ ቀርቦአልና” የሚለውን የቅዱስ ጳውሎስን መልእክት በተግባር የምናየው የአብነት ትምህርትን የተማሩ ተማሪዎች በግቢ ጉባኤ ቆይታቸው መገንዘብ ስለቻልን ነው፡፡ (ሮሜ 13፥11)

ለምሳሌ በቅዱሳት ሥዕላት፣ በኪነ ጥበብ፣ በሥነ ጽሑፍ በመሳሰሉት ሁሉ ብርቱና ጠንካራ ተማሪዎችን ስንመለከት የቤተ ክርስቲያን ተስፋዋ መለምለሙን ያሳየናል፡፡ ዘመኑን የሚዋጅ፣ ጥበብን የሚወድ፣ ትውልድን የሚቀርፅ፣ ዜጋ ለመፍጠር በግቢ ጉባኤያት  የአብነት ትምህርት ማስተማር አማራጭ የሌለው ምርጫ ነው፡፡ ሐዋርያው ቅዱስ ጳውሎስ “እንግዲህ እንደ ጥበበኞች እንጂ ጥበብ እንደ ሌላቸው ሳይሆን እንዴት እንድትመላለሱ በጥንቃቄ ተጠበቁ፤ ቀኖች ክፉዎች ናቸውና ዘመኑን ዋጁ፡፡” በማለት የመከረን መንፈሳዊ ሕይወት ለዓለም ማሳያ መስታውት፣ በጥበብም ለሚመላለሱ ብልህ ሰዎች ጥቅም መሆኑን ሲያመለክተን  ነው፡፡ (ኤፌ. 5፥15)

ለ. ከክፉ የጎልማሳነት  ምኞት ለመራቅ

ኦርቶዶክሳውያን ተማሪዎች በግቢ ጉባኤያት ቆይታቸው የአብነት ትምህርትን መማራቸው  እግዚአብሔርን ባለመፍራት በሥጋ ፈቃድ ከሚመላለሱበት ክፉ ዘመን እንዲርቁ  ይረዳቸዋል፡፡  ለምሳሌ፡- ከልዩ ልዩ ሱሶች፣ ከዝሙትና ከክፉ ሁሉ አስተሳሰብ ይጠብቃቸዋል፡፡ በመሆኑም የአብነት ትምህርትን  መማሩ ጥቅሙ የጎላ ነው፡፡ ከሀገራችን  ከልዩ ልዩ አካባቢዎች  የመጡ ወጣቶች የአብነት ትምህርትን እንዲማሩ መደረጉ ከክፉ ልማዳዊና ጎጂ ድርጊቶች እንዲታቀቡ ከማድረጉም  ባሻገር እርስ በእርስ በመንፈሳዊ ወንድማማችነት እንዲቀራረቡ፣ አንዱ ለሌላው መልካሙን እንዲያስብ ፣ ከክፉ የጎልማሳነትም ምኞት  በመራቅ በትምህርታቸውና በመንፈሳዊ ሕይወታቸውም ላይ እንዲያተኩሩ፣ በአንዲት ቅድስት ቤተ ክርስቲያን ጥላ ሥር እንዲከትሙም ያስችላቸዋል፡፡

ሐ. መንፈሳዊ ሰይፍን  ለመታጠቅ

ቅዱስ ጴጥሮስ “በዘፈንም፣ ያለ ልክ በመጠጣት፣ ነውርም ባለበት በጣዖት ማምለክ የተመላለሳችሁበት ያለፈው ዘመን ይበቃል፡፡” በማለት እንደተናገረው (፩ኛ ጴጥ 4፥3) አብነት ትምህርትን መማር ተማሪዎች በማወቅም ባለማወቅም ያለ ልክ የኖሩበትን ዘመን በቃን ብለው ከሥጋዊ አስተሳሰብ በመለየት ጠላትን ድል የሚያደርጉበት የመንፈስን ሰይፍ እንዲታጠቁ የሚያደርጋቸው መንፈሳዊ መሣሪያ ነው፡፡ በቅዱስ መጽሐፍ፡- “የመዳንን ራስ ቁር፣ የመንፈስንም ሰይፍ ያዙ፣ እርሱም የእግዚአብሔር ቃል ነው” ተብሎ እንደተጻፈ መንፈሳዊ ሰይፍ ማለት የጾም፣ የጸሎት፣ የስግደት፣ የምጽዋት እንዲሁም የመታዘዝ፣ የመገዛትና የቅንነት በአጠቃላይ የበጎ ምገባር ትጥቅ ማለት ነው፡፡ በቅዱስ መጽሐፍ የተነገረውም ይህ ነው፡፡(ኤፌ.6፥1-12)

መ. ሃይማኖትን በሚገባ ለመረዳት

ሃይማኖታዊ ዕውቀት ስንል መንፈሳዊ ዕውቀትን ነው፡፡ መንፈሳዊ ዕውቀት ደግሞ የነፍስ ዕውቀት እንጂ የሥጋ ዕውቀት አይደለም፡፡ ስለዚህ የግቢ ጉባኤ ተማሪዎችን የአብነት ትምህርት ማስተማሩ ወይም እንዲማሩ ማድረጉ የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያንን ሁለንተናዊ አስተምሮዋን እንዲረዱ ያስችላቸዋል፡፡ ይህም አገልግሎቷን የተሟላ እንዲሆን ያደርገዋል፡።

ከዕውቀቶች ሁሉ ታላቁ ዕውቀት የእግዚአብሔርን የባሕርይ አምላክነት የምናውቅበት መንፈሳዊ ዕውቀት ነው፡፡ “ነፍስ ዕውቀት የሌላት ትሆን ዘንድ መልካም አይደለም” እንዲል፡፡ (ምሳ.19፥2) ይህም የሚሆነው ተማሪዎች ከተለያዩ ቦታዎች ስለሚመጡ በውስጣቸው ብዙ ጥያቄዎች ይፈጠርባቸዋል፡፡ የእነዚያንም ጥያቄዎች መልስ ለማወቅ ካላቸው ጽኑ ፍላጎት የተነሣ ደጋግመው ይጠይቃሉ፡፡ በሚሰጣቸው ምላሽ በሚያውቁት ዕውቀትም ግልጽ መረዳት የሚኖራቸው በአብነት ትምህርት ማለፍ ሲችሉ ነው፡፡ በቤተ ክርስቲያናችን ወይም በተዋሕዶ ሃይማኖታችን ትልቁ ዕውቀት የሚባለው የኢየሱስ ክርስቶስን የባሕርይ አምላክነት መረዳት፣ የተረዱትንም  ሳይጠራጠሩ ማመን ነውና፡፡

በመጽሐፍ እውነተኛ “አምላክ ብቻ የሆንክ አንተ የላክኸውንም ኢየሱስ ክርስቶስን ያውቁ ዘንድ ይቺ የዘለዓለም ሕይወት ናት” ተብሎ የተጻፈውን እውነት ለመረዳት መሠረቱ አብነት ትምህርት ነው፡፡ (ዮሐ.17፥3)

ሠ.ተፅዕኖ  ፈጣሪ ለመሆን

የአብነት ትምህርት መማር ለግቢ ጉባኤ ተማሪዎች በሌሎች ጓደኞቻቸውም ዘንድ ሆነ በማኅበረሰቡ ዘንድ የመሰማት፣ የመደመጥ፣ የማሸነፍ፣ የሐሳብ የበላይነት እንዲኖራቸውና ተጽዕኖ መፍጠር እንዲችሉ ይረዳቸዋል፡፡ በጠቅላላው ትምህርቱ በቃል የሚያዝ ትምህርት ስለሆነ አብነት ትምህርት የተማረ ሰው ምን እናገራለሁ ብሉ አይጨነቅም፡፡ ከአንደበት ላይ ቅኔ የሚነጥቁ  ምሁራን የሚፈጠሩትም በዚሁ በአብነቱ ካለፉት መምህራን መካካል ነው፡፡ ይህም ብቻ ሳይሆን ቅዱሳት መጻሕፍትን በተለይም የጸሎትና የዜማ መጻሕፍትን በአእምሮ የመወሰንና፣ ያለመርሳት ጸጋ የሚታደልበት በዚሁ በአብነት ትምህርት ቤት ነው፡፡

በጥቅሉ ብዙ ትምህርቶችን ሰብስቦ በጭንቅላት ማከማቸት፣ ለትውልድ ማድረስ፣ ለቤተሰብ ማውረስ፣ የረሱትን ማስታወስ ማለት ነው፡፡ የተፅዕኖ ፈጣሪነት ጸጋውም የሚመጣው ከማስታወስ፣ ካለመዘንጋት የተነሣ ስለሆነ የአብነት ትምህርት ለግቢ ጉባኤ ማስተማር ማለት ሙሉ ሃይማኖቱን በሰው ልቡና ወይም አእምሮ ውስጥ እንደሚቀመጥ ትልቅ መዝገብ ወይም ግምጃ ቤት ይቆጠራል፡፡

           ወስብሐት  ለእግዚአብሔር

“መልካሙን ሥራችሁን አይተው በሰማያት ያለውን አባታችሁን እንዲያከብሩ ብርሃናችሁ እንዲሀ በሰው ፊት ይብራ((ማቴ፭፥፲፮)

                                                                       መ/ር ቢትወድድ ወርቁ

ክርስቲያኖች በዓለም ስንኖር ሌሎችን ወደ ሃይማኖት ሊያመጣ ወደ እግዚአብሔር ሊያቀርብ የሚችል የሚገባ መልካም አኗኗር ሊኖረን እንደሚገባ ቅዱሳት መጻሕፍት ያስተምሩናል፡፡ ተግባራዊ የክርስትና ሕይወት በቃል ከምንመሰክረው በላይ በሌሎች  አርአያነት ተጽዕኖ አለውና፡፡ ጌታችን አምላካችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ በአንቀጸ ብፁዓን የተራራው ስብከቱ ለጊዜው ለቅዱሳን ሐዋርያቱ በፍጻሜው እስከ ዓለም ፍጻሜ ለሚነሡ ክርስቲያኖች ሊኖረን ከሚገባን አኗኗር አንጻር ክርስቲያኖችን በአራት ነገሮች መስሎ አስተምሯል፡፡

                ሀ.  የምድር ጨው ናችሁ (ማቴ፭፥፲፫)

ጌታችን  መድኃኒታችን  ኢየሱስ   ክርስቶስ   በቅዱስ ወንጌሉ  ”እናንተ የምድር ጨው ናችሁ ጨው አልጫ ቢሆን በምን ይጣፍጣል? ወደ ውጭ ተጥሎ በሰው ከመረገጥ በቀር ወደ ፊት ለምንም አይጠቅምም‘  በማለት እንደተናገረው ጨው የገባበት ነገር ሁሉ ይጣፍጣል፡፡ክርስቲያኖች ይልቁንም በየደረጃው ያሉ የቤተ ክርስቲያን አገልጋዮችም እንዲሁ የዓለሙን ሕይወት የሚያጣፍጡ ሊሆኑ እንደሚገባቸው ሲያስተምር ”የምድር ጨው ናችሁ‘  አለ፡፡ ጌታችን  ” እናንተ የምድር ጨው ናችሁ‘ ብሎ መናገሩ የሰው ልጅ በሙሉ  ከኃጢአቱ የተነሣ ጣዕም አጥቶ አልጫ ሆኖ እንደነበር ሲያስገነዝብ ነውና፡፡

ስለዚህ  እንደዚህ በኃጢአት ምክንያትም  አልጫና ጣዕም አልባ የሆነውን የሰውን ልጅ መምራት ይቻላቸው ዘንድ እንዲህ ያሉ ምግባራትን ከደቀ መዛሙርቱ (ከክርስቲያኖች)  እንደ ግዴታና ቅድሚያ እንደሚፈለግባቸው እንረዳለን፡፡ አስቀድሞ የዋህና ለጋሽ የሆነ የሚምር ስለ ጽድቅ የሚራብና የሚጠማ ሰው እነዚህን ደገኛ ምግባራት  ለሌሎች ሰዎችም እንደ ጅረት ውኃ ይፈስሱ ዘንድ ያደርጋቸዋል እንጂ መልካም ምግባራትን  ”ለእኔ ብቻ‘  አይልምና፡፡ ዳግመኛም በልቡ ንጹሕ የሆነ፣ የሚያስታርቅ፣ ስለ እውነት ብሎም የሚሰደድ ሰው ሕይወቱን በአግባቡ የሚመራው ለሌሎች ጭምር ነው፡፡

ጨው ባይጣፍጥ አልጫ ቢሆን ምን ያደርጋል ? ቢክቡት ይናዳል ቢንተራሱት ራስ ይቆርቁራል፡፡ ከተክል ቦታ ቢያደርጉት ተክል ያደርቃል ብለው ሰዎች እንደሚጥሉት እንደሚረግጡትም ክርስቲያኖችም ለሌሎች አብነት ካልሆንን ማን ይሆንላቸዋል? ለሌሎች አብነት መሆን ካልቻልንም ለራሳችንም ሆነ ለሌላው አንጠቅምምና፡፡ጨው ካልጣፈጠ ወደ ውጭ እንደሚጣል እኛንም ሌሎች ከልቡናቸው አውጥተው ይጥሉናል፡፡በክፉ አኗኗራችን ሌሎች ሰዎችን በማሰናከላችን እግዚአብሔር ከመንግሥተ ሰማያት ውጭ ያደርገናል፡፡

ጨው ሦስት ተግባራት አሉት፡፡ ያጣፍጣል፣ቁስል ያደርቃል፤እንዲሁም ሥጋን እንዳይፈርስ አንዳይተላ ይጠብቃል፡፡ ክርስቲያኖችም የሌሎችን ሕይወት ማምረር ሳይሆን በመልካምነት ማጣፈጥ አለብንና ጌታችን ይህን አስተማረን፡፡ ጨው ቁስል እንደሚያደርቅ ክርስቲያኖችም በኃጢአትና በርኲሰት ተስፋ በመቁረጥና በክሕደት የቆሰለ ዓለምን በወንጌል የተገለጠ መልካም አኗኗርን ገንዘብ በማድረግ ቁስሉን እንድንፈውስለት ጌታችን አስተማረን፡፡

ቅዱሳን ሐዋርያቱ ክርስቶሳዊነትንና አርአያ ክህነትን ይዘዋልና “ጌታችን እስከምድር ዳርቻ ድረስ ለማዳን ትሆን ዘንድ ለአሕዛብ ብርሃን አድርጌሃለሁ ብሎ አዞናል፡፡” በማለት ያስተማሩትንና የሰሙትን ሆነው በመገኘት በተግባር አሳይተው በቃልም መሰከሩ፡፡ ጨው ሥጋን እንዳይተላና እንዳይፈርስ እንደሚጠብቅ ክርስቲያኖችም ይህ ዓለም በእኩይ ምግባር እንዳይፈርስ በዚህም በትል የተመሰሉ አጋንንት እንዳይሠለጥኑበት በአርአያነት አብዝቶ በመብላትና በመጠጣት ሳይሆን በመጾም፤ አብዝቶ በመቀባጠርና ነገረ ዘርቅ በማብዛት ሳይሆን በአርምሞና አብዝቶ በመጸለይ የአጋንንትን ኃይላቸውን የማድከም ጸጋና ሥልጣን ተሰጥቷቸዋል፡፡ (ማር. ፱፥፵፫)

               ለ .  እናንተ የዓለም ብርሃን ናችሁ (ማቴ.፭፥፲፬) 

ጌታችን  መድኃኒታችን  ኢየሱስ ክርስቶስ “እናንተ የዓለም ብርሃን ናችሁ” በማለት ያስተማረው ትምህርት ክርስቲያኖች በዓለም ሊኖራቸው የሚገባውን የምሳሌነት (የአርአያነት) ሚናና ድርሻ በሚገባ ያመለክታል፡፡ ክርስቲያኖች አኗኗራችን የክርስትናውን ሚዛን በሳተ ከወንጌል መንገድም ባፈነገጠ ልክ የዓለሙም የበጎነትና የመልካምነት ነገር መስመር ይስታል፡፡ብርሃን ሲጠፋ ጨለማ እንደሚነግሥ በብርሃን የተመሰሉ ክርስቲያኖችም ጨለማ በተባለ ክፉ ሥራ በተዘፈቅን ቁጥር ኃጢአት፣ የፈሪሐ እግዚአብሔር መታጣት፣ ሕገ ወጥነትና ሌሎች እኩይ ምግባራት ይሠለጥናሉ፡፡

ሰዎች ወደ አምልኮተ እግዚአብሔር ከመምጣት ይልቅ ወደ አምልኮ ባዕድ፤ ወደ ጽድቅ ከማዘንበል ይልቅ ወደ ኃጢአት፣ ወደ ንስሓ  ከመቅረብ ይልቅ ወደ ዓመፅ ይተማሉ፡፡ ይህ በሆነ ቁጥርም ዓለም የጭንቀትና የኃዘን የጦርነትና የሁከት ዋሻና መድረክ ትሆናለች፡፡የቤተክርስቲያን አገልጋዮችና ምእመናን አብነትነታቸው በብዙ ወገን ነው፡፡ ስካር፣ ዝሙት፣ ሴሰኝነት፣ ጉቦ መቀበል፣ ቅንአት፣ ቁጣ፣ አድመኝነት፣ መለያየት፣ ዘረኝነትና ጎጠኝነት ሰዎችን ወደ ጨለማ የሚወስዱ የጨለማ ሥራዎች እንደሆኑ በጎ ሥራዎችም ሰዎችን አማናዊ ብርሃን ወደ ሆነው ወደ ክርስቶስ የሚያመጡ የብርሃን ሥራዎች ናቸው፡፡ስለሆነም ጌታችን ለክርስቲያኖች በሙሉ ይልቁንም በየደረጃው ላሉ የቤተክርስቲያን አገልጋዮች እነርሱ የሚሠሩት በጎ ሥራ ሌሎች ገንዘብ ያደረጉትን ጨለማ የሆነ ክፉ አሳብ፣ ንግግርና ተግባራቸውን የሚያጠፋ ብርሃን መሆኑን አስተማራቸው (ሮሜ፲፫፥፰-፲፫) ፡፡

               ሐ. በተራራ ያለች ከተማና መቅረዝ (ማቴ፭፥፲፬–፲፭)

አምላካችን ኢየሱስ ክርስቶስ ክርስቲያኖችን ”በተራራ ያለች ከተማ ልትሠወር አይቻላትም፡፡ መብራትንም አብርተው ከዕንቅብ በታች አይደለም እንጂ በመቅረዙ ላይ ያኖሩታል፡፡ በቤቱም ላሉ ሁሉ ያበራል‘  ብሎ በተራራ ባለች ከተማና በመቅረዝ ላይ በተቀመጠ መብራት መስሏቸዋል፡፡  ይህ የጌታችን ትምህርት ክርስቲያኖች ምንም ጊዜ በሰዎች ሁሉ ፊትና በዓለም የትርኢት ቦታ ላይ እንደቆምን ሆነን በማሰብ ልንመላለስ እንደሚገባን ያስተምረናል፡፡ ጌታችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ክብር ይግባውና በመዋዕለ ሥጋዌው ክፉ ለሆኑትም ጭምር ልንጠነቀቅ እንደሚገባን አስተምሮናል፡፡

የቤተ ክርስቲያናችን የወንጌል ትርጓሜ እንደሚያስተምረን በቃና ዘገሊላ  በሠርጉ ቤት እመቤታችን ድንግል  ማርያም ልጅዋን ”የወይን ጠጅ እኮ የላቸውም‘  ባለችው ጊዜ ”ጊዜዬ ገና አልደረሰም‘  ብሎ ለጥቂትም ቢሆን ተአምራቱን ካዘገየባቸው ምክንያቶች መካከል አንዱ የይሁዳ በዚያ ቅጽበት በስፍራው አለመኖር ነው፡፡

እንደዚሁም ወደ ታቦር ተራራ ሲወጣ ዘጠኙን በተራራው ግርጌ ትቶ ሦስቱን ብቻ ወደ ተራራው ራስ ይዞ መውጣቱም በይሁዳ ምክንያት ነው፡፡ ይሁዳ ከቀድሞውም በክፉ አሳብ መያዙንና አሳልፎ እንደሚሰጠው እያወቀ ከደቀ መዛሙርቱ አልለየውም፡፡ ቢለየው ኖሮ ይሁዳ ጌታችንን አሳልፎ ለመስጠቱ  ”ከተአምራቱ፣ ከምሥጢራቱ ቢለየኝ ከሞቱ ገባሁበት‘  የሚል የመሰናከያ ምክንያት ያገኝ ነበርና፡፡

አይሁድ ጌታችንን ለመክሰስ ብሎም የመሰናከያ ነገርን ለማግኘት ብዙ ጊዜ ጥረዋል፡፡ ለምሳሌም ”መምህር ሆይ ይህች ሴት ስታመነዝር ተገኝታ ተያዘች ሙሴም እንደነዚህ ያሉት እንዲወገሩ በሕግ አዘዘን አንተስ ስለ እርስዋ ምን ትላለህ ?‘  ብለው የቀረቡት ለምን እንደነበር ወንጌላዊው ቅዱስ ዮሐንስ ሲነግረን ”የሚከሱበትንም እንዲያገኙ ሊፈትኑት እንዲህ አሉ‘ ብሎናል (ዮሐ፰፥፬-፮)፡፡

ምክንያቱም ጌታችን መድኃኒታችን  ኢየሱስ ክርስቶስ ”ተዉአት አትውገሯት‘ ቢላቸው  ”ሕግንና ነቢያትን ልሽር አልመጣሁም‘ ይላል ነገር ግን ደግሞ ይኽው የሙሴን ሕግ ይሽራል ሊሉት፤ ውገሯት ቢላቸውም ደግሞ ለኃጢአተኞች መጣሁ ይላል ነገር ግን ደግሞ አይራራላቸውም ብለው ሊከሱት አስበው መሆኑ በተረዳ ነገር የታወቀ ነው፡፡ በመሆኑም ውገሯትም፣ አትውገሯትም ሳይላቸው ጎንበስ ብሎ በምድር ላይ ከጻፈ በኋላ ”ከእናንተ ኃጢአት የሌለበት አስቀድሞ ይውገራት‘  አላቸው፡፡ እነርሱም የሚከሱበትንና የሚሰናከሉበትን ነገር አጥተው ሕሊናቸው ወቅሷቸው አንድ በአንድ እየወጡ ሄደዋል፡፡ የማያሰናክልና ለክስ የማይመች አኗኗርን ብንከተል እንኳን ዓለም ክርስቲያኖችን ለመክሰስ የሚያስችለውን ነገር ከመፈለግ ወደ ኋላ እንደማትል ይህ ታሪክ ምስክር ነው፡፡

እንኳን ክፉ ነገር ተፈልጎብን፤ ሳይፈለግብንም በክፋት የተሞላን ሰዎች ልንመለስና አኗኗራችንን ልናስተካክል ምንኛ ይገባን ይሆን ?  በብሉይ ኪዳን በናቡከደነጾር ቤተ መንግሥት ይኖሩ የነበሩ አለቆችና መሳፍንቱ በነቢዩ ዳንኤል ላይ በቅንአት ተነሣስተውበት ሊከሱትና ሊያስገድሉት ክፉ ምክንያት ይፈልጉ ነበር፡፡ መጽሐፍ ይህን ሲነግረን ”የዚያን ጊዜም አለቆችና መሳፍንቱ ስለ መንግሥቱ በዳንኤል ላይ ሰበብ ይፈልጉ ነበር፥ ነገር ግን የታመነ ነበረና ስሕተትና በደል ያገኙበት ዘንድ አልቻሉም እነዚያ ሰዎች ከአምላኩ ሕግ በቀር በዚህ በዳንኤል ላይ ሌላ ሰበብ አናገኝበትም አሉ ይለናል (ዳን.፮፥፬-፮)፡፡

ቀደምት አባቶቻችን ለሌላው እንቅፋትና የጥፋት መሰናክል ላለመሆን እንዲህ ተጠንቅቀው ኖረዋል፡፡ በዚህ ዘመን ላለን ክርስቲያኖች ይልቁንም ለቤተ ክርስቲያን አገልጋዮች ”ስለሚመለከቱት ስለ መልካም ሥራችሁ ክፉ እንደምታደርጉ በዚያ እናንተን በሚያሙበት ነገር በሚጎበኝበት ቀን እግዚአብሔርን ያከብሩት ዘንድ በአሕዛብ መካከል ኑሮአችሁ መልካም ይሁን ብለውም አስተምረውናል ‘(፩ኛጴጥ.፪፥፲፪)

               የእግዚአብሔር ቸርነት የእመቤታችን አማላጅነት የቅዱሳን ረድኤት አይለይን!!

“ጠፍተው የተገኙ”

                                                      በቀሲስ ኃይለሚካኤል ብርሃኑ

ስለ መጥፋት ስናነሣ በቅድሚያ አእምሮአችን ውስጥ የሚመጣው እና የመጥፋትን አስከፊነት የተማርንበት የሰው ልጅ ጥንተ ታሪክ ነው፡፡ በመላእክት ሥነ ተፈጥሮ ደግሞ ጠፍቶ መገኘትን፣ወድቆ መነሣትን፣ተሰብሮ መጠገንን ሳይሆን ጠፍቶና ተዋርዶ  መቅረትን ያየንበት ዲያብሎስ ነው፡፡ የሰው ልጅ ግን ጠፍቶ በመገኘት የመውጣት እና ተመልሶ የመግባት ዕድል ማግኘትን ያየንበት ታሪክ ነው፡፡ ይህም በሰው  ልጅ ሕይወት የአባታችን አዳም እና እናታችን ሔዋን መጥፋት የመጀመሪያው ነው፡፡ በዚህ መጥፋት ውስጥ  የሚከሠተው  የመጀመሪያው ወድቆ መሰበር ነው፡፡ እሱም ከብሮ መዋረድ፣አግኝቶ ማጣት፣ገብቶ መውጣት፣ነግሦ መሻር፣ሥቆ ማልቀስ፣ተደስቶ ማዘን፣ሕያው ሆኖ ተፈጥሮ መሞት ነው፡፡

አዳም እና ሔዋን ጠፍተው የተገኙ ናቸው፡፡ከጠፉበት ለመገኘት ደግሞ የፈላጊ መኖር የግድ ነው፡፡ ይህን ስንል ግን የጠፉት ለመገኘት ጠፊዎቹ ምንም ሚና የላቸውም ማለት አይደለም፡፡ ምክንያቱም  የጠፉት ለመገኘት  መጥፋታቸውን ማመን፣መጸጸት፣ምሕረትን መሻት መሠረታዊ ጉዳይ ሲሆን የፈላጊያቸውን ድምጽ መለየት እና ወደሚፈልጋቸው ለመቅረብ ፈቃደኛ መሆን ይኖርባቸዋል፡፡

አምላካችን ልዑል እግዚአብሔር የጠፋውን መፈለግ፣የወደቀውን ማንሣት፣ያዘነውን ማጽናናት፣የተሰበረውን መጠገን አምላካዊ ባሕርዩ ነው፡፡ ለዚህም ነው ልበ አምላክ ቅዱስ ዳዊት በመዝሙሩ ”እግዚአብሔር ይጠብቀኛል የሚያሳጣኝም የለም በለመለመ መስክ ያሳድረኛል በዕረፍት ውኃ ዘንድ አሳደገኝ ነፍሴን መለሳት ስለ ስሙም በጽድቅ መንገድ መራኝ በሞት ጥላ መካከል እንኳ ብሄድ አንተ ከእኔ ጋር ነህና ክፉን አልፈራም‘ በማለት እግዚአብሔር ፍጥረቱን የማይንቅ እና የሚጠብቅ መሆኑን የመሰከረው  (መዝ.፳፪፥፩) ፡፡

እግዚአብሔር ኃጢአተኛው እንኳ ቢሆን ተመልሶ ንስሓ እንዲገባ እና እንዲምረው (ምሕረት ማድረግን) የሚወድ አምላክ ነው እንጂ ጠፍተን እንድንቀር የሚፈቅድ አይደለም፡፡  በነቢየ እግዚአብሔር በሕዝቅኤል እንደተገለጸው  ” አንተም የሰው ልጅ ሆይ የእስራኤልን ቤት እናንተ በደላችንና ኀጢአታችን በላያችን አሉ እኛም ሰልስለንባቸዋል እንዴትስ በሕይወት እንኖራለን? ብላችሁ ተናግራችኋል በላቸው፡።  እኔ ሕያው ነኝና ኃጢአተኛው ከመንገዱ ተመልሶ በሕይወት ይኖር ዘንድ እንጂ ኀጢአተኛው ይሞት ዘንድ አልፈቅድም ይላል ጌታ እግዚአብሔር የእስራኤል ቤት ሆይ ተመለሱ ከክፉ መንገዳችሁ ተመለሱ ስለ ምንስ ትሞታላችሁ ? በላቸው‘ ይላል፡፡ (ሕዝ.፴፫፥፲)

እግዚአብሔር የሰውን መዳን እንጂ መሞት የማይሻ ደግ አባት ነው፡፡ስለዚህ ስንጠፋ ይፈልገናል፤ስናዝን ያጽናናናል፤ ስንወድቅ ያነሣናል፤ ስንርቀውም በፍቅር እየተከተለ ይጠራናል፡፡ አዳምና ሔዋን በገነት ዕፀ በለስን በልተው ከክብር በተዋረዱ ሰዓት የሠሩት ኃጢአት ስላስፈራቸው በበለሶች መካከል ተደበቁ፡፡ በዚህን ጊዜ እግዚአብሔር በፍቅር እየተከተለ አዳም አዳም እያለ መጣራት ጀመረ፡፡  ሁል ጊዜ እግዚአብሔር ይፈልገናል፡፡ ይህም ፍፁም ፍቅሩን የሚያሳይ ነው፡፡

ለዚህም ነው  ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስ በወንጌል ”የሰው ልጅ የጠፋውን ሊፈልግና ሊያድን መጥቶአልና‘ በማለት ራሱን የሰው ልጅ ሲል የገለጸው(ሉቃ.፲፱፥፲)፡፡

በዚህ ገጸ ንባብ ላይ  ሰው የሆነበትንም ዓላማ ሲጠቅስ የጠፋውን ሰው መፈለግ እና ማዳን መሆኑን አስረድቶናል፡፡ እግዚአብሔር ሰውን እንዲሁ ስለወደደው ከጠፋበት ይፈልገው እና ያድነው ዘንድ የባሕርይ ልጁን እግዚአብሔር ወልድን ላከው፡፡ ይህም በእግዚአብሔር አብ ፈቃድ፣በእግዚአብሔር ወልድ ፈቃድ፣በእግዚአብሔር መንፍስ ቅዱስም ፈቃድ ምሥጢረ ሥጋዌ ተፈጽሞአል፡፡

በበደል ምክንያት ርስቱን ያጣውን እና ከፈጣሪው የተጣላውን የጠፋውን የሰውን ልጅ ፈልጎ ያገኘው እና ወደ ራሱ አቅርቦ ከራሱ ጋር በማስታረቅ  ልጅነቱን አግኝቶ ወደ ቀድሞ ክብሩ ይመለስ ዘንድ ቤዛነቱን የፈጸመለት  መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ነው፡፡ ይህንንም ሲያስረዳ ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስ በወንጌል ጠፍተው የተገኙትን ነገሮች  በምሳሌ ያስረዳበት ትምህርቱ በግልጽ እንድንረዳው ያደርገናል፡፡ ጠፍቶ የነበረ ግን የተገኘ፣ወድቆ የነበረ ግን ታድሶ የተነሣ፣ በባርነት ተይዞ ተጎሳቁሎ የነበረ ግን ዳግም ልጅነትን አግኝቶ የከበረ መሆኑን ጠፍተው በተገኙ በተለያዩ ምሳሌዎች አስተምሮናል፡፡

ጌታችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ   ጠፍተው ስለ ተገኙት በምሳሌ እየተናገረ ያስተማረባቸው ምሳሌዎችም ከቤት ኮብልለው  በውጪ ስለጠፉት፡-  የጠፋው ልጅ ታሪክ( ሉቃ.፲፭፥፳፬) ፣ በቤት ውስጥ እያሉ ስለጠፉትም፡- በቤት ውስጥ ጠፍታ ስለተገኘችው ድሪም  (ሉቃ.፲፭፥፰) ፣  ከበጎች መካከል ተለይታ ስለ ጠፋቸው እና ስለተገኘችው በግ (ሉቃ.፲፭፥፩) ሲሆኑ እነዚህ ሁሉ ጠፍተው የነበሩ ቢሆንም ተፈልገው መገኘታቸውን እና ፈላጊያቸው(ባለቤታቸው) በመገኘታቸው መደሰቱን በምሳሌ አስተምሯል፡፡

ጌታችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ለእያንዳንዱ በሚገባው መንገድ ወንጌልን በምሥጢር፣በቀጥታ እና በምሳሌ አስተምሯል፡፡ የሰውን በሕይወት መኖሩን እንጂ ሞቱን የማይሻ በመሆኑ ላሉት ጠባቂ፣ለጠፉት ደግሞ ፈላጊ እውነተኛ እረኛ ነው፡፡ለዚህም ነው ሁል ጊዜ የእግዚአብሔር ጥበቃ እንዳይለየን ስንለምን ከወደቅንበት ኃጢአት ደግሞ በምሕረቱ እንዲያነሣን ይቅርም እንዲለን የምንጠይቀው፡፡

በየትኛውም ስፋራ እና ሁኔታ ውስጥ ብንሆንም ጠባቂያችን አምላካችን እግዚአብሔር ነው፡፡ ለዚህም ነው በወንጌል ”ቸር ጠባቂ እኔ ነኝ ቸር ጠባቂ ስለ በጎቹ ነፍሱን ይሰጣል‘ በማለት ያስተማረን(ዮሐ.፲፥፲፩)፡፡ ዓለም የእግዚአብሔርን ልጆች የምታስጨንቅበት የክፋት መረብ ስላላት በተለያየ መንገድ የጠፉ  አሉ፡፡ የጠፉትን ሁሉ ደግሞ የሚፈልግ እርሱ ቸሩ ጠባቂያችን እግዚአብሔር ነውና የፍለጋ ድምጹን ሰምተው በኃጢአታቸው የተጸጸቱ እና ምህረቱን የሚሹ ሁሉ ያገኙታል፡፡

ጠፍተው የተገኙ የተባሉትም በተለያየ በደልና ኃጢአት ምክንያት ከቅድስና ሕይወት ወጥተው በእምነታቸው ተጠራጥረው በምግባራቸው ደክመው የነበሩ ሁሉ ዳግም ወደ ልባቸው ተመልሰው በንስሓ ታድሰው ኃጢአታቸው ይቅር የተባለላቸው ናቸው፡፡የእግዚአብሔር ቸርነት የድንግል ማርያም አማላጅነት አይለየን፡፡ አሜን

“ቀኖቹ ክፉዎች ናቸውና ዘመኑን ዋጁ “ (ኤፌ ፭፥፲፮)

አዲሱ ዓመትን ለመሸጋገር በነፍስ ወከፍ አሰፍስፈንናል ምኑን ጥለን ምኑን አንጠልጥለን እንደምንሸጋገር ግን ብዙዎቻችን አናውቅም፤ ምናልባት ጥቂቶች ለባውያን (ልባሞች) ያውቁ ይሆናል ይህም ሲባል ባለፈው ዘመን ካከናወኑት ተግባር መካከል ወደ ኋላ የጎተታቸውንና ከዘመን ጋር ያጋጫቸውን ክፉ ነገር ትተው ወደ ፊት እንዲራመዱ ያደረጋቸውንና ከዘመን ጋር ያፋቀራቸውን ደግ ደጉን ይዘው መሸጋገርን ማለት ነው፡፡  ወይም ባለፈው ዘመን ከክፉ ሥራና ከስንፍና በስተቀር ጥቂት በጎ ሥራ እንኳን ያልሠሩበት ከሆነ ከወዲሁ ከአዲሱ ዘመን ዋዜማ ጀምሮ ንስሓ ገብተው ያንን ክፉ ሥራቸውንና ስንፍናቸውን ርግፍ አድርገው በመተው በጎ ሥራ ለመሥራት አቅደው መሸጋገርን ማለት ነው፡፡

ዘመን ተሸከርካሪ ነው ራሱ ሊሽከረከር አብሮት የሚሽከረከር ይፈልጋል፡፡ ጊዜና ውኃ ሙላት ሰውን አይጠብቅም›› እንደ እንደሚባለው ወደ ኋላ የሚጎተተውን ግን  ቀድሞት ይሄዳል እንጂ ከእሱ ጋር አብሮ በመጎተት አይጠብቀውም። ይህ ደግሞ  የዘመን ጉዳተኛ ሆኖ መቅረትን ያስከትላል። ነቢየ  እግዚአብሔር ቅዱስ ዳዊት ‹‹ሰነፍ በልቡ እግዚአብሔር የለም ይላል›› በማለት እንደተናገረው  ከስንፍናው ብዛት የተነሣ ሃይማኖቱን እስከመካድና እግዚአብሔር የለም እስከ ማለት ይደርሳል(መዝ፲፫፥፩) ይህ እንዳይሆን ግን  ዘመንን ቀድሞ  በመገኘት፣ የክብር አክሊልን መቀዳጀት የሰው ልጆች ግዴታ  አምላካዊ ትእዛዝም ነው ።

ሩጫችን ከዘመን ጋር መሆኑን  በአግባቡ መረዳት  ዘመንን ቀድመን መገኘት  ሲገባን  በዘመን ተቀድመን  መገኘት የለብንም ቅዱስ ጳውሎስ ዘመኑን ዋጁ ሲለንም  መልካም ስበእና መንፈሳዊ ትጋትና ንቃተ ሕሊና የዘመን ተግዳሮቶችን የሚያሻግር መንፈሳዊ ጥበብና ዕውቀት  ያለው ሰው ሁኖ መገኘት እንዳለብን  ሲመክረን ነው። ስለሆነም ዘመኑን በአዲስ የሥራ መንፈስ ልንቀበለው ይገባናል። በዘመኑ የሠራ በዘመን ይደሰታል።በዘመን የሰነፈ ደግሞ በዘመን ያዝናል።ያለፈውን ዘመን ያልሠራበትና በእንቅልፍ ወይም በወሬ ብቻ ያሳለፈው ሰነፍ አዲስ ዘመን በመለወጡ ብቻ አዲስ ነገር ሊያገኝ አይችልም። አሮጌውም አዲሱም ነገር ያለው ከራሱ ነው፤ ደስታውም ሆነ ኅዘኑ የሚመነጨው እሱ ራሱ በሠራው ሥራ እንጂ ከዘመን መለወጥ የሚገኝ ምንም ነገር የለም ዝም ብሎ የሚገኝ ድህነት ብቻ ነው። እሱም ቢሆን በቂ ምክንያት አለው፣ ይኸውም የአስተዳደር ድክመንት ወይም የዕውቀት ማነስ አለዚያም እንዲሁም ጦርነትና መቅሰፍት በታዘዘ ጊዜ  ሊሆን ይችላል፣ ከዚህ ሁሉ ውጭ ምንም ነገር የለም፡፡

ዘመንን በዘመናችን እንደታዘብነው የራሱ የሆነ ጫና አለው በአንዱ ዘመን ድርቅና ጦርነት ይበረታል። ለሌላው ዘመን  ዳግመ አዳዲስ የበሽታ ዓይነቶች ሊከሠቱ  ይችላሉ፡፡ ለምሳሌ እንደ ኮቪድ 19 ወረርሽኝ ማለት ነው። በፖለቲካ ቀውስ ምክንያትም ሕዝቦች የችግር ሰለባ የሚሆንበት ዘመን አለ። ይህም ሁሉ አልፎ በሌላው ዘመን ደግሞ ጦርነትና በሽታም  ከምድር  ይጠፋና ሰው ልጆች  የሰላምና የጤና ባለቤት የሚሆኑበት ዝናመ ምሕረቱ፣ ጠለ በረከቱ  የሚወርድበት የምድር በረከትም የሚትረፈረፍበት ፤ሕዝቡ ረኀብ ቸነፈርም ከሰው ልጆች  የራቀበት ዘመን ይመጣል ታዲያ በእንዲህ ያለው ደግ ዘመን ያተረፈበት ብልህ ደግሞ አልፎ አልፎ የሚከሠተውን የመከራ ዘመን በሰላምና በጤና ይሸጋገራል፣ በመልካሙ ዘመን ያገኘው በረከት ለመከራው ዘመን ይረዳዋልና፡፡

በቅድስት ቤተ ክርስቲያናችን ሥርዓተ ዘመን ወይም የዘመን አቆጣጠር ሥርት  መሠረት  ዘመን ጉዞውን የሚገፋባቸው የተለያዩ ስያሜዎች አሉት። ማቴዎስ፣ ማርቆስ ሉቃስና ዮሐንስ የሚባሉ አራቱ ወንጌላውያን እየተፈራረቁ የዘመንን ጉዞ ይቆጣጠራሉ፣ሄልሜል ሜሌክ ብርኤል ምልኤልና ናፔኤል የሚባሉ አራት ከዋክብትም እየተፈራረቁ የዘመንን ጉዞ በየተራ ይመራሉ። ክረምት፣ ሐጋይ፣ መፀውና ፀደይ የሚባሉት ወቅቶች ደግሞ ዓመቱን ለአራት ተከፋፍለው የያዙ የዘመን መረማመጃዎች ናቸው። ሁሉም ተደምረው በየተመደቡበት ወራት የየራሳቸውን ኃላፊነትና ድርሻ ይወጣሉ። በኃጢአታችን ምክንት የእግዚአብሔር መቅሰፍት በእኛ ላይ ካልሆነ በስተቀር የተጠቀሱት ሁሉ የተመደቡበትን ኃላፊነት ቸል ብለውት አያውቁም፤ ሁሉም የየራሳቸውን ተልእኮ በሚገባ ይፈጽማሉ፡፡

የዘመንን ዑደት ተቁጣጥሮ ሥራ ለመሥራት ሥልጣን የተሰጠው የሰው ልጅ ይህን የተሰጠውን ዘመን በሥራ ሊዋጀው ይገባዋል።የተወደዳችሁ ምእመናን ዘመን በወለዳቸው የጥላቻ እና የዘረኝነት ክፋቶች እንዲሁም የመጤ ባሕሎችነ አስተሳሰቦች ሰዎች ሳንሆነ ዘመንን  በመዋጀት  ክፉዎቹነ ቀኖች  አልፈን መልካም ቀኖችን  ለማየት  ሐዋርያው ቅዱስ ጴጥሮስ “ሕይውትን ሊወድ መልካም ቀኖችንም ሊያይ የሚሻ ምላሱነ  ከንፈሮችንም ተንኮልን ከመናገር ይከልከል ከክፉ ነገር ፈቀቅ በል  መልካም ያድርግ ሰላምንም ይሻ ይከተለውም “በማላት እንተናገረው ዘመንን ቀድመን በቅንነት መትጋት ይኖርብናል (፩ጴጥ፫፥፲) አዲስን ዓመት ስንቀበል ከክፉ ሥራዎች በመራቅ የተጣላነውን ታርቀን የቀማነውንም መልሰን በንስሓ ሳሙና ታጥበን ሥጋውንና ደሙን በመቀበል አዲሱን ዓመት መልካም ዘመን እንዲሆንልን አምላካችን እግዚአብሔርን በጸሎት በመጠየቅ እንጂ በጭፈራ  በዘፈን መሆን የለበትም (፩ጴጥ፬፥፫)

አዲሱን ዓመት እውነተኛ አዲስ ዓመት እንዲያደርግልንና ዘመኑን እንድንዋጀው በሀገራችን ኢትዮጵያ ጦርነት ረኀብ ስድትና በሽታ የሚያበቃበት ሰላም ደስታ የሚበሠርበት ዘመን ይሆንልን ዘንድ  የአምላካችን የልዑል እግዚአብሔር ቅዱስ ፈቃዱ ይሁልን፡፡

“ከሰማይ ከወረደው የሰው ልጅ በቀር ወደ ሰማይ የወጣ የለም” (ዮሐ.፫፥፲፫)

 በቀሲስ ኃይለሚካኤል ብርሃኑ

ቃሉን የተናገረው ለስም አጠራሩ ክብር ምስጋና ይድረሰውና ጌታችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ  ነው፡፡ አንዳንዶች ይህንን ቃል ለምን እንደተነገረና ምን ማለት እንደሆነ ባለመረዳት ሲሰነካከሉበት ይስተዋላል፡፡ ለስህተታቸውም እንደ ማስረጃ ለመጠቀም ይሞክራሉ፡፡ በተለይ የእመቤታችን የቅድስት ድንግል ማርያም ዕርገት ሲነሣ  የሚረብሻቸው  የዲያብሎስ የግብር ልጆች ከሞት አልተነሣችም አላረገችም ለማለት ሲጠቀሙበት ይታያል፡፡ ነገር ግን ይህ ቃል እመቤታችን ቅድስት ድንግል ማርያም እና ሌሎችም ቅዱሳን ስለ ማረጋቸው የሚያስረዳ እንጂ አለማረጋቸውን የሚገልጽ አይደለም፡፡ ነገር ግን የጌታችን የመድኃኒታችን የኢየሱስ ክርስቶስ ዕርገት ከሌሎቹ የሚለይ መሆኑን የሚያስገነዝብ ነው፡፡

ልበ አምላክ ቅዱስ ዳዊት በመዝሙሩ፡- “ዐርገ እግዚአብሔር በይባቤ፣ወእግዚእነ በቃለ ቀርን፣ ዘምሩ ለአምላክነ ዘምሩ፤ እግዚአብሔር በዕልልታ ጌታችንም በመለከት ድምፅ ዐረገ ዘምሩ ለአምላካችን ዘምሩ”(መዝ፵፮፥፭)፡፡ በማለት በምን ሁኔታ እንዳረገ በመግለጽ ተቀኝቶለታል፡፡

ጌታችን መድኃኒታችን ኢሱስ ክርስቶስ ከትንሣኤው በኋላ የደቀ መዛሙርቱን ልብ እያጸና ተስፋቸውን እየነገረ ትንሣኤውን በግልጽ እንዲረዱ በአካል እየተገለጠላቸው በመካከላቸውም እየተገኘ አስተማራቸው፡፡  ግብረ ሐዋርያት በተባለው የመጽሐፍ ቅዱስ ክፍል እንደተጻፈው፡- “ሕማማትን  ከተቀበለ በኋላ ብዙ ተአምራት በማሳየት ዐርባ ቀን ሙሉ እየተገለጠላቸው ስለ እግዚአብሔር መንግሥትም እየነገራቸውና እያስተማራቸው ሕያው ሆኖ ራሱን ገለጠላቸው” (ሐዋ.፩፥፫) ይላል፡፡

ከማረጉም አስቀድሞ እንደነገራቸው የሚያጸናቸውን የመንፈስ ቅዱስን ኃይል እስኪቀበሉ ድረስ በኢየሩሳሌም እንዲቆዩ  ነግሮአቸዋል፡፡ ይህንንም ወንጌላዊው ቅዱስ ሉቃስ ሲገልጽ  ‘እነሆ እኔ የአባቴን ተስፋ ለእናንተ እልካለሁ እናንተ ግን ከአርያም ኃይልን እስክትለብሱ ድረስ በኢየሩሳሌም ከተማ ተቀመጡ’’( ሉቃ.፳፬፥፵፱) በማለት እንደነገራቸው ጽፎልናል፡፡

ጌታችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ከአርያም ኃይልን እስኪለብሱ ድረስ  በኢየሩሳሌም እንዲቆዩ ማዘዙ ዳግም ወደ ምርኮ እንዳይመለሱ ነው፡፡ ምክንያቱም አጽናኙን መንፈስ ቅዱስን ካልተቀበሉ መፍራት፣ መጠራጠር፣ መጨነቅ ሊመጣ ስለሚችል ከዚህ ሁሉ ፍርሃትና ጭንቀት የሚታደጋቸውን የመንፈስ ቅዱስን ኃይል መልበስ ስለሚኖርባቸው ነው፡፡

ይህን ካላቸው በኋላ በንፍሐተ ቀርን እጁን ጭኖ ባረካቸው፡፡ እያዩትም ከፍ ከፍ አለ ከዐይናቸውም በርቀት ሳይሆን በርኅቀት ተሠወረ፡፡ የክብሩ መገለጫ የሆነችው ደመና ተቀበለችው፡፡ የመላእክትም ምስጋና እና የመለከት ድምጽ ይሰማ ነበር። ደቀ መዛሙርቱም   ሲያርግ  በአንክሮ  ይመለከቱት ነበር፡፡ ነጫጭ ልብስ የለበሱ ሁለት መላእክትም እንዲህ አሏቸው፡፡ “እናንተ የገሊላ ሰዎች ሆይ ወደ ሰማይ እያያችሁ ለምን ቆማችኋል? ይህ ከእናንተ ወደ ሰማይ ያረገው ኢየሱስ ከእናንተ ወደ ሰማይ ሲያርግ እንዳያችሁት እንዲሁ ዳግመኛ ይመጣል አሏቸው” (ሐዋ.፩፥፲፩)፡፡

በኦርቶዶክሳዊት ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን አስተምህሮ የነገረ ሥጋዌው  ምሥጢር  በልደቱ ይጀምርና በዳግም ምጽአቱ ይጠናቀቃል፡፡ ይኸውም ተወለደ፤ ተጠመቀ፤ ተሰቀለ፤ ሞተ፤ ተቀበረ፤ ከሙታን ተለይቶ ተነሣ፤ በክብር በምስጋና ዐረገ፤ ዳግመኛም ለፍርድ ይመጣል፤  የሚለው ነው፡፡ ለዚህም ነው በኪዳን ጸሎታችን መጀመሪያ ላይ “ቅዱስ እግዚአብሔር ቅዱስ ኃያል ቅዱስ ሕያው ዘኢይመውት ዘተወልደ እማርያም እምቅድስት ድንግል ተሣሃለነ እግዚኦ፣ ቅዱስ እግዚአብሔር ቅዱስ ኃያል ቅዱስ ሕያው ዘኢይመውት ዘተጠምቀ በዮርዳኖስ ወተሰቅለ ዲበ ዕፀ መስቀል ተሣሃለነ እግዚኦ፣ ቅዱስ እግዚአብሔር ቅዱስ ኃያል ቅዱስ ሕያው ዘኢይመውት ዘተንሥአ እሙታን አመሣልስት ዕለት በከመ ጽሑፍ ውስተ ቅዱሳት መጻሕፍት ዐርገ በስብሐት ውስተ ሰማያት ወነበረ በየማነ አቡሁ ዳግመ ይመጽእ በስብሐት ይኮንን ሕያዋነ ወሙታነ ተሣሃለነ እግዚኦ”  (ጸሎተ ኪዳን)፡፡

ጌታችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስን ተወለደ ብለን ተጠመቀ ማለትን፣ ተሰቀለ ብለን ሞተ ማለትን፣ ተቀበረ ብለን ተነሣ ማለት፣ ዐረገ ብለን ዳግመኛ በሕያዋንና በሙታን ይፈርድ ዘንድ ይመጣል በማለት የዚህን ዓለም ሥርዓት እንጠቀልላለን፡፡

የጌታችን የኢየሱስ ክርስቶስ ዕርገቱ ከሌሎች ቅዱሳን ዕርገት ይለያል፡፡ ለዚህም ነው በወንጌሉ “ከሰማይ ከወረደው ከሰው ልጅ በቀር ወደ ሰማይ የወጣ የለም እርሱም በሰማይ የሚኖረው ነው” በማለት የነገረን (ዮሐ.፫፥፲፫)፡፡

በመጽሐፍ ቅዱስ ከምድር ወደ ሰማይ የተወሰዱ ቅዱሳን፣ ከሰማይም ለምሕረትም ሆነ ለመዓት ወደ ምድር የተላኩ ቅዱሳን መላእክት አሉ፡፡ የጌታችን የመድኃኒታችን የኢየሱስ ክርስቶስን ዕርገት ከእነዚህ ሁሉ ቅዱሳን ልዩ የሚያደርገው ምንድን ነው? ብለን ከጠየቅን በዝርዝር ማየት ያሻልና ለአብነት ያህል ጥቂቶችን እንመልከት፡-

፩ኛ. ከሰማይ ከወረደው በቀር ሲል፡-  አካላዊ ቃል  ወደዚህ ዓለም ከመምጣቱ አስቀድሞ የነበረበት አምላካዊ አነዋወር እና የቅዱሳን መላእክት አነዋወር ይለያያል፡፡ እርሱ በፈጣሪነቱ የሚመለክ  እነርሱ ደግሞ በፍጡርነታቸው የሚያመሰግኑ፣ የሚያገለግሉ፣ የሚገዙ ናቸው፡፡ የእርሱ በከበረ ዙፋኑ ከፍከፍ ብሎ የሚኖር  የልዑላን ልዑል፣ የጌቶች ጌታ፣ የአማልክት አምላክ፣ የነገሥታት ንጉሥ ሲሆን ሰውን ለማዳን ከሰማያት ወርዶ ወደዚህ ዓለም መምጣቱ “ከሰማይ የወረደ” ያሰኘዋል፡፡

ለሰማያውያን ሰማያቸው ወይም ሀገራቸው የሆነ አምላክ በሥጋ ማርያም ተገልጦ መታየቱ ልዩ ነውና ከእርሱ ወደ ምድር መምጣት(መውረድ) እና ወደ ሰማይ ከማረግ ጋር የቅዱሳን መላእክት ለምሕረትም ሆነ ለመዓት ወደዚህ ምድር መላካቸው  የሚነጻጸር አይደለም፡፡ በመሆኑም “ከሰማይ ከወረደው ከሰው ልጅ በቀር ወደ ሰማይ የወጣ የለም” አለ ፡፡

፪ኛ. ጌታችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ከሰማየ ሰማያት ወርዶ ከቅድስት ድንግል ማርያም የተወለደና የማዳኑን ሥራ ሁሉ ፈጽሞ  ሰውንም ወደ ቀደመ ክብሩ መልሶ ወደ ሰማያት ዐርጎ በአባቱ ቀኝ የተቀመጠ  እርሱ ብቻ ነውና ፡፡

፫ኛ. በሕይወተ በሥጋ እያሉ ያረጉ ቅዱሳን፡- በመጽሐፍ ቅዱስ በሕይወተ ሥጋ እያሉ ያረጉ ቅዱሳን መኖራቸው ተጽፎአል፡፡ ከእነርሱም ውስጥ ሄኖክና ኤልያስ ተጠቃሾች ናቸው፡፡ ይሁን እንጂ እነዚህ ቅዱሳን ማረጋቸው እውነት ቢሆንም ዕርገታቸው ግን ከጌታችን ከኢየሱስ ክርስቶስ ዕርገት ጋር አይነጻጸርም፡፡ ምክንያቱም የእነርሱ አሳራጊ እርሱ ስለሆነ እርሱ ግን በሥልጣኑ ዐረገ፡፡

ሊቀ ነቢያት ሙሴ ስለ ሄኖክ ሲጽፍልን “ሄኖክም እግዚአብሔርን ደስ ስላሰኘው አልተገኘም እግዚአብሔር ሠውሮታልና” (ዘፍ.፭፥፳፬) ይላል፡፡ ሄኖክን እግዚአብሔር ሠውሮታል ይላል እንጂ በሥልጣኑ ተሠወረ አይልም፡፡

እንደዚሁም ኤልያስም በምን መልኩ እንዳረገ ስንመለከት “ከተሻገሩም በኋላ ኤልያስ ኤልሳዕን ከአንተ ሳልወሰድ አደርግልህ ዘንድ የምትሻውን ለምን አለው” (፪ኛነገ.፪፥፱) ይላል፡፡ ኤልያስ እንደተናገረው ሳልወሰድ ማለቱ የሚወስደው ኃይል እንዳለ የሚያሳይ ነው፡፡ ስለዚህ ዕርገቱ በእግዚአብሔር እንጂ በራሱ ሥልጣን እንዳልሆነ በግልጽ የሚያስረዳ ነው፡፡ ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስን ዐረገ ስንል ያረገው በሥልጣኑ ነው፡፡ ከላይ እንደተመለከትነው ልበ አምላክ ቅዱስ ዳዊት በመዝሙሩ፡- “እግዚአብሔር በእልልታ፣ ጌታችንም በመለከት ድምጽ ዐረገ” በማለት የተቀኘለት ነውና ዕርገቱ ልዩ ነው፡፡

፬ኛ. ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ያረገው ወደ ሰማየ ሰማያት ወደ መንበረ ክብሩ ነው፡፡ ሄኖክና ኤልያስ ግን ያረጉት ወደ ብሔረ ሕያዋን ነውና የጌታችን የምድኃኒታችን የኢየሱስ ክርስቶስ ዕርገቱ ከቅዱሳን ዕርገት ጋር ሊነጻጸር አይችልም ፡፡ እርሱ በመለከት ድምጽ በመላእክት ምስጋና  በክብር ያረገ፤ በአባቱም ቀኝ የተቀመጠ፤ የዘለዓለም ንጉሥ ነው፡፡ ወነበረ በየማነ አቡሁ ዳግመ ይመጽዕ በስብሐት ይኮንን ሕያዋነ ወሙታነ ወአልቦ ማኅለቅት ለመንግሥቱ’’   (ጸሎተ ሃይማኖት) እንዲል፡፡

በመሆኑም “ከሰማይ ከውረደው በቀር ወደ ሰማይ የወጣ የለም’” ተብሎ የተጻፈው የወረደው ሌላ የወጣው(ያረገው) ደግሞ ሌላ ነው የሚሉ መናፍቃን ስለ ነበሩ የሰው ሥጋን በመዋሐድ አዳምና ልጆቹን ለማዳን የወረደው አካላዊ ቃል የመጣበትን የማዳን ሥራ ፈጽሞ “አባ ወአቡየ ግብረ ዘወሀብከኒ ፈጸምኩ ፤አባት ሆይ የሰጠኸኝን ሥራ ፈጽሜአለሁ” በማለት ያረገው ያው ሥጋን ተዋሕዶ ሰው የሆነው አካላዊ ቃል ኢየሱስ ክርስቶስ መሆኑን ለማጠየቅ እንደሆነ ሊቃውንት ያስረዳሉ ፡፡

ወስብሐት ለእግዚአብሔር

የብዙኃን ማርያም

መ/ር ኃይለ ሚካኤል ብርሃኑ

ብዙኃን ማርያም የተባለበት ምክንያት በዓለም ዙሪያ የሚገኙ ፫፻፲፰ቱ ሊቃውንት በንጉሥ ቆስጠንጢኖስ ጥሪ መሠረት አርዮስን ለማውገዝ ሚያዚያ ፳፩ ቀን ጉዞ ጀምረው መስከረም ፳፩ ቀን በኒቂያ ስለተሰበሰቡ ብዙኃን ማርያም ተብሏል፡፡ እመ ብዙኃን የሚለውም የሊቃውንቱን ብዛት ያመለክታል፡፡ እንዲሁም እመቤታችን የብዙዎች እናት ናትና እመ ብዙኀን ተብላለች፡፡ (መድብለ ታሪክ)፡፡

ስለዚህ መስከረም ፳፩ ቀን የሚከበረው የእመቤታችን በዓል የብዙኃን ማርያም ይባላል፡፡ ይህም የጌታችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ግማደ መስቀል ወደ ግሸን ደብረ ከርቤ መግባቱን ተከትሎ ብዙዎች ኦርቶዶክሳውያን ከሰሜን ከደቡብ፣ ከምሥራቅ፣ ከምዐራብ ከሁሉም የሀገራችን ክፍሎች ቅዱስ መስቀሉን ለማክበር የሚሰባሰቡበት፣ እንዲሁም በእመቤታችን በቅድስት ድንግል ማርያም ስም የታነፀችው ቤተ ክርስቲያን ቅዳሴ ቤት በድምቀት የተከበረበት ቀን ነው፡፡
በዕለተ ዓርብ ጌታችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ በመስቀል ላይ ሳለ ከመስቀሉ ሥር የነበረችው እመቤታችን ቅድስት ድንግል ማርያምን እናት አድርጎ በወንጌላዊው በቅዱስ ዮሐንስ አማካኝነት ሰጥቶናል፡፡ ይህች ቀን የቤታችን እና የኑሮአችን በረከት ለሕይወታችን የድኅነት ምክንያት በሆነችን በቅድስት ድንግል ማርያም ስም ተሰባስበን ዕለቱ የመስቀሉን በረከት የምንሳተፍባት ቀን በመሆኗም ከላይ እንደጠቀስነው የብዙኃን ማርያም ብለን እናከብራታለን፡፡

ይህም ዐፄ ዳዊት ቅዱስ መስቀሉ እንዲሰጣቸው ለእስክንድርያና ለኢየሩሳሌም ባቀረቡት ጥያቄ መሠረት የጌታችን የኢየሱስ ክርስቶስ ቀኝ እጁ ያረፈበት ግማደ መስቀሉ ለኢትዮጵያ ተሰጠ፡፡ ዐፄ ዳዊት ግን ቅዱስ መስቀሉን ተቀብለው ወደ ኢትዮጵያ ሲመለሱ እግዚአብሔር በመረጠው ሥፍራ ሳያስቀምጡት በድንገት ዐረፉ፡፡
ልጃቸው ዐፄ ዘርዓ ያዕቆብ ቅዱስ መስቀሉ ተቀብሎ በመስከረም ፲ ቀን ወደ ኢትዮጵያ እንዲገባ በማድረግ ሦስት ዓመት ከሦስት ወር ከሆነው በኋላ “አንብር መስቀልየ በዲበ መስቀል፤ መስቀሌን በመስቀልኛ ቦታ አስቀምጥ” በተባለው መሠረት መስቀለኛ መልክአ ምድራዊ አቀማመጥና አንድ መግቢያ መንገድ ብቻ ባለው በግሸን ደብረ ከርቤ መስከረም ፳፩ ቀን ፲፬፻፵፮ ዓ.ም በክብር እንዲያርፍ ተደርገል፡፡ በዚህም ምክንያት መስቀሉ በግሸን ተራራ ባረፈበት በመስከረም ፳፩ ቀን በየዓመቱ በድምቀት ይከበራል፡፡

እንዲሁም በዚህች ዕለት የተፍጻሜተ ሰማዕት ቅዱስ ጴጥሮስ ደቀ መዛሙርት ከነበሩትና በዕውቀታቸው ብዙ ከተጓዙት መካከል እለእስክንድሮስ፣ አኪላስ እና አርዮስ የሚጠቀሱ ናቸው፡፡ ከእነዚህም መካከል በአንደበተ ርቱዕነቱና በፍልስፍናው ጎበዝ የተባለው አርዮስ በፈጠረው የክሕደትና የምንፍቅና ትምህርቱ ከራሱ አልፎ ሌሎችንም እስከማጠራጠር ደርሶ ቅድስት ቤተ ክርስቲያንን በማወኩ የተነሣ ሊቁ ቅዱስ ያሬድ በድጓው “አስተጋብኦሙ እምበሐውርት እም ጽባሕ ወእም ዓረብ ወመስዐ ወባሕር፤ ከምሥራቅ ከምዕራብ፣ ከሰሜንና ከደቡብ ከሁሉም ክፍላተ ዓለም አሰባሰባቸው” በማለት እንደተናገረው ታላቁ ንጉሥ ቆስጠንጢኖስ በ፫፻፳፭ ዓ.ም በልዩ ልዩ ክፍላተ በዓለም ያሉ ፫፻፲፰ የቤተ ክርስቲያን አበው ሊቃውንት በኒቂያ ሰብስቧቸዋል፡፡ በዚህም መሠረት ሊቃውንቱን በዚህ ቀን አርዮስን ለይተው በማውገዝ ሃይማኖትን አጽንተው ሥርዓት የሠሩበት ቀን በመሆኑ የሚከበር በዓል ነው፡፡ የቅዱሳን አባቶቻችን የጸናች ሃይማኖታቸው ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ በልባችን ታትማ ለዘለዓለም ትኑር አሜን፡፡