ስምና የስም ዓይነቶች

ዲያቆን ዐቢይ ሙሉቀን

……ካለፈው የቀጠለ

ባለፈው ጽሑፋችን የስም ክፍሎችን አውጥተን እንድንዘረዝር መልመጃ ሠርተን ነበር፡፡ እንዲሁም ያወጣናቸውን ስሞች ዐረፍተ ነገር እያስገባን ሠርተን ነበር፡፡ አሁን ደግሞ መራሕያን(ተውላጠ ስሞች)ን በመደብ፣ በቁጠርና በጾታ ከፋፍለን እንመለከታለን፡፡

መራሕያንን (ተውላጠ ስሞችን) በመደብ፣ በቁጥር እና በጾታ ከፋፍሎ ማጥናት ይቻላል፡፡

መደብ	ቀዳማይ (ቅሩብ)	አነ፣ ንሕነ
ካልዓይ (ቅሩብ)	አንተ፣ አንትሙ፣ አንቲ፣ አንትን
ሣልሳይ (ርኁቅ)	ውእቱ፣ ውእቶሙ፣ ይእቲ፣ ውእቶን

ከላይ የሚያመለክተው ሠንጠረዥ መራሕያንን በመደብ  የሚያሳይ ሲሆን ከቊጥር  አንጻር ደግሞ እንደሚከተለው ይሆናል፡፡

ቊጥር
ነጠላ	ብዙ
አነ	ንሕነ
አንተ	አንትሙ
አንቲ	አንትን
ውእቱ	ውእቶሙ
ይእቲ	ውእቶን

ከላይ የሚያመለክተው ሠንጠረዥ መራሕያንን በቁጥር የሚያሳይ ሲሆን ከጾታ አንጻር ደግሞ እንደሚመለከተው ይሆናል፡፡

ጾታ
ተባዕታይ	አንስታይ
አነ	አነ
ንሕነ	ንሕነ
አንተ	አንቲ
አንትሙ	አንትን
ውእቱ	ይእቲ
ውእቶሙ	ውእቶን

እንደማንኛውም የቋንቋ ትምህርት በግእዝ ቋንቋም የመደብ የጾታና የቊጥር ስምምነት አለ፡፡ ለምሳሌ አንተ ብለን ተሴሰየ ልንል አንችልም፡፡ እንዲሁም አንተ ብለን ተሴሰይኪ ልንል አንችልም፡፡ ምክንያቱም በመጀመሪያው ዐረፍተ ነገር የመደብ በሁለተኛው ዐረፍተ ነገር ደግሞ የጾታ መፋለስ ያስከትላል፡፡ መራሕያንን በመደብ በጾታና በቊጥር ከፋፍለን ስናጠናም ይህን ሁሉ መገንዘብ እንዲቻል ነው፡፡ በቋንቋ ባለሙያዎችም ሩቅና ቅርብን፣ አንድና ብዙን፣ ሴትና ወንድን ጠንቅቆ ማወቅ እንደሚገባ በሚገባ ያስረዳሉ፡፡ ስለዚህ፡-

አንተ ካልን ተሴሰይከ

ውእቱ ካልን ተሴሰየ

አንቲ ካልን ተሴሰይኪ

ውእቶን ካልን ተሴሰያ

አንትን ካልን ተሴሰይክን ወዘተ እንላለን፡፡ 

የበለጠ ግልጽ እንዲሆን ጸሐፈ የሚለውን ግስ እናንሳና በዐሥሩም መራሕያን እንመልከተው፡፡

አነ            ጸሐፍኩ                 አንትን     ጸሐፍክን

ንሕነ          ጸሐፍነ                  ውእቱ       ጸሐፈ

አንተ          ጸሐፍከ                 ውእቶሙ     ጸሐፉ 

አንትሙ       ጸሐፍክሙ              ይእቲ        ጸሐፈት

አንቲ          ጸሐፍኪ                ውእቶን       ጸሐፋ