ግሸን ማርያም
ወሎ፣ አምባሰል አውራጃ ውስጥ በደብር በሐይቅና በመቅደላ፣ በደላንታ፣ በየጁ መካከልና በበሸሎ ወንዝ አዋሳኝ የምትገኝ አንድ መግቢያ በር ብቻ ያላት ዙሪያውን በገደል የተከከበች አምባ ትገኛለች፡፡ በበርዋ ራስ ላይም የመስቀል ምልክት ሲኖር አጥርዋን አልፈን ከገባን በኋላ ግቢዋ ከላይ ሜዳና መስቀለኛ ቦታ ነው፡፡
ደብርዋም በመጀመሪያ ደብረ እግዚአብሔር በሚለው ስያሜ ትታወቅ ነበር፡፡ በንጉሥ ቅዱስ ላሊበላ እጅ ከቋጥኝ ድንጋይ ተፈልፍሎ የተሠራ ቤተ መቅደስ በእግዚአብሔር አብ ስም ስለነበረ ደብረ እግዚአብሔር ተብሎ ተጠራ፡፡ ከዚያም የሐይቅ እስጢፋኖስ ገዳም ሲመሠረት ሐይቅ ደብረ ነጎድጓድ ተብሎ ሲሰየም ግሸን የሐይቅ ግዛት ስለሆነች ከደብረ እግዚአብሔር ደብረ ነጎድጓድ ተብላለች፡፡ ከዚያም በ፲፬ኛው መቶ ክፍለ ዘመን ላይ በዓፄ ዘርዐ ያዕቆብ ዘመነ መንግሥት የክርስቶስ ግማደ መስቀሉ ግሸን ገብቶ ሲቀመጥ ከደብረ ነጎድጓድ ደብረ ከርቤ ተብላለች፡፡ የደብሩ አስተዳዳሪም መምህረ እሥራኤል ዘደብረ ከርቤ ትባል ነበር፤ ከደብረ ከርቤም ግሸን ማርያም ተብላለች፡፡