እናከብረው ዘንድ የምንመካበት ይህ መስቀል ነው፤
በዲ/ን ኅሩይ ባየ
ቀን ፡ መስከረም 17/2004 ዓ.ም.
የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተክርስቲያን ከምታከብራቸው ዐበይት እና ንዑሳን በዓላት መካከል አንዱ በዓለ መስቀል ነው፡፡ ኦርቶዶክሳዊት ተዋሕዶ ቤተክርስቲያን በወርኃ መስከረም ብቻ በዓለ መስቀልን አራት ጊዜ ታከብራለች፡፡
የመጀመሪያው ምክንያተ ክብረ በዓል፣ በኢትዮጵያ ነግሦ የነበረው ዓፄ ዳዊት ከግብፅ ንጉሥና ሊቃነጳጳሳት የተላከለትን በቅዱስ ሉቃስ እጅ የተሳለችውን ስዕለ ማርያምን፣ በወንጌላዊው ቅዱስ ዮሐንስ የተሳለውን ኩርዓተ ርእሱን ፣ ሌሎች ንዋያተ ቅድሳትን እና የጌታችን የመድኀኒታችን የኢየሱስ ክርስቶስን ግማደ መስቀል የግብፅ እና ኢትዮጵያ ድንበር ከነበረችው አስዋን ከተባለችው ቦታ ተረክቧል፡፡
ንጉሡ የያዘውን በረከት ወደኢትዮጵያ ሳያደርስ ስናር በተባለው ቦታ ዐረፈ፡፡ ከጊዜ በኋላ የዐፄ ዳዊት ልጅ ዳግማዊ ቆስጠንጢኖስ የተባለው ዐፄ ዘርዓ ያዕቆብ ተቀብሎ በደብረ ብርሃን፣ በየረር፣ በመናገሻ እና በልዩ ልዩ ተራራማ ቦታዎች ሲዘዋወር ቆይቶ “ መስቀሌን በመስቀለኛ ቦታ አኑር ” የሚል ራእይ ተገልጦለት ቅዱስ መስቀሉን በወሎ ክፍለ ሀገር በአምባሰል አውራጃ በግሸን ደብረ ከርቤ አስቀምጦታል ፡፡ መጋቢት ዐሥር ቀን ደብረ ብርሃን ሲገባ ብርሃን ስለወረደና ዐፄ ዳዊት ከግብፃውያን ጳጳሳት እና ንጉሥ እጅ መስቀሉን የተረከቡበትን ቀን በማዘከር የአድባራት እና የገዳማት ሊቃውንት ልብሰ ተክህኖአቸውን ለብሰው የብር መቋሚያ እና ጸናጽል ይዘው ወደ ነገሥታቱ ሔደው ተቀጸል ጽጌ እያሉ እያሸበሸቡ ጸሎተ ወንጌል ያደርሱ ስለነበር መስከረም ዐሥር ቀን የዓፄ መስቀል በዓል ተብሎ ይከበራል፡፡ሁለተኛው መስቀሉን በቁፋሮ ያገኘችው ንግሥት እሌኒ ደመራ ያስደመረችበት እና የእጣኑ ጢስ መስቀሉ ወደተቀበረበት ድልብ አከል
ተራራ ያመለከተበት ዕለት መስከረም ዐሥራ ስድስት ቀን በመሆኑ የመስቀል ደመራ በዓል በዚሁ ዕለት ይከበራል፡፡
ተራራ ያመለከተበት ዕለት መስከረም ዐሥራ ስድስት ቀን በመሆኑ የመስቀል ደመራ በዓል በዚሁ ዕለት ይከበራል፡፡መስከረም ዐሥራ ሰባት ቀን ደግሞ ቁፋሮ ያስጀመረችበት ዕለት ሲሆን መጋቢት ዐሥር ቀን መስቀሉን አግኝታለች፡፡ ቤተ ክርስቲያን አሠርታ፣ መስቀሉን አስገብታ ቅዳሴ ቤቱን ያከበረችበት ዕለት ግን መስከረም ዐሥራ ሰባት ቀን ነው፡፡ የመስቀሉ መገኘት ጥንተ በዓሉ መጋቢት ዐሥር ቀን ቢሆንም አባቶቻችን በታወቀና በተረዳ ነገር ዋናው የመስቀል በዓል የሚከበርበት ዕለት መስከረም ዐሥራ ሰባት ቀን እንዲሆን አድርገዋል፡፡ በመጨረሻም መስከረም ሃያ አንድ ቀን በዓፄ ዘርዓ ያዕቆብ ዘመነ መንግሥት በግሸን ደብረ ከርቤ መስቀሉ ያረፈበት ዕለት ስለሆነ
“ በልደቱ ፍስሐ ፤
በጥምቀቱ ንስሐ ፤
በመስቀሉ አብርሃ፤ ” እያልን በማኅሌት፣ በዝማሬና በቅዳሴ ለዘለዓለም ስናከብረው እንኖራለን ፡፡
“ በልደቱ ፍስሐ ፤
በጥምቀቱ ንስሐ ፤
በመስቀሉ አብርሃ፤ ” እያልን በማኅሌት፣ በዝማሬና በቅዳሴ ለዘለዓለም ስናከብረው እንኖራለን ፡፡
የመስቀሉ ቃል ለሚጠፉት ሞኝነት ለእኛ ለምንድን ግን የእግዚአብሔር ኃይል ነው ተብሎ እንደተጻፈ በኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተክርስቲያን ያለመስቀል የሚከናወን ሥርዓት የለም፡፡ ከካህናት አክሊል ከመነኮሳት አስኬማ ከእናቶች ቀሚስ እስከ አባቶች እጀጠባብ ድረስ የመስቀል ምልክት እያደረግን በሰውነታችን እየተነቀስን በአንገታችን እያሰርን ለእግዚአብሔር ያለንን ፍቅር እንገልጣለን፡፡
እግዚአብሔር ለሰው ልጆች ያለውን እውነተኛ ፍቅር በተለያየ መንገድ አሳይቷል፡፡ ሰማይና ምድር የእርሱ የሆነ አምላክ በከብቶች ግርግም ተወለደ፡፡ የተነገረው ትንቢት የተቆጠረው ሱባዔ ሲያልቅ በመስቀሉ ተፈጸመ ብሎ ሕይወትን በመስጠት ሞታችንን በመውሰድ ፍቅሩን ገለጠ መስቀል ፍቅረ እግዚአብሔርን የሚያሳስበን የስብከታችን ርእስ የኑሮአችን መርሕ ስለሆነ በዓመት አንድ ጊዜ ወይም ሁለት ጊዜ ብቻ ሳይሆን ዘወትር እናስበዋለን፡፡ከዐሥራ አራተኛው መቶ ክፍለዘመን ጀምሮ በደጋግ ነገሥታቶቻችን አማካይነት ቅዱሱ መስቀል ወደ ሀገራችን እንዲገባ የዘወትር ጥረት አድርገዋል፡፡ የለመኑትን የማይረሳ የፈለጉትን የማይነሣ አምላክ መስቀሉ በሀገራችን እንዲቀመጥ ፈቃዱ ሆኖአል፡፡
በየዘመኑ እንደሚደረገው የዘንድሮው የመስቀል ደመራ በዓል በመናገሻ ከተማዋ አዲስ አበባ በመስቀል አደባባይ በታላቅ ሥርዓት ተከብሮ ውሏል፡፡ ማክሰኞ መስከረም ዐሥራ ስድስት ቀን 2004 ዓ.ም ከቀኑ ሰባት ሰዓት ጀምሮ የአዲስ አበባ ሀገረ ስብከት ገዳማት እና አድባራት አስተዳዳሪዎች፣ ልብሰ ተክህኖ የለበሱ ካህናት ፣ ጥንግ ድርብ የለበሱ ሊቃውንተ ቤተክርስቲያን የዚህ ዓመት ተረኞች የማኅደረ ስብሐት ቅድስት ልደታ ለማርያም እና ደብረ መድኀኒት መድኃኔዓለም አብያተክርስቲያናት ካህናት እና ሊቃውንተ ቤተክርስቲያን እንዲሁም የሰንበት ትምህርት ቤት ወጣቶች ብፁዕ ወቅዱስ አቡነ ጳወሎስ ፓትርያርክ ርእሰ ሊቃነ ጳጳሳት ዘኢትዮጵያ፣ ብፁዓን ሊቃነ ጳጳሳት፣ ክቡር አቶ ኩማ ደመቅሳ የአዲስ አበባ ከተማ አስተዳደር ከንቲባ፣ አምባሳደሮች እና ጥሪ የተረደገላቸው የክብር እንግዶች በመስቀል አደባባይ ተገኝተው በዓሉን አክብረዋል ፡፡
በኅብረ አልባሳት ደምቀው ከአዲስ አበባ ከተማ የተለያዩ አካባቢዎች የተሰባሰቡ ምእመናን መስቀል አደባባይን እንደ አሸዋ ሞለተውት ነበር፡፡ የአድባራትና የገዳማት የሰንበት ትምህርት ቤት ወጣቶች የክብር ልብሳቸውን ለብሰው የተለያዩ መንፈሳዊ ትርኢቶችን በመሥራት ከቅዱሳት መጻሕፍት መሪ ጥቅሶችን አንግበው በዕለቱ ለተገኙ ምእመናን፣ ለብፁዕ ወቅዱስ አቡነ ጳውሎስ ፣ ለብፁዓን ሊቃነጳጳሳት፣ ለክቡር ከንቲባው፣ አምባሳደሮችና እንግዶች አሳይተዋል፡፡ በዚህ ዓመት ከቀረቡት መንፈሳዊ ትርኢቶች ጎልተው የወጡት የሰንበት ትምህርት ቤት ወጣቶች የጽሁፍ መልእክት እና የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተክርስቲያን የአብነት ትምህርት ቤቶች እንዳይነጥፉ ክብካቤ እንደሚያሻቸው የቀረበው ትእይንት ነው፡፡ ከቀረቡት ጽሑፍ መልእክቶች መካከል ጥቂቶቹ “ የአባቶቼን ርስት አልሰጥህም፤ ” 1ኛ ነገሥት 20 ፣4
“ ኢትዮጵያ እጆቿን ወደ እግዚአብሔር ትዘረጋለች ” መዝ 67 ፣31
“ ነዋ ወንጌለ መንግሥት ” ማቴ 3 ፣ 6
We are assigned by GOD to make the earth ever green
የሚሉ ይገኙባቸዋል፡፡ በተጨማሪም የኢትዮጵያ ፌዴራል ፖሊስ የማርሽ ባንድ፣ የኢትዮጵያ ጀግኖች አርበኞች ማኅበር አባላት፣ የጋሞ ብሔረሰብ አባላት በአፍ መፍቻ ቋንቋቸው፣ መስማት የተሳናቸው የምሥካዬ ኅዙናን መድኀኔዓለም ገዳም ሰንበት ተማሪዎችም በምልክት
ቋንቋ ዝማሬና ትርዒት አሳይተዋል፡፡ የደብረ ጽጌ ቅዱስ ዑራኤል ቤተክርስቲያን ሰንበት ተማሪዎች ቅድስት እሌኒን በገጸ ባሕርይ ወክለው የመስቀሉን መገኘት አብሥረዋል፡፡ ከዚያም በብፁዕ ወቅዱስ አቡነ ጳውሎስና በብፁዓን ሊቃነ ጳጳሳት ቡራኬ ደመራው ተባርኮ ተቀጣጥሏል፡፡ ምእመናን ከመስቀሉ በረከት ለመሳተፍ የደመራውን ዓመድ እንደ እምነት አድርገው በግምባራቸው እየተቀቡ ወደ ቤታቸው ተመልሰዋል፡፡የመስቀል በዓል በብሔራዊ ደረጃ የዐደባባይ በዓል ሆኖ ሲከበር ከተለያዩ የሀገራችን ክፍሎች የተውጣጡ ምእመናን፣ የውጭ ሀገር ጎብኝዎች እና በቴሌቪዥን መስኮት በቀጥታ የሚከታተሉ ሕዝብና አሕዛብ በቤተክርስቲያናችን ሥርዓት በመደነቅ አክብሮታቸውን በተለያዩ መንገድ ገልጠዋል፡፡
“መስቀል መልዕልተ ኩሉ ነገር ያድኅነነ እም ፀር – መስቀል ከሁሉ ነገር በላይ ነው፤ ከጠላት ዲያብሎስ ያድነናል፡፡” ብሎ ቅዱስ ያሬድ እንደ ዘመረው ሀገራችን ኢትዮጵያ ከመስከረም ዐሥራ ስድስት ቀን እስከ መስከረም ሃያ አራት ቀን ያለውን አንድ ሱባኤ የመስቀል መታሰቢያ በዓል አድርጋ በማኅሌት በኪዳንና በቅዳሴ ታከብራለች፡፡መጋቢት ዐሥር ቀን መስቀሉ በቅድስት እሌኒ ከተቀበረበት የወጣበት ዕለት ሥለሆነ ታቦት አውጥተን ዑደት አድርገን በታላቅ ሥርዓት እናከብራለን፡፡ ከዘጠኙ ንኡሳን የጌታ በዓላት አንዱ የሆነው የመስቀል በዓል በየዓመቱ በተወሰኑ ጊዜዎች አስበነው የምናለፈው ሳይሆን ሁልጊዜ የምናከብረው ቅዱስ ቄርሎስ ዘእስክንድርያ እንዳለው ከመስቀሉ በቀር በሌላ ሳንመካ በመስቀሉ ፍቅር የምንኖረው ሕይወት ነው፡፡
“ውእቱ ዝንቱ መስቀል ወቦቱ ንትመካህ ከመ ንሰብሖ … እንሰግድለት ዘንድ የምናከብረው፣ እናከብረው ዘንድ የምንመካበት ይህ መስቀል ነው፡፡” /ጸሎተ ኪዳን/ እንደተባለው ሕይወትና ድኅነትን ያገኘንበት የሲኦልን እሳት ተሻግረን ወደ ገነት የገባንበት የአምልካችን ፍቅር የተገለጠበት ዐውድ በመሆኑ መስቀሉን እያሰብን በዓሉን እናከብራለን፡፡በሐፁረ መስቀሉ የጠበቀን በደመ መስቀሉ የዋጀን አምላክ ይክበር ይመስገን፡፡
የማኅበረ ቅዱሳን ጥናትና ምርምር ማዕከል ያዘጋጀው 3ኛው ዓመታዊ የጥናትና ምርምር ጉባኤ ከነሐሴ 28 እስከ 29 ቀን 2003 ዓ.ም በብሔራዊ ሙዚየም አዳራሽ ይከናወናል።