በእንግሊዝ ንዑስ ማእከል

ኅዳር ፲፫ ቀን ፳፻፲ ዓ.ም

በኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን ሰ/ት/ቤ/ማ/መ/ ማኅበረ ቅዱሳን አውሮፓ ማእከል የተተኪ ትውልድ ሥልጠና ክፍል አስተባባሪነት የተዘጋጀ ከኢትዮጵያ ውጪ የሚኖሩ ሕፃናት እና ታዳጊዎችን ለማስተማር የሚያግዝ ሥርዓተ ትምህርት በእንግሊዝ አገር በለንደን ከተማ በደብረ ገነት ቅድስት ሥላሴ ቤተ ክርስቲያን ኅዳር ፫ ቀን ፳፻፲ ዓ.ም ተመረቀ፡፡

በምረቃ ሥርዓቱ ላይ የሰሜን ምዕራብ አውሮፓ ሀገረ ስብከት ሠራተኞች፣ ከየአብያተ ክርስቲያናት የመጡ ካህናት፣ የሰንበት ት/ቤት አባላት፣ የየአብያተ ክርስቲያናት ተወካዮች፣ የአካባቢው ምእመናንና በማኅበረ ቅዱሳን አውሮፓ ማእከል የእንግሊዝ ንዑስ ማእከል አባላት ተገኝተዋል፡፡

መርሐ ግብሩ በሊቀ አእላፍ ቆሞስ አባ አሮን ሳሙኤል በሰሜን ምዕራብ አውሮፓ ሀገረ ስብከት የሰ/ት/ቤ/ማደራጃ ክፍል ሓላፊ በጸሎት የተከፈተ ሲኾን፣ የሀገረ ስብከቱ ዋና ጸሐፊ ቀሲስ በለጠ የእንኳን ደኅና መጣችሁ መልእክት አስተላልፈው የሥርዓተ ትምህርቱን ምረቃና አጠቃላይ ዝግጅት አስተዋውቀዋል፡፡

ዶ/ር በላቸው ጨከነ በማኅበረ ቅዱሳን የአውሮፓ ማእከል ምክትል ሰብሳቢ እና የሥርዓተ ትምህርቱ ዝግጅት አስተባባሪም የሥርዓተ ትምህርቱ የዝግጅት ሒደት፣ ዓላማ፣ አስፈላጊነት፣ ይዘት እና ቀጣይ ሥራዎችን በተመለከተ ባቀረቡት ገለጻ በሥርዓተ ትምህርት ዝግጅቱ ከሠላሳ የሚበልጡ የቤተ ክርስቲያን ልጆች መሳተፋቸውን አመላክተዋል፡፡

ዶ/ር በላቸው እንዳብራሩት በኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን የሰሜን ምዕራብ አውሮፓ ሀገረ ስብከት ፈቃድ የተጀመረው የሕፃናትና ታዳጊዎች የሥርዓተ ትምህርት ዝግጅት ከሁለት ዓመታት በላይ የወሰደ ሲኾን፣ ዝግጅቱ ከመጀመሩ አስቀድሞም ከሦስት መቶ በላይ የሚኾኑ በእንግሊዝ አገር የሚኖሩ ምእመናን የተሳተፉበት የየአብያተ ክርስቲያናት ተሞክሮ፣ የልጆች የቋንቋ ክህሎት እና የቤተ ክርስቲያን ትምህርት ደረጃ፣ እንደዚሁም ወላጆች የተሳተፉበት በችግሮች እና የመፍትሔ አቅጠጫዎች ዙሪያ ያተኮረ የመነሻ ጥናት ተደርጓል፡፡

ጥናቱን መሠረት በማድረግም ለወደፊት የሚመለከታቸውን አካላት ዅሉ ለማሳተፍ የሚያስችል ጥናትና ምክረ ሐሳብ (ፕሮፖዛል) ለሰሜን ምዕራብ አውሮፓ ሀገረ ስብከት ቀርቦ የነበረ ሲኾን፣ የሀገረ ስብከቱ አስተዳደር ጉባኤም የቀረበውን ጥናትና ምክረ ሐሳብ ተቀብሎ በሀገረ ስብከቱ ሥር በሚገኙ አገሮች የወላጆች ኮሚቴ እንዲዋቀር ወስኗል፡፡ ለዚህም የሥራ መመሪያ ተዘጋጅቶ ለየአጥቢያ አብያተ ክርስቲያናት መላኩ ተገልጿል፡፡

እንደ ዶ/ር በላቸው ጨከነ ገለጻ ወጥ የኾነ ሥርዓተ ትምህርት አለመኖር በአውሮፓ የሚኖሩ ታዳጊ ሕፃናትን ለማስተማር ከባድ ከሚያደርጉት ኹኔታዎች ዐቢይ ምክንያት ሲኾን፣ ይህን በመገንዘብ የሰሜን ምዕራብ አውሮፓ ሀገረ ስብከት ባወጣው የሥራ መመሪያ መሠረት በማኅበረ ቅዱሳን አውሮፓ ማእከል የተተኪ ትውልድ ሥልጠና ክፍል ባለሙያዎችን በመመደብ ሥራውን እንዲጀምር ተደርጓል፡፡

ከአምስት እስከ ዘጠኝ ዓመት የዕድሜ ክልል ውስጥ ለሚገኙ ሕፃናትና ታዳጊዎች ታስቦ የተዘጋጀው ሥርዓተ ትምህርቱ የመጽሐፍ ቅዱስ ጥናት፣ ትምህርተ ሃይማኖት፣ ሥርዓተ ቤተ ክርስቲያን፣ የአማርኛ ቋንቋ እና የመዝሙር ጥናት የተሰኙ አምስት የትምህርት ዘርፎችን ያካተተ ሲኾን፣ የትምህርቶቹ አርእስትና ይዘቶችም በቤተ ክርስቲያን የሚከበሩ በዓላትንና ወቅቶችን መሠረት በማድረግ የተዘጋጁ ናቸው፡፡

በቀጣይነትም በአውሮፓ ማእከል አስተባባሪነት የሕፃናት እና ታዳጊዎች ክፍልን በመላው አውሮፓ በሚገኙ አብያተ ክርስቲያናት ለማቋቋምና ለማጠናከር፣ ለመምህራን ሥልጠና ለመስጠት፣ በየአገሩ የወላጆች ኮሚቴን ለማቋቋም እና ሥርዓተ ትምህርቱን በየአጥቢያው ለማዳረስ መታቀዱን ዶ/ር በላቸው ጨከነ አስረድተዋል፡፡

‹‹የእኛ ትወልድ፣ ነገ በመላው ዓለም ለምትኖረው ቤተ ክርስቲያን ድልድይ ነው፤›› ያሉት ዶ/ር በላቸው ጨከነ ለሥርዓተ ትምህርቱና ለሌሎችም ዕቅዶች ተግባራዊነት የሚመለከታቸው የቤተ ክርስቲያን አካላትና ምእመናን በትጋት ሊሠሩ እንደሚገባ በማሳሰብ መልእክታቸውን አጠቃለዋል፡፡

በምረቃ ሥርዓቱ ላይ የተገኙ ካህናትና ምእመናንም በዚህ ዝግጅት የተሳተፉ ወገኖችን ከማመስገን ጀምሮ ብዙ ጠቃሚ አስተያየት ሰጥተዋል፡፡ ለአብነትም ሊቀ አእላፍ ቆሞስ አባ አሮን ሳሙኤል በሰሜን ምዕራብ አውሮፓ ሀገረ ስብከት የሰ/ት/ቤ/ማደራጃ ክፍል ሓላፊ ዝግጅቱ አስፈላጊና ወቅታዊ መኾኑን ጠቅሰው በሕፃናት ላይ የሚሠራ ሥራ መሠረታዊ ለውጥ ለማምጣት የላቀ ጠቀሜታ እንዳለው ተናግረዋል፡፡

‹‹ይህ ሥራ ችግኝ ተከላ ነው›› ያሉት የለንደን ደብረ ገነት ቅድስት ሥላሴ ቤተ ክርስቲያን አስተዳዳሪ መልአከ ገነት ቀሲስ ከፍያለው አስቻለው በበኩላቸው ሕፃናትን የማስተማር አገልግሎት ለበርካታ ዓመታት በአእምሯቸው ሲመላለስ እንደ ቆየ አውስተው ‹‹ዝግጅቱ የልጆቻችንን ጥያቄ የሚመልስልን በመኾኑ ከአሁን በኋላ ዅላችንም በሓላፊነት ልንሠራበት ይገባል›› ሲሉ አሳስበዋል፡፡

‹‹በውጪ አገር ይህን ያህል ዓመት ስንኖር ዛሬ ገና ስለ ልጆቻችንን ማሰብ በመጀመራችን ደስ ብሎኛል›› በማለት ደስታቸውን የገለጹት ሊቀ ሊቃውንት ገብረ ሥላሴ ዓባይም በሰሜን ምዕራብ አውሮፓ ሀገረ ስብከት የስብከተ ወንጌል ክፍል ሓላፊ፣ ይህ ዝግጅት እንዲፈጸም ላደረገው ለእግዚአብሔር ምስጋና ካቀረቡ በኋላ ለሥራው ተግባራዊነትም ዅሉም ጠንክሮ መሥራት እንደሚገባው አስገንዝበዋል፡፡

በሊቨርፑል ከተማ የመካነ ቅዱሳን አቡነ ተክለ ሃይማኖት ቤተ ክርስቲያን አስተዳዳሪ ሊቀ ትጉሃን ቀሲስ ብርሃኑ ደሳለኝ ደግሞ ቤተ ክርስቲያናችን ያላትን ብዙ ሀብት በሚገባ እየተጠቀምንበት እንዳልኾነ አስታውሰው ዝግጅቱ ተጠናቆ ለምረቃ በመብቃቱም ‹‹ቤተ ክርስቲያናችን እንኳን ደስ ያላት! እናንተም እንኳን ደስ ያላችሁ!›› በማለት የተሰማቸውን ደስታ ገልጸዋል፡፡

መጋቤ ሐዲስ ክብረት የለንደን ደብረ ገነት ቅድስት ሥላሴ ቤተ ክርስቲያን አገልጋይም እንደዚሁ ይህ ዝግጅት ለሕፃናት መንፈሳዊ ሕይወት ከሚኖረው ጠቀሜታ ባሻገር ሕፃናት ከወላጆች ጋር እንዲግባቡ የሚያግዝ ሥራ መኾኑንም መስክረዋል፡፡ በተመሳሳይ መልኩ አንዳንድ ምእመናንም ለሥራው ውጤታማነት የሚጠቅሙ ገንቢ አስተያየቶችን ሰጥተዋል፡፡

በመጨረሻም የተዘጋጁት የመምህራን መምሪያ እና የሥርዓተ ትምህርት መድብሎች ከየአጥቢያው ለመጡ የሰበካ ጉባኤ ተወካዮች ከተሰጡ በኋላ በሰሜን ምዕራብ አውሮፓ ሀገረ ስብከት ዋና ጸሐፊ ቀሲስ በለጠ መርዕድ የማጠቃለያ መልእክትና ጸሎተ ቡራኬ የምረቃ ሥርዓቱ ተጠናቋል፡፡

በቀሲስ ዶ/ር ምክረ ሥላሴ ገብረ አማኑኤል

ኅዳር ፲፪ ቀን ፳፻፲ ዓ.ም

፫. ከኒቅያ ጉባኤ በኋላ አርዮሳውያን እና መንፈቀ አርዮሳውያን

የኒቅያ ጉባኤ ከተፈጸመ ከሦስት ዓመት በኋላ ማለት በ፫፻፳፰ ዓ.ም የእስክንድርያው ሊቀ ጳጳስ እለእስክንድሮስ ከዚህ ዓለም በሞት ተለዩ፡፡ ሊቀ ጳጳስ እለእስክንድሮስ ከመሞታቸው አስቀድሞ በተናዘዙት ቃል መሠረት፣ በኒቅያው ጉባኤ የተዋሕዶ ጠበቃ የነበሩትና በኒቅያው ጉባኤ ትምህርተ ሃይማኖትን (ጸሎተ ሃይማኖትን) ያረቀቁት ታላቁ አትናቴዎስ በምትካቸው በጳጳሳት፣ በካህናትና በሕዝብ ሙሉ ድምፅ ተመርጠው የእስክንድርያ ፓትርያርክ ሆነው ተሾሙ፡፡ ፓትርያርክ አትናቴዎስ በኒቅያ ጉባኤ ጊዜ የአርዮስና የተከታዮቹን የክሕደት ትምህርት በመቃወም ባቀረቡት ክርክርና ለኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ሃይማኖት መጠበቅ ባበረከቱት ተጋድሎ በምዕራብም ሆነ በምሥራቅ ባሉ አብያተ ክርስቲያናት ሁሉ ‹‹ታላቁ አትናቴዎስ›› እየተባሉ ይጠራሉ፡፡ አርዮሳውያን እና መንፈቀ አርዮሳውያን በኒቅያ ጉባኤ ከተወገዙ በኋላም በኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን ላይ ዘመቻቸውን ከበፊቱ አብልጠው ስለ ቀጠሉ፣ ታላቁ አትናቴዎስ በጽሑፍና በቃል ትምህርት ለእነዚህ መናፍቃን ምላሽ መስጠታቸውን እስከ ዕለተ ሞታቸው ድረስ አላቋረጡም ነበር፡፡

የኒቅያ ጉባኤ እንደ ተፈጸመ አርዮስ እና የአርዮስ ተከታዮች ሁሉ በንጉሡ በቈስጠንጢኖስ ትእዛዝ ወደ ግዞት ተልከው ነበር፡፡ በዚህ ጊዜ አርዮሳውያን የንጉሡንና የፖለቲካ ባለ ሥልጣኖችን ለመወዳጀትና የእነርሱን ድጋፍ ለማግኘት ይሯሯጡ ጀመር፡፡ ስለዚህም ከሁለት ዓመት በኋላ ቆስጣንዲያ በተባለችው በንጉሡ እኅት እና የንጉሡ ወዳጅ በነበረው በኒቆምዲያው ኤጲስ ቆጶስ አውሳብዮስ አማካይነት ብዙዎቹ አርዮሳውያን ከግዞት እንዲመለሱ ታላቅ ሙከራ ተደረገ፡፡ በዚህም ምክንያት አርዮስና አያሌ አርዮሳውያን ከግዞት ተመለሱ፡፡ ከዚህ ጊዜ ጀምሮ ቤተ ክርስቲያንን ያወካት የነገሥታቱ በሃይማኖት ጉዳይ ጣልቃ መግባት ነበር፡፡ በጉባኤ ሲኖዶስ የተወገዘው አርዮስ ከውግዘት እንዲፈታና ወደ እስክንድርያ ተመልሶ በቤተ ክርስቲያን በየነበረው ሥልጣን አገልግሎቱን እንዲቀጥል ንጉሡ ለሊቀ ጳጳሱ ለአትናቴዎስ ትእዛዝ አስተላለፈላቸው፡፡ ንጉሡ ይህን ትእዛዝ ያስተላለፈው ‹‹አርዮስ ከክሕደቱ ተመልሷል›› ብለው ወዳጆቹ ያስወሩትን ወሬ በመስማትና ‹‹የአርዮስ የእምነት መግለጫ ነው›› ተብሎ የቀረበለትን ግልጽ ያልሆነ መረጃ በመመልከት ነበር፡፡ ነገር ግን ይህን መግለጫ አርዮስን ያወገዘው ሲኖዶስ መርምሮ ሲያጸድቀው ነበር – ከክሕደቱ መመለሱ የሚታወቀው፡፡

በ፫፻፳፱ ዓ.ም የአርዮስ ደጋፊ በነበረው በኒቆምዲያው ኤጲስቆጶስ አውሳብዮስ የተመራውና አርዮሳውያን በብዛት የነበሩበት ጉባኤ ተሰብስቦ ‹‹አርዮስ ከውግዘቱ ተፈቷል›› በማለት ወሰኑ፡፡ የውሳኔአቸውን ግልባጭ በማያያዝም አትናቴዎስ አርዮስን እንዲቀበለው ንጉሠ ነገሥቱ መልእክት አስተላለፈ፡፡ አትናቴዎስ ግን የንጉሡን ትእዛዝና የአርዮሳውያንን ጉባኤ ውሳኔ አልቀበልም አሉ፡፡ ያልተቀበሉበትንም ምክንያት በዝርዝር ለንጉሡ ጻፉ፡፡ አርዮሳውያንና መንፈቀ አርዮሳውያንም የአትናቴዎስን እምቢታ (የንጉሡን ትእዛዝ አለመቀበል) መነሻ በማድረግ አትናቴዎስን እና ሌሎች ኦርቶዶክሳውያን መሪዎችን ከንጉሠ ነገሥቱ ጋር ለማጣላት የተቻላቸውን ሁሉ ጥረት አደረጉ፡፡ አርዮስ ወደ እስክንድርያ ተመልሶ ወደ ቀድሞው የክህነት ሥልጣኑ እንዲመለስ ንጉሠ ነገሥቱ ቈስጠንጢኖስ ያዘዘውን ትእዛዝ አትናቴዎስ ባለመቀበላቸውና መንግሥት በአርዮስ ጉዳይ ጣልቃ መግባቱን በመቃወማቸው የተነሣም ንጉሠ ነገሥቱ እጅግ ተቈጥቶ ነበር፡፡

ፓትርያርክ አትናቴዎስ የአርዮስ መወገዝም ሆነ መፈታት የሚመለከተው ቤተ ክርስቲያንን እንጂ ቤተ መንግሥትን አለመሆኑን ገልጠው ከመጻፋቸውም በላይ፣ ‹‹በሲኖዶስ የተወገዘ በመንግሥት ሳይሆን በሲኖዶስ ነው መፈታት ያለበት›› እያሉ ይናገሩ ስለ ነበር ንጉሡ በዚህ እጅግ አልተደሰተም ነበር፡፡ ንጉሡ በአትናቴዎስ ላይ መቆጣቱን የሚያውቁ አርዮሳውያንም አትናቴዎስን በልዩ ልዩ የሐሰት ክሶች ይከሷቸው ጀመር፡፡ ከሐሰት ክሶቹም አንዱ ‹‹ከግብጽ ወደ ቊስጥንጥንያ ስንዴ እንዳይላክ አትናቴዎስ ከልክለዋል›› የሚል ሲሆን፣ ሌላው ደግሞ ‹‹በንጉሡ ላይ ለሸፈቱ ሽፍቶች አትናቴዎስ ስንቅና መሣሪያ ያቀብሉ ነበር›› የሚል ነበር፡፡ ሌሎችም ሞራልንና ወንጀልን የሚመለከቱ የሐሰት ክሶችም ቀርበውባቸዋል፡፡

ሆኖም ግን ንጉሠ ነገሥቱ ቈስጠንጢኖስ አትናቴዎስን ለመበቀል ጥሩ አጋጣሚ ስላገኘ በአትናቴዎስ ላይ የቀረቡት ክሶች በጉባኤ እንዲታዩ ትእዛዝ አስተላለፈ፡፡ ጉባኤውም በ፫፻፴፭ ዓ.ም በጢሮስ ከተማ ተካሔደ፡፡ አትናቴዎስም ማንንም ሳይፈሩ ወደ ጉባኤው ሔዱ፡፡ ጉባኤው እንደ ተጀመረም በአትናቴዎስ ላይ የቀረቡትን ክሶች መስማት ጀመረ፡፡ በዚህ ጉባኤ አብዛኞቹ አርዮሳውያን ስለነበሩ፣ አትናቴዎስ በተከሰሱባቸው ክሶች ሁሉ ነጻ ቢሆኑም በግፍ ወደ ግዞት ቦታ እንዲሔዱ ተፈርዶባቸው ትሬቭ (ፈረንሳይ ውስጥ የምትገኝ) ወደምትባል ቦታ ተጋዙ፡፡

፬. የአርዮስ ድንገተኛ ሞት

ፓትርያርክ አትናቴዎስን በግፍ ወደ ግዞት ቦታ እንዲሔዱ የፈረደባቸው የቂሣርያው ጉባኤ፣ ‹‹አርዮስ ተጸጽቶ ከክሕደቱ መመለሱን የሚያመለክት መጣጥፍ አቅርቧል›› በሚል ሰበብ አርዮስን ከግዝቱ ፈቶ ነጻ አወጣው፡፡ አትናቴዎስ ወደ ግዞት በመላካቸው አርዮሳውያን እና መንፈቀ አርዮሳውያን ምቹ ጊዜ አግኝተው ስለ ነበር አርዮስን ወደ ሀገሩ ወደ እስክንድርያ ለመመለስ ይሯሯጡ ጀመር፡፡ የአርዮስ ነጻ መውጣትም ንጉሡ በሚኖርበት በቊስጥንጥንያ በይፋ እንዲከበር በማሰብ አርዮስ በወዳጆቹና በደጋፊዎቹ ታጅቦ ወደ ቊስጥንጥንያ እንዲሔድ አደረጉ፡፡ በዚያም በሐዋርያት ቤተ ክርስቲያን ከቊስጥንጥንያው ሊቀ ጳጳስ ጋር እንዲቀድስና ወደ ክርስቲያን አንድነት መግባቱ በይፋ እንዲታወጅ ዝግጅት ተደርጎ ሳለ ሆዱን ሕመም ተሰምቶት ወደ መጸዳጃ ቤት ሔዶ በዚያው ቀረ፡፡ አርዮስ ስለ ዘገየባቸው ደጋፊዎቹ ሔደው ቢያዩት ሆድ ዕቃው ተዘርግፎ ሞቶ አገኙት፡፡ በዚህም ‹‹የእግዚአብሔር ቊጣና መቅሠፍት በአርዮስ ላይ ተገለጠ›› ተብሎ በብዙ ሰዎች ዘንድ ታመነ፡፡ ሆኖም በአርዮስ ሞት የተበሳጩ አንዳንድ የአርዮስ ደጋፊዎች የእግዚአብሔርን ፍርድ አይተው ከክሕደታቸው በመመለስ ፈንታ ‹‹አርዮስ የሞተው በመድኃኒት ተመርዞ ነው›› ብለው ማውራትና ማስወራት ጀመሩ፡፡

፭. አርዮሳውያን እና መንፈቀ አርዮሳውያን የኒቅያን ውሳኔ ለመቀልበስ ያደረጉት ዘመቻ

የእስክንድርያው ፓትርያርክ ታላቁ አትናቴዎስ የክርስቶስን አምላክነት የካደውን የአርዮስን ሞት የሰሙት ያለ ፍትሕ በግፍ በተጋዙበት ሀገር ሳሉ ነው፡፡ ታላቁ ቈስጠንጢኖስም ብዙ ጊዜ በሕይወት አልቆየም፡፡ ንጉሡ ታሞ ግንቦት ፳፩ ቀን ፫፻፴፯ ዓ.ም ከዚህ ዓለም በሞት ተለየ፡፡ ሦስቱ ልጆቹ ማለት ዳግማዊ ቈስጠንጢኖስ፣ ቆንስጣንዲያስ እና ቁንስጣ መንግሥቱን ለሦስት ተከፋፈሉት፡፡ ከሦስቱ ልጆቹ መካከል የምዕራቡን ክፍል ይገዙ የነበሩት ሁለቱ ማለት ኦርቶዶክሳውያኑ ዳግማዊ ቈስጠንጢኖስ እና ቁንስጣ ሲሆኑ፣ መናገሻ ከተማውን ቊስጥንጥንያ ላይ አድርጎ የምሥራቁን ክፍል ይገዛ የነበረው ደግሞ አርዮሳዊው ቆንስጣንዲያስ ነበር፡፡ ትልቁ ቈስጠንጢኖስ ከሞተ ከአንድ ዓመት በኋላ ኅዳር ፳፫ ቀን ፫፻፴፰ ዓ.ም አትናቴዎስ ተግዘውበት የነበረበትን ሀገር ይገዛ የነበረው ዳግማዊ ቈስጠንጢኖስ አትናቴዎስን ከተጋዙበት እንዲመለሱ አደረገ፡፡ አትናቴዎስ ከግዞት ወደ እስክንድርያ ሲመለሱም ሕዝቡ እጅግ ተደስቶ በዕልልታና በሆታ ተቀበላቸው፡፡ አቀባበሉም ለአንድ ተወዳጅ ንጉሠ ነገሥት የሚደረግ አቀባበል ዓይነት ነበር፡፡

ፓትርያርክ አቡነ አትናቴዎስ በአርዮሳውያንና በመንፈቀ አርዮሳውያን ነገሥታት ያለ ፍትሕ በግፍ ለአምስት ጊዜያት ያህል ሕይወታቸውን በግዞት ነው ያሳለፉት፡፡ በእስክንድርያ መንበረ ጵጵስና በፓትርያርክነት የቆዩት ለ፵፮ ዓመታት ቢሆንም፣ ፲፭ቱን ዓመታት ያሳለፉት በግዞትና በስደት ነበር፡፡ ፓትርያርክ አትናቴዎስ ከዕድሜያቸው አብዛኛውን ዘመን ያሳለፉት ከአርዮሳውያን ጋር በመታገልና በመዋጋት ነበር፡፡ አንድ ታሪክ ጸሓፊም ‹‹ሙሴ ለእስራኤል ሕዝብ ምድረ ርስትን ለማውረስ የጀመረውን ተግባር ከግቡ ሳያደርስ እንደ ተጠራ፣ አትናቴዎስም ከአርዮሳውያን ጋር ያደርጉ የነበረውን ትግል ሳይጨርሱ ነው ለሞት የተጠሩት፤›› በማለት የፓትርያርክ አትናቴዎስን ተጋድሎና የአገልግሎት ፍጻሜ ያስረዳሉ፡፡

ወስብሐት ለእግዚአብሔር፡፡

ማስገንዘቢያ

የተወደዳችሁ የማኅበረ ቅዱሳን ድረ ገጽ ተከታታዮች! ‹‹አርዮስ እና መንፈቀ አርዮሳውያን በጥንት ቤተ ክርስቲያን ላይ ያደረሱት ችግር›› በሚል ርእስ በቀሲስ ዶ/ር ምክረ ሥላሴ ገብረ አማኑኤል የተዘጋጀው ይህ ጥናታዊ ጽሑፍ፣ በግንቦት ወር ፳፻፰ ዓ.ም ለማኅበረ ቅዱሳን ጥናትና ምርምር ማእከል መቅረቡን፤ እንደዚሁም በኅዳር ወር ፳፻፱ ዓ.ም በታተመው ፳፬ኛ ዓመት ቍጥር ፯ ሐመር መጽሔት፣ ከገጽ ፰ – ፲፬ ለንባብ መብቃቱን ለማስገንዘብ እንወዳለን፡፡

በቀሲስ ዶ/ር ምክረ ሥላሴ ገብረ አማኑኤል

ኅዳር ፲ ቀን ፳፻፲ ዓ.ም

ተፍጻሜተ ሰማዕት ቅዱስ ጴጥሮስ በሰማዕትነት ከሞተ በኋላ በ፫፻፲፪ ዓ.ም አርኬላዎስ የእስክንድርያ ሊቀ ጳጳስ (ፓትርያርክ) ሆኖ በምትኩ ተሾመ፡፡ በዚህ ጊዜ አርዮስ ከክሕደቱ የተጸጸተ መስሎ ወደ ፓትርያርክ አርኬላዎስ ቀረበ፡፡ የአርዮስ ደጋፊዎችም ፓትርያርኩ ከውግዘቱ እንዲፈታው በአማላጅነት በመቅረባቸው፣ አዲሱ ፓትርያርክ የቀድሞውን ፓትርያርክ የተፍጻሜተ ሰማዕት ጴጥሮስን ትእዛዝና አደራ በመዘንጋት አርዮስን ከውግዘቱ ፈታው፡፡ ይባስ ብሎም የቅስና ማዕረግ ሰጥቶ ሾመው፡፡ ሆኖም አርኬላዎስ አንድ ዓመት ባልሞላ ጊዜ ውስጥ በሞት ተለየ፡፡ የሰማዕቱን የቅዱስ ጴጥሮስን ቃል ባለመጠበቁ የመቅሠፍት ሞት ነው የሞተው ይባላል፡፡

በአርኬላዎስም ምትክ ስመ ጥሩውና በዘመኑ ሁሉ ለቤተ ክርስቲያን እጅግ የተጋደለ አባት እለእስክንድሮስ (፫፻፲፪ – ፫፻፳፰ ዓ.ም) በካህናትና ምእመናን ተመርጦ ተሾመ፡፡ እለእስክንድሮስ ወዲያውኑ የአርዮስን የክሕደት ትምህርት በይፋ እየተቃወመ አርዮስን በጥብቅ አወገዘ፡፡ የአርዮስ ደጋፊዎች አርዮስን ከፓትርያርኩ ጋር ለማስማማት አጥብቀው ቢሞክሩም ፓትርያርክ እለእስክንድሮስ አልበገርም አለ፡፡ አርዮስ ተጸጽቶ፣ ስሕተቱን ለጌታ ለኢየሱስ ክርስቶስ ተናዝዞ ከተመለሰ ጌታ ምልክት ስለሚሰጠው ያንጊዜ እርሱ እንደሚቀበለው ነግሮ አሰናበታቸው፡፡ አርዮስ በበኩሉ በድፍረት የክሕደት ትምህርቱን ማሠራጨት ቀጠለ፡፡ ሕዝቡም ትምህርቱን በቀላሉ እንዲቀበለው የክሕደት ትምህርቱን በግጥምና በስድ ንባብ እያዘጋጀ ያሠራጭ ጀመር፡፡ ያም የግጥም መጣጥፍ ‹ታሊያ› ይባል ነበር፡፡ ትርጕሙም ‹ማዕድ› ማለት ነው፡፡ ሕዝብ ደግሞ ግጥም ማንበብ ስለሚወድና በግጥም መልክ ያነበበውን ስለማይዘነጋው የአርዮስን ትምህርት ለመቀበል ደርሶ ነበር፡፡

ሊቀ ጳጳሱ እለእስክንድሮስም ምእመናን ከአርዮስ የክሕደት ትምህርት እንዲጠበቁ እየዞረ በማስጠንቀቅ ያስተምር ጀመር፡፡ ፓትርያርኩም በ፫፻፲፰ ዓ.ም በእስክንድርያና በአካባቢዋ የሚገኙትን ጳጳሳትና ካህናት ሰብስቦ አርዮስንና ተከታዮቹን በጉባኤ አወገዛቸው፡፡ አርዮስ ግን ከስሕተቱ ባለመመለሱ ፓትርያርክ እለእስክንድሮስ በ፫፻፳፩ ዓ.ም አንድ መቶ የሚሆኑ የእስክንድርያንና የሊብያን ኤጲስቆጶሳት ሰብስቦ ጉባኤ በማድረግ የአርዮስን ክሕደት በዝርዝር አስረዳቸው፡፡ ሲኖዶሱም ጉዳዩን በሚገባ ከመረመረ በኋላ አርዮስን በአንድ ድምፅ አወገዘው፡፡ አርዮስም በበኩሉ እየዞረ ‹‹እለእስክንድሮስ ሰባልዮሳዊ ነው፤ የሰባልዮስን የክሕደት ትምህርት ያስተምራል›› እያለ የሊቀ ጳጳሱን የእለእስክንድሮስን ስም ማጥፋት ጀመረ፡፡ በመሠረቱ ከሰባልዮስ ትምህርት ጋር የሚቀራረበው ‹‹ወልድ ፍጡር ነው›› (ሎቱ ስብሐት) የሚለው የአርዮስ ትምህርት ነው እንጂ ‹‹ወልድ የባሕርይ አምላክ ነው፤ ከአብም ጋር በባሕርይ አንድ ነው (ዘዋሕድ ምስለ አብ በመለኮቱ)›› የሚለው ትምህርት አይደለም፡፡

የአርዮስ ትምህርት በእስክንድርያና በመላዋ ግብጽ ብዙም ተቀባይነት ባለማግኘቱ ወደ መካከለኛው ምሥራቅ ወደ ሦርያና አንጾኪያ እየዞረ ቀድሞ ጓደኞቹ ለነበሩትና የእርሱን የክሕደት ትምህርት ለሚደግፉ ጳጳሳት ሁሉ ፓትርያርክ እለእስክንድሮስ ያለ አግባብ እንዳወገዘውና እንዳባረረው ከመንገሩም በላይ ‹‹እለእስክንድሮስ የሰባልዮስን ትምህርት ያስተምራል›› እያለ ስሙን ያጠፋ ጀመር፡፡ በዚያ የነበሩት የአርዮስ የትምህርት ቤት ጓደኞች ጳጳሳት ለምሳሌ የኒቆምዲያው ኤጲስቆጶስ አውሳብዮስና የቂሣርያው ኤጲስቆጶስ አውሳብዮስ የአርዮስን ሐሳብ ይደግፉ ስለነበር አርዮስ የክሕደት ትምህርቱን እየዞረ እንዲያስተምር ፈቀዱለት፡፡ ከዚህም በላይ ደፍረው ፓትርያርክ እለእስክንድሮስ አርዮስን እንዲቀበለው ጠየቁለት፡፡ ፓትርያርክ እለእስክንድሮስ ግን ይህንን ጥያቄ አልተቀበለውም ነበር፡፡ እንደውም እለእስክንድሮስ በበኩሉ የአርዮስን የክሕደት ትምህርት በመቃወምና በማውገዝ ብዙ ደብዳቤዎችን በመላዋ ግብጽና በመካከለኛው ምሥራቅ ለሚገኙ ሊቃነ ጳጳሳትና ኤጲስ ቆጶሳት ያስተላልፍ ጀመር፡፡

በአርዮስ ደጋፊ በኒቆምዲያ ኤጲስቆጶስ አውሳብዮስ አሳሳቢነትና ሰብሳቢነት በ፫፻፳፪ እና ፫፻፳፫ ዓ.ም በተከታታይ ሁለት ጉባኤያትን አድርገው የአርዮስ ትምህርት ትክክለኛ መሆኑን በማብራራትና ‹‹የአርዮስ ሃይማኖት ትክክል ስለሆነ መወገዝ አይገባውም›› በማለት የእለእስክንድሮስን ውግዘት በመሻር ለአርዮስ ፈረዱለት፡፡ አርዮስም ወደ እስክንድርያ ተመልሶ ያንኑ የክሕደት ትምህርቱን በስፋት ያስተምር ጀመር፡፡ በአርዮስ ክሕደት ምክንያት የተነሣው ውዝግብ በመላው የክርስትና አህጉር ሁሉ በተለይም በምሥራቁ የሮም ግዛት በመሠራጨቱ ቤተ ክርስቲያንና የሮም ግዛት በሙሉ እጅግ ታወኩ፡፡ ጳጳሳትና መምህራን እርስበርሳቸው ይነታረኩ ጀመር፡፡ በዚህም ሰላም ጠፍቶ በዚያው ወቅት የመላ የሮም ንጉሠ ነገሥት መንግ ሥት ብቸኛ ቄሣር የሆነውን ታላቁን ቈስጠንጢኖስ እጅግ አሳሰበው፡፡ ንጉሠ ነገሥት ቈስጠንጢኖስ በመላ ግዛቱ ሰላም እንዲሰፍን በመሻቱ ውዝግቡን በዲፕሎማሲያዊ መንገድ ለማብረድ መልእክተኞችን ደብዳቤ አስይዞ ወደየጳጳሳቱ ይልክ ጀመር፡፡ በደብዳቤውም የቃላት ጦርነት እንዲያቆሙና በሰላም እንዲኖሩ ይጠይቅ ነበር፡፡

ለዚህም መልእክት ጉዳይ ሽማግሌ የነበረውን በስፔን የኮርዶቫ ጳጳስ ኦስዮስን ወደ እስክንድርያ ደብዳቤ አስይዞ ላከው፡፡ ኦስዮስም በአንድ በኩል ከእለእስክንድሮስና ከግብጽ ኤጲስቆጶሳት ጋር፣ በሌላ በኩል ደግሞ ከአርዮስና ከእርሱ ደጋፊዎች ጋር ተወያይቶ በሁለቱ መካከል የነበረውን ልዩነት በሚገባ ከመረመረ በኋላ ወደ ንጉሠ ነገሥቱ ወደ ቈስጠንጢኖስ ተመልሶ ነገሩ ከባድ የሃይማኖት ጉዳይ ስለሆነ የመላው ሕዝበ ክርስቲያን ጳጳሳት የሚገኙበት ታላቅ ጉባኤ ተጠርቶ ውዝግቡ በጉባኤ ታይቶ ቢወሰን እንደሚሻል ለንጉሠ ነገሥቱ ምክር ሰጠ፡፡ ታላቁ ቈስጠንጢኖስም ምክሩን ተቀብሎ የመላው አብያተ ክርስቲያናት መሪዎች የሚሳተፉበት ዓለም አቀፋዊ ሲኖዶስ እንዲደረግ አዋጅ ነገረ፡፡ ጉባኤውም የቢታንያ አውራጃ ከተማ በሆነችው በኒቅያ እንዲሆን ተወሰነ፡፡ ለጉዞና ለኑሮ የሚያስፈልገው ወጪ ሁሉ ከመንግሥት ካዝና እንዲሆን ንጉሠ ነገሥቱ ትእዛዝ አስተላለፈ፡፡

ስለዚህም ቈስጠንጢኖስ በነገሠ በሃያ ዓመቱ በ፫፻፳፭ ዓ.ም በሮም ግዛት ውስጥ የነበሩት ሊቃነ ጳጳሳት፣ ኤጲስቆጶሳትና ሊቃውንተ ቤተ ክርስቲያን እንዲሰበሰቡ ጥሪ አስተላለፈ፡፡ እያንዳንዱ ኤጲስቆጶስ ሁለት ቀሳውስትንና ሦስት ምእመናንን (ሊቃውንትን) ይዞ እንዲመጣ ንጉሡ በፈቀደው መሠረት ብዙ ቀሳውስትና ምእመናን (ሊቃውንት) በጉባኤው ላይ ተገኝተው ነበር፡፡ ለጉባኤው የተሰበሰቡት አባቶችም ፫፻፲፰ ያህሉ ነበር፡፡ በጉባኤው የተሰበሰቡትን አባቶች ቍጥር የቤተ ክርስቲያን ጸሐፊዎች ከፊሎቹ ከፍ፣ ሌሎቹ ደግሞ ዝቅ አድርገው ይጽፋሉ:: ለምሳሌ የቂሣርያው አውሳብዮስ ፪፻፶ ነበሩ ሲል፣ ቴዎዶሬት ደግሞ ፪፻፸ ነበሩ ይላል፡፡ እንደዚሁም ሶቅራጥስ ፫፻፤ ሶዞሜን ደግሞ ፫፻፳ ነበሩ ይላሉ፡፡

በጉባኤው የተሰበሰቡት አባቶች በሕይወታቸው ንጽሕናና ቅድስና መሰል የሌላቸው፣ በሃይማኖታቸውም የሐዋርያትን ፈለግ የተከተሉ ነበሩ፡፡ ከዚህም ሁሉ ጋር በገቢረ ተአምራት ከፍ ያለ ዝና ያላቸው ነበሩ፡፡ በስብሰባውም ላይ ሃያ አርዮሳውያን ኤጲስቆጶሶች፣ የተወሰኑ አርጌንሳውያንና የፍልስፍና ምሁራን ተጠርተው መጥተው ነበር፡፡ የጉባኤው የክብር ፕሬዝዳንት ንጉሠ ነገሥቱ ታላቁ ቈስጠንጢኖስ ሲሆን፣ ጉባኤውን በሊቀ መንበርነት እንዲመሩ የተመረጡት ሦስት ሊቃነ ጳጳሳት ነበሩ፡፡ እነዚህም፡- የእስክንድርያው ሊቀ ጳጳስ አቡነ እለእስክንድሮስ፣ የአንጾኪያው ሊቀ ጳጳስ ኤዎስጣቴዎስ እና የኮርዶቫው (የእስፔኑ) ጳጳስ ኦስዮስ ነበሩ፡፡ ከጉባኤው ተካፋዮች መካከል እጅግ የታወቁ ምሁራን ነበሩ፡፡

ከእነዚህም ጥቂቶቹ እጅግ የተማረ፣ ንግግር ዐዋቂና ለኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ሃይማኖት ቀናተኛ የነበረው፣ የእስክንድርያ ቤተ ክርስቲያን ሊቀ ዲያቆን ሆኖ ለሊቀ ጳጳሱ ለእለእስክንድሮስ እንደ አፈ ጉባኤ የነበረው አትናቴዎስና ስመ ጥር የነበረው የቂሣርያው አውሳብዮስ ነበሩ፡፡ እንደዚሁም በዘመነ ስደት ጊዜ ለሃይማኖታቸው ብዙ ሥቃይ የተቀበሉ፣ ዓይናቸው የጠፋ፣ እጅ ወይም እግራቸው የተቆረጠ በቅድስናቸው የታወቁ አባቶችም ነበሩ፡፡ ከዚህም ሌላ በምንኵስና እና በብሕትውና ኑሯቸው እጅግ የታወቁ፣ የዛፍ ሥርና ቅጠል ብቻ በመብላት ይኖሩ የነበሩ፣ ተአምራትን በማድረግ በክርስቲያኖች ዘንድ እጅግ የተከበሩ አባቶች ነበሩ፡፡

ጉባኤው በአብዛኛው የተካሔደው በኒቅያ ከተማ በምትገኘው በእመቤታችን ቅድስት ድንግል ማርያም ቤተ ክርስቲያን ሲሆን፣ አንዳንድ ጊዜ ደግሞ እዚያው ኒቅያ በሚገኘው በንጉሠ ነገሥቱ ቤተ መንግሥት አዳራሽ ይካሔድ እንደነበር ይነገራል፡፡ ጉባኤውም በሦስት ቡድን የተከፈለ ነበር፤ ይኸውም የመጀመሪያው የኦርቶዶክሳውያን፣ ሁለተኛው የአርዮሳውያን፣ ሦስተኛው ደግሞ የመንፈቀ አርዮሳውያን ቡድን ሲሆን፣ በመጀመሪያው ቡድን የነበሩት ኦርቶዶክሳውያን መሪዎችም የእስክንድርያው ሊቀ ጳጳስ እለእስክንድሮስ፣ ሊቀ ዲያቆኑ አትናቴዎስ፣ የአንጾኪያው ሊቀ ጳጳስ ኤዎስጣቴዎስ፣ የኮርዶቫው (የእስፔኑ) ኤጲስቆጶስ ኦስዮስ፣ የአንኪራው (ዕንቆራው) ኤጲስቆጶስ ማርሴሎስ ወዘተ. ነበሩ፡፡

ከእነዚህም ሁሉ በክርክሩ ወቅት ጠንካራና ከባድ ክርክር ይከራከር የነበረውና፣ ለተቃዋሚዎቹ አፍ የሚያስይዝ ምላሽ ይሰጥ የነበረው የእስክንድርያው ሊቀ ዲያቆን አትናቴዎስ ነበር፡፡ በሁለተኛው ቡድን የነበሩትም አርዮስና የንጉሡ ወዳጅ የነበረው የኒቆምዲያው ኤጲስቆጶስ አውሳብዮስ፣ የኒቅያው ኤጲስቆጶስ ቴኦግኒስ፣ የኬልቄዶን ኤጲስቆጰስ ማሪስና የኤፌሶን ኤጲስቆጶስ ሜኖፋንቱስ ነበሩ፡፡ አርዮስ ግን ተከሳሽ ስለነበረ በየጊዜው በጉባኤው እየተጠራ መልስ ይሰጥ ነበር እንጂ የሲኖዶሱ ተካፋይ አልነበረም፡፡ ሦስተኛው ቡድን የመንፈቀ አርዮሳውያን (የመሀል ሰፋሪዎች) ቡድን ሲሆን፣ የእነርሱ ወኪልም የታወቀው የቤተ ክርስቲያን ታሪክ ጸሐፊ የቂሣርያው ኤጲስቆጶስ አውሳብዮስ ነበር፡፡ ይህ ሰው መንፈቀ አርዮሳዊ ሆኖ ከቆየ በኋላ በመጨረሻ ወደ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ሃይማኖት ተመልሷል፡፡

ይቆየን

በዲያቆን ኤፍሬም የኔሰው

ኅዳር ፩ ቀን ፳፻፲ ዓ.ም

የተወደዳችሁ የድረ ገጻችን ተከታታዮች! እንደሚታወቀው የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን የመገናኛ ብዙኃን አገልግሎት ድርጅት አቋቁማ መደበኛ የሃያ አራት ሰዓት የቴሌቭዥን መርሐ ግብር ከጀመረች ከሁለት ዓመታት በላይ ተቈጥረዋል፡፡ በዛሬው ዝግጅታችን፣ የቴሌቭዥን ሥርጭቱን አጀማመርና ጠቅላላ አገልግሎት በአጭሩ የሚያስቃኝ ጽሑፍ ይዘን ቀርበናል፡፡ መልካም ንባብ ይኹንላችሁ!

በቤተ ክርስቲያናችንና በአገራችን ታሪክ እንደሚታወቀው ያልተበረዘና ያልተከለሰ ኦርቶዶክሳዊ ዶግማና ሥርዓተ አምልኮ፣ የትርጓሜና የባሕረ ሐሳብ ትምህርት፣ በብራና የተጻፉ ቅዱሳት መጻሕፍት፣ ውቅር አብያተ ክርስቲያናት፣ መሥዋዕተ ኦሪት ይቀርብባቸው የነበሩና እስከ አሁን ድረስ ተጠብቀው የቆዩ ጥንታውያን አድባራትና ገዳማት፣ የቅዱስ ያሬድ የዜማ ድርሰቶች፣ ሥርዓተ ማኅሌትና የመንፈሳውያን በዓላት አከባበር ሥርዓት፣ ወዘተ. የመሳሰሉ የሚዳሰሱና የማይዳሰሱ ቅርሶች በሙሉ ዓለምን የሚያስደምሙ የቅድስት ቤተ ክርስቲያናችን ሀብቶችና ልዩ ስጦታዎች ናቸው፡፡

ብፁዕ አቡነ ጎርጎርዮስ ካልዕ በመጽሐፋቸው እንደ ጠቀሱት ሙሉ ትምህርት፣ ፍጹም ቋንቋ ከነፊደሉ፣ ሥነ ጥበብ፣ ሥነ ጽሑፍ፣ ኪነ ጥበብ፣ ታሪካዊና ጥንታዊ ቅርስ፣ እምነት፣ ነጻነት፣ አንድነት፣ የአገር ፍቅር የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን ለኢትዮጵያ ሕዝብ ካበረከተቻቸው ብዙ ስጦታዎች መካከል የሚጠቀሱ ናቸው፡፡ እንደ ብፁዕነታቸው ማብራሪያ አሁንም ቢኾን ትውልዱ ጀግንነትን፤ አገር ወዳድነትን፤ ለሃይማኖት፣ ለታሪክና ለባህል ተቆርቋሪነትን ይዞ እንዲያድግ በማስተማርና በማበረታታት ረገድ ቤተ ክርስቲያን ድርሻ አላት (የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን ታሪክ)፡፡

በረከታቸው ይደርብንና ካሁን በፊት በየጊዜው የተነሡ ሊቃውንተ ቤተ ክርስቲያን በቃል በማስተማርና መጻሕፍትን በማሳተም እነዚህን ሀብቶቿን ለመጠበቅና ለዓለም ለማስተዋወቅ ያደረጉት አስተዋጽዖ ከፍተኛ ነው፡፡ ከኅትመት ውጤቶች ባሻገርም መገናኛ ብዙኃንን በመጠቀም ቃለ እግዚአብሔር ለማስተማር ቀደምት የቤተ ክርስቲያን አባቶች ብዙ ደክመዋል፡፡ ለዚህም በአሁኑ ሰዓት አገልግሎት ባይሰጥም ቀደም ሲል የተጀመረው የሬድዮ መርሐ ግብር እንደዚሁም አሁንም አገልግሎት በመስጠት ላይ የሚገኙት መንፈሳዊ መጽሔቶች፣ ጋዜጦችና ድረ ገጾች ማስረጃዎች ናቸው፡፡ መገናኛ ብዙኃንን በተለይም የቴሌቭዥን ሥርጭትን በመጠቀም ረገድ እንደ ግብጽ ኦርቶዶክስ ቤተ ክርስቲያን ያሉ አኃት አብያተ ክርስቲያናት ተሞክሮ በምሳሌነት የሚጠቀስ ነው፡፡

ብዙ ጊዜ እንደሚነገረው በሁለት ቋንቋዎች ብቻ የሚግባቡና በቍጥር ከዐሥር ሚሊዮን የማይበልጡ ምእመናን የሚገኙባት የግብጽ ኦርቶዶክስ ቤተ ክርስቲያን ከዐሥር በላይ የቴሌቭዥን ጣቢያዎችን በመክፈት ትምህርተ ወንጌልን በመላው ዓለም በማዳረስ ላይ ትገኛለች፡፡ በምእመናን ብዛት ከኢትዮጵያ ብዙ እጥፍ የምታንሰዋ ግብጽ በዚህ መልኩ የመገናኛ ብዙኃን ተጠቃሚ ከኾነች ከሰማንያ በላይ ቋንቋዎችን የሚናገሩና ወደ አምሳ ሚሊዮን የሚደርሱ ምእመናን ባለቤት ለኾነችው የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን አንድ ብቻ ሳይኾን በርካታ የቴሌቭዥን ጣቢያዎች እንደሚያስፈልጓት አያጠያይቅም፡፡ ይህን እውነት ከግምት ውስጥ በማስገባት ቅዱስ ሲኖዶስ ባሳለፈው ውሳኔ ቅድስት ቤተ ክርስቲያናችን ከዓመታት በፊት የሃያ አራት ሰዓት የቴሌቭዥን መርሐ ግብር ማሠራጨት ጀምራለች፡፡

በ፳፻፱ ዓ.ም በታተመው ዐዋጅ ነጋሪ መጽሔት እንደ ተገለጸው የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን የመገናኛ ብዙኃን አገልግሎት ድርጅት እንዲቋቋም ለማድረግ ጥናት እንዲካሔድ ለመጀመሪያ ጊዜ የተወሰነው በጥቅምት ወር ፳፻፮ ዓ.ም የቅዱስ ሲኖዶስ ምልዓተ ጉባኤ ነው፡፡ በዚያው ዓመት በግንቦት ወር በተካሔደው የቅዱስ ሲኖዶስ ጉባኤ፤ ሦስት ብፁዓን አበው ሊቃነ ጳጳሳት፣ በርካታ ባለሙያዎችና ሊቃውንት የተሳተፉበት ጥናት ለምልዓተ ጉባኤው ቀርቦ የድርጅቱ መተዳደሪያ ደንብ፣ የአርትዖትና የቴክኒክ መመሪያ ጸድቆ ሥራው እንዲጀመር ተወስኗል፡፡

ድርጅቱ፣ በቋሚ ሲኖዶስ በተሰየመው የቦርድ ሥራ አመራር ከአንድ ዓመት በላይ ተጨማሪ ጥናቶችን ሲያደርግ ቆይቶ በጥቅምት ወር ፳፻፰ ዓ.ም ለሥራው የሚያስፈልገው በጀት በቅዱስ ሲኖዶስ ምልዓተ ጉባኤ ተወስኖለታል፡፡ ቦርዱ የተፈቀደውን በጀትና የተጠናውን ጥናት ወደ ተግባር ለመለወጥ ውድድር በማድረግ ለድርጅቱ ሥራ አስኪያጅ እንዲቀጠር አድርጓል፡፡ በቅዱስ ሲኖዶስ በጸደቀው የድርጅቱ መተዳደሪያ ደንብ መሠረት የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን የመገናኛ ብዙኃን አገልግሎት ድርጅት ዋና መሥሪያ ቤት በጠቅላይ ጽ/ቤቱ ግቢ ውስጥ ይገኛል፡፡

በብፁዕ ወቅዱስ አቡነ ማትያስ ቀዳማዊ ፓትርያርክ ርእሰ ሊቃነ ጳጳሳት ዘኢትዮጵያ ሊቀ ጳጳስ ዘአክሱም ወዕጨጌ ዘመንበረ ተክለ ሃይማኖት አባታዊ መመሪያ ሰጭነት አስፈላጊ ቅድመ ኹኔታዎችን በሟሟላት፣ ተደጋጋሚ ውይይቶችንና ዓለም አቀፍ ዳሰሳዎችን በማድረግ ለሥርጭቱ ያመነበትን የሳተላይት ጣቢያ አወዳድሮ በመምረጥና የውል ስምምነት በማዘጋጀት በአፋጣኝ የሥርጭት አገልግሎቱን ጀምሯል፡፡ በኢየሩሳሌም ከሚገኙ የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን ገዳማት ጋር በተደረገ ስምምነት መሠረትም የቴሌቭዥን መርሐ ግብራቱ በአገር ውስጥ ተዘጋጅተው ኢየሩሳሌም በሚገኘው የሳተላይት ድርጅት አማካይነት ይሠራጫሉ፡፡ የቴሌቭዥን ጣቢያው የሥርጭት አድራሻም የሚከተለው ነው፤

Ethiopian Orthodox Tewahedo Church Television (EOTC TV)

Satellite: Eutelsat/Nilesat (ኢትዮጵያ)

Frequency …. 11353 (5) Vertical

Symbol rate …. 27500/FEC…5/6

Satellite: Galaxy 19 (G-19) (ሰሜን አሜሪካ)

Frequency …. 11960/Vertical

Symbol rate …. 22000/FEC…3/4

የድርጅቱ መዋቅርና አገልግሎት የተሟላ እንዲኾን በአስተዳደርና ፋይናንስ፣ በመርሐ ግብር ዝግጅት እና በቴክኒክ ዘርፍ ቦርዱ በሰየማቸው የቅጥርና የምዘና ኮሚቴ አባላት አስፈጻሚነት የሠራተኞች የቅጥር ሒደት ተከናውኗል፡፡ በቅጥር ሒደቱም ከመንበረ ፓትርያርክ ጠቅላይ ጽ/ቤት በወጣው ማስታወቂያ መሠረት ላመለከቱ ሠራተኞችና ለቤተ ክርስቲያን ሊቃውንት ቅድሚያ ተሰጥቷል፡፡ የሥርጭቱን አጠቃላይ ይዘትና ዓይነት በተመለከተም ሊቃውንተ ቤተ ክርስቲያን፣ የቦርድ አባላትና የሚዲያ ባለሙያዎች የሚገኙበት የይዘትና የዓይነት ዝግጅት ኮሚቴ ተዋቅሯል፡፡ ይዘቱንና ዓይነቱን የሚያርምና የሚገመግም የኤዲቶሪያል ኮሚቴም ተቋቁሟል፡፡ የኤዲቶሪያል ኮሚቴው አባላትም በብፁዕ ጠቅላይ ሥራ አስኪጁ የተሰየሙና በቦርዱ የተመረጡ ሊቃውንተ ቤተ ክርስቲያን ናቸው፡፡ ድርጅቱ ካለበት ሠፊ ሥራና ከባድ ሓላፊነት አኳያ በቋሚነት የሚያስፈልጉት በርከት ያሉ ስቱዲዮዎች፣ የቅድመ ሥርጭትና ድኅረ ሥርጭት ተግባራት ማከናወኛነት የሚያገለግሉ በርካታ ክፍሎች፣ አብያተ መዛግብት፣ አስተዳደርና የባለሙዎች ቢሮዎች እንዲሟሉ ለማድረግ ድርጅቱ ከጠቅላይ ቤተ ክህነት ጽ/ቤትና ከሚመለከታቸው የቤተ ክርስቲያኒቱ አባቶች መመሪያን በመቀበል በመሥራት ላይ ይገኛል፡፡

(ምንጭ፡- ዐዋጅ ነጋሪ መጽሔት፣ ፱ኛ ዓመት፣ ቍጥር ፲፪፤ ጥቅምት ፳፻፱ ዓ.ም፣ ገጽ 77-78)፡፡

ጽሑፋችንን ለማጠቃለል ያኽል፣ የሥልጣኔ ውጤቶች በተበራከቱበትና አብዛኞቹ ወጣቶች ዓለማዊ መልእክት በሚያስተላልፉ መገናኛ ብዙኃን ተጽዕኖ ውስጥ በወደቁበት በአሁኑ ዘመን ወጣቱን ትውልድ ወደ ጥፋት ከሚወስዱ መልእክቶች ለመታደግ ያመች ዘንድ ትምህርተ ወንጌልን ለማዳረስና ኦርቶዶክሳዊ ሕይወትን ለማስተማር፤ የቤተ ክርስቲያናችንን ሥርዓተ እምነት፣ ትውፊትና ልዩ ልዩ ሀብቷን ወይም የሚዳሰሱና የማይዳሰሱ ቅርሶቿን ለትውልድ ለማቆየት ብሎም ለዓለም ለማስተዋወቅ፤ እንደዚሁም በየጊዜው በቅዱስ ሲኖዶስ የሚወጡ መመሪያዎችንና መልእክቶችን በአፋጣኝ ወደ ሕዝበ ክርስቲያኑ ለማስተላለፍ መገናኛ ብዙኃንን፣ ከመገናኛ ብዙኃንም የቴሌቭዥን ሥርጭትን መጠቀም ከፍተኛ ጠቀሜታ አለው፡፡

በዚህ ዓላማ መሠረት የተጀመረው የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን የቴሌቭዥን ሥርጭትም በልዩ ልዩ ዓምዶቹ ትምህርተ ወንጌል በመስጠት፤ ቅዱሳት መካናትን፣ የሚዳሰሱና የማይዳሰሱ የቤተ ክርስቲያን ቅርሶችን በማስተዋወቅ፤ ጠቃሚ የኾኑ ማኅበራዊና ወቅታዊ ጉዳዮችን በማቅረብና መንፈሳዊ ዜናዎችን በመዘገብ አገልግሎቱን እንደ ቀጠለ ነው፡፡ የቴሌቭዥን ሥርጭቱን በተቀላጠፈ መልኩ ለማስቀጠልና ለምእመናን ለማዳረስ ይቻል ዘንድም መላው ሕዝበ ክርስቲያን ሐሳብ አስተያየት በመስጠትና በሌላም ልዩ ልዩ መንገድ በተቻለን አቅም ዂሉ የቤተ ክርስቲያናችንን የመገናኛ ብዙኃን አገልግሎት ድርጅት በመደገፍ የሚጠበቅብንን ክርስቲያናዊ ሓላፊነት እንወጣ ሲል የማኅበረ ቅዱሳን አማርኛ ድረ ገጽ ዝግጅት ክፍል መንፈሳዊ መልእክቱን ያስተላልፋል፡፡

ወስብሐት ለእግዚአብሔር፡፡