በዲያቆን ኤፍሬም የኔሰው

መጋቢት ፳፪ ቀን ፳፻፲ ዓ.ም

የዐቢይ ጾም ስምንተኛው ሳምንት ‹‹ሆሣዕና›› ተብሎ ይጠራል፡፡ ይኸውም ጌታችን አምላካችን መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ በአህያ ላይ ተቀምጦ በክብር፣ በምስጋና፣ በዝማሬ ወደ ኢየሩሳሌም መግባቱን የምንዘክርበት በዓል ነው፡፡ በዚህ ዕለት ከዋይዜማው ጀምሮ በመንፈቀ ሌሊት፣ በነግህ እና በሠርክ ጌታችን ወደ ኢሩሳሌም የመግባቱን ምሥጢር፣ ከሕዝቡ የቀረበለትን ምስጋና እንደዚሁም ኢየሩሳሌም በግርማው መደንገጧን የሚያስረዳ ቃለ እግዚአብሔር በቤተ ክርስቲያናችን በሰፊው ይነገራል፡፡

ይህ ምሥጢርም በቅዱሳት መጻሕፍት በልዩ ልዩ መንገድ ተመዝግቦ ይገኛል፡፡ በዚህ ዝግጅት፣ በማቴዎስ ፳፩፥፩-፲፩፤ በማርቆስ ፲፩፥፩-፲፤ በሉቃስ ፲፱፥፳፰-፵ እና በዮሐንስ ፲፪፥፲፪-፲፭ በተጻፈው ኃይለ ቃል መሠረት ሊቃውንተ ቤተ ክርስቲያን ያዘጋጁትን አንድምታ ትርጓሜ መነሻ በማድረግ ምሥጢረ ሆሣዕናን (ጌታችን በአህያ ላይ ተቀምጦ ወደ ኢየሩሳሌም የመግባቱን ምሥጢር) የሚያስገነዝብ ትምህርት ይዘን ቀርበናል፡፡ ትምህርቱን ትከታተሉ ዘንድ በአክብሮት ጋበዝናችሁ!

ክብር ይግባውና ጌታችን አምላካችን መድኀኒታችን ክርስቶስ በመዋዕለ ሥጋዌው በልዩ ልዩ አገሮች እየተዘዋወረ ቃሉን በማስተማር ሕገ ወንጌልን መሥርቷል፤ ብዙዎችንም ለመንግሥቱ አቅርቧል፡፡ ቃሉን ለመስበክ ከተዘዋወረባቸው ቦታዎች አንዷ ደግሞ ኢየሩሳሌም ናት፡፡ የመሲሑን መምጣት ማለትም የእግዚአብሔርን ሰው መኾን የሰሙና ያመኑ እስራኤላውያን ክርስቶስን በዓይነ ሥጋ ለማየት ይጓጉ፣ መምጣቱንም ይጠባበቁ ነበር፡፡

አመጣጡ ግን እነርሱ በጠበቁት ልዩና ተአምራዊ መንገድ ሳይኾን በትሕትና ተፈጸመ፡፡ ሲወለድ በከብት በረት፤ ወደ ኢየሩሳሌም ሲገባም በአህያ ተቀምጦ ለእስራኤል ተገለጠ፡፡ ሰማይ ዙፋኑ፣ ምድር የእግሩ መረገጫ የኾነ ጌታ መላእክቱን አስከትሎ፣ በመባርቅትና በነጐድጓድ ታጅቦ ይመጣል ተብሎ ሲጠበቅ የትሑታን ጌታ መኾኑን ለማጠየቅ በአህያ ላይ ተቀምጦ ወደ ኢየሩሳሌም ገባ፡፡ በዚህ ጊዜ ኢየሩሳሌም ተረበሸች፤ ደነገጠች፡፡ አምላክን ባልጠበቀችው አኳኋን ተገልጦ አይታዋለችና፡፡

ወደ ጥንተ ነገሩ እንመለስና ጌታችን ወደ ኢየሩሳሌም ሊገባ በተቃረበ ጊዜ ከደቀ መዛሙርቱ መካከል ሁለቱን በፊታቸው ወደሚገኝ አገር ሔደው ከውርንጫዋ ጋር ታሥራ የሚያገኟትን አህያ ፈተው እንዲያመጡለት አዘዛቸው፡፡ የሰው ልጅ ከማዕሠረ ኀጢአት (ከኀጢአት ማሠሪያ) የሚፈታበት ጊዜ ደርሷልና፡፡ ይኸውም አምላካችን የመጣው የዓለምን ኀጢአት ለማስወገድ መኾኑን የሚያጠይቅ ነው፡፡ ‹‹ነዋ በግዑ ለእግዚአብሔር ዘየአትት ኃጢአተ ዓለም፤ የዓለምን ኀጢአት የሚያስወግድ እነሆ የእግዚአብሔር በግ!›› ተብሎ እንደ ተጻፈ (ዮሐ. ፩፥፴፮)፡፡

አህያዋንና ውርንጫዋን ‹‹ለምንድን ነው የምትፈቷቸው?›› ብሎ የሚጠይቅ ካለም ‹‹‹ጌታቸው ይሻቸዋል› በሉ፤ ያንጊዜ ያሰናብቷችኋል (ይተዋችኋል)›› አላቸው፡፡ በተፈጥሮ ጌታቸው ነውና ማለትም ፈጥሯቸዋልና ‹‹ጌታቸው›› አለ፡፡ ደግሞም እርሱ እናቶችን ብቻ ሳይኾን ልጆችን ጭምር ወደ ቤቱ ማቅረብ ይፈልጋልና፡፡ ይህም ጌታችን በኀጢአት ማሠሪያ የተያዙ ኀጢአተኞችን ለመፍታት ከፈቀደ ‹‹ለምን ይህን ታደርጋለህ?›› ብሎ የሚቃወመው አለመኖሩን ያስገነዝባል፡፡

አህያዪቱንና ውርንጫዋን በተመለከተ ማቴዎስ ሁለቱንም፤ ማርቆስ ደግሞ ውርንጫዋን ብቻ ነው የጠቀሱት፡፡ የማቴዎስን አጻጻፍ መከተል ለታሪኩ እንደሚያመች፣ ይህም እንደማይጣላና የምሥጢር ተፋልሶ እንደማያመጣ መምህራነ ቤተ ክርስቲያን ይተረጕማሉ፡፡ ለዚህ ማስረጃ ሲያቀርቡም ማርቆስ አንድ ማለቱ (ውርንጫዋን ብቻ መጠቀሱ) ለመናገር በቂ ነው ብሎ በማሰቡ እንደ ኾነ፤ አንድም ማቴዎስ የሕዝብም (ያመኑ) የአሕዛብም (ያላመኑ) መምህር በመኾኑ ሁለቱንም (አህያዬቱንና ውርንጫዋን) እንደ ጠቀሰ፤ ማርቆስ ግን የአሕዛብ እንጂ የሕዝብ መምህር ስላልኾነ የአሕዛብን ምሳሌ ብቻ (ውርንጫን) እንደ አወሳ ሊቃውንቱ ያስረዳሉ (ማር. ፲፩፥፫)፡፡

ይህ ዂሉ የተደረገውም ማለት ጌታችን በአህያዪቱና ውርንጫዪቱ ላይ ተቀምጦ ወደ ኢየሩሳሌም ለመግባት የፈቀደውም ‹‹አንቺ የጽዮን ልጅ ሆይ፥ እጅግ ደስ ይበልሽ፤ አንቺ የኢየሩሳሌም ልጅ ሆይ፥ እልል በዪ፤ እነሆ፥ ንጉሥሽ ጻድቅና አዳኝ ነው፤ ትሑትም ኾኖ በአህያም፥ በአህያዪቱም ግልገል በውርንጫዪቱ ላይ ተቀምጦ ወደ አንቺ ይመጣል፤›› ተብሎ የተነገረው ቃለ ትንቢት የሚፈጸምበት ጊዜ ስለ ደረሰ ነው (ዘካ. ፱፥፱)፡፡ ትርጓሜ ወንጌል በሐተታው ወለት (ልጅ) የተባለች እስራኤል፤ ጽዮን ደግሞ ኢየሩሳሌም መኾኗን ያብራራል፡፡ አንድም ወለትን (ልጅን) እንዳለ መስሎ ጽዮን የተባለች ሕግ መኾኗን ይጠቅሳል፡፡ የምሳሌዉን ትርጕም ሲያስረዳም እናት ልጆቿን ሠርታ፣ ቀጥታ እንድታሳድግ ሕግም ሕዝቡን ሠርታ፣ ቀጥታ እንደምታኖር ይናገራል (ማቴ. ፳፩፥፬-፭)፡፡

ወደ ታሪኩ ስንመጣ ደቀ መዛሙርቱም እንደ አዘዛቸው አህያዬቱንና ውርንጫዋን ፈተው ለጌታችን አመጡለት፡፡ ልብሳቸውንም በጀርባዋ ላይ ጐዘጐዙለት፡፡ ኮርቻ ይቈረቍራል፤ ልብስ አይቈረቍርም፡፡ ጌታችንም የማትቈረቍር ሕግ (ሕገ ወንጌልን) መሥራቱን ለማጠየቅ ልብስ ጐዘጐዙለት፡፡ አንድም ልብስ ነውርን ይሠውራል፤ እርሱም ከባቴ አበሳ (በደልን በሥውር ይቅር የሚል) አምላክ ነውና ልብስ ጐዘጐዙለት፡፡ ጌታችንም በጥበቡ በሁለቱም አንድ ጊዜ ተቀምጦባቸዋል፡፡

በትርጓሜ ወንጌል እንደ ተጠቀሰው ከኢየሩሳሌም እስከ ቤተ መቅደስ ያለው ርቀት ዐሥራ ስድስት ምዕራፍ ይኾናል፡፡ ጌታችን ዐሥራ አራቱን ምዕራፍ በእግሩ ተጕዞ፤ ሁለቱን በአህያዋ ጀርባ ላይ ተቀምጦ ሔዷል፡፡ በውርንጫዋ ላይ ተቀምጦ ደግሞ ቤተ መቅደስን ሦስት ጊዜ ዞሯል፡፡ ይህም የሦስትነቱ ምሳሌ ነው፡፡ ዐሥራ አራቱን በእግሩ መሔዱም ዐሥሩ፣ የዐሠርቱ ትእዛዛት፤ አራቱ የአራቱ ኪዳናት ማለት የኪዳነ ኖኅ (የኖኅ ኪዳን)፣ የክህነተ መልከ ጼዴቅ (የመልከ ጼዴቅ ክህነት)፣ የግዝረተ አብርሃም (የአብርሃም መገረዝ) እና የጥምቀተ ዮሐንስ (የዮሐንስ ጥምቀት) ምሳሌዎች ናቸው፡፡ አንድም አምስት ሺሕ አምስት መቶዉን ዓመት በአራት በአራት መቶ ቢከፍሉት ዐሥራ አራት ሊሞላ አንድ መቶ ይጐደለዋል፡፡ ዐሥራ አራቱ ምዕራፍ፣ ይህ ዘመን (አምስት ሺሕ አምስት መቶዉ) ሲፈጸም አምላክ ሰው እንደ ኾነ ያጠይቃል፡፡

ጌታችን በአህያ መቀመጡ ስለ ምን ነው ቢሉ ትንቢቱ፣ ምሳሌው ሊፈጸም ነው፡፡ እርሱ ባወቀ (በአምላካዊ ጥበቡ) ትንቢቱን አስቀድሞ አናግሯል፤ ምሳሌውንም አስመስሏል፡፡

• ትንቢቱ፡- ‹‹ሠረገላዉንም ከኤፍሬም፥ ፈረሱንም ከኢየሩሳሌም ያጠፋል፤›› ተብሎ አስቀድሞ ተነግሯል (ዘካ. ፱፥፲)፡፡ የትንቢቱ ፍጻሜ ሲደርስ ጌታችን በፈረስና በሠረገላ ሳይኾን በአህያ ላይ ተቀምጦ ወደ ኢየሩሳሌም ገባ፡፡
• ምሳሌው፡- ቀድሞ ነቢያቱ ዘመነ ጸብዕ (የጦርነት ዘመን) የሚመጣ እንደ ኾነ በፈረስ ተቀምጠው፣ ዘገር ነጥቀው (የጦር ትጥቅ ይዘው)፤ ዘመነ ሰላም የሚመጣ እንደ ኾነ ደግሞ በአህያ ተቀምጠው፣ መነሳንስ ይዘው ይታያሉ፡፡ ጌታችን የሰላም አምላክ ነውና የሰላም ዘመን መድረሱን፣ ሰላምን ይዞ መምጣቱን ሲያስረዳ በአህያ ላይ ተቀምጦ ታየ፡፡

ምሥጢሩስ ምንድን ነው ቢሉ በአህያ ላይ የተቀመጠ ሸሽቶ ማምለጥ፣ አሳዶ መያዝ አይችልም፡፡ ጌታችንም ለሚፈልጉት (ለሚያምኑበት) እንደሚገኝ፤ ለማይፈልጉት (ለሚክዱት) እንደማይገኝ ሲያመላክት በአህያ ላይ ተቀምጦ ታየ፡፡ አንድም በንጹሓን መሃይምናን ላይ አድሮ እንደሚኖር ሲያጠይቅ ነው፡፡

አህያ፣ የእስራኤል ምሳሌ ነው፤ አህያ፣ የሠረገላ ቀንበር መሸከም እንደምትችል እስራኤልም ሕግ መጠበቅ የለመዱ ናቸውና፡፡ ውርንጫ፣ የአሕዛብ ምሳሌ፤ ውርንጫ፣ ቀንበር መሸከም እንደማትችል አሕዛብም ሕግ መጠበቅ ያልለመዱ ናቸውና (አልለመዱምና)፡፡ በሌላ በኩል አህያ፣ የኦሪት፤ ውርንጫ የወንጌል ምሳሌዎች ናቸው፡፡ አህያ የሠረገላ ቀንበር መሸከም እንደ መልመዷ ኦሪትም በዘመኑ የተለመደች ሕግ መኾኗን፤ ውርንጫ ቀንበር መሸከም እንዳለመልመዷ ወንጌልም በዘመኑ ያልተለመደች (አዲስ) ሕግ መኾኗን ያመላክታል፡፡

ጌታችን ወደ ኢየሩሳሌም ሲገባ ብዙ ሕዝብ ‹‹እንኳን አንተ፣ የተቀመጥህባት አህያም መሬት መርገጥ አይገባትም›› ሲሉ ልብሳቸውን በጎዳናው ላይ አንጥፈውለታል፡፡ ሌሎችም ቅጠል እየቈረጡ ከመንገድ ያነጥፉ ነበር፡፡ እግዚአብሔርን መያዝ እንደዚህ ያስከብራል፡፡ ከእርሱ መለየት (እርሱን መካድ) ግን ያዋርዳል፡፡ እርሱን በሕይወታችን ላይ ካስቀደምን በእርሱ ምክንያት ብዙዎች ያከብሩናል፡፡

ሕዝቡ ለጌታችን ልብስና ቅጠል ማንጠፋቸው ከኢዩ የንግሥና ታሪክ ጋር ተመሳሳይ ኾኖ ይጠቀሳል፡፡ ኢዩ ከእስራኤል ነገሥታት አንዱ ነው፡፡ በእግዚአብሔር ፈቃድ ለንግሥና ሲመረጥ ቅብዐ መንግሥት የተቀባው በድንገት ነው፡፡ ታሪኩም እንዲህ ነው፤ ነቢዩ ኤልሳዕ ከደቂቀ ነቢያት አንዱን ጠርቶ ‹‹ቀርነ ቅብዑን ይዘህ ሒድ፤ ኢዩን ቀብተህ አንግሠውና ፈጥነህ ና፤ ከሰው ጋር አትነጋገር›› ብሎ ላከው፡፡ መልእክተኛውም የኤልሳዕን ትእዛዝ ተቀብሎ ወደ ኢዩ ሔደ፡፡ ኢዩንም በአደባባይ ተቀምጦ ከባልንጀሮቹ ጋር ሲጫወት አገኘውና መልእክት እንዳለው ነገረው፡፡ ኢዩም ‹‹ከእኛ ነው ከሌላ?›› ብሎ ቢጠይቀው ‹‹መልእክት እንዳደርስ ወደ አንተ ተልኬ መጥቻለሁ›› አለው፡፡

በዚህ ጊዜ ወደ እልፍኝ ይዞት ገባ፡፡ በዚያም ‹‹ከመዝ ይቤ አምላከ እስራኤል ‹ቀባዕኩከ ትንግሥ ላዕለ ሕዝብየ እስራኤል፤ የእስራኤል አምላክ እግዚአብሔር እንዲህ ይላል፤ ‹በሕዝቤ እስራኤል ላይ ትነግሥ ዘንድ ቀባሁህ›!›› ብሎ የንግሥና ቅብዓትን ቀብቶት ተመለሰ፡፡ ኢዩ ወደ ባልንጀሮቹ በሔደ ጊዜም ‹‹መልእክተኛው ምን አለህ? ነገረን?›› ብለው አፋጠጡት፡፡ እርሱም ‹‹ትነግሣለህ ብሎ ቀብቶኝ ሔደ›› አላቸው፡፡ እነርሱም ‹‹እኛስ ሌላ ምን እንሻለን?›› ብለው ከፊሉ ምንጣፍ አንጥፈውለታል፤ ከፊሉ መጋረጃ ጋርደውለታል (፪ኛ ነገሥት ፱፥፩-፲፩ )፡፡

ጌታችን ወደ ኢየሩሳሌም ሲገባም በዚህ አምሳል እስራኤላውያን ልብሳቸውን በጎዳናው ላይ አንጥፈዋል፡፡ ቅጠል እየቈረጡ ያነጠፉም ነበሩ፡፡ ቅጠሉ ሰሌን ከኾነ አብርሃም ይስሐቅን፣ ይስሐቅ ያዕቆብን፣ በወለዱ ጊዜ፤ እስራኤል ከግብፅ በወጡ ጊዜ፤ ዮዲት ሆሎሆርኒስን ድል ባደረገች ጊዜ ሰሌን ቈርጠው ይዘው ማመስገናቸውን ያስታውሳል፡፡ ደግሞም ሰሌን እሾኽ እንዳለበት ዂሉ ጌታችንም የኃይል፣ የማሸነፍ ምልክት (ሥልጣን) ያለው አምላክ መኾኑን ያመላክታል፡፡ ሰሌንን እሳት አይበላውም፤ ለብልቦ ይተወዋል እንጂ፡፡ ይህም የጌታችን መለኮታዊ ባሕርይ የማይመረመር መኾኑን ያስገነዝባል፡፡

ቅጠሉ ተምር ከኾነ ተምር ልዑል (ትልቅ)፤ ፍሬው አንድና በእሾኽ የተከበበ እንደ ኾነ ዂሉ ‹‹አንተም ልዑለ ባሕርይ (በባሕርይህ ከፍ ከፍ ያልህ) ነህ፤ ባሕርይህ አንድ ነው፤ አይመረመርም›› ሲሉ የተምር ቅጠል አንጥፈውለታል፡፡ ቅጠሉ ዘይት ነው ያሉ እንደ ኾነ ዘይት ጽኑዕ (የጸና)፣ ብሩህ (የሚያበራ)፣ መሥዋዕት ነው፡፡ እስራኤል የዘይት ቅጠል ማንጠፋቸውም ጌታችን ጽኑዐ ባሕርይ (ባሕርዩ የጸና)፣ ብሩህ እንደ ኾነ እንደዚሁም ራሱን መሥዋዕት አድርጎ ዓለምን እንደ አዳነ ያመላክታል፡፡ በዕለተ ሆሣዕና በቤተ ክርስቲያን የዘንባባ ቅጠል የሚታደለውም ይህንኑ ምሥጢር ለማስታወስ ነው፡፡

ጌታችን ወደ ኢየሩሳሌም ከተማ በገባባት በዚያች ዕለት በእስራኤል የነበረው ደስታ የተለየ ነበር፡፡ ሕፃናት ሲመሩ አረጋውያን እየተከተሉ፤ አረጋውያን ሲመሩ ሕፃናት እየተከተሉ፤ ነቢያት ሲመሩ ሐዋርያት እየተከተሉ፤ በዐሥር ሺሖች የሚቈጠር ሕዝብ ጌታችንን ከፊትና ከኋላው ከበውት፤ ጻድቃን በቀኙ፣ ተነሳሕያን (ንስሐ የሚያስፈልጋቸው) በግራው አጅበውት እነዚህ ዂሉ ‹‹ሆሣዕና ለወልደ ዳዊት ቡሩክ ዘይመጽእ በስመ እግዚአብሔር ሆሣዕና በአርያም፤ ለዳዊት ልጅ መድኀኒት መባል ይገባዋል፤ እግዚአብሔር ነኝ ብሎ (አምላክነቱን ገልጦ) በእግዚአብሔር ስም የመጣ እርሱ (ክርስቶስ)፣ መርገመ ሥጋ መርገመ ነፍስ የሌለበት፤ በረከተ ሥጋ በረከተ ነፍስን የሚያድል በሰማይ ያለ መድኀኒት እርሱ ነው›› እያሉ አመስግነውታል (መዝ. ፻፲፯፥፳፬-፳፮)፡፡

ከፈሪሳውያንና ከሕዝቡ መካከልም በዚህ ልዩ ምስጋና እና ደስታ ተበሳጭተው ‹‹መምህር ሆይ፥ ደቀ መዛሙርትህን ተቈጣቸው›› አሉት፡፡ ጌታችንም እነርሱ ዝም ቢሉ ድንጋዮች አፍ አውጥተው የሚያመሰግኑት አምላክ መኾኑን ነግሮ አሳፍሯቸዋል፡፡ በዕለተ ሆሣዕና ሕዝቡ ዂሉ ለጌታችን የቀረበዉን ምስጋና እና የነበረዉን ደስታ ዓይተው ተገረሙ፡፡ ከተማዪቱም ‹‹በዚህ አኳኋን የተገለጠ ይህ ማነው?›› ብላ፤ አንድም የፊቱ ብርሃን ፀሐይን ሲበዘብዝ (ከፀሐይ በላይ ደምቆ ሲያበራ) አይታ፤ የሕፃናትን ምስጋና ሰምታ ተረበሸች፤ ታወከች፤ ደነገጠች፡፡

በቀር እርሱን ዓይቶ ማን ተረጋግቶ ይቆምና! ጌታችን በትሕትና በተገለጠ ጊዜ ግርማው ይህን ያህል ካስደነገጠ በግርማ መለኮት፣ በክበበ ትስብእት ዳግም ለፍርድ ሲመጣ እንዴት ያስፈራ ይኾን? ያን ጊዜ የቅጣት ፍርድ ከመስማትና ከመደንገጥ እንድን ዘንድ ከኀጢአት ተለይተን በክርስቲያናዊ ምግባር ጸንተን እንኑር፡፡

ወስብሐት ለእግዚአብሔር፡፡

በዲ/ን ታደለ ፈንታው

መጋቢት ፲፱ ቀን ፳፻፲ ዓ.ም

‹‹ኢየሱስም መልሶ እውነት እውነት እልሃለሁ፤ ሰው ዳግመኛ ካልተወለደ በቀር የእግዚአብሔርን መንግሥት ሊያይ አይችልም አለው››€

ኒቆዲሞስ ምልክትን ማድረግ ለክርስቶስ ከእግዚአብሔር ዘንድ እንደሆነ ለማመኑ ማሣያ አድርጎ ቆጥሮ ነበር፡፡ ምክንያቱም የአይሁድ ረበናት እምነትን ምልክት ከመሥራት ጋር አያይዘውታልና፡፡ ስለ ክርስቶስ ማንነት ለመመስከር ከዚህ ወንዝ ባሻገር ያቋረጠው የለም፡፡ ስለዚህ ጌታን በጎነት ያለው መምህር፣ የእግዚአብሔር ሰው አድርጎታል፡፡ እግዚአብሔር ይስሐቅን ‹‹አትፍራ፤ እኔ ከአንት ጋራ ነኝና›› (ዘፍ. ፳፮፥፳፬) እንዳለው ሰው ዓይነት አድርጎ ገምቶት ነበር፡፡ ወይም እንደ መበለቲቱ ልጅ ‹‹ኢያሱ ከሙሴ ጋር እንደ ነበርሁ ከአንተም ጋር እሆናለሁ›› (ኢያ. ፩፥፭) ያለው ዓይነት ነቢይ ነበር ጌታ ለኒቆዲሞስ፡፡ ሌሎች ብዙ አለቆችና ነቢያት ተመሳሳይ ልምድ ነበራቸው፤ ነገር ግን ኒቆዲሞስ ምንም እምነትን ይዞ ቢመጣም ከፈሪሳውያን ጠባብ አስተሳሰብ ልጓም እንዳይወጣ የሚያደርግ አእምሮ ነበረው፡፡ የተማረውም ይኼንን እውነታ ነው፡፡ በጌታና በኒቆዲሞስ መካከል የነበረው ውይይት የሚከተሉት ነጥቦች የትኩረት አቅጣጫዎቹ ነበሩ፤

፩. የዳግም ልደት አስፈላጊነት እርሱም ውስጣዊው ዓለም የተሻለ እንደ ኾነ የሚያሳይ ነው፤ ይኸውም የእግዚአብሔር መንግሥት ነው፡፡ ይህ አባባል በቅብጥ፣ በሶርያ፣ በላቲን በመጀመሪያይቱ ቤተ ክርስቲያን አባቶች ጽሑፍ የተካተተ ነው፡፡ ዮስጢኖስ፣ ቀሌምንጦስ ዘእስክንድርያ፣ ጠርጡለስ፣ አውግስጢኖስና፣ ዠሮም ለአብነት ይጠቀሳሉ፡፡ ጌታችን ኒቆዲሞስን እንደ ገና እንዲወለድ እንደጋበዘው ተረድቷል፡፡ ይህ አስደነቀው፡፡ አሳቡ በልቡ ውስጥ መዳህ ጀምሯል፡፡ ስለዚህም ‹‹ሰው ከሸመገለ በኋላ እንዴት ሊወለድ ይችላል?›› አለ፡፡

፪. አዲሱ ልደት ከላይ ነው ሰማያዊ ነው፡፡ ይህ ድርጊት በቅዱሱና በሰማያዊው የእግዚአብሔር መንፈስ ብቻ የሚፈጸም ነው፡፡ የሰውን አሳብ ዂሉ ያለፈ ስጦታ ነው፡፡

፫. አዲሱ ልደት የሚፈጸመው በውኃና በመንፈስ ነው፡፡

፬. ይህ ልደት በኀይል ያለ በነፍስ የተመሰለ ነው፡፡ ስለዚህ ማንም ምሥጢሩን ሊገነዘበው አይችልም፡፡

በአይሁድ ጽሑፍ እውነት የሚለው ቃል መደገሙ በእውነት ቅዱስ ከሚለው ጋር ተመሳሳይ ነው፡፡ ጌታችን የሚናገረው ነገር በጣም ጠቃሚና ትኩረት የሚያሻው መኾኑን ለመናገር ይጠቀምበታል፡፡ ጌታችን መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ በርጋታ ለኒቆዲሞስ የገለጸለት ኢየሱስ ክርስቶስ በእግዚአብሔር ዘንድ መምህር መኾኑን ማመን ብቻውን በቂ አለመኾኑን፣ ተአምራቱንም ማድነቅና የተለዩ መኾናቸውን ማወቅ በራሱ ግብ አለመኾኑን ነው፡፡ በእርግጥም የሚያስፈልገው እንደ ገና መወለድ ነው፡፡ እርሱም ሰማያዊ የኾነ ልደት ነው፡፡ ሰማያዊ መንፈሳዊ የኾኑ ጉዳዮችን ለማየት ያስችላልና፡፡ በእናቱ ማኅፀን ያለ ፅንስ በዚህ ዓለም እየኾነ ስላለው ነገር የሚያውቀው ነገር የለም፡፡

በተመሳሳይ ኹኔታ አንድ ሰው ከውኃና ከመንፈስ ካልተወለደ በስተቀር የእግዚአብሔርን መንግሥት መመልከት አይቻለውም፡፡ እንደ ገና ከተወለደ ብቻ ነው የአዲሱን ዓለም ብርሃን መመልከት የሚችለው፡፡ ሊያይ የሚለው ጌታችን አጽንዖት ሰጥቶ የተናገረው ግሥ ለእውነተኛ ክርስቲያን አስፈላጊ ነው፡፡ አዲሱን ልደት ያጣጥም ዘንድ ስለ ተወለደ እንዲመካ አይደለም የእግዚአብሔርን መንግሥት ሊመለከት ለመንግሥቱም እንደሚገባ ሊመላለስ ይገባዋል እንጂ፡፡ ይህ ማለት አእምሮውና ልቡ ሰማያዊ በኾነ ነገር ላይ ማተኮር አለበት ማለት ነው፡፡ ከሰማያዊ ሕግ ጋር አብሮ የሚሔድ ሕግን ያለማወላወል ሊከተል ይገባዋል፡፡ አዲስ ግብ፣ አዲስ ተስፋ አዲስ ኀይልን ገንዘብ አድርጎ፡፡

በአዲሱ ልደት ክርስቲያን በዓይነቱ የተለየ ኑሮን መኖር ይጀምራል፤ አሮጌውን የሰውነቱን ሕንጻ አፍርሶ መሠረቱ ክርስቶስ የኾነውን አዲስ ሕንጻ በማነጽ አሮጌው ሰዎችን ተወግዶ የክርስቶስን መልክ የያዘው አዲሱ ሰው ሊታይ ይገባዋል፡፡ አስቀድመን ኀጢአት ጥንተ ተፈጥሮአችንን ስላጠፋው፣ የልባችንም ጥልቅ በኀጢአት ተይዞ ስለ ኖረ፣ ሥጋውያን በሥጋ ሕግና ፈቃድም የምንመራ ኾነናል፡፡ የምንመራውም የመልካም ነገር ጠላት በኾነ በዲያብሎስ ነበረ፤ ስለዚህ አዲሱ ልደት ልንሸሸው የማይገባ ጠቃሚ ጉዳይ ኾኖ ቀርቧል፡፡ ‹‹እውነት እውነት እልሃለሁ›› የሚለው የጌታ ቃል ለዚህ እውነት ማሳያ ነው፡፡

የእግዚአብሔር መንግሥት ምንድን ነው? ከሰማያዊው መሲሕ ሌላ መመልከት እንደሌለብን የምታሳስብ መንግሥት አይደለችምን? በእኛ መካከል መንግሥቱን መሥርቶ ይኖራል፡፡ ከእርሱ ጋር አንድነትን ፈጥረን የምናየው፣ የምንኖረው ዂሉ ለዚህ ሕይወት እንደሚገባ ነው፡፡ እርሱ ቅዱስ ስለ ኾነ እኛም ቅዱሳን እንኾናለን፡፡ በእኛ የሚኖረው የእግዚአብሔር መንግሥት ትክክለኛ ትርጕምም ይኼው ነው፡፡ ጌታ ‹‹መንግሥተ ሰማያት ቀርባለችና ንስሐ ግቡ›› አለ (ማቴ. ፬፥፲፯)፡፡ እንደ ገናም በእግዚአብሔር መንግሥት ያለንን ሥፍራ ሲናገር ‹‹መንግሥተ ሰማያት በመካከላችሁ ናት›› ብሏል (ሉቃ. ፲፯፥፳፩፤ ራእ. ፩፥፮)፡፡

ይህ መንግሥት ከጌታችን ከመድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ጋር ኅብረትን የምንፈጥርበት መንግሥት በመኾኑ እንዲህ ተብሏል፤ ‹‹የእግዚአብሔር መንግሥት ጽድቅና ሰላም በመንፈስ ቅዱስም የኾነ ደስታ ናት እንጂ መብልና መጠጥ አይደለችም›› (ሮሜ. ፲፬፥፲፯)፡፡ ይህ መንግሥት ለዘላለማዊ ሕይወት ዋስትና ነው፡፡ ወደ ሰማይ እንድንጓዝ ጌታ በጌትነቱ ሲመጣ አስደናቂውን ክብር እንድንካፈል ያደርገናል፡፡ ከምንም በላይ አሳባችንን ከፍ ከፍ አድርጎ ውስጣዊ ነፍሳችንን የመጨረሻውን ቀን እንድትመለከት ጌታ ሲመጣ ሰማያዊ ዘውድን ደፍተን ያለ ፍርሃት በፊቱ እንቆም ዘንድ የሚያስችለንን ጸጋ እንይዝ ዘንድ ያስችለናል፡፡

የጌታን ቃል እንደ ገና በሌላ አባባል እንግለጠው ብንል ‹‹ዳግመኛ ካልተወለድህ ከመንፈስ ጋር ኅብረት ካልፈጠርህ፣ በጥምቀት ልጅነትን ካላገኘህ፣ እኔን በተመለከተ ትክክለኛ የኾነውን አሳብ አታገኝም›› የሚል ይኾናል፡፡ ኒቆዲሞስም ‹‹ሰው ከሸመገለ በኋላ እንዴት ሊወለድ ይችላል? ሁለተኛ ወደ እናቱ ማኅፀን ገብቶ ይወለድ ዘንድ ይችላልን?›› በማለት ጠየቀ፡፡ የኒቆዲሞስ ጥያቄ የእውቀት ድካሙን ይገልጣል፡፡ ጌታ የሚናገረው በመንፈሳዊ ቋንቋ ነው፡፡ የኒቆዲሞስ ልብ ነገሮችን የሚያገናኘው ቁሳዊ ዓለማዊ ከኾኑ ነገሮች ጋር ነው፡፡ ቁሳዊ ነገሮችን ከልቡናው ከአእምሮው ካላወጣ መንፈሳዊና ሰማያዊ የኾኑ ምሥጢራትን እንደምን ሊገነዘብ ይችላል? ያኔ ነው ወደ እውነት መድረስና በእግዚአብሔር መንፈስ አዲስ መንፈሳዊ ጉልበትን ይዞ ምሥጢርን መረዳት የሚቻለው፡፡

ይህ ዂሉ ነገር እያለ ኒቆዲሞስ ጀርባውን ለጌታ አልሰጠም፤ እርሱ የጎደለው አንድ ነገር እንዳለ አምኖ ትምህርቱን ቀጥሏል፡፡ በግብሩ ምንም እንኳን መምህርና አለቃ ቢኾንም በትሕትና እውነተኛ የኾነ ነገርን ለመማር የተዘጋጀ መኾኑን ገልጧል፡፡ ነገር ግን ጌታ የሚለው አዲስ ልደት የማይቻል እንደ ኾነ ገምቷል፡፡ አስደናቂ ሰው ነው፡፡ ረጅም ዘመን የትምህርትና የአመራር ልምድ ያለው ሰው ከጌታ እግር ሥር ተንበርክኮ አዲስ ነገርን ሲማር መመልከት ያስደንቃል፡፡ ለእውነተኛ አለቃ ጌታ የሰጠው ምሳሌ አስቸጋሪ ሊኾንበት ይችላል፡፡ አሁን ኒቆዲሞስ ስለ ትምህርትና ስለ አመራር ልምዱ ሲመካ አንመለከተውም፡፡ እስከ መጨረሻው እስትንፋሱ ድረስ ሲማር እንጂ፡፡ አምብሮስ እንዲህ ይላል፤ ‹‹የኒቆዲሞስ ኹኔታ የሚያሳየን መማር የማያስፈልገው እግዚአብሔር ብቻ መኾኑን ነው፡፡››

ኒቆዲሞስ ወደ ጌታ መጣ፤ ከፍ ያሉ ነገሮችን አዳመጠ፡፡ እንዲህ ዓይነት ጉዳዮች ተራ ሰው የሚገልጣቸው አይደሉም፡፡ ማንም ሰውም ከዚህ አስቀድሞ ሰምቷቸው አያውቅም፡፡ በቅፅበት ኒቆዲሞስ ወደ ከፍታ ወጣ፤ ነገር ግን መረዳቱ ጨለማ ነበር፡፡ ነገር ግን በራሱ ማስተዋል ገና የቆመ በመሆኑ ሊሸከማቸው ስላልቻለ ወደቀ፤ የጌታን ቃል እንዴት ሊሆን ይችላል? በማለት ጠየቀ፡፡ ጌታ የተናገረውን ነገር እንዲያብራራለት ሰው ከሸመገለ በኋላ ወደ እናቱ ማኅፀን ገብቶ ይወለድ ዘንድ ይችላልን በማለት ማብራሪያ ጠየቀ፡፡ ኒቆዲሞስ ስለ መንፈሳዊ ልደት ሰምቷል፡፡ ነገር ግን በመንፈስ አልተለማመዳቸውም (አያውቀውም)፡፡ የተማመነውም ቁሳዊ መረጃ ላይ ነው፤ ይህን ትልቅ ምሥጢር ለመረዳትና ለመተርጐም ምሳሌ አድርጎ ያቀረበው የሰውን የሥጋ ልደት ነው፡፡ ይህን ኹኔታ ቅዱስ ጳውሎስ እንዲህ በማለት ይገልጠዋል፤ ‹‹ለፍጥረታዊ ሰው የእግዚአብሔር መንፈስ ነገር ሞኝነት ነውና አይቀበለውም፡፡ በመንፈስም የሚመረመር ስለ ኾነ ሊያውቀው አይችልም›› (፩ኛ ቆሮ. ፪፥፲፬)፡፡

በዚህ ዂሉ ነገር ኒቆዲሞስ ክብርና ጉጉት ይታይበታል፡፡ ጌታ የነገረው ነገር አላስቆጣውም፡፡ ነገር ግን ይህ ኹኔታ የማይቻል መኾኑን አስቦ ጥያቄ ጠይቆ ዝም አለ፡፡ ሁለት ነገሮችን ተጠራጥሯል፡፡ ምን ዓይነት እንደ ገና መወለድ እና የእግዚአብሔር መንግሥት፡፡ አይሁድ በየትኛውም ጊዜ ስለ እግዚአብሔር መንግሥት የተናገሩት ነገር የለም፡፡ ስለ ዳግም ልደትም እንዲሁ፡፡ ስለነዚህ ነገሮች ሰምተውም አያውቁም፡፡ ኒቆዲሞስን ያስደነቀውም ነገር ይህ ነው፡፡

ቅዱስ አውግስጢኖስ እንደተ ተናገረው ይህ ሰው ከአዳምና ከሔዋን የሚደረግ ልደትን ሰምቷል፤ ከእግዚአብሔርና ከቅድስት ቤተ ክርስቲያን ስለሚደረገው ልደት ግን አያውቅም፡፡ የሚያውቀው ዘርን የሚተኩ ወላጆች በሞት ፍጻሜያቸውን እንደሚያገኙ ነው፡፡ ነገር ግን ሕይወትን ስለሚሰጠው ስለ አዲሱ ልደት ያለው ግንዛቤ ከመረዳት በታች ነው፡፡ ንብረታቸውን የሚወርሱ ልጆችን የሚወልዱ ቤተሰቦች ያውቃል፡፡ ነገር ግን ዘወትር የሚኖሩ ልጆችን የሚወልዱ የማይሞቱ ወላጆችን በተመለከተ እውቀት የለውም፡፡ ሁለት ዓይነት መወለድ አለ፡፡ አንደኛው በምድር የሚደረግ ሁለተኛው ሰማያዊ፡፡ የመጀመሪያው ከሥጋና ከደም ሁለተኛው ከውኃና ከመንፈስ፤ የመጀመሪያዎቹ ለሞት የተጋለጡ ናቸው የኋለኞቹ ዘላለማውያን ናቸው፡፡ የመጀመሪያዎቹ የተወለዱት ከወንድና ከሴት የኋለኞቹ ከእግዚአብሔርና ከቅድስት ቤተ ክርስቲያን ነው፡፡ ኒቆዲሞስን በተመለከተ የሚያውቀው አንድ ልደትን ብቻ ነው፡፡

ይቆየን

በዲ/ን ታደለ ፈንታው

መጋቢት ፲፯ ቀን ፳፻፲ ዓ.ም

የቅዱስ ዮሐንስ ወንጌል ምዕራፍ ሦስት ብዙ አሕዛብ ወደ ክርስትና እምነት የተቀላቀሉበትን ምሥጢር የሚያስረዳ ምዕራፍ ነው፡፡ ድኅነትን በትጋት ለመፈጸም የሚታገሉ ክርስቲያኖች ይኼንን ምዕራፍ ሲያነቡ ከኒቆዲሞስ ጎን መቆማቸው የሚያጠራጥር አይኾንም፤ ከጌታ ጋር ምሥጢራዊ የኾነ ውይይትን መቀጠል ይፈልጋሉ፡፡ በሕይወታቸው የተከፈተ የአዲስ ኪዳን መንገድ እንዳለ ሲገነዘቡም ጌታን ይከተላሉ፡፡ ከእርሱ ጋር ከቅዱስ መንፈሱም ጋር አንድ ይኾናሉ፡፡ አዲስ ልደትን ያገኛሉ፤ ይህም በጥምቀት የሚገኝ የሥላሴ ልጅነት ነው፡፡

ይህ ምዕራፍ መልካም ሥነ ምግባር በነበረው ፈሪሳዊ ሕያውና መንፈሳዊ በኾነው ምንጭ በጌታችን በመድኀኒታችን በኢየሱስ ክርስቶስ መካከል የነበረውን ውይይት ይዟል፡፡ ኒቆዲሞስ እንደ ፈሪሳዊ በአይሁድ ትውፊትና በብሉይ ኪዳን ትምህርት የታጠቀ ነው፡፡ ጠንካራ ሞራል እንደ ገነባ ሰው ወደ ጽድቅ የሚወስደውን ትውፊት የሚያውቅ ሰው በፈቃዱ መታዘዝ እንዳለበት የሚያምን ነው፡፡ ይህ የሚኾነው ደግሞ ሰው በሚያደርገው ጠንካራ ትግል እንደ ኾነ ያምናል፡፡ ይህ ትግል በሰው በጎ ፈቃድና ሕጉን በደረቁ በመተርጐም እንደሚገኝ ያምናል፡፡ ኒቆዲሞስ ጌታን ያገኘው ሕጉን የሚቃወም ኾኖ ሳይኾን ሕጉን በጥልቀት የሚተረጕም አይሁዳዊ ኾኖ ነው፡፡ ስለዚህም ነው ወደ መድኀኒታችን ከተሳቡ ወገኖች መካከል ወንጌላዊው የኒቆዲሞስን ጉዳይ በትኩረት የጻፈው፡፡

ወንጌላዊው እንደ ነገረን ኒቆዲሞስ ጌታ ከእግዚአብሔር እንደ መጣ አወቀ፤ አመነም (ዮሐ. ፫፥፪)፡፡ ነገር ግን ምናልባት ኒቆዲሞስ ጌታ ትምህርቱን ማኅበራዊ ጉዳይ ላይ ትኩረት ሰጥቶ እንደሚያስተምር ሊያስብ ይችላል፡፡ የሕጉን ጥሬ ትርጕም እንጂ ፍካሬያዊ ትርጕም አልተገነዘበም፡፡ የአይሁድን ኑሮ ሊያሻሽል የመጣ ነው ብሎም ሊያስብ ይችላል፡፡ የኒቆዲሞስ አመለካከቱና ልምዱ በክርስቶስ ኢየሱስ ያለውን አዲስ ሕይወት ለመቀበል አያበቃውም፡፡ በአዲሱ ልደት የሚገኘው የጸጋ ልጅነት አይገነዘበውም፡፡ የመንፈሳዊው ሕግ ጥቅም ግን ይህ ነበር፡፡ ሥጋዊውን ከመንፈሳዊ ምድራዊውን ከሰማያዊ መለየት ያስችላል፡፡ ጌታ የኒቆዲሞስን አሳቡን፣ ልቡን፣ ስሜቱን፣ ዕውቀቱን ዂሉ ወደ ሰማያዊ ነገር እንዲያሸጋግረው ፈቀደ፡፡ ይህን በማድረግ ከሰማይ የወረደው እርሱም በሰማይ የነበረው እንደ ኾነ ይገነዘባል፡፡ ወደ ሰማይ መውጣትም የሚቻለው እርሱ ነው፡፡ በእርሱ የሚያምኑ ወገኖችን ከፍ ከፍ የሚያደርጋቸው፤ ከፍ ያለውንም ነገር እንዲመለከቱ የሚያደርጋቸው እርሱ ነው፡፡

የኒቆዲሞስና የጌታ ግንኙነት ትኩረታችንን ወደ ክርስቶስ እንድናደርግ ያደርገናል፡፡ ለእያንዳንዱ የሰው ልጅ ነፍስ መዳን ምን ያህል ትኩረት እንደሚሰጥ ከእያንዳንዱም ወገን ጋር ሲነጋገር ያለውን ትሕትናም እንገነዘባለን፡፡ ከኒቆዲሞስ ጋር ሲወያይ የአዲሱን ልደት ጠባይ ዘርዝሯል፡፡ ኒቆዲሞስ የእግዚአብሔርን መንግሥት ማወቅ ፈልጓል፤ ይኼንን መንግሥት ለማወቅ በውኃና በመንፈስ ይጠመቅ ዘንድ ግድ መኾኑን ያስረዳል፡፡ ይህ ኹኔታ አስፈላጊ ነው፤ ክርስቲያን ዘወትር የእግዚአብሔር ልጅ ኾኖ እንዲኖር ያስችለዋልና ይጠመቅ ዘንድ የግድ ነው፤ በመንፈሱም እንዲኖር ያደርገዋል፡፡ በዚህ ምዕራፍ ጌታ ከምድራዊ ነገሮች ያወጣና አሳባችን ሰማያዊ በኾነው ጉዳይ እንዲያዝ ያደርጋል፡፡ ይህንን ማድረግ የምንችለው ከሰማያዊው ጋር ኅብረት ስንፈጥር መኾኑን ይነግረናል፡፡

ጌታ ጥምቀቱን ከመስቀሉ ጋር አያይዞታል፡፡ እግዚአብሔር አብ ለሰው ልጆች ዂሉ ያለውን እውነተኛ ፍቅር የገለጠበት፣ የባሕርይ ልጁን ወደ ዓለም በመላክ ዓለሙ ዘላለማዊ ሕይወትን ያገኝ ዘንድ ልጁ ከፍ ከፍ ያለበትም የነገሠበትም ዙፋኑ ነውና፡፡ አዲሱን ልደትን በማንሣት ጌታ ከፍርሃት ባርነት አውጥቶ መለኮታዊ የኾነውን ብርሃን እንድንመለከት ያደርገናል፡፡ ቅዱስ ዮሐንስ መጥምቅ ጌታ ሲጠመቅ የነበረውን ኹኔታ ሲነግረን ለሚያምኑ ወገኖች ያለውን አንድምታም ሲገልጽ ደስታው ፍጹም ነበር፡፡ ወንጌላዊው ዮሐንስ በወንጌሉ ከሰጠው ትምህርት መካከል ከምዕራፍ ፩ – ፫ ስለ አዲሱ ልደት ማብራሪያ ይሰጣል፡፡

ከፈሪሳውያንም ወገን የአይሁድ አለቃ የኾነ ኒቆዲሞስ የሚባል አንደ ሰው ነበረ፡፡ ‹ኒቆዲሞስ› የአይሁድ ስም ሲኾን ትርጓሜው ‹ሕዝብን ያሸነፈ› ማለት ነው፡፡ ኒቆዲሞስ የአይሁድ አካል የሰንሃድሪን አይሁድ ሸንጎም አባል ነው፡፡ የክርስቶስ መለኮታዊ ጥሪ መላውን የሰው ልጆች ያካተተ ነው፡፡ የመደብ ልዩነት አልተደረገበትም፡፡ ነገር ግን በከፍተኛ ሓላፊነት ከነበሩ የመንግሥትና የሃይማኖት መሪዎች መካከል ለዚህ ጥሪ መልስ የሰጡ ጥቂቶች ነበሩ፡፡ ከፈሪሳውያን መካከል እጅግ ጥቂቶች፤ ከጥቂቶቹ አንዱ ኒቆዲሞስ ነበር፡፡ ኒቆዲሞስ በአይሁድ ሸንጎ የተከበረ ሰው ነበረ፡፡ ጌታ ግን ይህችን አንዲት ለመዳን የወሰነች ነፍስ ዝቅ አላደረጋትም፤ ሞትን የተቀበለው ስለእያንዳንዱ ነፍስ ነውና፡፡

ፈሪሳውያን ለመለኮታዊው እውነት የሰጡት መልስ ጥላቻና የዐመፅ መንፈስን የተመላ ነው፡፡ ነገር ግን ከተማሩ አይሁድ መካከል ጌታን ለማግኘት የቸኮሉ በሩም ተከፍቶ የጠበቃቸው ጥቂቶች ነበሩ፡፡ የእግዚአብሔር ጸጋ በተማሩም ባልተማሩም ወገኖች ላይ ይሠራል፡፡ በተራውም ሕዝብ፣ በአለቃውም፣ በየዋሁም፣ በዐመፀኛውም ላይ ይሠራል፡፡ ኒቆዲሞስ ደረጃው ከዐመፀኞቹ ቢኾንም ወደ ጌታ መጣ፤ ጊዜው ሲደርስ የቻለውን ያህል ይጠይቅና ያውቅ ዘንድ ሞከረ፡፡ በጥያቄ ላይ እንደ ነበረ ታሪኩ ያስረዳል፡፡ ጊዜው ሲደርስ ለደቀ መዛሙርቱ ያልተቻለው ለዚህ ሰው ተቻለ፡፡ ከጲላጦስ አስፈቀዶ አዲስ ባሳነጸው መቃብር ላይ እንዲቀበር አደረገ፡፡

ቤን ረጊን በአይሁድ ታሪክ መጽሐፍ ስለ ኒቆዲሞስ ሲናገር ይህ ሰው በጣም ሀብታም ከመሆኑ የተነሣ በኢየሩሳሌም የነበሩ ብዙዎችን ለብዙ ዓመታት ይረዳ እንደ ነበር ይናገራል፡፡ እርሱም በሌሊት ወደ ኢየሱስ መጥቶ ‹‹መምህር ሆይ፥ እግዚአብሔር ከእርሱ ጋር ከኾነ በቀር አንተ የምታደርጋቸውን እነዚህን ምልክቶች ሊያደርግ የሚችል የለም፡፡ መምህር ኾነህ ከእግዚአብሔር ዘንድ እንደ መጣህ እናውቃለን›› አለው፡፡ ቅዱስ ዮሐንስ ኒቆዲሞስን በብዙ ቦታዎች ጠርቶታል፡፡ ጌታን ማታ ማታ ይጐበኝ እንደ ነበረም ገልጧል፤ ይህ ኹኔታ ሦስት ጊዜ ያህል ተጠቅሷል (ዮሐ. ፫፥፪፤ ፱፥፴፱፤ ፯፥፶)፡፡

ኒቆዲሞስ ስለ ምን ወደ ጌታ በምሽት መጣ

የመጀመሪያው ምክንያት ጌታችን በአደባባይ የሚያስተምረውን ትምህርት ከሰዎች መስማቱ ብቻውን በቂ አይደለም፡፡ ከምንም በላይ ጌታ በአደባባይ የሚያደርገውን ምልክት በሕዝብ መካከል በግልጽ መጥቶ ማየት አልወደደም፡፡ ድኅነትና ነፍስን የሚመለከቱ ጉዳዮችን በጥሞና ከጌታ ሥር ቁጭ ብሎ መነጋገር ልቡ ፈቅዷል፡፡ ‹‹ቃሌስ በቅንነት ለሚሔድ በጎ አያደርግምን?›› (ሚክ. ፪፥፯) ተብሎ እንደ ተጻፈ ኒቆዲሞስ የቅንነትን መንገድ መርጦ ወደ ጌታ ቀርቧል፡፡ ኒቆዲሞስ ከጌታ ጋር ይነጋገር ዘንድ ወደደ፡፡ ጌታ እንኳን ከሕዝቡና ከደቀ መዛሙርቱ ተለይቶ ከአብ ጋር ሲነጋገር የሚያድርበት ጊዜ ነበር፡፡ እኛማ ሌሊቱን በሙሉ ከእግዚአብሔር ጋር እንደምን መነጋገር ይገባን ይኾን? በተለይ በሌሊት ዂሉንም ነገር ትተን ከጌታ ጋር መገናኘት ይጠበቅብናል፡፡ አዲሱን ሕይወትና የዚህን ሕይወት ባሕርይ፣ በዚህ ሕይወትም ውስጥ ካለች ከመንፈስ ኅብረት ተካፋዮች እንኾን ዘንድ ይገባናል፡፡

ሁለተኛው ምክንያት ምናልባት ጥበብን ለመማር የማታው ጊዜ የተሻለ እንደ ኾነ በመረዳቱ ነው፡፡ ጌታ ቀን ቀን ሕዝቡን ሲያስተምር እንደሚውል ያውቃል፡፡ ስለዚህም ኒቆዲሞስ ጌታን በምሽት ጠብቆ ለማግኘትና ለማግኘትና የድኅነትን ትምህርት ለመማር ወደደ፡፡

ሦስተኛው ምክንያት አንዳንድ ምልክቶችን ከተመለከተ በኋላ ጌታን ለማግኘት የመጀመሪያውን ዕድል በምሽት ማግኘቱ ነው፡፡ ዂሉም ሰው ሲተኛ ከጌታችን መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ጋር መንፈሳዊ ምሽትን ማሳለፍ ፈልጓል፡፡ ምናልባትም እንዲህ ዓይነት ዕድል ወደፊት ሊገጥመው እንደማይችል ሥጋት አድሮበት ሊኾን ይችላል፡፡

አራተኛው እንደ ነቢዩ ዳዊት ምሳሌውን ሊከተል ፈልጎ ነው፡፡ ዳዊት ሌሊቱን ለምስጋና ይጠቀምበት ነበርና (መዝ. ፴፮፥፮፤ ፻፲፱፥፻፵፰)፡፡

ይቆየን

የካቲት ፳፱ ቀን ፳፻፲ ዓ.ም

፪.፬ “አርአያውን ወደ መስቀል አወጣ” ለሚሉ መናፍቃን

“ሥጋው የተቸነከረው በእውነት ካልሆነ ስለምን ከትንሣኤው በኋላ ቶማስን ‹እጅህን አምጣና በመስቀል ችንካሮች የተጨነከሩትን እጆቼን ዳስስ፤ ጣቶችህንም አምጣ፤ ወደ ጎኔም አስገባ› አለው” በማለት ሊቁ ስንፍናቸውን ይገልጽባቸዋል፡፡ ከዚሁ ጋር አያይዞ አባ ጊዮርጊስ “እግዚአብሔር አይወልድም አይወለድም” ለሚሉ መናፍቃን “እነዚህን በምን እንከራከራቸዋለን፤ ‹የኦሪት ሕግ አለን› ይሉናል፡፡ የኦሪታቸው ቃል ከእኛ ኦሪት ጋር፣ የነቢዮቻቸውም ቃል ከእኛ ነቢያት ጋር አይተባበርምና የአንደበታቸው ቃል ሁሉ ሐሰተኛ ነው፤ መንገዳቸውም ክፉ መንገድ ነው …” በማለት ክሕደታቸውን ይገልጽልናል፡፡

፪.፭ አርሲስ

“አርሲስ” በሃይማኖተ አበው እንደተጠቀሰው ስመ መናፍቃን ነው፡፡ አርሲስ “በነፍስና በሥጋ ወደ ሲኦል ወረደ” ብለው የሚናገሩ መናፍቃን ናቸው፡፡ ሊቁ እነዚህን መናፍቃን “እስኪ እናንተ አስቀድማችሁ ንገሩን? የእግዚአብሔርን ልጅ ‹ሞተ› ትሉታላችሁ? ወይስ ‹አልሞተም› ትላላችሁ?” ብሎ ይጠይቃቸዋል፡፡ “ሞተ” ካሉ “የነፍስ ከሥጋ መለየት በቀር ሞት ምንድን ነው?” “አልሞተም” ካሉ ደግሞ “ሞት ሳይኖር ትንሣኤ እንዴት ነው?” እያለ ይሞግታቸዋል፡፡ በትምህርታቸው ክርስቶስን የሚሞትና የማይሞት ሁለት ሥጋ ያለው እንዳስመሰሉት በመንገር ይነቅፋቸዋል፡፡ “እኛ ግን ‹መለኮታዊ ቃል ከብቻዋ ከነፍስ ጋር ወደ ሲኦል ወረደ፤ ሥጋን ግን ዮሴፍና ኒቆዲሞስ ከመስቀል ላይ አውርደዋት በከፈን ጠቅልለው ከመቃብር ውስጥ ጨመሯት፡፡ ሥጋም ያለ ነፍስ እስከ ትንሣኤው ዕለት ለብቻዋ ቆየች፡፡ መለኮት ግን ከነፍሱ እና ከሥጋው አልተለየም› እንላለን” በማለት መልስ ያሰጣቸዋል፡፡

፪.፮ ፎጢኖስ

በሰርቢያ ግዛት ትገኝ በነበረች የሰርሚየም ሊቀ ጳጳስ የነበረው ፎጢኖስ “ለፌ እማርያም ክዋኔሁ (ህላዌሁ) ለወልድ፤ የወልድ ህልውና ከማርያም ከተወለደ በኋላ ነው” የሚል ኑፋቄ ያስተማረ መናፍቅ ነው፡፡ ሊቁ አባ ጊዮርጊስም “እኛ ግን ‹ህልውናው ከዘመናትና ከጊዜ፣ ከዕለታትና ከሰዓት አስቀድሞ ነው፣ በኋለኛው ዘመን ስለ እኛ ድኅነት ያለ ዘርዐ ብእሲ ከቅድስት ድንግል ማርያም ሰው ሆነ (በሥጋ ተገለጠ)› እንላለን” በማለት ቅዱሳት መጻሕፍትን እያመሠጠረ መልስ ሰጥቶታል፡፡

፪.፯ የአብ ቃል ሰው ወደመሆን ተለወጠ ለሚሉ መናፍቃን

እነዚህ መናፍቃን “አካላዊ ቃል ሥጋና ደም፣ አጥንትና ጠጉር፣ ሥሮችንም ወደ መሆን ተለወጠ፤ መለኮትም ሰውን ወደ መሆን ተለወጠ” ብለው ይናገራሉ፡፡ ይህም ማለት “ኢየሱስ ክርስቶስ ሰው የሆነው ተለውጦ ነው ወይም ሰው በመሆኑ አምላክነቱ ጠፍቷል” የሚሉ ናቸው፡፡ አባ ጊዮርጊስ ግን “ሰው ሆነ ሲባል የጨው ሐውልት እንደሆነች እንደ ሎጥ ሚስት፣ የበርሃ አውሬ እንደሆነ እንደ ናቡከደነፆር ተለውጦ አይደለም” ይላል፡፡ “የመለኮት ኃይል ሰው ወደ መሆን ተለውጦ ቢሆን ኖሮ ሞትን ባልቀመሰ፣ ሞትንም ቢቀምስ ዓለምን የያዘው የመለኮት ኃይል ነውና፣ የሰማይ ጠፈር በፈረሰ፣ የምድርም መሠረታት በተበታተኑ ነበር፤ ሰውነት መለኮትን ወደ መሆን ተለውጦ ቢሆን መለኮት በእጅ አይነካም፣ ለዐይንም አይታይም፣ በሕሊናም አይመረመርምና ለሰቃዮች ባልተያዘ፣ በመስቀል ላይ እፍረትን ባልታገሠ ነበር” በማለት ይዘልፋቸዋል፡፡ “እኛ ግን ‹ያለጭማሪ ተዋሐደ እንጂ መለኮታዊ ቃል ከባሕርዩ አልተለወጠም፤ ያለመለወጥ የተዋሐደ ሆነ› እንላለን” በማለት በተዐቅቦ እንደተገለጠ ይነግረናል፡፡

፪.፰ መንክዮስ

“የክርስቶስ ሥጋ ምትሐት ነው፤ የሰው ልጅ ሥጋ አይደለም” የሚል ኑፋቄ ያስተማረ መናፍቅ ነው፡፡ አባ ጊዮርጊስ የክርስቶስ ሥጋ ምትሐት አለመሆኑን፣ ፍጹም የሰው ሥጋ መሆኑን ከድንግል መወለዱን፣ ጡቶቿን እየጠባ ማደጉን፣ በዮርዳኖስ በዮሐንስ እጅ መዳሰሱን፣ በመስቀል ላይ መቸንከሩን በመጥቀስ “መንክዮስ ሆይ! ስንፍናህን አደንቃለሁ … ስለ ብዙዎች ቤዛ መገደሉን ካላመንክ አንተም በኢየሱስ ክርስቶስ ሞት አልዳንህም” በማለት ይዘልፈዋል፡፡ “እኛ ግን የክርስቶስ ሰውነት ፍጹም የሚዳሰስ ሥጋን የሚያጸና አጥንት የሚፈስ ደም ሰውነትንን የሚያስሩ ጅማቶች፣ የራስ ጠጉርና ቅንድብ፣ የማትታይ ነፍስ የምታስተውልና የምትናገር የሕይወት እስትንፋስ፣ የእጆችና የእግሮች ቡቃያ ጥፍሮች አሉት እንላለን” ይለናል፡፡

፪.፱ አውጣኪ

አውጣኪ ወይም አፍቲኪስ “የክርስቶስ ሥጋ እንደኛ ሥጋ አይደለም፤ መከራንም አልተቀበለም፤ የክርስቶስ ሥጋ ከሰማይ የወረደ ነው” በማለት ያስተማረ መናፍቅ ነው፡፡ አውጣኪ ነገረ ተዋሕዶን ለማብራራት ሲሞክር “ኢየሱስ ክርስቶስ በመለኮቱ ከአብ ጋር አንድ ነው” የሚለውን ትምህርት ቢቀበልም፣ በሥጋው ፍጹም ሰው መሆኑን ግን አልተቀበለም፡፡ ስለዚህ ክርስቶስ “ተራበ፤ ተጠማ፤ ደከመ፤ መከራ ተቀበለ፤ ሞተ …” የሚሉትን ቃላት ለመጠቀም ይፈራል፡፡ አባ ጊዮርጊስ “ወደ ደረቱ ተጠግቶ የተቀመጠ ወዳጁ ዮሐንስ የክርስቶስን ሥጋ መድከም ለመናገር ካላፈረ፣ በፊቱ መስታወትነት ያልታየህ፣ ጣቶቹ ያልዳሰሱህ፣ ጣቶችህም ያልዳሰሱት አንተ እንዴት ታፍርበታልህ?” በማለት የሚወቅሰው ስለዚህ ነው፡፡ “እኛ ግን ክርስቶስ በሥጋው ደከመ፣ ወዛ፣ ተራበ፣ ተጠማ፣ ታመመ፣ ሞተ፤ ከኃጢአት በቀር የሰውነትን ሥራ ሁሉ ሠራ እንላለን” በማለት የቤተ ክርስቲያንን ቀጥተኛ አስተምህሮ በመግለጥ እኛን ስለማዳን ከተያዘበት ጊዜ ጀምሮ ቅድስት ነፍሱ ከቅዱስ ሥጋው እስከተለየችበት ድረስ የተቀበለውን ፀዋትወ መከራ ያብራራል፡፡

በተጨማሪም አፍቲኪስ “የክርስቶስ ሥጋ ከሰማይ ወረደ” በማለት ለሚናገረው ኑፋቄው ሊቁ ሲመልስ “እናንተ ሰነፎችና ልባችሁ ከማመን የዘገየ ‹አዳም ከእኛ እንደ አንዱ ሆነ› ብሎ መናገርን እንዳስቀደመ ከአዳም ዘር ሰው ሆኖ እንደተወለደ ዕወቁ፡፡ መድኃኒታችን ከለበሰው ከአዳም ሥጋ በቀር የአዳም እንደ እግዚአብሔር መሆኑ ምንድን ነው? በዚያችም ሥጋ በምድር ላይ ጉስቁልናን ለበሰ፤ ያችንም ሥጋ በሰማያት ጌትነትን አለበሳት፡፡ በሰማያት ሥጋ ካለ ከእርሷ ሰው ሆኖ ይወለድ ዘንድ ስለምን በድንግል ማኅፀን አደረ፣ ከሥጋው ጋር በድንግል ማኅፀን አደረ ካላችሁ፣ የሥጋ በሥጋ ውስጥ ማደር ጥቅሙ ምንድን ነው? ቀድሞውንም ሥጋ ካለው የቀደመ ሥጋው በበቃው፤ ከድንግል ሥጋ መወለድን ባልፈለገ ነበር” ይላል፡፡ “እኛ ግን ‹የክርስቶስ ሥጋና ነፍሱ ከአዳም ባሕርይ ብቻዋን ንጽሕት ድንግል (ከሆነች)፣ ማርያም ከተባለች የገሊላ ሴት ያለ ወንድ ዘር የነሣው ነው› እንላለን” በማለት ይመልስለታል፡፡

አባ ጊዮርጊስ የክርስቶስን አምላክነት በመሰከረበት በዚህ አንቀጹ የሚከተለውን ትምህርት አስተምሯል፤ “ስለ ትሕትና ነገር መናገርን እናስቀድም፤ ኃይል በሴት ማኅፀን አደረ፤ እሳትም በሥጋና በደም መጐናጸፊያ ተጠቀለለ፡፡ ሕፃናትንም የሚሥል በሕፃናት መልክ ተሣለ፤ የሔዋን አባት ከሔዋን ሴት ልጅ ተወለደ፤ በኪሩቤል ላይ የሚቀመጥ በጉልበት ታቀፈ፤ እሳት በተሣለባቸው በአራቱ እንሰሳ ላይ የሚጫን በላምና በአህያ መካከል ተኛ፡፡ ሥጋዊን ሁሉ የሚመግበው የጡት ወተትን ተመገበ፡፡ በጊዜና በዘመናት የሸመገለ በየጥቂቱ አደገ፤ በታናሽነታቸው ጊዜ ሕፃናትን የሚጠብቃቸው በሜዳ ላይ ዳኸ፤ ለዓመታቱ ቁጥር ጥንት የሌለው በሰው መጠን ጐለመሰ፤ ተራሮችን በኃይል የሚያቆማቸው ደከመ፣ ወዛም፡፡ ኪሩቤል ሊነኩት ሱራፌልም ሊዳስሱት የማይቻላቸው እግሮቹ በአመንዝራይቱ ሴት፣ ልብሶቹም ደም በሚፈስሳት ሴት ተዳሰሰ፡፡”

፪.፲ የእለእስክንድርያው ታውዶስዮስና የሕንድክያው ሳዊሮስ

እነዚህ “የእግዚአብሔር ልጅ በግድ መከራን ተቀበለ፤ ያለፈቃዱ ሞተ” ብለው የተናገሩ መናፍቃን ናቸው፡፡ ሊቁ “ይህን ቤተ መቅደስ አፍርሱት” ማለቱን፣ “አትሙትብን” ያለውን ቅዱስ ጴጥሮስን መገሠጹን፣ “ነፍሴን ላኖራት ደግሞም ላነሣት ሥልጣን አለኝ” ማለቱን እየጠቀሰ ካሳፈራቸው በኋላ “እኛ ግን በፈቃዱ መከራ ተቀብሎ ሞተ፣ በፈቃዱ በመለኮቱ ኃይል ተነሣ እንላለን” ይላል፡፡ በፈቃዱ ስለሆነ መከራውና ሞቱም “እርሱ ራሱ በፈቀደ አሰቃዩት፤ እርሱም በወደደ ገደሉት፤ እርሱ በፈቀደ በመስቀል ላይ በብረቶች ቸነከሩት፤ እርሱም በወደደ ሞትን በሥጋ ቀመሰ፤ እርሱ በፈቀደ ሆምጣጤ ከሐሞት ጋር ቀላቅለው አጠጡት፤ እርሱም በወደደ ነፍሱን ለአባቱ አደራ ሰጠ” በማለት ይገልጽልናል፡፡

፪.፲፩ ፍላቭያኖስ

የቁስጥንጥንያ ሊቀ ጳጳስ የነበረና “የመለኮትና የሰውነት ገጽ ሁለት ነው” በማለት ያስተማረ መናፍቅ ነው፡፡ አባ ጊዮርጊስም “መለኮትና ትስብእት ካልተዋሐዱ ኢሳይያስ አማኑኤል ያለው ማንን ነው? ‹ሥጋዬን ካልበላችሁ ደሜንም ካልጠጣችሁ የዘለዓለም ሕይወት የላችሁም› ያለን ማን ነው? በጲላጦስ ፊት የቆመው፣ የተቸነከረውና የተሰቀለው፣ ዓለምን ያዳነው ማን ነው?” በማለት ጥያቄውን በጥያቄ ይመልስለታል፡፡

፫. ነገረ መንፈስ ቅዱስ

፫.፩ መቅዶንዮስ

“መንፈስ ቅዱስ ‹ሕጹጽ› (ፍጡር) ነው” ያለ መናፍቅ ሲሆን በሁለተኛው ዓለም አቀፍ የቤተ ክርስቲያን ጉባኤ የተወገዘ ነው፡፡ ሊቁ “መንፈስ ቅዱስ ከአብና ከወልድ ያነሰ ቢሆን ኢየሱስ ክርስቶስ ለደቀ መዛሙርቱ ሲያዝዛቸው ‹ስታጠምቁ በአብ በወልድ በመንፈስ ቅዱስ ስም አጥምቁ› አለ፡፡ መንፈስ ቅዱስ ያነሰ ከሆነ ስለምን በማይስተካከለው መጠመቅን አዘዘ?” በማለት በጥያቄ ይመልስለታል፡፡

፫.፪ “የመንፈስ ቅዱስ ህላዌ ከክርስቶስ ጥምቀት ወዲህ ነው” ለሚሉ መናፍቃን

እነዚህ መናፍቃን ጌታችን አምላካችን መድኀኒታች ኢየሱስ ክርስቶስ በተጠመቀበት ጊዜ የመንፈስ ቅዱስን በርግብ አምሳል መገለጥ የህላዌው መጀመሪያ አድርገው መናገራቸው እንዴት ስሕተትና ኑፋቄ እንደሆነ “የእግዚአብሔር መንፈስ በውኆች ላይ ሰፍፎ ነበር” የሚለውን ቃል በመጥቀስና በማብራራት መልስ ይሰጣቸዋል፡፡ ሊቁ “እኛ ግን ‹መንፈስ ቅዱስ ቅድመ ዓለም የነበረ ለዘለዓለም የሚኖር ነው› እንላለን” በማለት አማናዊውን የቤተ ክርስቲያን አስተምህሮ ይነግራቸዋል፡፡

ይቆየን

የካቲት ፳፯ ቀን ፳፻፲ ዓ.ም

ዕቅበተ እምነት የቤተ ክርስቲያን የዕለት ከዕለት አገልግሎት ነው፡፡ በቤተ ክርስቲያን ታሪክ ውስጥ በጎላና በተረዳ ለመናገር “የዐቃብያነ እምነት ዘመን” የሚባል ወቅት ቢኖርም ቤተ ክርስቲያን የዕቅበተ እምነት ተግባር ያልፈጸመችበት ጊዜ የለም፡፡ በኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያንን ታሪክ በቃልም በመጽሐፍም የቤተ ክርስቲያንን አስተምህሮ ያስጠበቁ ብዙ ሊቃውንትን እናገኛለን፡፡ አባ ጊዮርጊስ ዘጋሥጫ ከእነዚህ ስመ ጥር ዐቃብያነ እምነት ውስጥ አንዱ ነው፡፡ አባ ጊዮርጊስ ዘጋሥጫ በድርሰቱ “ዳግማዊ ያሬድ”፣ በመንፈሳዊ ዕውቀቱ “ዐምደ ሃይማኖት”፣ መናፍቃንን ተከራክሮ በመርታቱ “ኢትዮጵያዊው ቄርሎስ” ተብሎ ይጠራል፡፡

ዜና ገድሉን የጻፈው ሊቁ ወልደ አብ “እንደ ሙሴ የኦሪት መምህር፣ እንደ ሄኖክ የተሰወረውን የሚያይ፣ እንደ ኤልያስ ለአምላኩ ሕግ የሚቀና፣ እንደ ኢሳይያስ ልዑለ ቃል (ቃሉ ከፍ ያለ)፣ ጎልያድን የገደለው ዐዲሱ ዳዊት፣ የመንግሥተ ሰማያት መክፈቻዎችን የተቀበለ ጴጥሮስ፣ ከኢየሩሳሌም እስከ እልዋሪቆን ያስተማረ ልሳነ ዕፍረት ጳውሎስ፣ …” (ገድለ አባ ጊዮርስ ምዕራፍ ፩፡፲፮-፲፰) በማለት ክብሩን ልዕልናውን ይገልጸዋል፡፡ የሊቁን ዜና ዕረፍት በሰሙ ጊዜ ንጉሡና ሕዝበ ክርስቲያኑ ያለቀሱት ለቅሶ የአባ ጊዮርጊስን ጸጋና ተወዳጅነት የሚያስረዳ ነበር፡፡ “አባ ቸር ጠባቂ፣ አባ የምስጋና ክቡር ዕቃ፣ አባ ዐዲሱ ዮሐንስ አፈወርቅ፣ አባ ቀዩና አረንጓዴው ወርቅ፣ አባ ሰማያዊ ሰውና ምድራዊ መልአክ፣ አባ የማይዛባ የሃይማኖት ምሰሶ፣ አባ የኢትዮጵያ ብሩህ ፀሐይና በምልዐቱ የሚታይ ጨረቃ፣ አባ ሰማያዊ ኮከብ፣ በእውነት መለኮታዊ እሳት የተዋሐደውን ቅዱስ ቍርባን የዳሰሱ እጆችህ ደረቁን? እግሮችህስ በሞት መግነዝ ተገነዙን? አባ በእውነት ዐይኖችህ ተከደኑን? አፍንጮችህስ ተዘጉን? አፍና ከንፈሮችህስ ተከደኑን? …” በማለት ነበር ኀዘናቸውን የገለጹት፡፡

አባ ጊዮርጊስ በመጻሕፍት አዋቂነቱ እና በቅድስናው የተመሰከረለት አባት ነው፡፡ በተለያዩ ጊዜያት የተነሡ የመናፍቃንን ጥያቄዎች በቃልም በመጽሐፍም በመመለስ ይታወቃል፡፡ በገድሉ ላይ ተጠቅሰው ከምናገኛቸው የቃል ክርክሮች አንዱ የአይሁዳዊው ታሪክ ነው፡፡ በአንድ ወቅት አንድ አይሁዳዊ “ጌታችሁ የእግዚአብሔር ልጅ ከሆነ ‹አልዓዛርን የት ቀብራችሁት?› ብሎ ለምን ጠየቀ?” ብሎ በጠየቀ ጊዜ አባ ጊዮርጊስ “እግዚአብሔር አብ በኦሪት ለምን ‹አዳም ሆይ ወዴት ነህ?› ብሎ ጠየቀው? አብርሃምንስ ‹ሚስትህ ሣራ ወዴት ናት?› ብሎ ለምን ጠየቀው?” በማለት እንዳሳፈረው በገድሉ ተጽፏል፡፡

አባ ጊዮርጊስ ብዙ ድርሳናትን ደርሷል፤ የሚበዙት የምስጋና ድርሰቶች ናቸው፡፡ ከጻፋቸው ብዙ መጻሕፍት መካከል አንዱ መጽሐፈ ምሥጢር ነው፡፡ መጽሐፈ ምሥጢር በቤተ ክርስቲያናችን ከሚጠቀሱ የዕቅበተ እምነት መጻሕፍት ውስጥ አንዱ ሲሆን የአባ ጊዮርጊስ የነገረ ሃይማኖት ሊቅነቱ የተመሰከረበት መጽሐፍ ነው፡፡ መጽሐፉ አባ ጊዮርጊስ በነገረ እግዚአብሔር ላይ ጽርፈት የተናገሩ መናፍቃንን ለመገሠጽና ለእነርሱ መልስ ለመስጠት የጻፈው መጽሐፍ ነው፡፡ በምን ዓይነት ቅንዐተ መንፈስ ቅዱስ ተነሣሥቶ መልስ እንደሰጠ ሲነግረን “… የቅዱሳንን ዜናቸውን ለመናገር ፍቅር ግድ ይለኛል፤ ቅንዐትም ከሐዲዎችን እነቅፋቸው ዘንድ ያስገድደኛል፤ ፍቅር ክርስቶስን እንዳመሰግነው ግድ ይለኛል፤ ቅንዐትም ሰይጣንን አወግዘው ዘንድ ያስገድደኛል፤ ፍቅር የክርስቶስን ሐዋርያት እንድከተላቸው ያስገድደኛል፤ ቅንዐትም ዝንጉዎችን እንድዘልፋቸው ግድ ይለያኛል፤ ፍቅር ሰማዕታትን አወድሳቸው ዘንድ ግድ ይለኛል፤ ቅንዐትም ጠንቋዮችን እንድዘልፋቸው ያስገድደኛል” በማለት ይገልጽልናል፡፡

አባ ጊዮርጊስ ዘጋሥጫ በዚህ መንፈሳዊ ቅናቱ ምክንያት እግዚአብሔር የገለጠለትን ምሥጢር አምስት ጸሐፊዎችን ሰብስቦ እርሱ በቃል እየነገራቸው በሁለት ዕለታት ጽፈውታል፡፡ መጽሐፉ ሲያልቅ ጸሓፊዎቹ እጅግ አደነቁ፡፡ ምሥጢረ እግዚአብሔርን እየሰማ ያጻፈው አባ ጊዮርጊስም ጽሑፉን ተመልክቶ አደነቀ፤ “እኔ የዚህን መጽሐፍ ቃል አልተናገርኩም፤ መንፈስ ቅዱስ በእኔ አንደበት ተናገረ እንጂ” በማለት ተናግሯል፡፡ ይህንም መጽሐፍ የመለኮትን ነገር ይናገራልና “መጽሐፈ ምሥጢር”  ሲል ሰየመው፡፡ መጽሐፉ በመጀመሪያ የተጻፈው በግእዝ ቋንቋ ሲሆን አሁን ግን ወደ አማርኛ ተተርጕሞ በብዙዎች እጅ ደርሷል፡፡

የመጽሐፈ ምሥጢር አጻጻፍ ወይም መልስ አሰጣጥ ስልትን ስንመለከት አባ ጊዮርጊስ በየምዕራፉ በምስጋና ይጀምራል፡፡ ከምስጋና ቀጥሎ መልስ የሚሰጣቸውን መናፍቃን ኑፋቄና ጥንተ ታሪክ ይገልጻል፡፡ ደርሰውበት የነበረውን የክህነት መዐርግ ጠቅሶ ከተናገሩት የክሕደት አዘቅት ጋር በማወዳደር ይወቅሳቸዋል፡፡ ከዚያም ለኑፋቄያቸው የተራቀቀ የነገረ ሃይማኖት ዕውቀቱን ተጠቅሞ ከብሉይና ከሐዲስ እየጠቀሰ መልስ ይሰጣል፡፡ በመልሱ ውስጥ በብሉይም ሆነ በሐዲስ የተነገሩ ትንቢትና ምሳሌዎችንም መንፈስ ቅዱስ በገለጠለት መሠረት ትርጉም ለአንባብያን ግልጥ እንዲሆኑ አድርጓል፡፡ አባ ጊዮርጊስ ለመናፍቃኑ መልስ በአብዛኛው የጠቀሰው ከብሉይና ከሐዲስ ነው፡፡ ከቅዱሳት መጻሕፍት እየጠቀሰ ለመናፍቃኑ መልስ የሰጠበትን ክፍል “ዘለፋ፣ ወቀሳ” ይለዋል፡፡

ሊቁ በእግዚአብሔር ላይ የነቀፋ ቃል የተናገሩትን ይዘልፋቸዋል፣ ይገዝታቸዋል፣ ይረግማቸዋል፡፡ በሥላሴ ላይ የነቀፋ ቃል ባይናገሩም እንኳን የተሳሳተ ትምህርት ያስተማሩትን ደግሞ “በጽድቅ ጎዳና ስላልቆሙ እንዘልፋቸዋለን፤ ርግማን ግን በሥላሴ ላይ ሐሰት ስላልተናገሩ አንረግማቸውም” በማለት በተግሣጽ ያልፋቸዋል፡፡ በየአርእስቱ መጨረሻም በሃይማኖት አባቶቹን እንደሚመስል በምግባር ግን ደካማ እደሆነ በመጥቀስ አንባብያን በጸሎት እንዲያግዙት በመማጸን ያጠቃልላል፡፡ ይህም ቅዱስ ጴጥሮስ “በእናንተ ስላለ ተስፋ ምክንያትን ለሚጠይቋችሁ ሁሉ መልስ ለመስጠት ዘወትር የተዘጋጃችሁ ሁኑ፤ ነገር ግን በየዋሕነትና በፍርሃት ይሁን” (፩ኛ ጴጥ. ፫፡፲፭) ያለውን ፍርሃትና የዋህነት የሚያስገነዝብ ነው፡፡ ሐዋርያው ቅዱስ ጳውሎስ “በጸሎትና በልመናም ሁሉ ዘወትር በመንፈስ ጸልዩ በዚህም አሳብ ስለ ቅዱሳን ሁሉ እየለመናችሁ በመጽናት ሁሉ ትጉ፤ ዳግም የወንጌልን ምሥጢር በግልጥ እንዳስታውቅ አፌን በመክፈት ቃል ይሰጠኝ ዘንድ፣ ስለ እኔ ለምኑ፤ ስለ ወንጌልም በሰንሰለት መልእክተኛ የሆነው መናገር እንደሚገባኝ ስለ እርሱ በግልጥ እናገር ዘንድ ለምኑ” በማለት እንዳስተማረው፡፡

አባ ጊዮርጊስ በመጽሐፉ ለአሕዛብ፣ በቤተ ክርስቲያን ታሪክ ለሚታወቁ መናፍቃንና በዘመኑ ለተነሡ እንደ ቢቱ ላሉ መናፍቃን መልስ ሰጥቷል፡፡ አጠቃላይ መልስ የሰጠባቸውን ርእሰ ጉዳዮች ስናይ ምሥጢረ ሥላሴ፣ ምሥጢረ ሥጋዌ፣ ነገረ ክስቶስ፣ ነገረ መንፈስ ቅዱስ፣ ነገረ ማርያም ላይ ያተኮሩ ሲሆኑ በአንድ ማሕቀፍ ሥር የማይጠቃለሉ ለሌሎች ልዩ ልዩ ጉዳዮችም መልስ ሰጥቷል፡፡ የዚህ ጽሑፍ ዋና ዓላማ ሊቁ አባ ጊዮርጊስ ዘጋሥጫ በተለያዩ ዘመናት የተነሡ መናፍቃንና ከሐዲያን  ላነሧቸው የኑፋቄ ትምህርቶች የሰጠዉን መልስ በማሳየት ምእመናን ከመሰል ክሕደቶች እንዲጠበቁ ማድረግ ነው፡፡ የእኛ ታሪክ አለማወቅ እንጂ አዲስ ኑፋቄም፤ አዲስ ትምህርትም አለመኖሩን የቤተ ክርስቲያን ታሪክ ለሚያጠና በሦስቱ ዓለም አቀፍ ጉባኤያት መልስ የተሰጠባቸውን ኑፋቄዎች አባ ጊዮርጊስ የጻፈውን መጽሐፈ ምሥጢር በቅርቡም መልአከ ብርሃን አድማሱ ጀንበሬ እና አለቃ አያሌው ተአምሩ የሰጧቸውን መልሶች ማየት ተገቢ ነው፡፡

ከሐዋርያት ጀምሮ እስከ ዘመነ ሊቃውንት ለተነሡት መናፍቃን የቤተ ክርስቲያን አባቶች መልስ ሰጥተዋል፡፡ ጉባኤ ዘርግተው፣ ተከራክረው መንፍቃንን አሳፍረው መልሰዋል፡፡ ሊቁ አባ ጊዮርጊስ የቀደሙ አባቶችን አክሎና መስሎ ቅዱሳት መጻሕፍትን በመተርጎምና የሊቃውቱን ቃል በማራቀቅ መልስ በመስጠቱ የአባቶቹ የግብር ልጅ መሆኑን አስመሰከረ፤ “የእግዚአብሔርን ቃል የተናገሯችሁን ዋኖቻችሁን አስቡ፣ የኑሯቸውንም ፍሬ እየተመለከታችሁ በእምነት ምሰሏቸው” የሚለውንም አሳየን፡፡ ስለ ምሥጢረ ሥላሴ ከሰጠው ትምህርት መካከልም የሚከተለው ኃይለ ቃል ተጠቃሽ ነው፤ “አብ ብርሃን አንደሆነ ወልድም ለሰው ሁሉ የሚያበራ ብርሃን ነው፡፡ ወልድ ብርሃን እንደሆነ መንፈስ ቅዱስም ፍጹም በሆነ አንድ ጸዳል ያለ ብርሃን ነው፡፡ አብ የማይዳሰስ እሳት እንደሆነ ወልድም የማይያዝ እሳት ነው፡፡ ወልድ የማይያዝ  እሳት እንደሆነ መንፈስ ቅዱስም በሃይማኖት ሙቀት ቤተ ክርስቲያንን የሚያሞቃት እሳት ነው፡፡ አብ የማይታይ ኃይል እንደሆነ ወልድም ሰው በመሆኑ ካልሆነ በቀር የማይገለጥ ኃይል እንደሆነ መንፈስ ቅዱስም ከጥፋት ሰዎች መነሣሣት የተነሣ እንዳትናወጽ ቤተ ክርስቲያንን የሚጠብቃት ኃይል ነው፡፡ አብ ፍጹም አምላክ እንደሆነ ወልድም ፍጹም አምላክ ነው፡፡ ወልድ ፍጹም አምላክ እንደሆነ መንፈስ ቅዱስም በአንድ ኅብር መልክእ ያለ ፍጹም አምላክ ነው፡፡”

ከዚህ በመቀጠል መናፍቃን አንሥተዋቸው ሊቁ በመጽሐፈ ምሥጢር ኦርቶዶክሳዊ መልስ የሰጠባቸውን ዋና ዋና ጉዳዮች እናቀርባለን፡፡

፩. ምሥጢረ ሥላሴ

፩.፩ ሰባልዮስ

ሰባልዮስ በአባ ጊዮርጊስ አጠራር “ሰብልያኖስ” ተብሎ ተጠቅሷል፡፡ በሦስተኛው መቶ ክፍለ ዘመን የተነሣ መናፍቅ ነው፡፡ “እግዚአብሔር አንድ ገጽ ነው፤ አንዱ እግዚአብሔር በብሉይ ኪዳን አብ፣ በሐዲስ ኪዳን ወልድ፣ በበዓለ ኀምሳ ደግሞ መንፈስ ቅዱስ ሆኖ ተገለጠ” ይላል፡፡ በአጭሩ “አብ ወልድ መንፈስ ቅዱስ አንድ ገጽ ነው” የሚል የኑፋቄ ትምህርት ያስተማረ መናፍቅ ነው፡፡ በሊቃውንቱ ቋንቋ የሰባልዮስ ኑፋቄ “አንድ ገጽ (ሞናርኪያኒዝም)” ሲባል ተከታዮች ደግሞ “ሰባልዮሳውያን” ይባላሉ፡፡ የሥላሴን አካላት አንድ አድርገው በመናገራቸውም “ሰቃልያነ አብ” ይባላሉ፡፡ አባ ጊዮርጊስ ዘጋሥጫ ለሰባልዮስ ከብሉይ ከሐዲስ እየጠቀሰ መልስ ሰጥቷል፡፡ ሊቁ “እኛ ግን ሦስት ገጽ አንድ ባሕርይ፣ ሦስት አካል አንድ አምላክ፣ ሦስት ስሞች አንድ እግዚአብሔር እንላለን” በማለት የቤተ ክርስቲያንን ትምህርት ይመሰክራል፡፡ ሰባልዮስንም “ተጠራጣሪ ሆይ እንግዲህ ባንተ ያለውን ክሕደት ትተህ በሥላሴ እመን፤ ለሥላሴ ገጻትም ምስጋናን አቅርብ” በማለት ይመክረዋል፡፡

ይቆየን