ሐምሌ የወር ስም ሲሆን ሐምል “ሐመልማል” ከሚለው ግስ የተገኘ ነው፤ “ሐምል” ማለት “ቅጠል፣ ቅጠላ ቅጠል፣ ሣር፣ ቋያ፣ ቡቃያ፣ ተክል” ማለት ሲሆን ሐምሌ ማለት ደግሞ ቅጠላም ማለት ነው፡፡ (አለቃ ኪዳነ ወልድ ክፍሌ መዝገበ ቃላት ገጽ ፬፻፵፱)
ወሩ ስያሜውን ያገኘው ምድር የሰማይ ጠልን ስታገኝ በእርሷ ላይ ከሚታየው ተፈጥሮአዊ ለውጥ የተነሣ ነው፤ በበጋው ወራት ደርቃና ተሰነጣጥቃ የነበረች ምድር በክረምቱ መግቢያ የሚዘንበው ዝናብ ድርቀቷን አስወግዶ ሲያለሰልሳት ልምላሜ ይታይባታል፡፡ ሣሩ፣ ቅጠሉ በቅሎ በአረንጓዴ ዕፅዋት ተውባ የክረምቱን መግባት የበጋውን ማብቃት ታበሥርበታለች፡፡
ፍረጃ አንድን አካል ወይም ሰው ማንነቱን የማይገልጠው ስም፣ እውነታን ባላገናዘበ መልኩ ግላዊና ማኅበረሰባዊ በሆነ መንገድ ለሰዎች ስያሜ መስጠት ፣ ከአንድ ጉዳይ ተነሥቶ ሁሉን መጥላትና ማንቋሸሽ ነው፡፡ ፍረጃውን የሚያደርጉ ሰዎችም ፍረጃውን መሠረት አድርገው በክፉ የፈረጁት ግለሰብ ወይም ቡድን አንዳች ቅጣት እንዲደርስበት ስለሚፈልጉ ለዚያ ፍረጃና ቅጣት ምስክር አድርገው የሚያቀርቡት እውነታን ሳይሆን የራሳቸውን ትርክት ነው፡፡ ፍረጃ ሰዎችን ለማግለልና ለመነጠልም እንደ መሣሪያ ሆኖ የሚያገለግልና በቀላሉ የማይነቀልም ሂደት/ቀጣይነት ያለው ነው፡፡ ፍረጃውን ለሚያደርጉ ሰዎችና ፍረጃቸውንም ለሚቀበሉ ሰዎች በፈረጇቸው ሰዎች ላይ ከሕግና ከሥርዓት ወጥተው የራሳቸውን ፍርድ በመስጠት ከድብደባ እስከ ግድያ የሚደርስ ወንጀል እንዲፈጽሙ ያደርጋቸዋል፡፡
ጉባኤ ዘርግተው በዐውድ ምሕረት ላይ በተመስጦ ቅዱስ የሆነውን የእግዚአብሔርን ቃል ሊቃውንተ ቤተ ክርስቲያን ሲያስተምሩ የሰሚው በጎ ፈቃድና እዝነ ልቡና ከእነርሱ ጋር እንደሆነ በማመን ነው፡፡ የሕይወት ማዕድ ተዘጋጅቶ ሲቀርብም ታዳሚው ሊቋደስ የተገባ በመሆኑ በጆሮአችንም ሆነ በእዝነ ልቡናችን ሰምቶ መቀበል ድርሻችን ነው፡
ድንቅ በሆነ ሥራው ዓለምን ከእነ ጓዟ ለፈጠረ አምላክ የሚበቃ ከሰው ዘንድ የሚሰጥ ምን ነገር ይኖራል? ሰማይና ምድርን ለፈጠረ ባለ ጸጋው አምላካችን ልናቀርብስ የምንችለው ከእኛ የሆነ ከእርሱ ዘንድ ዋጋ ያለውስ ነገር ምን ይሆን? እርሱ ባወቀና በፈቀደ ከእርሱ የሆነ ግን ከእኛ የሚሰጥ ለአምላካችን ለልዑል እግዚአብሔር ስጦታን እንድናቀርብ ግን ተሰጠን፡፡ “ለከበረ ስምህም ከአንተ የተገኘውን ዕጣን አቀረብንልህ” እንዲል፡፡ ሁሉ በእጁ ለሆነው አምላክ ስጦታ እንድናቀርብም ክቡር ፈቃዱ ሆነልን፡፡
“በመጀመሪያ እግዚአብሔር ሰማይንና ምድርን ፈጠረ። ምድርም ባዶ ነበረች፥ አንዳችም አልነበረባትም፤ ጨለማም በጥልቁ ላይ ነበረ፤ የእግዚአብሔርም መንፈስ በውኃ ላይ ሰፍፎ ነበር።” (ዘፍ.፩፥፩-፪)
ሐዋርያት ሙሽራው ክርስቶስ ከእነሱ በተለየ በዐሥረኛው ቀን መንፈስ ቅዱስን ልኮላቸው መንፈስ ቅዱስን በተቀበሉ ማግስት ለአገልግሎታቸው መቃናት ትምህርታቸውን (ስብከታቸውን) በጾም ጀምረውታል፡፡ዛሬም እኛ ቅዱሳን ሐዋርያትን አብነት አድርገን በበዓለ ጰራቅሊጦስ ማግስት እነርሱ የጾሙትን ጾም እንጾመዋለን፡፡
በዓለ ጰራቅሊጦስ የመንፈስ ቅዱስን መውረድ፣ የቤተ ክርስቲያንን ልደትና የሐዋርያትን ለወንጌል አገልግሎት መታጠቅ የምናስብበት ታላቅና ቅዱስ በዓል ነው።
ወርኃ ሰኔ በዓመት ውስጥ ከሚገኙ ዐሥራ ሦስት ወራቶች መካከል ዐሥረኛው ወር ነው፤ ስለ ቃሉ ትርጒም መምህር ክፍለ ጊዮርጊስ ጀምረው አለቃ ኪዳነ ወልድ ክፍሌ ፈጽመውት ደስታ ተክለ ወልድ ባሳተሙት መዝገበ ቃላት መጽሐፍ ላይ “ሰነየ” ከሚለው ግስ የተገኘ መሆኑን ይገልጻል፡፡ ሰኔ ማለትም “ሰነየ፣ አማረ፣ መሰነይ፣ ሁለት ማድረግ፣ ማጠፍ ፣መደረብ፣ በመልክ በባሕርይ መለወጥ፣ ሌላ መሆን፣ መምሰል” እያለ ይተረጉመዋል፡፡ (ኪዳነ ወልድ ክፍሌ መዝገበ ቃላት ገጽ ፰፻፸፭)
ውድ የእግዚአብሔር ልጆች! እንዴት አላችሁልን? እንኳን ለብርሃነ ዕርገቱ እንዲሁም ለበዓለ ኀምሳ አደረሳችሁ! ለአባቶቻችን ቅዱሳን ሐዋርያት የመንፈስ ቅዱስ ጸጋ የወረደበትን በዓለ ኀምሣ ባከበርን ማግስት ጾመ ሐዋርያት ይገባል፡፡ አባቶቻችን ቅዱሳን ሐዋርያት የመንፈስ ቅዱስ ጸጋን ከተቀበሉ በኋላ ጥበብ ማስተዋሉን አግኝተው በእምነት ጸንተው የምሥራቹን ወንጌል ለማስተማር ከመሄዳቸው በፊት ጾምን ጾመዋል፡፡ ይህን ጾም ሁል ጊዜ ከበዓለ ኀምሳ ማግሥት ጀምሮ እስከ ሐምሌ አምስት ድረስ እንጾመዋለን፡፡
በቅድስት ቤተ ክርስቲያን በዐዋጅ ከሚጾሙ ሰባቱ አጽዋማት አንዱ ይህ ጾመ ሐዋርያት ወይም በተለምዶ የሰኔ ጾም እየተባለ የሚጠራው ነው፤ እኛም በአቅማችን ይህንን ጾም ልንጾም ይገባናል፤ ከአባቶቻችንን ቅዱሳን ሐዋርያት በረከትን ለማግኘት፣ ጾሙን እንጽም፤ በዘመናዊ ትምህርታችን ትምህርት ጨርሰን የማጠቃለያ ፈተና የምንፈተንበት ወቅት ነውና በርትተን እናጥና ፤ በመጪው ክረምትም በቅድስት ቤተ ክርስቲያን በመገኘት መንፈሳዊ ትምህርትን ለመማር ከአሁኑ እናቅድ (እንዘጋጅ) መልካም! ውድ ልጆች! ለዛሬ የምንማረው ስለ “ምጽዋት” ነው፡፡
የበዓለ ዕርገት ታሪካዊ አመጣጥ ከራሱ ከጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስ የማዳን ሥራ ጋር የተያያዘ ነው። ጌታችን ከትንሣኤው በኋላ ለሐዋርያቱ ለአርባ ቀናት እየተገለጸ፣ ስለ እግዚአብሔር መንግሥት አስተምሯቸዋል። (ግብረ ሐዋርያት ፩፥፫) እነዚህ አርባ ቀናት ሐዋርያት ትንሣኤውን እንዲያረጋግጡና ሥርዓተ ቤተ ክርስቲያንን እንዲያውቁ ያደረገባቸው ጊዜያት ነበሩ።