Archive for category: Uncategorized

ብፁዕ አቡነ ሙሳ የግብጽ ኦርቶዶክስ ቤተ ክርስቲያን

የወጣቶች ጉዳይ ሊቀ ጳጳስ

   ዲ/ን በረከት አዝመራው እንደተረጎመው

ክፍል ሁለት

በኃጢአት የጎሰቆለ አእምሮ እንደ ተኩላ

አእምሮ /Mind/ በኃጢአት ጨልሟል፡፡ በዚህ ጨለማነት ምክንያት ብሩህ ካልሆነውና ከጨለመው አእምሮ የወጡ ብዙ ፍልስፍናዎችና የእምነት መጣመሞች /deviation/ አሉ፡፡ ከእነዚህ መካከል እግዚአብሔርን መካድ መርሑ የሆነው አቴይዝም /atheison/፤ እግዚአብሔር መኖሩን የሚያምነው ነገር ግን ከእርሱ ጋር መገናኘትን የማይፈልገው በዚህ መርሑም “በሰማይ ያለህ አባታችን ሆይ፣ አንፈልግህምና በዚያው ቆይ” የሚለው ኤግዚሰተንሻሊዝም /Existentialism/፤ ሁሉም ነገር /ወንበሩም ድንጋዩም/ የእግዚአብሔር የአካል  ክፍል እንደሆነ የሚናገረው ፓንትይዝም /pantheism/ ተጠቃሽ ናቸው፡፡

አእምሮ የጨለመው በኃጢአት ነው፡፡ አእምሮ ብሩህ ሲሆን ግን እግዚአብሔርን እናውቀዋለን፤ በመኖሩም በሁሉም እየሠራ እንደሆነ እንረዳለን፤ ወደ ዘለዓለማዊው መንግሥት የሚመራን እውነተኛው አምላክ እርሱ እንደሆነ እናውቃለን፡፡

በቅርቡ አንድ ታሪክ በኢንተርኔት አንብቤአለሁ፡፡ የተወሰኑ ልጃገረዶችን በክፍሏ የምታስተምር መምህርት ወደ አትክልት ቦታ ወሰደቻቸው፡፡ ከእነዚህ ወጣት ልጃገረዶች አንዷን ”ከጓደኞችሽ ፊት ሆነሽ መልሽልኝ፤ ይህ ዛፍ ይታይሻል?” አለቻት፡፡

“አዎ” አለች

“ያ ሕንፃስ ይታይሻል?” አለቻት፡፡

“አዎ” አለች፡፡

“እግዚአብሔርንስ ታይዋለሽ?”

“አላየውም” ልጅቷ መለሰች፡፡

መምህሯም “ስለዚህ እግዚአብሔር የሚባል ነገር የለም” አለች፡፡

ሌሎች ልጆች በመደናገጥ ላይ ሳሉ አንዷ ልጅ ተነሥታ “መምህር ዛፉ ይታይሻል?” አለቻት፡፡

“አዎ” አለች፡፡

“ወፎችስ ይታዩሻል?”

መምህሯም “አዎ” አለች፡፡

“ሰማዩስ ይታይሻል?” አለች ተማሪዋ ወደ ሰማይ እያየች፡፡

“አዎ” አለች መምህሯ፡፡

ተማሪዋ ጥያቄዋን ቀጠለች፡፡ “አእምሮሽን ታይዋለሽ?” ስትል ጠየቀች

“አላየውም” ብላ መለሰች መምህሯ፡፡

ተማሪዋም መምህሯን እየተመለከተች “ስለዚህ መምህር አእምሮ የለሽም” አለቻት፡፡

በብሩህና በጨለምተኛ አእምሮ መካከል ያለው ልዩነት ይህ ነው፡፡ እግዚአብሔርን ማየትና መንካት ምን ልዩነት ይፈጥር ይሆን? የቴሌቪዥን ሞገድን ማየት እንችላለን? ኤሌክትሪክንስን መንካት እንችላለን? ስለዚህ የሉም ማለት ነውን?

ብሩሃን ልንሆን ይገባል፣ ብሩህነትም ሊገኝ የሚችለው መጽሐፍ ቅዱስን በማንበብና በቤተ ክርስቲያን አስተምህሮዎች በመታነጽ ነው፡፡

ዲያብሎስ በተለያየ መንገድ ዕውቀትና ጥበብ ያለን በማስመሰል ያታልለናል፤ እውነተኛው አብርሆት /Enlightmet/ ያለው ግን በቅዱሳት መጻሕፍት ነው፡፡ በዳዊት መዝሙር “ሕግህ ለእግሬ መብራት ለመንገዴም ብርሃን ነው” ብሏል፡፡ አንተ ብሩህ ነህ /Enlightened/ ከሆንክ ሌሎችን ብሩሃን ማድረግ ለመንገዳቸው ብርሃን መስጠት ይቻልሃል፡፡ ይህም በሥራህ፣ በዘመዶችህ እና በጓደኞችህ ሁሉ ይሆናል፡፡

የሥጋ ምኞት እንደ ተኩላ

ሥጋ ተኩላ ሊሆን ይችላል፡፡ ሥጋ ነፍስን፣ ነፍስም ሥጋን እንደሚዋጉ እና እርስ በእርሳቸው እንደሚቀዋወሙ በመጽሐፍ ቅዱስ ተጽፏል፡፡ ይህ ከክርስቶስ መምጣት በፊት ጀምሮ የነበረ ነው፡፡ ክርስቶስ ግን ይህን የሥጋ ኃጢአት ዝንባሌ በእኛ ውስጥ ያሸንፈዋል፤ እንቆጣጠረውም ዘንድ ኃይል ይሰጠናል፡፡ በእርግጥ ኃጢአት እንደተመረዘ ማር ይጣፍጣል፡፡ ከክርስቶስ ጋር ያለች ነፍስ ግን ኃጢአትን መከላከልና መተው ይቻላታል፡፡ በመጽሐፈ ምሳሌ እንደተጻፈ በክርስቶስ “የጠገበች ነፍስ የማር ወለላ /ኃጢአትን/ ትረግጣለች” እንደተባለ፡፡

በኢንተርኔት የሙሰራጭ የዝሙት /pornographic/ ፊልሞችን ጨምሮ ወደ ኃጢአት የሚገፋፉ ብዙ ፈተናዎች እንዳሉባችሁ አውቃለሁ፡፡ እንዲህ ዓይነቱ እንደ ተርታ ነገር እየተለመደ ሲሄድ ዝሙት በሁሉም ቦታ የሚገኝ ተገቢ /normal/ እና ቅቡል /accepted/ እየሆነ ነው፡፡

ነገር ግን ይህ ወደ በለጠ ጥማት ነው የሚመራው፡፡ ስለዚህ በሥጋ ፍላጎት እየተመሩ በዝሙት ከመውደቅ መታቀብ ሕገ እግዚአብሔርን ማክበር ያስፈልጋል፡፡ ሥጋህን ጨዋማ ውሃ ከሰጠኸው ሁሌም ሳይረካ ሲጠማ ይኖራል፡፡ በክርስትና ግን እስከ ጋብቻ ድረስ በንጽሕና መቆየት ይገባል፡፡ እግዚአብሔር ያለበትን ቅዱስ ጋብቻ በእግዚአብሔር ቅድስና ሆነን ራሳችን በንጹሕ የጋብቻና የግንኙነት ቅዱስ ሕይወት እንመራ ዘንድ ይገባናል፡፡

በሥጋ የምትኖሩ ከሆነ በሥጋችሁም ትሞታላችሁ፡፡ ድል አድራጊ ሊያደርግህ የሚችል ብቸኛው አማራጭ ግን መንፈሳዊነት ነው፡፡ በመንፈስ ስትኖር በእርካታና በደስታ ትኖራለህ፡፡ በጭንቀትና በጾታዊ ፍላጎት /sexual desire/ መካከል ጥብቅ ግንኙነት አለ፡፡ በእግዚአብሔር ታምነህና ደስ ተሰኝተህ የምትኖር ከሆ ግን ከዚህ ጭንቀትና በዚህም ከሚመጣው ተገቢ ያልሆነ የሥጋ ፈቃድና ምኞት ነጻ ትሆናለህ፡፡ በጭንቀትና በስህተት፣ በአስቸጋሪ ነገሮች በተከበበ ሕይወት የምትኖር ከሆነ ምንም ይሁን ምን ደስታን የምታገኝበት መንገድ መፈልገህ አይቀርም፡፡ ከኃጢአት የሚመጣው ደስታ ጊዜአዊና ወዲያው ደግሞ የበደለኝነት እና ጸጸት ስሜት የሚያስከትል በመሆኑ እግዚአብሔርን እናመሰግናለን፡፡ ከእግዚአብሔር የሚገኘው ደስታ ግን ዘለዓለማዊ ነው፡፡ በእኛ ያደረገው የመንፈስ ቅዱስ ፍሬ ነውና፡፡ ይህ ደስታ በሕይወታችን የምንረካበት፣ የኃጢአትና የምኞት መንገዶችን እንዳንፈልግ በማድረግ ሁል ጊዜ በርካታ ያኖረናል፡፡ ለዘለዓለማዊ ሕይወትም እንድንበቃ ያደርገናል፡፡

ለማጠቃለል እነዚህን ተኩላዎች ለመከላከል በዚህ መንገድ እንዝመት

• እኔነት /Ego/፡- በሕይወታችን እግዚአብሔርን ከፍ ከፍ እናድርግ እኛነታችን ግን ዝቅ ይበል፡፡
• አእምሮ /Mind/፡- በእግዚአብሔር ቃል አእምሯችንን ብሩህ እናድርግ
• ሥጋ /Flesh/፡- የክፉ ምኞት ደስታዎችን ከመፈለግ ተቆጥበን “የወይን ወለላን እስክንረግጥ” ድረስ የደስታ እርካታን የምናገኝበትን መንፈሳዊነትን ለማግኘት እንታገል፡፡

ምንጭ፡- ጉባኤ ቃና ጥቅምት ፳፻፬ ዓ.ም

ወስብሐት ለእግዚአብሔር

በአዱኛ ጌታቸው

ክፍልሦስት

ከዘረኝነት ጠባይ ለመራቅ ወጣቶች ምን ማድረግ አለባቸው?

ሥጋዊ ማንነትንና ክርስትናን መለየት

በማነንት ጉዳይ ብዙ ክርክሮች ሊኖሩ ይችላሉ፡፡ ምድራዊው ማንነት በሰዎች መንፈስ የተገነባ ሲሆን ሰማያዊው ማንነት ደግሞ በመስቀል ላይ የተገነባ ነው ይላሉ፡፡ ምድራዊ ማንነት ሙሉ በመሉ ሰው ሠራሽ ነው ብሎ መቀበል ቢከብድም ኃላፊ ጠፊ መሆኑ ግን አያጠራጥርም፡፡ በምድራዊው ማንነት ውስጥ በተፈጥሯዊ ሂደት የምንወርሳቸው ማንነቶች ይኖራሉ፤ በጊዜ ሂደት በመማር ወይም በመላመድ የምንወርሳቸው ማንነቶች ይኖራሉ፡፡ ለምሳሌ ጾታን፣ የቆዳ ቀለምን፤ አካላዊ ቁመና የመሳሰሉትን በተፈጥሮ የምንወርሳቸው ማንነቶች ናቸው፡፡ ቋንቋ፣ አለባበስ፣ አመጋገብ፣ በአጠቃላይ የሰዎች የአኗኗር ዘዬ ከማኅበረሰብ የሚወረሱ ማንነቶች ናቸው፡፡ ግለሰቦችን ወይም ማኅበረሰቦችን አንድ የሚያደርጋቸው ማንነት ይኖራል፤ የሚለያቸው ማንነትም ይኖራል፡፡

አንድ የሚያደርጉንም ሆነ ልዩ የሚያደርጉን ሥጋዊ ማንነቶች ከሃይማኖታችን ዓላማ ወይም እሳቤ ጋር እስካልተጋጩ ድረስ አክብሮና ተቀብሎ መኖር ሰላማዊና ጤናማ ማኅበራዊ መስተጋብር እንዲኖረን ይረዳናል፡፡ ግጭት ወይም አለመግባባት የሚፈጠረው የራስን አድንቆ የሌላውን ማንቋሸሽ ሲጀመር እንዲሁም የእኔን ማንነት ካልተቀበልክ ብሎ አካላዊና ሥነ ልቡናዊ ጫና ለማሳደር መሞከር ነው፡፡ እንዲህ ዓይነቱ ተግባር ከእግዚአብሔር መንግሥት ሊለየን ይችላል፡፡ ክብር ምስጋና ይግባውና ጌታችን መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ሰዎች ሊያደርጉላችሁ የምትወዱትን ሁሉ እናንተም እንዲሁ አድርጉ በማለት ለደቀ መዛሙርቱ አስተምሯቸዋል፡፡ (ማቴ. ፯፥፲፪)

በመሆኑም የሌሎች ወንድሞቻችንን ማንነት አክብረን በሰላም መኖር ክርስቲያናዊ ሥነ-ምግባር ነው፡፡ አንድ ክርስቲያን ምድራዊ ማንነት ቢኖረውም ከክርስትናው ሊበልጥበት አይገባም፡፡ ምክንያቱም ምድራዊ ማንነት በምድር የሚቀርና ጊዜያዊ ነው፡፡ ሃይማኖታዊ ማንነት ግን ዘለዓለማዊ ነው፡፡ በፍርድ ቀን የምንጠየቀው የምንናገረውን ቋንቋ ወይም የምንከተለውን የፖለቲካ ርዕዮተ ዓለም ወይም ደግሞ የኖርንበትን ማኅበረሰባዊ ባህል አይደለም፡፡ ስለ ሠራነው መልካም ሥራ እንጂ፡፡ ስለዚህ በዚህ ዓለም ስንኖር የማንነታችን ሚዛን ሊሆን የሚገባው ክርስትናችን ነው፡፡ ሌላው ሁሉ ተራ ነገር ነው፡፡ ብርሃነ ዓለም ቅዱስ ጳውሎስ በሮሜ መልእክቱ “በዚህ በሚሞት ሰውነታችሁ ኃጢአትን አታንግሧት፣ ለምኞቱም እሺ አትበሉት፡፡ ለእግዚአብሔር ራሳችሁን መሥዋዕት አድርጉ እንጂ ሰውነታችሁን ለኃጢአት የዐመፅ የጦር መሣሪያ አታድርጉት” ይላል፡፡ (ሮሜ ፮፥፲፪)፡፡  ስለሆነም ክርስቲያን ወጣቶች ፖለቲከኞችና የጎሳ አቀንቃኝ ቡድኖች ለራሳቸው ጥቅም በሚቀይሱት የጥፋት መነገድ ተጠልፎ ላለመግባት ራሳቸውን መጠበቅ አለባቸው፡፡

በወጣትነት ዘመን እንደ ዜጋ ለሀገርና ለማኅበረሰብ የሚጠቅም ሥራ መሥራት እንደ ሃይማኖት ሰው ደግሞ በመንፈሳዊ ሕይወት ለማሳደግ መትጋት እንጂ ለሥጋም ለነፍስም በማይበጅ ሐሳብ መጠመድ ከጥቅሙ ጉዳቱ ያመዝናል፡፡

ለሕሊና መኖር

ኢትዮጵያዊው ሊቅ ዶ/ር እጓለ ገብረ ዮሐንስ “ብፁዓን ነጹሐነ ልብ” በሚለው መጽሐፋቸው “የሃይማኖት ሰው መሆን የሚቻለው መጀመሪያ በሕሊናችን ማዘዝ ስንችል ነው” ይላሉ፡፡ ሕሊና የመፈተሸ፣ የመመርመር፣ የመምረጥ፣ የአመክንዮ ችሎታ አለው፡፡ ሕሊና የእውነት ሚዛን ነው፡፡ ሊባንዮስ የሚባል በዐራተኛው መቶ ክፍለ ዘመን የኖረ የታወቀ ፈላስፋ ነበር፡፡ በዘመኑ የምርምር መስክ እጅግ የተራቀቁ ተማሪዎችን ስላፈራ ከነዚህ ለየትኛው የመምህርነት መንበሩን እንደሚያወርስ ቢጠይቁት “ለዮሐንስ ነበር ወደ ክርስትና ተሻገረ እንጂ” ብሎ መለሰ ይባላል፡፡

ዮሐንስ የተባለው ትልቁ የቤተ ክርስቲያችን ሊቅ ቅዱስ ዮሐንስ አፈወርቅ ነው፡፡ ታላቁ አባት ቅዱስ ዮሐንስ አፈወርቅ ሕሊናችሁን ከፍ ከፍ አድርጉ ይላል፡፡ ሕሊናን ከፍ ከፍ ማድረግ ማለት ከተራው፣ ከሚለያየው፣ ከሚከፋፍለው አስተሳሰብ፣ ከደሴቱ ከሥርቻው ወደ ኮረብታው ወደ ተራራው ውጡ፤ ወደ ሰማይም ቀና በሉ፤ ተገቢ ቦታችሁን ዐውቃችሁ በዚያ ቁሙ፣ የእውነት ቃል የደግነት ዜና ስሙ፤ አዳምጡም፤ ማለት ነው፡፡ እኛ ሕያውያን ፍጥረታት መሆናችንን ስናስብ የሚለያየንና የሚከፋፍለን አጀንዳ ሁሉ ተራና የማይጠቅም ሐሳብ ሆኖ እናገኘዋለን፡፡ ኃላፊና ቁሳዊ በሆነ አጀንዳ ልቡናችን ከባዘነ ግን ከሕሊና በታች እንሆናለን፡፡

በፖለቲካው ዘርፍ በንቃት መሳተፍ

በአገራችን በማንነት ላይ የተመሠረተ ግጭት በስፋት የሚስተዋለው ክርስቲያኖች ከፖለቲካና ከውሳኔ ሰጪነት በመራቃቸው ነው፡፡ ክርስቲያን ሲባል የስም ክርስቲያን ሳይሆን ለእውነት የቆመውንና ለእውነት የሚተጋውን ማለታችን ነው፡፡ ቀደምት ኢትዮጵያውያን ነገሥታት ለፍትሕና ለሰው ልጅ እኩልነት ይተጉና ፍርድ ጎደለ ደኃ ተበደለ ብለው የሚሠሩ እንደነበር በልዩ ልዩ የታሪክ መዛግብት ተጽፎ እናገኛለን፡፡ ኢትዮጵያውያን እንኳንስ ለራሳቸው ዜጋ ይቅርና ለወራሪ ጠላት እንኳ የሚራሩ እንደነበር በታሪክ መዛግብት ተጽፎ እናገኘዋለን፡፡

ኢትዮጵያውያን በግብረ ገብነት እንዲታወቁ ያደረጋቸው በዋናነት እግዚአብሔርን የሚፈሩ ሕዝቦች በመሆናቸው ነው፡፡ ፈጣሪውን የሚፈራ ሰው በእግዚአብሔር አምሳል ለተፈጠረው የሰው ልጅ ይራራ ዘንድ ግድ ይለዋልና፡፡ ይህ ማለት ግን ኢትዮጵያን ይመሩና ያስተዳድሩ የነበሩ ነገሥታት ሁሉ እንከን አልነበራቸውም ማለት እንዳልሆነ ልገነዘብ ይገባል፡፡ ክርስቲያኖች በፖለቲካው ቢሳተፉ ዛሬ ላይ የምናስተውላቸው መለያየቶች ባልተፈጠሩ ነበር፡፡

ምክንያቱም ዳዊት ደስታ ኦርቶዶክሳውያን እና ፖለቲካ በሚለው መጽሐፉ ከገጽ ፩፻፫ ጀምሮ እንደገለጠው ክርስቲያኖች በፖለቲካው በንቃት ቢሳተፉ ዴሚክራሲ ይሠፍናል፤ የፖለቲካ መረጋጋት ይመጣል፤ አገርን ከመፍረስና ከመበታተን መታደግ ይቻላል፤ ክርስቲያኖች በሀገራቸው በክፉ መሪዎች አንዳይሞቱና ለስደትና ለእንግልት እንዳይዳረጉ መታደግ ይቻላል፤ ክርስቲያንም ሆነ ማንኛውም ዜጋ በሀገሩ ተከብሮ በነጻነት እንዲኖር ማድረግ ይቻላል፤ የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያንን ለማጥፋት ሌት ተቀን የሚተጉ የውጭና የውስጥ ኃይሎችን መከላከል ይቻላል፤ ብልሹ አሠራር እንዳይኖርና ዜጎች መብትና ግዴታቸውን አውቀው እንዲኖሩ ማድረግ ይቻላል፤ ለአገራችንም ሆነ ለሕዝባችን የምንመኘውን መልካም ተግባር መፈጸም ይቻላል፤ ክቡር የሆነው የሰው ልጅ ሕይወት በሰውነቱ ተከብሮ እንዲኖር ማድረግ ይቻላል፤ የሥጋም ሆነ የነፍስ ድህነትን ለማስወገድ ዕድል መፍጠር ይቻላል፤ ዛሬ ላይ የምናስተውለው የጎሳ ግጭት እንዳይፈጠር ማድረግ ይቻላል፤ ወዘተ፡፡ ነገር ግን አቅምና ችሎታ ያላቸው ክርስቲያኖች በራሳቸውና በውጫዊ ምክንያቶች ከፖለቲካው በመራቃቸው ከላይ የተዘረዘሩትን በጎ ተግባራት ማከናወን አልተቻለም፡፡ ዛሬም ቢሆን አልረፈድምና ወጣቶች በፖለቲካው በንቃት በመሳተፍ አገርንና ቤተ ክርስቲያንን ከአጥፊዎች ለመታደግ ግንባር ቀደም ተዋናይ መሆን አለባቸው፡፡

ወስብሐት ለእግዚአብሔር

በአዱኛ ጌታቸው

ክፍል አንድ

መግቢያ

እንደ ማኅበራዊ ሳይንስ ተመራማሪዎች የወጣትነት ዘመን የሽግግር ዘመን ነው፡፡ ይህ ሽግግር በሁለት ይመደባል፡፡ አንደኛው ከልጅነት ወደ ጎልማሳነት የሚሸገጋሩበት ሲሆን ሌላኛው ደግሞ ከቤተሰብ ጥገኝነት ራስን ወደ መቻል የሚሸጋገሩበት ዘመን ነው፡፡ ይህ የሽግግር ዘመን ወጣቶች ጊዜያቸውን በማስተዋል ከመሩት ለፍሬ የሚበቁበት በማስተዋል ካልመሩት ደግሞ ለጥፋትና ለውድቀት የሚደራጉበት ጊዜ ነው፡፡

ኢትዮጵያዊው ሊቅ ወልደ ጊዮርጊስ ወልደ ዮሐንስ ስለ ወጣትነት ዘመን ሲናገሩ “በአበባ ውስጥ የፍሬ እንቡጥ ለመያዝ መጀመሪያ የአትክልቱ አያያዝ ደንበኛ ሆኖ ሲገኝ ይጠቅማል፡፡ ወጣትም ከፍሬ ለመድረስ የሚችለው በወጣትነቱ በሠራው ሥነ ምግባር ነው፡፡ ወጣት ሰውነቱን በቆሻሻ ምግባር ያቆራመደው እንደሆነ ተስፋ ይቆርጣል፡፡ ያቀደውም ነገር ከመንገድ ይመለሳል፡፡ መንፈሳዊ ዕድል እንዲያውም አይታሰብም” ይላሉ፡፡ (ሥነ ምግባር ገጽ ፶፫)

በአጠቃላይ የወጣትነት ጊዜ ለቀጣይ የዕድሜ ዘመናት መሠረት የሚጣልበት በመሆኑ በማስተዋል መጓዝን የሚጠይቅ ነው፡፡ ወጣቶች በዘመናቸው ልዩ ልዩ አካላዊ፣ ሥነ ልቡናዊ፣ ማኅበራዊና መንፈሳዊ ተግዳሮቶች ሊገጥሟቸው ይችላል፡፡ ከእነዚህ ተግዳሮቶችም አንዱ ዘረኝት ነው፡፡

ዘረኝነት ምንድነው?

በማኅበራዊ ሳይንስ ዘርፍ ወጥነት ያለው ትርጕም ለመስጠት አስቸጋሪ ከሆኑ ቃላት አንዱ ዘር ወይም በእንግሊዝኛው (Race) የሚባለው ነው፡፡ በተለይም ዘር፣ ጎሳ፣ ነገድ፣ ብሔር ወዘተ የሚሉ ቃላት በተለያዩ አገራት የተለያየ ትርጕምና ይዘት ሊኖራቸው ስለሚችል ተመሳሳይ ግንዛቤ ለመያዝ አስቸጋሪ ያደርገዋል፡፡

ለአብነት አንዳንድ ሰዎች ከቅርብ ዐሥርት ዓመታት ወዲህ በሀገራችን የሚታየው የሕዝብ አለመረጋጋትና ቀውስ ምንጩ ተግባራዊ እየሆነ ያለው የኢትዮጵያ መንግሥታዊ አወቃቀር ዘርን ወይም ጎሳን ወይም ቋንቋን መሠረት ያደረገ በመሆኑ ነው ብለው ይሞግታሉ፡፡ ፖለቲከኞችም ይሁን የፖለቲካ ተንታኞች ይህን ይበሉ እንጂ አሁን ላይ ያለው የሃገሪቱ ሕገ መንግሥት መንግሥታዊ መዋቅሩ በዘር፣ ወይም በጎሳ፣ ወይም ደግሞ በቋንቋ ላይ የተመሠረተ ነው አይልም፡፡

የኢፌድሪ ሕገ መንግሥት አንቀጽ ፵፮ “ክልሎች የሚዋቀሩት በሕዝብ አሰፋፈር፣ ቋንቋ፣ የማንነት እና ፈቃድ ላይ በመመሥረት ነው” ይላል፡፡ ስለዚህ ከሕገ መንግሥት አንጻር ከተመለከትነው የሀገራችን ሕገ መንግሥት ለብቻው ነጥሎ በዘር፣ ወይም በቋንቋ፣ ወይም በጎሳ ላይ የተመሠረተ ነው እንደማይል አንብቦ መረዳት ይቻላል፡፡ ታዲያ መንግሥታዊ አወቃቀሩ በዘር ላይ ወይም በጎሳ ወይም በቋንቋ ላይ ነው የተመሠረተው የሚለው አባባል ምንጩ ምን ይሆን? ለሚለው መላምት ከመስጠት የዘለለ ተጨባጭ ማስረጃ ማግኘት አዳጋች ነው፡፡

እርግጥ አንዳንድ ፖለቲከኞችና የግል ጥቅማቸውን የሚያስቀድሙ ግለሰቦች ሕገ መንግሥቱን በራሳቸው አረዳድና ፍላጎት በመተረጎም ለራሳቸው ዓላማ ማስፈጸሚያ ሊያደርጉት ይችላሉ፡፡ በዚህ ምክንያት ኢትዮጵያውያን በቋንቋቸው፣ በባህላቸው፤ በሃይማኖታቸው በአጠቃላይ በማንነታቸው ምክንያት በደል ሊደርስባቸው ይችላል እንጂ የሀገራችን ሕገ መንግሥት ዘረኝነትን አያበረታታም፡፡ እንዲያውም “ማንኛውም ሰው በሕግ ፊት እኩል መሆኑንና ማንኛውም ሰው በዘር፣ በብሔር፣ በቀለም፣ በጾታ፣ በቋንቋ፣ በሃይማኖት፣ በፖለቲካ፣ በማኅበራዊ አመጣጥ፣ በሀብት፣ በትውልድ ወይም በሌላ አቋም ምክንያት ልዩነት ሳይደረግ ሰዎች ሁሉ እኩልና ተጨባጭ የሕግ ዋስትና የማግኘት መብት አላቸው” ተብሎ በአንቀጽ ፳፭ በግልጽ ተቀምጧል፡፡ ስለዚህ ሕገ መንግሥቱ የሰው ልጅ እኩልነትን ያረጋግጣል፡፡ በዚህ ጉዳይ የሕግ ባለሙያዮች የበለጠ ማብራሪያ ሊሰጡበት ይችላሉ፡፡ በግርድፉ መረዳት የምንችለው ጉዳይ ቢኖር ግለሰቦችና ልዩ ልዩ የፖለቲካ ፍላጎት ያላቸው ቡድኖች ከሕግ በአፈነገጠ መንገድ በመጓዝ ሕዝብን ከሕዝብ የሚለያዩ አጀንዳዎችን በማቀበል አፍራሽ ተግባር ላይ መሠማራታቸውን ነው፡፡

በሕገ መንግሥቱ ላይ የተጠቀሰውና ምናልባትም የዘረኝነት ምንጭ ሊሆን ይችላል ተብሎ የሚገመተው “ማንነት” የሚለው ቃል ነው፡፡ ማንነት የሚለው ቃል ደግሞ የብዙ ጥቃቅን ማንነቶች ድምር ውጤት እንጂ በቀጥታ ዘርን ብቻ አያመለክትም፡፡ ለምሳሌ ጾታ ራሱን የቻለ ማንነት ነው፣ የቆዳ ቀለም አንድ ማንነት ነው፤ሃይማኖት አንድ ማንነት ነው፣ ኢትዮጵያዊነት አንድ ማንነት ነው፣ ቋንቋ አንድ ማንነት ነው፣ ወጣትነት ወይም ጎልማሳነት ወይም እርግና ሌላኛው ማንነት ነው፣ ወዘተ፡፡ እነዚህንና የመሳሰሉት ማንነቶች በአንድ ሰው ጥቅል ማንነት ላይ ሊኖሩ ይችላሉ ማለት ነው፡፡

የማኅበራዊ ሳይንስ አጥኚዎች ዘር የሚለውን ቃል በዋናነት ሁለት መገለጫዎች እንዳሉት ይናገራሉ፡፡ አንደኛው በግልጽ የሚታይና ከሌላው ማኅበረሰብ ሊለይ የሚችል የአካል ወይም የቆዳ ቀለም ልዩነት ሊኖር ይገባል ይላሉ፡፡ ለምሳሌ በምዕራቡ ዓለም የሰው ልጅ ጥቁርና ነጭ ተብሎ እንደሚከፋፈለው ዓይነት በግልጽ ሊታይ የሚችል አካላዊ መለያ ሊኖር ይገባል ማለት ነው፡፡ ሁለተኛው ደግሞ የእገሌ ዘር አባል ነን ብለው ራሳቸውን ከሌላው ማኅበረሰብ አግልለው የራሳቸውን ማኅበረሰብ የፈጠሩና ከብዙኃኑ ማኅበረሰብ ራሳቸውን ያገለሉ ከሆነ ዘር የሚለውን መስፈርት ሊያሟሉ ይችላሉ ማለት ነው፡፡ ስለሆነም ዘር የማንነት አካል ሊሆን ይችላል እንጂ ማንነትን ሙሉ ለሙሉ ሊተካ አይችልም ማለት ነው፡፡

በአንጻሩ ጎሳ ማለት ሦስት መመዘኛዎችን የሚያሟላ ነው፡፡ የመጀመሪያው በአንድ ማኅበረሰብ ውስጥ የሚኖሩና የጋራ ማንነት ያላቸው ናቸው፡፡ ሁለተኛው ደግሞ አንደኛውን ጎሳ ከሌላው ጎሳ የሚለዩበት ማንነት በዋናነት አካላዊ ገጽታ (Phisical appearance) ሳይሆን የጋራ የሚሉት ባህላቸው፣ ታሪካቸው፣ ቋንቋቸው ነው፡፡ ሦስተኛው መመዘኛ ደግሞ ከሌላው ማኅበረሰብ በተለየ ሁኔታ በቁጥራቸው ጥቂት(Minority) ስሜት ያላቸው ናቸው፡፡ በእኛ አገር ፖለቲከኞች ጎሳ የሚለውን ትርጓሜ ብሔር ወይም ብሔረሰቦች የሚለው ቃል ጥቅም ላይ ሲውል እንመለከታለን፡፡ ይህ ግን የተሳሳተ ትርጕም እንደሆነ ብዙዎች ይስማማሉ፡፡

ስለ ማንነት፣ ስለ ዘር፣ እንዲሁም ስለ ጎሳ ይህን ካልን እገሌ ዘረኛ ነው፤ እገሊት ዘረኛ ናት፤ እነ እገሌ ዘረኞች ናቸው፣ በመካከላችን ዘረኝነት ተስፋፍቷል ወዘተ ስንል ምን ማለታችን ይሆን የሚለው መሠረታዊ ጥያቄ ነው፡፡ እውነት በሀገራችን የምናስተውለው የእርስ በርስ መገፋፋት ጎሰኝነት የወለደው ነው ወይስ ዘረኝነት የወለደው የሚለው አነጋጋሪ ጉዳይ ነው፡፡ በእርግጥ አንዳንድ የማኅበራዊ ሳይንስ አጥኝዎች ዘረኝነትን ከአካላዊ ገጽታ ባሻገር ሰፋ አድርገው ይመለከቱታል፡፡

አንድን ግለሰብ ወይም ማኅበረሰብ ወይም ተቋም የሌላ ዘር ወይም ጎሳ አባል በመሆኑ ብቻ በማንነት ላይ የተመሠረተ ጭፍን፣ ጥላቻ፣ አድልዎ ወይም ጠላትነት ማለት ነው ይላሉ፡፡ ከዚህ አንጻር በሀገራችን የምንመለከተው ጭፍን ጥላቻ፣ አድልዎ ወይም ጠላትነት የአካል ገጽታን ወይም የዘር ሐረግን መሠረት ያደረገ ሳይሆን በዋናነት ባህልን፣ ቋንቋንና ሃማኖትን መሠረት ያደረገ ነው ብንል አሳማኝ ይሆናል፡፡

እዚህ ላይ አንድ እውነታን መረዳት የግድ ይለናል፡፡ ከላይ ለመግለጽ እንደተሞከረው የሀገራችን ሕገ መንግሥት ለማንነት ትልቅ ቦታ ይሰጣል፡፡ ለሰው ልጅ እኩልነትም ትልቅ ቦታ ይሰጣል፡፡ ነገር ግን በማንነት ላይ የተመሠረተ መንግሥታዊ አስተዳደር በባሕርዩ አግላይ በመሆኑ በሕዝቦች መካከል አለመግባባትና ግጭት እንዲፈጠር ዕድል ይፈጥራል፡፡ ምንም እንኳ በሕግ ደረጃ የተቀመጠ አግላይነት ባይኖርም በመንግሥት መዋቅር ላይ የተቀመጡ አንዳንድ ፖለቲከኞች የእኔ ለሚሉት ግለሰብ ወይም ማኅበረሰብ ሊያደሉ ይችላሉ፡፡ እንዲህ ዓይነቱ አስተዳደር በሕዝቦች መካከል ማንነትን መሠረት ያደረገ ጭፍን ጥላቻና አግላይነት ሊፈጥር ይችላል፡፡ አሁን ላይ በአገራችን እየተስተዋለ ያለው የዜጎች መፈናቀል፣ ስደትና ሞት በዋናነት በማንነት ላይ የተመሠረተ ጭፍን ጥላቻና አግላይነት የወለደው እንደሆነ እሙን ነው፡፡

ይቆየን፡፡

መ/ር በትረ ማርያም

ማኅበራዊ መገናኛ ብዙኃን እውነተኛና ሐሰተኛ መረጃዎችን በጽሑፍ፣ በድምጽ፣ በምስል ወድምጽና በመሳሰሉት መንገዶች ለሕዝብ የሚሰራጭበት የመገናኛ ዘዴ ነው። ሆኖም አንድ ሰው ማኅበራዊ መገናኛ ብዙኃን ሲጠቀም በሐሰቱ እንዳይጎዳ፣ በእውነቱ እንዲጠቀም እውነቱን ከሐሰት የሚለይበት ማንጸሪያ ወይም መመዘኛ ሊኖረው ያስፈልጋል፡፡ የተጻፈ ወይም የተነገረና የታየ ሁሉ እውነት አይደለምና።

የሰው ልጅ ለተለያየ ዓላማ አንድን ሐሳብ በፈለገው መንገድ ሊገልጽ ይችላል፡፡ ነገር ግን የገለጸበት መንገድና ሁኔታ ምን ዓይነት መረጃ፣ ለማን፣ እንዴት፣ ወዘተ ለሚሉት ጥያቄዎች በተገቢው መንገድ ምላሽ የሚሰጥ መሆን ይገባዋል፡፡ መረጃውም ሊጠቅምና ሊጎዳ እንደሚችል በቅድሚያ መረዳት ይገባል፡፡ እውነትን ቢናገር እንኳ የተናገረው ምን አስቦ ወይም ለምን ዓላማ እንደሆነ ስለማናውቅ የመታለል ዕድላችን ከፍ ያለ ሊሆን ይችላል።

ስለዚህ በማኅበራዊ መገናኛ ብዙኃን የሚለቀቁ መረጃዎች ትክክለኛ ከሆኑ አዎንታዊ ተጽእኖ በሐሰት የተሞሉ ከሆኑ ደግሞ አሉታዊ ተጽእኖ በማኅበረሰቡ ላይ የማሳደር አቅማቸው ከፍተኛ ነው፡፡ በዚህም መሠረት በማኅበራዊ መገናኛ ብዙኃን የተጻፉ ጽሑፎችን፣ የተለጠፉ የምስል ወድምጽ መልእክቶችን ስናይ ስለ ማንነታቸውና ስለ ውጤታቸው አዎንታዊነትና አሉታዊነት ለመረዳት መጠየቅ ያለብን ጥያቄዎች አሉ። ጥቂቶቹን ብንመለከት፡-

 ፩. መልእክቱ ምንድን ነው?፡- በማኅበራዊ የመገናኛ ብዙኃን የተላለፈው ጉዳይ መልእክት ምንነት እና ፍሬ ነገር ምንድን ነው? የሚለውን መጠየቅ ያስፈልጋል። ዝም ብለን የጉዳዩን ምንነት ሳንረዳ ሌሎች ስላራገቡት የምንቀበለው መሆን የለበትም። በተአምረ ኢየሱስ የተጻፈ አንድ ታሪክ አለ።

ጌታችን መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ለእኛ አብነት ለመሆን ትምህርት ይማር ዘንድ ወደ መምህር ሄደ። (አስተውል ለመምህሩ ዕውቀትን የሰጠ ጌታ ለእኛ አብነት ለመሆን ሲል ሄደ እንጂ አዲስ ዕውቀት ለመገብየት አይደለም)። ከዚያ መምህሩ ፊደል ሊያስተምረው “አሌፍ” በል አለው። ጌታም “አሌፍ” አለ። ከአሌፍ ቀጥሎ ያለው ፊደል “ቤት” ነውና “ቤት” በል አለው።

ጌታችን መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ግን መጀመሪያ የአሌፍ ትርጉሙ ምንድን ነው? የዚህን ምሥጢር ንገረኝና ቀጣዩን እለዋለሁ ብሎታል። ስለዚህ እኛም ጉዳዩን በቅርበት በስሜት ሕዋሳቶቻችን ዳስሰን፣ ዐይተንና ቀምሰን ያላረጋገጥነውን ጉዳይ ወይም በሃይማኖት ትምህርት ያልተማርነውን ጉዳይ የሆነ አካል ጽፎት ብናገኝ ስለተጻፈው ጽሑፍ ምንነት የጻፈውን አካል ጠይቀን ወይም በሌላ መንገድ መረዳት ይጠበቅብናል፡፡ ይህም የመልእክቱን ምንነት መለየትና መገንዘብ ያስችለናል፡፡

፪. ማን ጻፈው?፡- ቅዱስ ዮሐንስ አፈ ወርቅ “ይደልዎ ለዘያነብብ ቅድመ ይዝክር ስሞ ለበዓለ መጽሐፍ ወእምዝ ያንብብ ወይምሀር፤ የተጻፈን ነገር ለሚያነብ ሰው የተጻፈውን ጉዳይ ከማንበቡ በፊት የጸሓፊውን ማንነት ይወቅ፣ ካወቀ በኋላ አንብቦ ያነበበውን ያስተምር” ይላል። የጸሓፊውን ማንነት ማወቅ የጽሑፉን ስሜት እንድንረዳው ይረዳናል። ከዚያም ጽሑፉን አንብቦ የተጻፈበትን ዐውድ ተረድቶ ምን ለማለት እንደፈለገ በቀላሉ መረዳት ያስችላል፡፡ ክርስቶስን ሐዋርያት ብቻ ሳይሆኑ ብዙ ሰዎችም ተከትለውት ነበር። ነገር ግን የሚከተለው ሕዝብ ስለ ኢየሱስ ክርስቶስ የነበረው አመለካከት የተለያየ ነበር። “መጥምቁ ዮሐንስ ነው የሚሉ አሉ፤ ሌሎችም ኤልያስ፣ ሌሎችም ኤርምያስ ወይም ከነቢያት አንዱ ነው ይላሉ፡፡”(ማቴ.፲፮፥፲፬)፡፡ አስተውል የሚከተሉትን ሰው ማንነት አለማወቅ ከትልቅ ክሕደት ውስጥ ይከታል። ፈጣሪያቸውን እንደ ፍጡር አቅርበውት ነበር። ጌታችን መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ሐዋርያትን እናንተስ ማን ትሉኛላችሁ ቢላቸው ሐዋርያው ቅዱስ ጴጥሮስ “አንተ የሕያው እግዚአብሔር ልጅ ክርስቶስ ነህ” ብሎ ቢመልስ “አንተ ብፁዕ ነህ” ተብሎ ክብር ተሰጥቶታል።

በማኅበራዊ መገናኛ ብዙኃን ባለቤታቸው የማይታወቁ ብዙ ጽሑፎች እና የድምጽ እንዲሁም የምስል ወድምጽ መረጃዎች ይለቀቃሉ። በዚህን ጊዜ በአእምሯችን የሚጭኗቸው መልእክቶች ይኖሯቸዋል። ስለዚህ መልእክቱ ከእውነተኛነቱ አልፎ ክርስቲያናዊ ወይም ኦርቶዶክሳዊ ነው ወይ? የሚለውን መመዘን ያስፈልጋል። ስለዚህ ማኅበራዊ መገኛ ብዙኃን ስንጠቀም መምረጥ አለብን ማለት ነው።

፫. የት ተጻፈ?፡- ድርጊቱ የተፈጸመው የት ነው? የሚለው መታወቅ አለበት። በውጭ ሀገር የተደረገውን ድርጊት በሀገራችን እንደተደረገ እያደረጉ እያቀረቡ ሰውን ስሜታዊ የሚያደርጉ፣ ዋሽተው የሚያስዋሹ ብዙ ሰዎች አሉ። ስለዚህ የሆነን ድርጊት ወይም ጉዳይ አምነን ከመቀበላችን በፊት በተለያየ መንገድ ትክክለኛነቱን ማረጋገጥ ይገባል። ለማረጋገጥ በቂ ማስረጃ ካላገኘን ጉዳዩን ለሌሎች ከማካፈል መቆጠብ፣ እኛም ከመደናገጥና ከስሜታዊነት ርቀን በሰከነ መንገድ ልንጓዝ ያስፈልጋል፡፡

በመጽሐፍ ቅዱስ የሶስናን ታሪክ ሙሉውን ስናነብ የምናስተውለው አንድ ነገር አለ። ረበናት ከሶስና ጋር መተኛት ይፈልጋሉ። እርሷ ግን እምቢ ትላቸዋለች። በዚህ ምክንያት በሐሰት ይከሷታል። የሚመለከታቸው አካላትም ጉዳዩን ሳይመረምሩ ሶስናን ለመግደል ይዘጋጃሉ። ዳንኤል ግን ጉዳዩን እንመርምረው ብሎ የት አገኛችኋት ብሎ ሲጠይቃቸው ከተለያየ ቦታ ተናገሩ። በዚህ ጊዜ ውሸታቸው ታውቋል። ስለዚህ እኛም በውሸት እንዳንታለል “የት?” ብለን መጠየቅ አለብን።

፬. መቼ ተጻፈ? የሰማነው ወይም ያየነው ነገር መቼ የተፈጸመ ነው? የሚለውን ማወቅ ያስፈልጋል። ምክንያቱም ማኅበራዊ ሚዲያ ላይ ከዓመታት በፊት የተደረገውን ጉዳይ ዛሬ እንደተደረገ አድርገው ከዚህ ቀደም ያላየውን ሰው ያታልሉበታል። ከውጭ ሀገርም ይሁን በሀገር ውስጥ ከዓመታት በፊት የተቃጠለውን ቤት፣ የሞተውን ሰው ዛሬ የተደረገ አስመስለው ሰውን ከሰው ያጣሉበታል። ስለዚህ የምንሰማውን ነገር መቼ እንደተደረገ ማወቅ ያስፈልጋል። ጌታችን ሐዋርያትን በደብረ ዘይት ሰብስቦ ስለ ዳግም ምጽአት እና ምልክቶቹ ሲነግራቸው ይህ መቼ ይሆናል? ብለው ጠይቀውታል። (ማቴ. ፳፬፥፫) እኛም መረጃን ለማጣራት መቼ ብለን መጠየቅ አለብን። አለበለዚያ ግን ተሳስተን ልናሳስት የተሳሳተ መረጃ አጋርተን እኛንም ሌላውንም ልንጎዳበት እንችላለንና መጠንቀቅ አለብን።

፭. ስንት?፡- ብዙ ጊዜ አንዱ የሠራውን በደል ብዙ ሰው እንደሠራው አድርጎ ማቅረብ እና ብዙ ሰው የሠራውን አንድ ሰው ወይም ጥቂት ግለሰቦች እንደሠሩት አድርጎ መረጃ ሊለቀቅ ይችላል።

ለምሳሌ በአንዱ ሰው ወንጀል ያ ሰው የተወለደበትን ሰፈር ወይም ብሔር መስደብ ትልቅ ችግር ሊያስከትል የሚችል ነው። ተጠያቂም መሆን ካለበት ራሱ ተናጋሪው አካል ወይም ቡድን እንጂ በጅምላ የተወለዱበትን ቦታ መስደብ ትልቅ በደል ነው። ምናልባት ወንጀል ፈጻሚው ሰው በሥነ ምግባሩ ምክንያት ሕዝቡ የናቀው ሊሆን ይችላል። ስለዚህ አንድን ጉዳይ ዝም ብለን ከመቀበላችን በፊት ስንት ሰው አደረገው? የሚለውን መረጃ ጠይቀን ማወቅ ይጠበቅብናል ማለት ነው። ስንት የቦታን ስፋት፣ የጊዜን መጠን፣ የሰውን ብዛት ሊያሳውቀን ይችላልና። ብዙዎች የሠሩትን ወንጀል አንድ ሰው እንደሠራው አድርጎ ማቅረብም ሊኖር ይችላል።

፮. እንዴት?፡- በማኅበራዊ መገናኛ ብዙኃን የሚለቀቁ  አንዳንድ መልእክቶች ደግሞ ከነባራዊው እና ከተፈጥሯዊው ጉዳይ ያፈነገጡ ሊሆኑ ይችላሉ። ዝም ብለን የምንቀበላቸው አይደሉም። እኛ ከለመድነው እንዲሁም ከተማርነው እና ካየነው የተለየ ነገር ሲነገር እና ሲተላለፍ እንዴት? ብሎ መጠየቅ ያስፈልጋል።

፯. ለምን?፡- በማኅበራዊ መገናኛ ብዙኃን ብዙ መረጃዎች በተለያየ መንገድ ይለቀቃሉ። መልእክቶቹን የሚለቀው ሰው ግን ምክንያት አለው። እውነቱንም ይሁን ሐሰቱን መረጃው ለሚደርሳቸው አካላት ማሥረፅ የፈለገው ጉዳይ አለው። ስለዚህ አንድን መልእክት በማኅበራዊ መገናኛ ብዙኃን ተጽፎ ስናገኘው ቀጥታ በእኛ አረዳድ ብቻ ሳይሆን በጸሓፊው አረዳድ ልንረዳው ይገባል። መልእክቱን ዐይተን ቀጥታ ማመን የለብንም። ለምን ብለን መጠየቅ አለብን። አንድ በከፍተኛ ትምህርት ተቋማት ውስጥ በተማሪዎች የሚነገር ቀልድ (ተረት) አለ። በአንድ ወቅት ምሽት ላይ አንድ የተማሪዎች ማደሪያ ክፍል መቃጠል ይጀምራል። ከዚያ ተኝተው የነበሩ ተማሪዎች ይነቁና ማደሪያ ክፍላቸው እየተቃጠለ መሆኑን ሲያውቁ ራሳቸውን ለማትረፍ ተደናግጠው ራቁታቸውን እየሮጡ ይወጣሉ፡፡ ከዚያ ቤተ መጻሕፍት ቆይቶ የመጣ ተማሪ ወደ ቤቱ ሲመለስ ብዙ ሰው ራቁቱን እየሮጠ ያያል። ይህን ጊዜ እርሱም ልብሱን አውልቆ ተከተላቸው ይባላል። አሁን ይህ ሰው ያለ ምክንያት የሚንቀሳቀስ ሰው ነው። እነርሱስ ከምንቃጠል ብለው ለማምለጥ በደመ ነፍስ ያደረጉት ነው። እርሱ ግን ዝም ብሎ እነርሱን ብቻ ዐይቶ ምክንያቱን ሳይረዳ አውልቆ ተከትሏቸዋል። እኛም በማኅበራዊ መገናኛ ብዙኃን የሆነ ታወቂ ሰው ወይም የማኅበራዊ አንቂ(Activist) ግለሰብ ስለጻፈው እሱን ተከትለን የምናስተጋባና ለሌሎች የምናጋራ መሆን የለብንም።

ግለሰቡ ለሆነ ዓላማ ውሸቱንም ይሁን እውነቱን መረጃውን ሲያዘጋጀው የሚያስከትለውን ችግር ተረድቶም ሆን ሳይረዳ ወይም ሆነ ብሎም ሲያደርገው ተከፍሎት ሊሆን ይችላል። ከዚህ በተጨማሪም ከየት ወደ የት፣ ከምን፣ በምን፣ እስከምን…. ወዘተ” እያልን ነገርን አጥርተን ለነፍሳችንም ለሥጋችንም የሚጠቅመንን መረጃ ልንይዝ ይገባናል።

ከላይ እንደተገለጸው መረጃ ስላገኘን ብቻ የሚያስከትለውን ችግር ሳንረዳ በማኅበራዊ ሚዲያ መልቀቅ በርካታ ችግሮችን በግለሰቦች፣ በቤተሰብ፣ በአካባቢና ብሎም በሀገር ላይ ሊያስከትል የሚችለውን ጉዳት ከግንዛቤ በማስገባት መዝነን መጠቀም አስፈላጊ ነው፡፡ ከዚህ ውጪ የምንጠቀምበት ሰዓትም ገደብ ሊኖረው ይገባል። ቀኑን ሙሉ ማኅበራዊ መገናኛ ብዙኃን ላይ ተጠምዶ መዋልና መከታተል ሱስ እንዳይሆንብንም መጠንቀቅ አለብን።

ረድኤተ እግዚአብሔር አይለየን።

ጥምቀት አጥመቀ፤ አጠመቀ (ነከረ)፣ ውኃ ውስጥ ገብቶ መውጣት፣ መዘፈቅ፣ መጥለቅ ማለት ነው፡፡ ከሰባቱ ምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያን የመጀመሪያውና የሌሎች ምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያን መግቢ በር ነው፡፡ በቁስጥንጥንያ የተሰበሰቡ መቶ ሃምሳው አባቶች “ወነአምን በአሐቲ ጥምቀት፤ በአንዲት ጥምቀት እናምናለን” በማለት እንደመሰከሩት፡፡

የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን የጥምቀት በዓልን ከጌታችን መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ በዓለ ልደት  ቀጥላ ከቅጽረ  ቤተ ክርስቲያን ወጥታ  በዱር፣ በሜዳ፣  በወንዝ፣ በባሕር  ዳርቻ  ጥር ፲፩  ቀን  በየዓመቱ  በታላቅ ድምቀት የምታከብረው በዓል ነው፡፡

ጥምቀት ሰው በአብ በወልድና በመንፈስ ቅዱስ ስም ተጠምቆ የእግዚአብሔር ልጅ የሚሆንበት ታላቅ ምሥጢር ነው (ማቴ፣ ፳፰፥፲፰)፡፡ ይህ ምሥጢር ከምሥጢራት ሁሉ የመጀመሪያ ነው። ምሥጢር መባሉም በዓይን በሚታይና በጆሮ በሚሰማ አገልግሎት በዓይነ ሥጋ የማይታይና በዕዝነ ሥጋ የማይሰማ ጸጋ ስለሚገኝበት ነው። አገልግሎቱ ሲፈጸም ይታያል፣ ይሰማል፤ ተጠማቂው ከውኃና ከመንፈስ ተወልዶ የልጅነት ጸጋ ሲያገኝ ግን አይታይም፣ አይሰማም። ይህ ምሥጢር የሌሎች ምሥጢራተ ቤተ ክርስቲያንና የመንግሥተ ሰማያት መግቢያ በር ነው። ይኸውም ይታወቅ ዘንድ ጌታችን በወንጌል “ሰው ከውኃና ከመንፈስ ካልተወለደ በቀር ወደ እግዚአብሔር መንግሥት ሊገባ አይችልም” ብሏል (ዮሐ. ፫፥፯)፡፡ ይህንን ነው ጌታችን ዳግም ልደት ያለው (ዮሐ. ፫፥፫)፡፡ የመጀመሪያው ልደት ከአባት አብራክና፣ ከእናት ማኅፀን በሥጋ መወለድ ሲሆን ሁለተኛው ልደት ግን ከአብራከ መንፈስ ቅዱስና፣ ከማኅፀነ ዮርዳኖስ ረቂቅ በሆነ ልደት በመንፈስ መወለድ ነው። ይህንንም ጌታችን “ከሥጋ የተወለደ ሥጋ ነው፤ ከመንፈስም የተወለደ መንፈስ ነው” ብሎታል (ዮሐ. ፫፥፮)፡፡

ጥምቀት በኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን የሚከበረው በየዓመቱ ጥር ፲፩ ቀን ነው። በጥምቀት በዓል የታቦታቱ ወደ ወንዝ መውረድ ጌታችን መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ  በእደ ዮሐንስ ለመጠመቅ ከገሊላ ወደ ዮርዳኖስ የመሄዱ ምሳሌ ነው። በዮርዳኖስ የተጠመቀውም ስለ ሁለት ነገር ነው፦

፩ኛ• ነቢየ እግዚአብሔር ቅዱስ ዳዊት “ባሕር አየች ሸሸችም፤ ዮርዳኖስም ወደ ኋላው ተመለሰ” ብሎ የተናገረውን ትንቢት በእርሱ ጥምቀት ለመፈጸም( መዝ፣፻፲፫፥፫)፡፡

፪ኛ• በዮርዳኖስ ተጥሎ የነበረውን የዕዳ ደብዳቤያችንን እንደ ሰውነቱ ረግጦ፤ እንደ አምላክነቱ አቅልጦ ሊደመስስልን።

ጌታችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ በተወለደ በሠላሳ ዓመቱ ለድኅነተ ዓለም፣ አንድም ለአብነት በፈለገ ዮርዳኖስ በዮሐንስ ወልደ ዘካርያስ ተጠምቋል። በተጠመቀ ጊዜም የባሕርይ አባቱ አብ በደመና ሆኖ “በእርሱ ደስ የሚለኝ የምወደው ልጄ ይህ ነው” ብሎ መስክሯል፤ መንፈስ ቅዱስም በፀአዳ ርግብ አምሳል በራሱ ላይ ተቀምጧል። (ማቴ. ፫፥ ፲፫–፲፯)፡፡

የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን የጌታችን መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ በዮርዳኖስ ወንዝ በዮሐንስ እጅ መጠመቁን ምክንያት በማድረግ ለዚህ ቅዱስ ዕለት በዓል ሠርታ ታከብረዋለች፡፡ በየዓመቱም ታቦታቱ በዋዜማው ከየአብያተ ክርስቲያናቱ ወጥተው በአደባባይ በሊቃውንቱ እና በሰንበት ትምህርት ቤት ተማሪዎች እንዲሁም በምእመናን በዝማሬ ታጅበው ወደ ጥምቀተ ባሕር በመውረድ በወንዝ ዳር ወይም  በሰው ሠራሽ የውሃ ግድብ አጠገብ በዳስ ወይም በድንኳን ያድራሉ። ሌሊቱንም በማኅሌትና በቅዳሴ ስብሐተ እግዚአብሔር ሲደርስ አድሮ ሥርዓተ ቅዳሴው ይፈጸማል። ሲነጋም በወንዙ ዳር ጸሎተ አኰቴት ተደርሶ አራቱም ወንጌላት ከተነበቡ በኋላ ውኃው ተባርኮ ለተሰበሰበው ሕዝብ ይረጫል።

ጥምቀት ረቡዕ ቢውል ገሀድ ማክሰኞ፤ አርብ ቢውል ገሀድ ሐሙስ ለውጥ ሁኖ ይጦማል። ጥምቀት የሚውልባቸው አርብና ረቡዕ ስለ በዓሉ ታላቅነት ፍስክ ይሆናሉ። ጥምቀት በፍስክ ቀናት ቢውልም በዋዜማው ይጾማል።

ጌታችን መድኀኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ጥምቀትን ራሱ ከፈጸመ በኋላ በአብ፣ በወልድ፣ በመንፈስ ቅዱስ ስም አጥምቁ በማለት ጥምቀተ ክርስትናን እንደመሠረተ፣ ሰው ዳግመኛ ከውኃና፣ ከመንፈስ ካልተወለደ በቀር የእግዚአብሔርን መንግሥት ሊያይ እንደማይችል ያመልክተናል።

በጌታችንና በመድኃኒታችን በኢየሱስ ክርስቶስ ትምህርት መሠረት ሁለተኛ መወለድ ማለት እንደገና ወደ እናት ማሕፀን ተመልሶ በሥጋዊና በደማዊ ፈቃድ መወለድ ሳይሆን ከእግዚአብሔር ረቂቅ ልደት /የነፍስን ልደት/ መወለድ ማለት ነው፡፡ ይህም ከእግዚአብሔር የመወለድ ጸጋ የሚገኘው በጥምቀትመሆኑን ያሳየናል። ቅድስት ቤተ ክርስቲያናችንም ይህንን መሠረት አድርጋ ከማይጠፋ ዘር የምንወለደውን ልደት ወንድ ልጅ በተወለደ በ፵ ቀኑ ሴት ልጅ በተወለደች በ፹ ቀኗ ታጠምቃለች፡፡እንዲሁም ዘግይው የመጡትን ግን እንደ አመጣጣቸው አንድነቱን ሦስትነቱን፣ አምላክ ሰው፤ ሰው አምላክ መሆኑ ተምረው ካመኑ በኋላ ታጠምቃቸዋለች። (ማር. ፲፮፥፲፮)፡፡

ይህ ከእግዚአብሔርየመወለድ ጸጋ የተገኘውም በሃይማኖት ነው። ክርስቶስን አምላክ ወልደ አምላክ ነው ብሎ በሃይማኖት ያልተቀበለ ከእግዚአብሔር መወለድ አይችልም። ለአመነና በሃይማኖት ለተቀበለ ብቻ የሚሰጥ ነው። ወንጌላዊው ዮሐንስ ይህንን ታላቅ የመዳን ምሥጢር እና ከእግዚአብሔር ልጅነትን የማግኘት ሥልጣን ሲያስረዳ “በስሙ ያመኑ የእግዚአብሔር ልጆች ይባሉ ዘንድ ሥልጣንን ሰጣቸው” (ዮሐ. ፩፥፲፩–፲፫) በማለት አምልቶና አስፍቶ ጽፎልናል።

ስለዚህ ጥምቀት ምሥጢር የተባለበት ምክንያት፡– 

• ላመኑ እንጂ ላላመኑ አይሰጥምና በዐይን የሚታየው በእጅ የሚዳሰሰው ግዙፍ ነገር በመንፈስ ቅዱስ ሲለወጥ አይታይምና፣
• ምእመናንም በጥምቀት በሚታየው የማይታየውን ጸጋ ሲቀበሉ አይታይም፡፡

ጌታችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ሕግ ጠባዕያዊያን በመፈጽም፣ ለእናቱ እየታዘዘ አድጎ ፴ ዓመት ሲሆነው  በዘመነ ሉቃስ ጥር ፲፩ ቀን  ማክሰኞ ከሌሊቱ ዐሥር ሰዓት በባሕረ ዮርዳኖስ በዮሐንስ እጅ ተጠምቋል፡፡ “ያመነ የተጠመቀ ይድናል ያልተጠመቀ ግን ይፈረድበታል”  በማለት ሰው ሁሉ ይድን ዘንድ ተጠምቆ ተጠመቁ ሲለን አርአያ ይሆነን ዘንድ ተጠመቀ፡፡ (ማር ፲፮፥፲፮)፡፡

ጌታችን የጌታችን መድኀኒታችን ኢየሲሱስ ክርስቶስ ወደ ባሕረ ዮርዳኖስ ወርዶ እንደሚጠመቅ ነቢየ እግዚአብሔር ቅዱስ ዳዊት በትንቢት መነጽርነት ዐይቶ በመዝሙሩ እንዲህ ሲል ተናግሯል “ባሕርኒ ርእየት ወጎየት ወዮርዳኖስኒ ገብአ ድኅሬሁ ወአድባር  አንፈርዐጹ ከመ ሐረጊት ወአውግርኒ  ከመ መሓስአ አባግዕ ምንተ ኮንኪ ባሕር ዘጎየይኪ ወአንተኒ ዮርዳኖስ ዘገባእከ፤ ባሕር አየች ሸሸች ዮርዳኖስም ወደ ኋላው ተመለሰ ተራሮች እንደ ኮርማዎች ኮረብታዎችም እንደ ጠቦቶች ዘለሉ፡፡ አንቺ ባሕር የሸሸሽ አንቺ፣ ዮርዳኖስ ወደ ኋላ የተመለስሽ ምን ሆናችኋል? እናንተ ኮረብቶችስ እንደ ጠቦቶች ለምን ዘለላችሁ”  (መዝ. ፻፲፫፥፫-፮)፡፡

ጌታችን ወደ ዮሐንስ ሄዶ የተጠመቀበት ምክንያት፡-

፩. ትሕትናን ሲያስተምር ነው፡- ምነው ጌታ ፈጣሪ፤ እግዚእ ሲሆን ወደ ዮሐንስ ሄደ ቢሉ ሥጋ መልበሱ ለትሕትና ነውና፡፡ ይህ ባይሆን ዛሬ ነገሥታት ቀሳውስትን ከቤታችን መጥታችሁ አጥምቁን አቁርቡን ይሉ ነበርና፡፡

፪. ትንቢቱና ምሳሌውን ለመፈጸም (ሕዝ. ፴፮፥፳፤ መዝ.፻፲፫፥፫-፮)

ጌታችን መድኃኒታችን መጠመቅ ለምን  አስፈለገው?

፩. ጥምቀት ለሚያስፈልገን ለእኛ አርአያ ለመሆን ነው፡- እርሱ ተጠምቆ ተጠመቁ ባይለን ኑሮ ጥምቀት አያስፈልግም፡፡ አስፈላጊ ቢሆንማ ጌታ ራሱ ተጠምቆ አብነት በሆነን ነበር እንዳይሉ መናፍቃን ምክንያት አሳጣቸው፡፡ ሊቁ ቅዱስ ዩሐንስም ”ወአርኃወ ለነ አንቀጸ ጥምቀት ከመ ንጠመቅ፤ እንጠመቅ ዘንድ የጥምቀትን በር ከፈተልን” ሲል የጥምቀትን ምስጢር ያስረዳናል፡፡

፪. ትንቢቱ ይፈጸም ዘንድ፡- “አቤቱ ውኃዎች አዩህ ውኃዎች አይተውህ ፈሩ ጥልቆችም ተነዋወጡ  ወኃዎችም ጮሁ  ደመኖችም ድምጽን ሰጡ  ፍላጾችም ወጡ” (መዝ.፸፯፥፲፮-፲፯) የሚል ትንቢት ነበርና ይህ እንዲፈጸም፡፡

፫. በዮርዳኖስ ውስጥ የነበረውን የዕዳ ደብዳቤ ለመደምሰስ( ሰኞ ውዳሴ ማርያም)

፬. አንድነትና ሦስትነቱን ለማስረዳት፡- ከዚህ በፊት የሥላሴ ሦስትነት በግልጽ አይታወቅም ነበር፡፡ ጌታ በዮርዳኖስ በሚጠመቅበት ጊዜ ግን ምሥጢረ ሥላሴ ግልጽ ሁኖ አብ በደመና ሁኖ የምወደው ልጄ ይህ ነው በማለቱ አብ የወልድ አባት መሆኑ ታወቀ፡፡ መንፈስ ቅዱስም የባሕርይ ሕይወቱ መሆኑ በርግብ አምሳል በራሱ ላይ ተቀምጦ ሲታይ ወልድ በተለየ አካሉ በዮርዳኖስ ሲጠመቅ ታየ ተገለጠ፡፡

ወስብሐት ለእግዚአብሔር፡፡