Archive for category: Uncategorized

መ/ር ሕሊና በለጠ
ክፍል ሁለት
የሞቱና የትንሣኤው ፍሬ ነገሮች
ጌታችን በመስቀል ላይ ሲሞት ድኅነታችን ተከናወነ፣ ሞትን ድል አድርጎ ሲነሣ ደግሞ ትንሣኤያችን እውን ሆኖ ተገለጠ፡፡ ለቤተ ክርስቲያን የማይቋረጥ አገልግሎት መሠረት የሆነ ድል፣ የምድርም የደስታዋ ምንጭ ሆነ፡፡ “ወምድርኒ ትገብር ፋሲካ ተሐፂባ በደመ ክርስቶስ፤ በክርስቶስ ደም ታጥባ ምድርም ደስታን ታደርጋለች” በማለት ሊቁ ቅዱስ ያሬድ እንደገለጸልን እኛም ደስታችንን ለመግለጽ እናመሰግናለን፡፡
ከነገረ ድኅነት አንጻር የክርስቶስ ሞትና ትንሣኤ ያመጣውን ውጤት በሦስት ከፍለን እንመልከት፡
ሀ. በሲኦልና በሞት ላይ የተገኘ ድል
የሰው ልጅ ገነትን ካጣ በኋላ ኑሮው በሁለት የተከፈለ ነበር፡፡ የምድር ሕይወቱ እና ከሞት በኋላ የሚኖረው ሕይወቱ፡፡
የምድር ሕይወቱ ነፍሱ ከሥጋው ስትለይና የሥጋ ሞትን ሲሞት ያበቃል፡፡ ከዚያም ገነት የተዘጋች ናትና ነፍሱ ወደ ሲኦል ትሔዳለች፡፡ ሲኦል ደግሞ በጽልመትና በስቃይ የተሞላ፣ እንዲሁም የጨለማው ገዢ ዲያቢሎስ የሠለጠነበት ሥፍራ ነው፡፡ መዝሙረኛው ቅዱስ ዳዊት “በሞት የሚያስብህ የለምና፥ በሲኦልም የሚያመሰግንህ ማን ነው?” (መዝ.፮፥፭) ሁሉም የጌታችንን መምጣት፣ መሞትና መነሣትን በታላቅ ተስፋ የሚጠብቅ ነበር፡፡ ቅዱስ ጳውሎስም ይህንን ሲገልጽ “እነዚህም ሁሉ በእምነታቸው ተመስክሮላቸው ሳሉ የተሰጠውን የተስፋ ቃል አላገኙም፥ ያለ እኛ ፍጹማን እንዳይሆኑ እግዚአብሔር ስለ እኛ አንዳች የሚበልጥ ነገርን አስቀድሞ በይኗልና” ብሏል፡፡ (ዕብ.፲፩፥፴፱-፵)፡፡
ጌታችን፣ መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ በመስቀል ላይ ለእኛ ሲል ከሞተ በኋላ በአካለ ሥጋ ወደ መቃብር ሲወርድ፣ በአካለ ነፍስ ደግሞ ወደ ሲኦል ወርዶ ነበር፡፡ ቅዱስ አትናቴዎስ ሐዋርያዊ ይህንን ምሥጢር እንዲህ ይዘክረዋል፡- “ነፍሱን ከሥጋው በለየ ጊዜ፡ ያን ጊዜ በሲኦል ፈጥኖ ብርሃን ታየ፡፡ ጌታችን በአካለ ነፍስ ወደ ሲኦል ሔደ፡፡ ሲኦል ተነዋወጠች፤ መሠረቶቿም እፈርስ እፈርስ አሉ፤ ምድርን ያለ ጊዜዋ እንዳታልፍ አጸናት፤ ደሙን በምድር ላይ አፈሰሰ፡፡ ከኅልፈት ጠበቃት፤ በርሷ ያለውንም ሁሉ ጠበቀ፡፡ ስለ ፍጥረት ሁሉ ሥጋውን በመስቀል እንደተሰቀለ ተወው፡፡ ነፍሱ ግን ወደ ሲኦል ወረደች፤ ከዚያ ተግዘው የነበሩ ነፍሳትን አዳነች፤ ሲኦልንም በዘበዘች፤ ፍጥረትንም ሁሉ ገንዘብ አደረገች፡፡ ሥጋውም በመቃብር ያሉ ሙታንን አስነሣ፤ ነፍሱም በሲኦል ተግዘው የነበሩ ነፍሳትን ፈታች፡፡” እያለ በዕለተ ዐርብ ጌታችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ አዳምና ልጆቹን ለማዳን በመስቀል ላይ የከፈለውን ዋጋ ያሳየናል፡፡
ለዘመናት በሞት ጥላ ውስጥ ሆነው በተስፋ ሲጠብቁት ለነበሩት ነፍሳት ሁሉ በሲኦል ውስጥ ድኅነትንና ሰላምን ሰበከላቸው፡፡ ቅዱስ ጴጥሮስ ይህን ሲነግረን “ክርስቶስ ደግሞ ወደ እግዚአብሔር እንዲያቀርበን እርሱ ጻድቅ ሆኖ ስለ ዓመፀኞች አንድ ጊዜ በኃጢአት ምክንያት ሞቶአልና፤ በሥጋ ሞተ፣ በመንፈስ ግን ሕያው ሆነ፥ በእርሱም ደግሞ ሄዶ በወኅኒ ለነበሩ ነፍሳት ሰበከላቸው” (፩ጴጥ.፫፥፲፰-፲፱) አለ፡፡ ቅዱስ ጳውሎስም ስለዚሁ ጉዳይ ሲናገር “ምርኮን ማርከህ ወደ ሰማይ ወጣህ፤ ጸጋህንም ለሰው ልጅ ሰጠህ” ይላልና ከምድር በታች (ሲኦል) ካልወረደ መውጣቱ ምንድን ነው? የወረደው እርሱ ነው፤ ሁሉንም ይመላ ዘንድ ከሰማያት ሁሉ በላይ የወጣው ደግሞ እርሱ ነው” ሲል ገልጾታል፡፡ (ኤፌ.፬፥፰-፲)፡፡
ቅዱስ ኤጲፋንዮስ ዘቆጵሮስ የዘመነ ብሉይ ሰዎችን ጩኸት እግዚአብሔርም እንደሰማቸውና፣ መለኮት ከሥጋ ጋር በመቃብር ከነፍስም ጋር በሲኦል በተዋሕዶ እንደ ነበር ሲያስረዳ “ነቢይ ዳዊትም ነፍሴን በሲኦል አትተዋትም፤ የባሕርይ ልጅህንም ሙስና መቃብርን ያይ ዘንድ አሳልፈህ አትሰጠውም አለ፡፡ ይህም ጌታ በተዋሐደው አካል ያለውን የነፍስና የሥጋ ተዋሕዶ ያስረዳል፤ የቀና ልቡና ዕውቀት በእርሱ ጸንቶ ይኖር ዘንድ፡፡ ዳዊት እንደተናገረው እውነት ሆነ፤ ነፍስ መለኮትን ተዋሕዳ ወደ ሲዖል ወርዳለችና፤ ሥጋም ሦስት መዓልት ሦስት ሌሊት በመቃብር ሳለ መለኮት ከሥጋ አልተለየም” ብሏል፡፡
ይህ ሁሉ የሚያስረዳው በማኅፀነ ማርያም መለኮት ከትስብእት፣ ትስብእት ከመለኮት ጋር ከተዋሐደ በኋላ ምንም ዓይነት መለያየት ሳይኖር መለኮት በሥጋ እየተሰደደ፣ እየደከመ፣ እየተራበ፣ እየተጠማ፣ እየታመመ፣ እንዲሁም በመስቀል ተሰቅሎ በሞቱ ዓለምን ያዳነ መሆኑን ነው፡፡ ከላይ የሆኑት ሁሉ መለኮት በሥጋ ብለን የምንገልጸው ሲሆን እንዲሁ ሥጋም በመለኮት ሕሙማንን እየፈወሰ፣ ዕውራንን እያበራ፣ የተራበ እያበላ፣ ሙት እያነሣ፣ የተፈጸመ የነገረ ድኅነት ጉዳይ እንደሆነ ነው፡፡
ቅዱስ ዮሐንስ አፈወርቅም በትንሣኤ በዓል ድርሳኑ “ሲኦል ወደዚያ በወረደው በክርስቶስ ምርኮ ሥር ሆነ፤ ተበረበረ” ሲል ገልጾታል፡፡
ሲኦልን መበዝበዙን ቅዱስ ቄርሎስ ዓምደ ሃይማኖት “ታመመ፤ ሞትን ከተቀበለበት ከሥጋ ጋር ተዋሕዶ በመስቀል ላይ በፈቃዱ ለሥጋውያን ሞተ፤ ባሕርየ መለኮት ሥጋን ተዋሕዶ በማኅፀን ካደረ ጀምሮ ሥጋ ገንዘቡ እንደ መሆኑ በሥጋ ይኸንን ሥርዓት ፈጸመ፡፡ ለማይመረመር ለመለኮቱ ባሕርይ እንደሚገባ ደግሞ እርሱ ኅብስት አበርክቶ ሁሉን ያጠግባል፤ አይራብም፤ አይጠማም፤ አይደክምም፤ አያንቀላፋም፤ አይታመምም፤ አይሞትም፤ ሕይወትን ለሁሉ ይሰጣል፡፡ ዳግመኛ በዚያ በሲኦል ተገዝተው ያሉ ነፍሳትን ያድን ዘንድ በአካለ ነፍስ ወደ ሲኦል ወረደ፤ በመለኮቱም ሲኦልን በዘበዘ” ብሎ አስተምሯል፡፡
አስቀድመን በሰፊው እንዳየነው ከክርስቶስ ትንሣኤ በኋላ ሞት አስፈሪነቱ ጠፋ፡፡ ሞት ከምድራዊው ሕይወት የሚያርፉበት ዕረፍት፣ ወደ ሰማያዊው ሕይወት መሸጋገሪያ ሆነ፡፡ በክርስቶስ ትንሣኤ ባገኘነው ክብር በትንሣኤ ዘጉባኤ እስክንነሣ ድረስ ብቻ ነፍስ ከሥጋ የሚለያዩበት ሆነ፡፡ “አሁንም ክርስቶስ ከሞቱ ሰዎች አስቀድሞ ተነስቷል።” እንዲል ሐዋርያው (፩ቆሮ.፲፭፥፳)፡፡ ቅዱስ ጳውሎስ ይበልጥ ሲያብራራውም “ሁሉ በአዳም እንደሚሞቱ እንዲሁ ሁሉ በክርስቶስ ደግሞ ሕያዋን ይሆናሉና። ነገር ግን እያንዳንዱ በራሱ ተራ ይሆናል፤ ክርስቶስ እንደ በኩራት ነው፥ በኋላም በመምጣቱ ለክርስቶስ የሆኑት ናቸው ብሏል፡፡ (፩ቆሮ.፲፭፥፳፪-፳፫)፡፡ በመቀጠልም የሞትን በክርስቶስ ሞት ፍጹም መሻርና መደምሰስ ሲገልጽልን “የኋለኛው ጠላት ይሻራል፣ ይኸውም ሞት ነው” ሲል አስተምሯል፡፡ (፩ቆሮ. ፲፭፥፳፮)፡፡ በዚህም ሃይማኖቱን አጽንቶ፣ ምግባሩን አቅንቶ በክርስቶስ የባሕርይ አምላክነት አምኖ የሚኖር ሰው ሁሉ ይህን ሞት የሚናፍቀው እንጂ የሚፈራውና የሚጠላው አይደለም፡፡
ለ. የቅዱሳን በገነት መክበር፣ የድል አድራጊዋ ቤተ ክርስቲያን ወይም የክርስቶስ መንግሥት መገለጥ
ጌታችን ከማረጉ በፊት ለሐዋርያት “በአባቴ ቤት ብዙ ማደሪያና ማረፊያ አለ፤ እንዲህስ ባይሆን ኖሮ ቦታ ላዘጋጅላችሁ እሄዳለሁ እላችሁ ነበር፤ ከሄድሁና ቦታ ከአዘጋጀሁላችሁም ዳግመኛ እመጣለሁ፤ እናንተም እኔ ባለሁበት ትኖሩ ዘንድ ወደ እኔ እወስዳችኋለሁ” (ዮሐ.፲፬፥፪-፫) ብሏቸው ነበር፡፡ በጸለየ ጊዜም “አባት ሆይ፥ ዓለም ሳይፈጠር ስለ ወደድኸኝ የሰጠኸኝን ክብሬን እንዲያዩ እኔ ባለሁበት የሰጠኸኝ እነርሱ ደግሞ ከእኔ ጋር ይሆኑ ዘንድ እወዳለሁ” ማለቱም ከዚሁ ጋር የተያያዘ ነው፡፡ (ዮሐ.፲፯፥፳፬)፡፡ በእርግጥ ሐዋርያቱም “ልሄድ ከክርስቶስም ጋር ልኖር እናፍቃለሁ፥ ከሁሉ ይልቅ እጅግ የሚሻል ነውና” (ፊል.፩፥፳፫) ብሎ ቅዱስ ጳውሎስ እንደመሰከረው ከምድር ሕይወት ተለይተው ከእርሱ ጋር ለመሆን ይናፍቁ ነበር:: “በሰማይ ያለ በእጅ ያልተሠራ የዘለዓለም ቤት የሚሆን ከእግዚአብሔር የተሠራ ሕንጻ” እንዳላቸው ያውቃሉና፡፡ (፪ቆሮ. ፭፥፩)፡፡ እንዳለው ውጣ ውረድ፣ ድካም፣ ረኀብ፣ ጥም፣ ኃጢአት፣ ወዘተ ከአለበት ዓለም ይህ ሁሉ ችግር በሌለባት ዓለመ ነፍስ በሆነችው በገነት መኖር የተቻለው በክርስቶስ ሞትና ትንሣኤ ነው፡፡
በገነት ያለውን የቅዱሳን ሕይወት እንዴት እንደ ሆነ ቅዱስ ዮሐንስ በራእዩ ገልጾታል፡፡ “በዙፋኑ ዙሪያም ሃያ አራት ዙፋኖች ነበሩ፥ በዙፋኖቹም ላይ ነጭ ልብስ ለብሰው በራሳቸውም የወርቅ አክሊል ደፍተው ሃያ አራት ሽማግሌዎች ተቀምጠው ነበር” (ራእ.፬፥፬)፡፡ “… ስለ እግዚአብሔር ቃልና ስለ ጠበቁት ምስክር የታረዱትን የሰዎች ነፍሳት ከመሠዊያ በታች” አየ፡፡ (ራእ.፮፥፱)፡፡ ከዚህ በኋላ በራእዩ ምን እንዳየ ሲነግረንም “…አንድ እንኳ ሊቆጥራቸው የማይችል ከሕዝብና ከነገድ ከወገንም ከቋንቋም ሁሉ እጅግ ብዙ ሰዎች ነበሩ፤ ነጭ ልብስም ለብሰው የዘንባባንም ዝንጣፊዎች በእጆቻቸው ይዘው በዙፋኑና በበጉ ፊት ቆሙ፤ በታላቅም ድምፅ እየጮሁ- በዙፋኑ ላይ ለተቀመጠው ለአምላካችንና ለበጉ ማዳን ነው አሉ” ሲል ጽፎልናል፡፡ ከክርስቶስ ሞትና ትንሣኤ በፊት ይህ ሁሉ አልነበረም፡፡ በእንዲህ ያለ ሕይወት መኖር የተቻለው ደግሞ በክርስቶስ ሞትና ትንሣኤ የሞት ሥልጣን ከተሻረ በኋላ ነውና ይህን ክብር ለማግኘት ሁሉም ቅዱሳን ከዚህ ዓለም መሄድን ይመርጣሉ፡፡
በሰማይ ለቅዱሳን የተዘጋጁት ብርሃናማ መኖሪያዎች በቅዱሳት መጻሕፍት “የእግዚአብሔር ከተማ” (ዕብ.፲፪፥፳፪)፤ “የንጉሥ ከተማ”፤ “የጽዮን ተራራ” (መዝ.፵፯፥፪)፤ ፵፯፥፲፩)፤ “ሰማያዊት ኢየሩሳሌም”፣ (ቅድስት ማርያም)፣ “ላይኛይቱ ኢየሩሳሌም” (ገላ.፬፥፳፮)፤ “አዲሲቱ ኢየሩሳሌም” (ራእ.፳፩፥፪) ተብለዋል፡፡ ስለዚህ ከትንሣኤው በኋላ በሰማይ ያለች የክርስቶስ መንግሥት ለቅዱሳን ተገለጠች፡፡ በብሉይ ኪዳን የነበሩት ሁሉ ወደ ውስጧ ገቡ፡፡
እንደ ቅዱሳት መጻሕፍት አስተምህሮ፣ የቅዱሳን ሰዎች በገነት መክበር ስንል ፩ኛ. ከድካማቸው ማረፋቸውን፣ ፪ኛ. ከኀዘንና ከስቃይ እንግልት መለየታቸውን (ራእ.፲፬፥፲፫፤ ፥፲፮)፣ ፫ኛ. ከአበውና ከሌሎች ቅዱሳን ጋር ፍጹም የሆነ አንድነትን ማግኘታቸውን፣ ፬ኛ. እርስ በራሳቸውም ሆነ ከአዕላፍ መላእክት ጋር አንድ መሆናቸውን፣ ፭ኛ. ከበጉ ዙፋን ፊት ቆመው ማመስገናቸውንና እርሱን ማገልገላቸውን ነው፡፡
ሐ. ርደተ መንፈስ ቅዱስ
ጌታችን ከሕማማቱና ከስቅለቱ በፊት ለሐዋርያት ከእነርሱ ጋር እስከ ዘለዓለም ድረስ አብሮ የሚቆየውንና የሚያስተምራቸውን እንዲሁም እርሱ ያስተማራቸውን በማጽናት የሚመራቸውን ሌላኛውን አጽናኝ ከአብ የሚወጣ መንፈስ ቅዱስን እንደሚልክላቸው ቃል ገብቶላቸው ነበር፡፡ (ዮሐ.፲፭፥፳፮)፡፡ ከትንሣኤው በኋላም ለደቀ መዛሙርቱ ተገልጦላቸው የመንፈስ ቅዱስን ጸጋ ሲያድላቸው ይህንም ብሎ እፍ አለባቸውና መንፈስ ቅዱስን ተቀበሉ። “ኃጢአታቸውን ይቅር ያላችኋቸው ሁሉ ይቀርላቸዋል፤ የያዛችሁባቸው ተይዞባቸዋል አላቸው”፡፡ (ዮሐ.፳፥፳፪-፳፫)፡፡ ከዕርገቱ በዐሥረኛው ቀንም በበዓለ አምሳ መንፈስ ቅዱስን “እንደ እሳት በተከፋፈሉ ልሳኖች” ላከላቸው፡፡ (ሐዋ. ፪፥፫)፡፡
የመንፈስ ቅዱስ መውረድ በመጀመሪያ ለሐዋርያት በተሰጡት የመፈወስ፣ በልሣን የመናገርና በመሳሰሉት አስደናቂ ስጦታዎች የተገለጸ ሲሆን፣ በመቀጠልም በክርስቶስ የሚያምኑትን ሁሉ ወደ ፍጹምነትና ወደ ድኅነት በመውሰዱ የታወቀ፣ የተረዳ ሆኗል፡፡
“የመለኮቱ ኃይል፥ … ለሕይወትና እግዚአብሔርን ለመምሰል የሚሆነውን ነገር ሁሉ ሰጥቶናል፡፡ (፩ጴጥ. ፩፥፫)፡፡ እነዚህ የጸጋ ስጦታዎች ሁሉ ጌታችን በመሠረታት ቅድስት ቤተ ክርስቲያን ውስጥ ይገኛሉ፡፡ የቅድስናችንንና የድኅነታችንን ምሥጢር ሁሉ የያዙ ናቸው፡፡
በአጠቃላይ ዋናው የክርስቶስ ሰው መሆን፣ መሰደድ፣ መራብ፣ መጠማት፣ መሰቀል፣ መነሣት በሰው ልጅ ላይ ሠልጥኖ የነበረውን ሞት ድል አድርጎ ሰውን ለማዳን ነው፡፡ እንደ ሰው ድንቅ ውለታ የተዋለለት ፍጥረት የለም፡፡ በአባቱ ሞት የዳነ፣ ጠላቱን ያሸነፈ፣ ሠልጥኖበት ከነበረው ጠላት ነጻ የወጣ የሰው ልጅ ብቻ ነው፡፡ በሰው ሰውኛው አንድ ሰው እናት አባት ሲሞትበት አሳዳጊ ያጣል፤ የሚያለብሰው፣ የሚያጎርሰው፣ የሚያስተምረው፣ ርስት ጉልቱን የሚያወርሰው እና ከድኅነት የሚያወጣው ያጣል፡፡ በአባታችን በክርስቶስ ሞት ግን ያጣነውን ሁሉ አግኝተናል፡፡ ባለጸጎች ሆነናል፤ ወደ ርስታችን ተመልሰናል፡፡ አሁንም በክርስቶስ የባሕርይ አምላክነት አምነን፣ የተከፈለልንን ውለታ እያሰብን በሃይማኖት ጸንተን እንድንኖር፣ እንዲሁ ከበዓለ ስቅለቱና ከበዓለ ትንሣኤው በረከት ያድለን ዘንድ አምላከ ቅዱሳን ፈቃዱ ይሁንልን፡፡
ወስብሐት ለእግዚአብሔር!

በቀሲስ ኃይለ ሚካኤል ብርሃኑ

ፋሲካ ማለት ማለፍ፣ መሻገር፣ ደስታ  ሲሆን በዕብራይስጥ  “ፓሳሕ” ይለዋል፡፡ ይህም ዐለፈ ማለት ነው፡፡ ቅዱስ ያሬድም በትንሣኤ በዓል የሚዘመረውን የመዝሙር ክፍል “ፋሲካ” በማለት ሰይሞታል፡፡ ይኸውም “ወምድርኒ ትገብር ፋሲካ ተሐፂባ በደመ ክርስቶስ፤ ምድርም በክርስቶስ ደም ታጥባ ፋሲካን ታደርጋለች” በማለት እንደተናገረው እኛም እርሱን አብነት አድርገን በእርሱ ዜማ እያመሰገንን ትንሣኤውን እየመሰከርን በትንሣኤውም ያገኘነውን ትንሣኤ ዘለ ክብር(የክብር ትንሣኤ) እያሰብን እናከብራለን፡፡

የፋሲካ በዓል የሚከበረው የክርስትና እምነት ተከታዮች ሁሉ ባሉበት በኅብረት ወይም በጋራ ነው፡፡ ምክንያቱም በዓሉ የሁሉ ነውና፡፡ ብርሃነ ዓለም ቅዱስ ጳውሎስ እንደጠቀሰው “የክርስቶስ ፍቅር በዚህ ሐሳብ እንድንጸና ያስገድደናል ሁሉ ፈጽመው ስለ ሞቱ  አንዱ ስለ ሁሉ ቤዛ ሆኖ ሞቶአልና በሕወት የሚኖሩትም ስለ እነርሱ ቤዛ ሆኖ ለሞተውና ለተነሣውም እንጂ ወደፊት ለራሳቸው የሚኖሩ እንዳይሆኑ እርሱ ስለ ሁሉ ቤዛ ሆኖ ሞተ” (፪ኛቆሮ.፭፥፲፬) በማለት የብዙኀን በዓል መሆኑን ያስረዳል፡፡

ለአማናዊው ፋሲካችን ምሳሌ የነበረው ኦሪታዊው የፋሲካ በዓል አከባበር የሚጀምረው የእስራኤል ከግብጽ መውጣት ጋር ተያይዞ ነው፡፡ የእስራኤል ልጆች በግብጽ ሀገር ሲኖሩ መከራው ቢጸናባቸው የእግዚአብሔርን ክንድ ደጅ መጥናታቸውን ተከትሎ ከግብጽ እንዲወጡ ሙሴን መሪ(መስፍን)፣ አሮንን አፍ (ካህን) አድርጎ እግዚአብሔር ቢያዛቸውም ፈርዖን እግዚአብሔርን አላውቅም እስራኤልንም አለቅም በማለቱ በዘጠኝ መቅሠፍት ግብፃውያን ተመተው እግዚአብሔርን መስማት እስራኤልንም መልቀቅ ስላልፈቀዱ በዐሥረኛ  ሞተ በኵር ተቀጡ፡፡

መቅሠፍቱ በእግዚአብሔር ላይ ያመፀውን ፈርዖንንና ግብጻውያንን የሚቀጣ በመሆኑ የእስራኤል ልጆች መቅሰፍቱ እንዳያገኛቸው ብሎም ለእግዚአብሔር የተለዩ መሆናቸው እንዲታወቅ ለሙሴ በተነገረው መሠረት በየወገናቸው የአንድ ዓመት ጠቦት  አርደው  ደሙን በቤታቸው በሁለቱ መቃኖችና በጉበኑ ላይ በመርጨት ምልክት አደረጉ፡፡ የእግዚአብሔር መልአክ   ያንን የደም ምልክት እያየ የእስራኤልን ልጆች እያለፈ የግብጻውያንን በኵር ሁሉ  በሞት ቀጣቸው፡፡ ያ ስለ እስራኤላውያን ደኅንነት የታረደ በግ በደሙ ምልክት አማካይነት የእስራኤን ልጆች ከግብጻውያን ጋር በሞት ከመቀጣት ያመለጡበት ሥርዓት ነው፡፡ የእስራኤል ልጆች ከግብጽ ባርነት ተላቀው ከፈርዖን እጅ አምልጠው ወደ ተስፋዪቱ ምድር ለመግባት ጉዞ ለመጀመራቸው ሳይወድ በግድ የፈርዖንን እሺታ ያስገኘ ዐሥረኛው መቅሠፍት ሞተ በኵር ነው፡፡

ለፋሲካ የሚታረደውም በግ ፋሲካ ይባል ነበር (ዘፀ.፲፪፥፩-፲፫)፡፡በግብጻውያን ቤት ልቅሶ ሲሰማ በእስራኤላውያን ቤት ከበጉ ደም የተነሣ መጠበቅ (የቀሳፊው ሞት ማለፍ) ሆኖላቸው ደስታ የተሰማበት፣ የእግዚአብሔር ትድግና የታየበት ስለሆነ ፋሲካ ተባለ፡፡፡

የእስራኤል ልጆች ከእግዚአብሔር  በታዘዙት መሠረት በመጀመሪያ ወራቸው በዐሥራ አራተኛው ቀን የፋሲካን በዓል ያከብራሉ፡፡ ከዚያም ምሽት እስከ አንድ ሳምንት ድረስ የቦካውን ነገር ለመብላት ስላልተፈቀደላቸው ሙሉ ሳምንቱ የቂጣ በዓል ተባለ፡፡ እስራኤል ከግብጽ ሲወጡ በችኮላ ስለነበር ያልቦካ ቂጣ መብላታቸውን የሚያስቡበት ነው፡፡ እስራኤል ከግብጽ ወጥተው ወደ ተስፋዪቱ ምድር መግባታቸው የሰው ልጅ ከሲዖል ወደ ገነት፣ ከጨለማ ወደ ብርሃን፣ ከሞት ወደ ሕይወት፣ ከመገዛት ወደ ነጻነት፣ ከባርነት ወደ ልጅነት ለመግባታችን(ለመሻገራችን) ምሳሌ ነው፡፡

የእስራኤል ልጆች በታረደው በግ ደም አማካኝነት ከሞት ማምለጣቸው በአማናዊው በግ በጌታችን በኢየሱስ ክርስቶስ ደም ከዲያብሎስ ቁራኝነት ከሲዖል ባርነት ተላቀን ሞታችን በሞቱ ተወግዶልን ሕይወትን የማግኘታችን ምሳሌ ነው፡፡ ለዚህም ነው ሐዋርያው ቅዱስ ጳውሎስ  የቆሮንቶስ ክርስቲያኖችን በመከረበት ትምህርቱ ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስን “ፋሲካችን” እያለ ሲገልጸው የምናየው፡፡

“እንግዲያስ መታበያችሁ መልካም አይደለም ጥቂቱ እርሾ ብዙውን ሊጥ እንደሚያመጥ አታውቁምን እንግዲህ ለአዲስ ቡሆ ትሆኑ ዘንድ አሮጌውን እርሾ ከእናንተ አርቁ፤ ገና ቂጣ ናችሁና ፋሲካችን ክርስቶስ ተሠውቶ የለምን? አሁንም በዓላችሁን አድርጉ ነገር ግን እውነትና ንጽሕና ባለው እርሾ ነው እንጂ በአሮጌው እርሾ በኃጢአትና በክፋት እርሾም አይደለም”(፩ኛ ቆሮ.፭፥፮) በማለት ጌታችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስን ፋሲካችን ይለዋል፡፡

በመከራው መከራችንን አስወግዶ፣ በሞቱ ሞታችንን ሽሮ፣ በትንሣኤው ትንሣኤያችንን አውጆልናልና ፋሲካችን ክርስቶስ ነው፡፡ ለዚህም ነው ሊቁ ቅዱስ ያሬድ ድጓ በተሰኘው ድርሰቱ በዕለቱ ማለትም በበዓለ ፋሲካ (በትንሣኤ ዕለት) በሚቆመው የመዝሙር ክፍል “ይትፌሣሕ ሰማይ ወትትሐሠይ ምድር…፣ ሰማይ ይደሰታል፣ ምድርም ሐሤት ታደርጋለች” ይልና ዝቅ ብሎ “ወምድርኒ ትገብር ፋሲካ ተሐፂባ በደመ ክርስቶስ፣ ምድር በክርስቶስ ደም ታጥባ ፋሲካን አደረገች” በማለት ያመሰገነው፡፡

በዓለ ፋሲካ አንዱ ክርስቶስ ስለ ሁሉ የሞተበት፣ ሕዝብና አሕዛብ አንድ የሆኑበት ሰማያውያንና ምድራውያን የተደሰቱበት፣ የራቁት የቀረቡበት፣ የአዳም ተስፋ የተፈጸመበት ታላቅ በዓል ነው፡፡ በዚህ በዓል የተጣላ ታርቆ፣ የበደለ ክሶ፣ የተበደለ ይቅር ብሎ እግዚአብሔር ለሰው ያደረገውን በአንድያ ልጁ ቤዛነት ያሳየንን ፍጹም ፍቅሩን እያደነቅን እርስ በእርሳችን በፍቅር ተሳስረን ያለን  ለሌላቸው አካፍለን፣ ድሃ ሀብታም ሳንል፣ ብሔር፣ ቋንቋ፣ ፆታ  ሳንለይ  ሁላችን  የጌታችን የኢየሱስ ክርስቶስ  ልጆች  መሆናችንን ላፍታም ሳንዘነጋ መሆን አለበት፡፡

በዓለ ፋሲካ ወይም በዓለ ትንሣኤ ከመጀመሪያው የትንሣኤ ቀን አንሥቶ እስከ በዓለ ኀምሳ ማለትም እስከ ኀምሳኛው ቀን ድረስ ትንሣኤ ሕይወትን እያሰብን ደስ ብሎን የምናከብረው የደስታ በዓላችን ነው፡፡ ይህ ማለት ግን ትንሣኤ የሚታሰበው በዚህ ቀን ብቻ ነው ማለት ሳይሆን በልዩ የአምልኮ ሥርዓት ትንሣኤ ክርስቶስን እያሰብን እኛም እንዲሁ ትንሣኤ ዘለ ክብር እንዳገኘን በምልዓት የምንመሰክርበት ወቅት በመሆኑ ነው፡፡ ደስታችንም ከወገኖቻችን ጋር ባለን ነገር እየተሳሰብን መሆን ይኖርበታል፡፡ ምክንያቱም ጌታችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ለዓለሙ ሁሉ ድኅነት በመስቀል ላይ ዋለ እንጂ ለአንድ ጎሳ ወይም ለአንድ ሀገር ወይም ለአንድ ቋንቋ ተናጋሪ አይደለም፡፡

ወንጌላዊው ቅዱስ ዮሐንስ እንደ ጻፈው “በእርሱ የሚያምን ሁሉ የዘለዓለም ሕወት እንዲያገኝ እንጂ እንዳይጠፋ እግዚአብሔር አንድያ ልጁን ቤዛ አድርጎ እስኪሰጥ ድረስ ዓለሙን እንዲህ   ወዶታልና” ይላል፡፡(ዮሐ.፫፥፲፮)፡፡ በዚህ ገጸ ንባብ ላይ ዓለም የተባለ ሰው ነው፡፡ እግዚአብሔር ሰውን የወደደውና የባህርይ ልጁን ቤዛ አድርጎ እስከ መስጠት ያደረሰው ፍቅር ነው፡፡ የክርስትና ሃማኖት የተመሠረተውም በፍቅር ነው፡፡ አንድ ክርስቲያን በሚኖርበት አካባቢም ሆነ  በተገኘበት ቦታ ሁሉ በወንድሞቹ መካከል በፍቅር ሊመላለስ ይገባዋል፡፡

ሐዋርያው ቅዱስ ጳውሎስ በመልእክቱ “ወንድሞቻችን ሆይ እንግዲህ ደስ ይበላችሁ ጽኑ ታገሡ በአንድ ልብም ሁኑ በሰላም ኑሩ፤ የሰላምና የፍቅር አምላክም ከእናንተ ጋር ይሁን በተቀደሰ ሰላምታ እርስ በርሳችሁ ሰላም ተባባሉ” (፪ኛቆሮ.፲፫፥፲፩) በማለት እንዳስተማረን ሆነን ልንኖር ተጠርተናል፡፡  ሞትን በሞቱ ሽሮ ሙስና መቃብርን አጥፍቶ በኃይልና በሥልጣን የተነሣውን አምላካችንን  እንደ ቅዱስ ያሬድ በዝማሬ ስናመሰግነውም “ትንሣኤከ ለእለ አመነ ብርሃነከ ፈኑ ዲቤነ፤ ለእኛ ትንሣኤህን ለምናምን ብርሃንህን በላያችን ላክልን” በማለት የትንሣኤውን ብርሃን እንዲልክልን ስንለምነው ያደፈ ማንነታችን መቀደስ የመጀመሪያ ሥራችን አድርገን ነው፡፡

እግዚአብሔር ንጹሓ ባሕርይ ነውና በንጹሕ ሰውነታችን ላይ ስለሚያድር ከወደቅንበት ኃጢአት በንስሓ ዕንባ ታጥበን መነሣት እና ቤተ መቅደስ ሰውነታችን ንጹሕ ማድረግ ይኖርብናል፡፡ የእግዚአብሔር መንፈስ ቅዱስ ማደሪያዎች ለመሆን ዳግም በክርስቶስ ተሠርተናልና እርሱን የጽድቅ ልብሳችን አድርገነዋል፡፡ በእርሱ ልብስነት የተሸፈነ /ያጌጠ/ ማንነታችን ደግሞ ለሁሉ ፍቅርን የሚያደርግ ይሆናል፡፡

ሐዋርያው ቅዱስ ጳውሎስ ለሮሜ ክርስቲያኖች በላከላቸው መልእክቱ “እንግዲህ የጨለማን ሥራ ከእኛ እናርቅ፣ የብርሃንንም ጋሻ ጦር እንልበስ በቀን እንደሚሆን በጽድቅ ሥራ እንመላለስ፤ በዘፈንና በስካር፣ በዝሙትና በመዳራትም አይሁን በክርክርና በቅናትም አይሁን ነገር ግን ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስን ልበሱት የሥጋችሁንም ምኞት አታስቡ”  እንዲል፡፡(ሮሜ ፲፫፥፲፪)

ቅዱስ ጳውሎስ እንዳስተማረን በዓለ ትንሣኤውን ስናከብር የጨለማን ሥራዎች ከእኛ ማራቅ ይጠበቅብናል፡፡ እነርሱም ትዕቢት፣ አመጽ፣ ክፋት፣ ስግብግብነት፣ ፍቅረ ንዋይ፣ ዘረኝነት፣ ቁጣ፣ ቅንዓት፣ ዝሙት፣ ነፍሰ ገዳይነት፣ ሐሜት፣ ዘፋኝነት ወዘተ ሲሆኑ እነዚህን ክፉ ሥራዎች ከእኛ በማራቅና ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ያሳየንን ፍጹም ፍቅር ተገንዝበን እርሱን ልንለብስ ይገባናል፡፡

ሐዋርያው ቅዱስ ጳውሎስ ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስን ልበሱት ካለ በኋላ በሌላው ክፍል ደግሞ “እንግዲህ እግዚአብሔር እንደመረጣቸው ቅዱሳንና ወዳጆች ምሕረትንና ርኅራኄን፣ ቸርነትንና ትሕትናን፣ የውሀትንና ትዕግሥትን ልበሱት ባልንጀሮቻችሁን ታገሡአቸው እርስ በእርሳችሁ ይቅር ተባባሉ፤ ባልንጀሮቻችሁን የነቀፋችሁበትን ሥራ ተዉ፣ ክርስቶስ ይቅር እንዳላችሁ እናንተም እንዲሁ አድርጉ፤ ከዚህም ሁሉ ጋር ዘወትር ተፋቀሩ የመጨረሻው ማሠሪያ እርሱ ነውና” በማለት እንደመከረን መንፈሳዊ ፍሬ የምናፈራ መሆን እንዳለብን  ይመክረናል፡፡(ቆላ.፫፥፲፪)

እንግዲህ ጌታችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ መራራውን ሞት የተጎነጨ፣ ሕማማተ መስቀሉን በፍቅር የተቀበለ እኛን ከሞት ወደ ሕይወት፣ ከባርነት ወደ ነፃነት፣ ከጨለማ ወደ ብርሃን ለመመለስ እርሱ ሁሉን ፈጽሞ ስለ እኛ ነፍሱን ለሞት አሳልፎ ሰጥቷልና፡፡ በከበረ  ደሙ ፈሳሽነት ከኃጢታችን ሁሉ ነጽተናል፡፡ ስለሆነም ንጽሕናን ቅድስናን እንደ ልብስ ተጎናጽፈን እንድንኖር አዲሱን ልብስ ክርስቶስን እንልበስ፡፡

የቅዱሳን አምላክ እግዚአብሔር የትንሣኤውን ብርሃን ለሁላችን ያድለን አሜን፡፡

በሊቀ ጠበብት ሐረገወይን አገዘ

ክፍል ሁለት

ጸሎተ ሐሙስ፡-

በብሉይ ኪዳን የቂጣ በዓል የሚለውን ትርጉም ከመሰጠቱ በተጨማሪ ጌታችን ምሥጢረ ቁርባንን ከምሥጢረ ጸሎት ጋር አዋሕዶ የገለጠበት ዕለት ስለሆነ ታላቅ የምሥጢር ቀን ነው፡፡

በዚህ ዕለት ስግደቱ፣ ጸሎቱ፣ ምንባባቱ እንደተለመደው ይከናወናሉ፡፡ ለየት ያለው ሥርዓት መንበሩ/ታቦት/ ጥቁር ልብስ ይለብሳል፣ ጸሎተ ዕጣን ይጸለያል፣ ቤተ ክርስቲያኑ በማዕጠንት ይታጠናል፡፡

በዘጠኝ ሰዓት ዲያቆኑ ሁለት ኩስኩስቶችን ውኃ ሞልቶ ያቀርባል፣ አንዱ ለእግር፣ አንዱ ለእጅ መታጠቢያ፡፡ ጸሎተ አኰቴት የተባለ የጸሎት ዓይነት ተጸልዮ፣ ወንጌል ተነቦ ውኃው በካህኑ /በሊቀ ጳጳሱ/ እጅ ተባርኮ የሕጽበት እግር ሥርዓት ከካህናት እስከ ምእመናን፣ ከወንዶች እስከ ሴቶች በካህኑ አስተናጋጅነት ይከናወናል፡፡

ሥርዓተ ኅጽበቱ የሚከናወነውም በውኃ ብቻ ሳይሆን የወይራና የወይን ቅጠልንም ለሥርዓቱ ማስፈጸሚያነት እንጠቀምባቸዋለን፡፡ ምሥጢሩም የሚከተለውን ይመስላል፡፡

ወይራ ጽኑዕ ነው፡፡ ክርስቶስ ጽኑዕ መከራ መቀበሉን ከማስረዳቱ በተጨማሪ እኛም /የሚያጥበውና የሚታጠበው ክርስቲያን/ መከራ ለመቀበል ዝግጁ ነን ለማለት ነው፡፡ የወይኑ ቅጠል ጌታችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ በወይን የተመሰለ ደሙን አፍስሶ ለምእመናን ሕይወት መጠጥ ይሆናቸው ዘንድ መስጠቱን ለማዘከር ነው፡፡ (ማቴ.፳፮፥፳፮)፡፡

ይህም ሥርዓት ጌታችን የደቀ መዛሙርቱን እግር በማጠብ ያሳየውን የተግባር ትምህርት ለምእመናን ለማሳየት ነው፡፡ (ዮሐ.፲፫፥፲፬)፡፡ሊቃውንትም በቀኝና በግራ “ሐዋሪያቲሁ ከበበ እግረ አርዳኢሁ ሐፀበ” እያሉ ይዘምራሉ፡፡ ይህ ሥርዓት ከተጠናቀቀ በኋላ ሥርዓተ ቅዳሴው ተከናውኖ ቅዱስ ሥጋውን፣ ክቡር ደሙን ምእመናን ይቀበላሉ፡፡

የጸሎተ ሐሙስ ቅዳሴ፡-

ቅዳሴው የሚከናወነው በተመጠነ ድምጽ ነው፡፡ ደወሉ የጸናጽል ድምጽ ነው በቀስታ ስለሚጮህ ነው፡፡ የድምጽ ማጉያ አይጠቀሙም፤ ምክንያቱም ዲያቆኑና ካህኑ ዜማውን በቀስታ የሚሉት ይሁዳ በምሥጢር ጌታችንን ማስያዙን ለመጠቆም ሲሆን በሌላ በኩል የዘመነ ብሉይ ጸሎት ዋጋው ምድራዊ እንደነበር ለማስታወስ ነው።

በመቀጠል ክቡር ይእቲ፣ ዕጣነ ሞገር ዝማሬ የተባሉ የድጓ ክፍሎች ተዘምረው አገልግሎቱ ይጠናቀቃል፡፡ ሕዝቡም ያለ ኑዛዜና ቡራኬ ይሰናበታሉ፡፡

ዕለተ ዐርብ ነግህ፡-

ዕለተ ዐርብ የአዳምን ነጻነት ለመመለስ የአዳምን ዕዳ በደል አምላካችን የተሸከመበት ዕለት፣ የኀዘን ዕለት፣ የድኅነት ዕለትም ነው፡፡ በዚሁ ዕለት ሁሉም ነገር እንደተለመደው ይከናወናል፡፡ መሪው እዝል ይመራል፣ ሕዝቡ ይከተላል፣ አራቱ ወንጌላት ይነበባሉ፡፡ በየመሐሉ “ወጸቢሆ ተማከሩ ሊቃነ ካህናት፤ ሲነጋም ሊቃነ ካህናት ተማከሩ” የሚለው ዜማ በመሪ፣ በተመሪና በሕዝብ ተሰጥዎ ይከናወናል፡፡  ምንባቡም፣ ስግደቱም፣ ድጓውም እንደአለፈው ይቀጥላል።

በሦስት ሰዓት፡-

ሥዕለ ስቅለቱ፣ መስቀሉ፣ ወንጌሉ፣ መብራቱ፣ ጽንሐሑ በመቅደሱ በር ላይ ይዘጋጃል፤ ዲያቆኑ በቃለ ማኅዘኒ በሚያሳዝን ቃል ግፍኦሙ እግዚኦ ለእለ ይገፍኡኒ ይላል፡፡ ካህናቱና ምእመናኑም በዜማ እየተቀበሉ ይሰግዳሉ፡፡ ምስባክ ተሰብኮ አራቱ ወንጌላት ይነበባሉ፡፡ በየመሐሉ የሰዓቱ ድጓ ይቃኛል፡፡

ስድስት ሰዓት፡-

የዕለቱ መሪ እዝል ይመራል፣ ሦስቱ ካህናት ጽንሐሑን ይዘው ከርቤ እያጠኑ ዲያቆናት መብራት እያበሩ ለመስቀልከ ንስግድ እያሉ ያዜማሉ፣ ምእመናንም ዜማውን እየተቀበሉ ይሰግዳሉ፡፡ ከዚያም ዲያቆኑ ቀነውኒ እደውየ ወእገርየ የሚለውን ምስባክ ሰብኮ አራቱ ወንጌላት ይነበባሉ፣ በየመሐሉ ድጓው ይዜማል፡፡ ከዚህ ቀጥሎ ምእመናን ይቀመጣሉ፣ ሦስቱ ካህናት ጥቁር ልብስ ለብሰው በሚያሳዝን ዜማ አምንስቲቲ ሙኪርያ አንቲ ፈሲልያሱ፣ ጌታዬ ሆይ ስለ እኔ ሞትህ ወዮ እኔ ልሙትልህ እያሉ ሦስት ጊዜ ያዜማሉ፡፡

ሕዝብ ይቀበላል፣ በዚያው አያይዘው ተዘከረነ እግዚኦ በውስተ መንግሥትከ እያሉ በዜማ ይጸልያሉ ሕዝቡ ይቆማል ሥርዓተ ስግደቱም ይከናወናል፡፡

በዘጠኝ ሰዓት፡-

ሌላው እንደተለመደው ሆኖ ኦ ዘጥዕመ ሞተ በሥጋ ሦስት ጊዜ ካህናቱ በዜማ ይሉታል፣ ምእመናኑም ይቀበላሉ፡፡ ምስባክ ተሰብኮ አራቱ ወንጌላት ይነበባሉ፣ ስግደት እንደተለመደው ነው፡፡ በሦስት ሰዓት፣ በስድስት ሰዓት፣ በዘጠኝ ሰዓት፣ ወንጌላቱ ተነበው እንዳለቁ ለምእመናን ትምህርት ወንጌል ይሰጣል፡፡ ይህ ግን እንደ ቋሚ ሥርዓት ሳይሆን እንደ ሁኔታው አመቺነት ነው፡፡

አሥራ አንድ ሰዓት፡-

ካህናት በአራቱ ማዕዘን ቁመው አራት መቶ እግዚኦታ ያደርሳሉ፣ ዕለቱን የሚመለከቱ መዝሙራት ተመርጠው ይነበባሉ፡፡ ንሴብሖ እየተባለ ቤተ መቅደሱን በመዞር በከበሮ በጸናጽል በሕማሙ ያዳነን እግዚአብሔር ይመሰገናል፡፡ ዑደት የሚደረገው ሥነ ስቅለቱን በመያዝ ነው፡፡ ምእመናን በሰሙነ ሕማማት የሠሩትን ኃጠአት እየተናዘዙ በካህናት አባቶች ንስሓ ይቀበላሉ፣ በወይራ ቅጠልም ቸብ ቸብ ይደረጋሉ፤ የመከራው ተሳታፊዎች መሆናቸውን ለመግለጥ ነው፡፡ ወይራ ጽኑዕ ነው፣ የተቀበልከው መከራም ጽኑዕ ነው እኛም ይህን መከራ ለመቀበል ዝግጁ ነን ለማለት ነው፡፡ በታዘዙት መሠረትም ስግደታቸውን ያጠናቅቃሉ፡፡

ከዚያ በኋላ በካህኑ ኑዛዜ ምእመናን ወደ ቤታቸው ይሰናበታሉ፡፡ መስቀል መሳለም አሁንም የለም፣ የቻለ ከሐሙስ ጀምሮ አሊያም ከዐርብ ማታ ጀምሮ እስከ ዕለተ ትንሣኤው ድረስ ያከፍላል/ይጾማል/፡፡ የተጀመረውም በዕለተ ስቅለቱ በሐዋርያትና በእመቤታችን እንደሆነ አበው ያስተምራሉ፡፡

ቀዳም ሥዑር፡-

የማትጾመዋ ቅዳሜ ስለምትጾም “ሥዑር/የተሻረች/ ትባላለች፣ በዓል መሻርን ግን አያመለክትም፡፡ ቀዳም ሥዑር በጾም ምክንያት የተሻረችው ቀዳሚት ሰንበት በሰንበት ሌሊት ሥርዓቱ የሚጀምረው በመኀልየ ሰሎሞን ምንባብ ነው፡፡ ማኅሌቱም እዝሉ እየተቃኘ፣ እየተመለጠነ፣ እየተዘመመ፣ እየተመረገደና እየተጸፋ ያድራል፡፡ ጠዋት አቡን መሥዋዕት ውዳሴ ማርያም ዜማ ተደርሶ ወለመልአከ ሕይወትሰ ሰቀልዎ በሚለው ሰላምታ ይጠናቀቃል፡፡ ገብረ ሰላም በመስቀሉ እየተባለ እየተዘመረ ቄጤማውም ቤተ መቅደሱን ዞሮ በካህኑ ተባርኮ ለምእመናን ይታደላል፡፡

የቄጠማው አመጣጥና ምሥጢርም ከአባታችን ከኖኅ ታሪክ ጋር የተያያዘ ነው፡፡ ምድር በማየ አይኅ /በጥፋት ውኃ/ በጠፋችበት ወቅት የኖኅ ታማኝ መልእክተኛ ርግብ የውኃውን መጉደል ያበሰረችው ቄጠማ ይዛ በመግባት ነው፡፡

ዛሬም ለሐዲስ ኪዳን ክርስቲያኖች የኃጠአት ውኃ ጎደለ፣ የኃጠአት ውኃ ጠፋ በክርስቶስ ሞትና ትንሣኤ ነጻነት ተሰበከ፣ ታወጀ በማለት ካህናት ቄጠማ ይዘው ምእመናንን ያበስሩበታል፡፡ በአጠቃላይ ሥርዓተ ሕማማት ብለው የተለየ ሥርዓት አውጥተው አባቶቻችን ተግተው ያቆዩልንን ሥርዓተ መላእክት ልንጠብቀውም ልንጠቀምበት ይገባል፡፡

ወስብሐት ለእግዚአብሔር

ከሊቀ ጠበብት ሐረገወይን አገዘ

ሥርዓት ምንድነው?

“ወንድሞች ሆይ ከእኛ የተቀበለው ወግ ሳይሆን ያለ ሥርዓት ከሚሔድ ወንድም ትለዩ ዘንድ በጌታችን በኢየሱስ ክርስቶስ ስም እናዛችኋለን” (፪ኛ ተሰ.፫፥፮)፡፡

ሥርዓት የሥነ ፍጥረት ሕይወት ምሕዋር፣ መቆጣጠሪያ መሣሪያ ነው፡፡ የመዓልቱ በሌሊት የሌሊቱ በመዓልት በመሠልጠን ሥርዓተ ዑደትን እንዳይጥስና የመዓልቱ በመዓልት፣ የሌሊቱ በሌሊት እየተመላለሰ ዕለታዊ ግብሩን እንዲያከናውን ማንኛውንም ፍጡር ፈጣሪው በሥርዓት አሰማርቶታል፡፡(መዝ.፩፻፳፭፥፲፱-፳፬)፡፡

በተለይ መንፈሳውያን ልዑካን መንፈሳዊውን ተልእኮ ያለ ሥርዓትና ሕግ ማካሔድ እንደማይችሉና እንደማይገባም ሐዋርያው ሲያስተምር “ያለ ሥርዓት ከሚሔድ ወንድም ተለዩ” አለ፡፡

ስለሆነም በሰሙነ ሕማማት የሚከናወኑ ሃይማኖታዊ እሴቶች ከዚህ ኃይለ ትምህርት የተገኙ መሆናቸውን እያሰብን በሰሙነ ሕማማት የሚከናወኑ የሕማማት ሥርዓቶችን ቀጥለን እንመለከታለን፡፡

ሰሙነ ሕማማት፡-

ቅድስት ቤተ ክርስቲያን ከዕለተ ትንሣኤ በፊት ያለውን ሳምንት ሰሙነ ሕማማት በማለት ታከብረዋለች፡፡ የዚህ ስያሜ መነሻም የጌታችን የመድኃኒታችን የኢየሱስ ክርስቶስ መከራው፣ ሕማሙና ሞቱ የሚዘከርበት፣ ከአዳም እስከ ክርስቶስ የነበረው የዓመተ ፍዳ የዓመተ ኩነኔ ወቅትም የሚታሰብበት ስለሆነ ሰሙነ ሕማማት ተብሏል፡፡ የዚህ ጾም መነሻም በፍትሐ ነገሥት አንቀጽ ፲፭ ተደንግጓል፡፡ ጥንታዊ ቀዳማዊ መሆኑም ይታወቃል፡፡

በሕማማት የማይፈቀዱ፡-

በዚህ በሰሙነ ሕማማት ሳምንት ቅድስት ቤተ ክርስቲያን ለየት ያለ የአገልግሎት ሥርዓት ሠርታለች፡፡ ከጸሎተ ሐሙስ በቀር ቅዳሴ አይቀደስም፣ የዘወትር የቤተ ክርስቲያኒቱ አገልግሎት የሆነው ጥምቀተ ክርስትና፣ ሥርዓተ ፍትሐት፣ ሥርዓተ ማሕሌት፣ ሥርዓተ ተክሊልና ሌሎችም የተለመዱ አገልግሎቶች አይካሔዱም፡፡ በመስቀል መባረክ፣ ኑዛዜ መስጠትና መቀበል፣ እግዚአብሔር ይፍታህ ማለት የለም፡፡ በአጠቃላይ ከዓመት እስከ ዓመት በቅድስት ቤተ ክርስቲያን አማካይነት ለምእመናን ይሰጡ የነበሩ መንፈሳውያት አገልግሎቶች አቁመው በሌላ ወቅታዊ ማለትም የጌታችን ሕማሙን፣ መከራውን፣ መከሰሱን፣ መያዙን፣ ልብሱን መገፈፉን፣ በጲላጦስ ዐደባባይ መቆሙን፣ መስቀል ላይ መዋሉን፣ ሐሞት መጠጣቱን እና ሌሎችም ለኃጢአተኛው የሰው ልጅ ሲባል የተከፈለውን ዕዳ በሚያስታውሱ አገልግሎቶች ይተካሉ፡፡

እነዚህንም ሥርዓታዊና ምሥጢራዊ የሰሙነ ሕማማት አገልግሎቶች ከዕለተ ሰኑይ እስከ ቀዳም ሥዑር ድረስ እንዴት እንደሚከናወኑ በአጭር በአጭሩ እንመለከታለን፡-

ዕለተ ሰኑይ/ሰኞ በነግህ፡-

ከሁሉም በፊት የዕለቱ ተረኛ አገልጋይ ቃጭል እየመታ ሦስት ጊዜ ቤተ ክርስቲያኑን ይዞራል፡፡ የሰባቱ ቀን ውዳሴ ማርያም፣ አንቀጸ ብርሃን፣ መዝሙረ ዳዊት በሙሉ ይጸለያል፡፡ በዕለቱ ተረኛ መምህር/መሪ ጌታ የዕለቱ ድጓ ይቃኛል፡፡ ድጓው ከዐራቱ ወንጌላት ምንባብ ጋር እንዲስማማ ሆኖ ነው የሚቃኘው፡፡ ድጓውን እየተቀባበሉ እያዜሙ ይሰግዳሉ፡፡ የድጓው መሪ መምህር ሰኞ በቀኝ ከሆነ ማክሰኞ በግራ በኩል ባለው መምህር ይመራል፡፡ እንዲህ እየተዘዋወረ ይሰነብታል፡፡ ድጓው ሦስት ጊዜ እየተመላለሰ ከተዘለቀ በኋላ፡-

      ለከ ኀይል ክብር ወስብሐት

      ወእዘዝ እስከ ለዓለመ ዓለም

       አማኑኤል አምላኪየ ለከ ኀይል

       ክብር ወስብሐት ወእዘዝ እከ ለዓለመ ዓለም

       ኦ እግዚእየ ኢየሱስ ክርስቶስ ለከ ኀይል

       ክብር ወስብሐት ወእዘዝ እስከ ለዓለመ ዓለም

      ኀይልየ ወጸወይንየ ውእቱ እግእዚየ

       እስመ ኮንከኒ ረዳኢየ እብል በአኮቴት

እየተባለ በቀኝ በኩል ስድስት፣ በግራ በኩል ስድስት ጊዜ እየተዜመ ይሰገዳል፡፡ በድምሩ ፲፪ ጊዜ ማለት ነው፡፡ በዚያው ልክ አቡነ ዘበሰማያት በዜማ/በንባብ/ ይደገማል፡፡ ከዚያ በመቀጠልም፡-

       ለአምላክ ይደሉ ክብር ወስብሐተ ወእዘዝ እስከ ለዓለመ ዓለም

       ለሥሉስ ይደሉ ክብር ወስብሐተ ወእዘዝ እስከ ለዓለመ ዓለም

      ለእዘዙ ይደሉ ክብር ወስብሐተ ወእዘዝ እስከ ለዓለመ ዓለም

      ለመንግሥቱ፣ ለሥልጣኑ፣ ለምኩናኑ፣ ለኢየሱስ፣ ለክርስቶስ፣ ለሕማሙ ይደሉ

እያሉ በቀኝ በግራ እየተቀባበሉ ይሰግዳሉ፡፡ በመቀጠል የነግሁ ምንባብ መነበብ ይጀምራል፡፡ በመጨረሻም ተአምረ ማርያምና ተአምረ ኢየሱስ ይነበባሉ፡፡ ከዚያ ከዳዊት መዝሙር ምስባክ ተሰብኮ የሰዓቱ ወንጌል ከተነበበ በኋላ ጸልዩ በእንተ  ጽንዓ ዛቲ የተባለው በካህኑ ሲነበብ ምእመናንም አቤቱ ይቅር በለን እያሉ በመስገድ ይጸልያሉ፡፡

ከዚያም ሁለተኛው ሥርዓተ ስግደት ይጀመራል፡፡ ዜማው የሚጀምረው አሁንም በቀኝ በግራ በመቀባበል ነው፡፡ አንዱ ይመራል፣ ሌላው ይቀበላል፡፡ እንዲህ በማለት፡-

      ኪርያላይሶን/፭ ጊዜ/በመሪ በኩል

      ኪርያላይሶን /፪ ጊዜ/ ዕብኖዲ ናይን በተመሪ በኩል

      ኪርያላይሶን ታኦስ ናይን

      ኪርያላይሶን ማስያስ ናይን

      ኪርያላይሶን ኢየሱስ ናይን

      ኪርያላይሶን ክርስቶስ ናይን

     ኪርያላይሶን አማኑኤል ናይን

     ኪርያላይሶን ትስቡጣ ናይን

በዚሁ መልኩ አንድ ጊዜ ከተዘለቀ በኋላ እንደገና ይደገማል፡፡ በመጨረሻም በቀኝ በግራ በማስተዛዘል አርባ እንድ ጊዜ እየተዜመ ይሰገዳል፡፡ ከላይ የተገለጹት የጌታችን ኅቡአት ስሞች ናቸው፡፡ ኪርያላይሶን ማለት አቤቱ ይቅር በለን ማለት ነው፡፡

በመቀጠል መልክአ ሕማማት በሊቃውንቱ ይዜማል፡፡ ከዚያም ካህኑ ፍትሐት ዘወልድ፣ ጸሎተ ቡራኬ፣ ወዕቀቦሙ፣ አ ሥሉስ ቅዱስ፣ ኦ ማኅበራኒሁ ለክርስቶስ፣ ነዋ በግዑ የተሰኙ ምንባባትን እያፈራረቁ ያነባሉ፡፡ ካህኑም በጸሎታቸው ፍጻሜ ፵፩ ጊዜ ኪራላይሶን በሉ ብለው መልእክት ያስተላልፋሉ፡፡ ሕዝቡም መልእክቱን ተቀብሎ ይጸልያል፡፡ ዲያቆኑም “ሑሩ በሰላም እግዚአብሔር የሀሉ ምስሌክሙ፣ ንዑ ወተጋብኡ ውስተ ቤተ ክርስቲያን በጊዜ ሠለስቱ ሰዓት ብሎ ያሰናብታል፡፡

አሁን የተመለከትነው ሥርዓት ሰኞ በነግህ/በጥዋት/ የሚከናወን ነው፡፡ በ፫፣ በ፮፣ በ፱፣ በ፲፩ ሰዓት የሚከናወነው ሥርዓትም አሁን በተመለከትነው መሠረት ነው፡፡ የሚለያዩት ምንባባቱ ብቻ ናቸው፡፡ የሰሙነ ሕማማት ዜማም ከሰኞ እስከ ረቡዕ ግእዝ፣ ሐሙስ አራራይ፣ ዐርብና ቅዳሜ እዝል ነው፡፡ አሁን በተመለከትነው መሠረት ሰኞ፣ ማክሰኛ፣ ረቡዕ ከምንባባቸው በቀር ከላይ በተመለከትነው አኳኋን ሥርዓታቸው ይፈጸማል፡፡

ይቆየን፡፡

ምንጭ፡- ከስምዐ ጽድቅ ጋዜጣ፣ ከመጋቢት ፳-፳፬ ቀን ፳፻፪ ዓ.ም

 በቀሲስ ኃይለሚካኤል ብርሃኑ

የዐቢይ ጾም ሰባተኛው ሳምንት ኒቆዲሞስ ይባላል፡፡ ይህም ጌታችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ በሌሊት ወደ እርሱ እየመጣ ይማር ለነበረው  ኒቆዲሞስ ለተባለ ፈሪሳዊ ሰው የዳግም ልደትን ምሥጢር (ምሥጢረ ጥምቀትን) ያስተማረበት በመሆኑ ኒቆዲሞስ ተብሏል፡፡

ኒቆዲሞስ በሕይወት ዘመኑ ቅንናና መልካም ሰው እንደነበር ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስን በቀን ለመገናኘት ሁኔታው ባይፈቅድለትም በሌሊት እየመጣ የሕይወት ቃል በመማር ያልገባውንም በመጠየቅ ያሳየው ቁርጠኝነት ምስክር ነው፡፡ በሌላም መልኩ ስንመለከተው የኒቆዲሞስ የብሉይ ኪዳን መምህርነቱ የአይሁድም አለቅነቱ እንደ ሌሎች ጸሐፍት ፈሪሳውያን በምቀኝነትና በራስ ወዳድነት የተሸፈነ ስላልነበረ የክርስቶስን አምላክነት ለመረዳት ጊዜ አልወሰደበትም፡፡ ምክንያቱም በወቅቱ የነበሩ የአይሁድ ሹማምንት በተለያዩ ምክንያቶች በክሕደት ማዕበል የተዋጡበት ጊዜ ስለ ነበረ ነው፡፡

በዚህ ወቅት አይሁድ በክፋትና በምቀኝነት ተጠምደው የኢየሱስ ክርስቶስን አዳኝነት ለመሸፈንና አማላክነቱን ላለመቀበል እንኳንስ በአለቅነት መዓርግ ያለውን ኒቆዲሞስን ይቅርና ተራውን ሰው እንኳን ክርስቶስን እንዳይከተሉ ተጽዕኖ ያደርሱባቸው ነበር፡፡ ወንጌላዊው ቅዱስ ዮሐንስ እንደ ጻፈው ፈሪሳዊው ኒቆዲሞስ የአይሁድ ዛቻና ማስፈራሪያ ሳይበግረው የሌሊቱ ጨለማ ሳያስፈራው በሌሊት የኢየሱስ ክርስቶስን ትምህርት ይከታተል ነበር፡፡

ኒቆዲሞስ የኢየሱስ ክርስቶስን የባሕርይ አምላክነት የሚያሳዩ የማዳን ሥራዎቹን የቃሉን ትምህርት፣የእጁን ተአምራት አይተው ካመኑበት ሰዎች መካከል አንዱ ነው፡፡ ያልገባውን ጠይቆ በመረዳትም ጭምር ቅንነቱን እና የዋህነቱን አሳይቶአል፡፡ በተለይም ደግሞ ለጥያቄው መልስ ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ሲሰጠው ትምህርቱ እስኪገባው ድረስ እንዴት፣ከየት፣መቼ፣ማን፣ እያለ በመጠየቅ እውነትን በመፈለግ የተጋ ብልህ ሰው ነው፡፡

ከትምህርት በኋላም ኢየሱስ ክርስቶስን በእግር ብቻ ሳሆን በልቡ አምኖ የተከተለ፡፡ ጌታችን ነፍሱን ከሥጋው በፈቃዱ አሳልፎ በሰጠም ጊዜ ሥጋውን ከመስቀል አውርደው የቀበሩት ዮሴፍና ይሄው መልካሙ ሰው ኒቆዲሞስ ናቸው፡፡ ለዚህም ነው በበዓለ ኀምሳ የቅዳሴ ሥርዓት ቀዳስያኑ ከቤተልሔም  ወደ ቤተ መቅደስ ሲገቡ  “ሃሌ ሉያ ዮሴፍ ወኒቆዲሞስ ገነዝዎ ለኢየሱስ በሰንዱናት ለዘተንሥኣ እሙታን በመንክር ኪን፤ ዮሴፍና ኒቆዲሞስ ድንቅ በሚሆን ጥበብ ከሙታን ተለይቶ የተነሣውን ኢየሱስን በበፍታ ገነዙት” የሚለውን የምስጋና ቃል በዜማ እያሰሙ የሚገቡት (ሥርዓተ ቅዳሴ ዘበዓለ ኀምሳ)፡፡

በመሆኑም ኒቆዲሞስ እስከ መጨረሻው ድረስ ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስን የተከተለ የቁርጥ ቀን ባለሙዋሉ ነው፡፡ እምነቱ ፍርሀቱን አርቆለት በጽናት ሆኖ የጌታችን ቅዱስ ሥጋ ከመስቀል አውርዶ በአዲስ መቃብር ገንዞ በክብር በመቃብር ለማኖር የተመረጠ ቅዱስ ነው፡፡

ቅዱስ ያሬድም  በምስጋናው ውስጥ ይህን መልካም ሰው በመዘከር  ለዐቢይ ጾም ሳምንታት ስያሜን  ሲሰጥ ሰባተኛውን ሳምንት ኒቆዲሞስ በማለት በስሙ እንዲጠራ አድርጎአል፡፡ ኒቆዲሞስ አመጣጡ ከፈሪሳውያን ባለ ሥልጣናት ሲሆን ከማያምኑት የሚለይበትን እምነት ለማጽናት በጆርው የሰማውን እና በዐይኑ ያየውን የጌታችን የኢየሱስ ክርስቶስን የማዳን ሥራ  እየመሰከረ ያልገባውንም ቀርቦ በመጠየቅ እምነቱን ወደ ፍጹምነት አሳድጎታል፡፡ ለሚያነሣቸው ትያቄዎችም ከጌታችን ከኢየሱስ ክርስቶስ የሚሰጡትን መልሶችና ማብራሪያዎችን በጥሙና ይሰማ ነበር፡፡ ጌታችንም በምሳሌ ጭምር እንዳስረዳው ወንጌላዊው  ቅዱስ ዮሐንስ እንዲህ ሲል በሰፊው ጽፎታል፡፡

“ከፈሪሳውያን ወገን የአይሁድ አለቃ የሆነ ኒቆዲሞስ የተባለ አንድ ሰው ነበረ፡፡ እርሱም በሌሊት ወደ ጌታችን ኢየሱስ መጥቶ እንዲህ አለው “መምህር ሆይ ልታስተምር ከእግዚአብሔር ዘንድ እንደ መጣህ እናውቃለን እግዚአብሔር ከእርሱ ጋር ከሆነ በቀር አንተ የምታደርገውን ይህንን ተአምር ሊያደርግ የሚችል የለምና፡፡ ጌታችን ኢየሱስም መልሶ እውነት እውነት እልሀለሁ ዳግመኛ ያልተወለደ ሰው የእግዚአብሔርን መንግሥት ለማየት አይችልም” አለው፡፡ (ዮሐ.፫፥፩ )

ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ለኒቆዲሞስ በምሳሌ ጭምር እንዳስተማረው የእግዚአብሔርን መንግሥት ለመውረስ (ለመዳን) የልጅነት ጥምቀት የግድ አስፈላጊ ነው፡፡  በዚያው የወንጌል ክፍል ዝቅ ይልና  “ኒቆዲሞስም ሰው ከሸመገለ በኋላ ዳግመኛ መወለድ እንደምን ይችላል? ዳግመኛ ይወለድ ዘንድ ወደ እናቱ ማኅፀን ተመልሶ መግባት ይችላልን? አለው ጌታችን ኢየሱስም መልሶ እንዲህ አለው፡፡ እውነት እውነት እልሀለሁ ዳግመኛ ከውሃና ከመንፈስ ቅዱስ ያልተወለደ ሰው ወደ እግዚአብሔር መንግሥት ሊገባ አይችልም፤ከሥጋ የተወለደ ሥጋ ነው፤ከመንፈስ የተወለደ መንፈስ ነውና›› (ዮሐ.፫፥፬) በማለት አስረዳው፡፡

ጌታችን እንዳስተማረን የሰው ልጅ ዳግም ከውኃና ከመንፈስ ሲወለድ የክርስቶስ ቤተ ክርስቲያን ይሆናል፡፡ መንፈስ ቅዱስም ስለሚያድርበት የእግዚአብሔር ማደሪያ፣ ለእግዚአብሔር የተለየ ዙፋን፣የእግዚብሔር ቤተ መቅደስ ይሆናል፡፡ በዘመነ አበውም ሆነ በዘመነ ኦሪት ራሳቸውን ከርኲሰትና ከኃጢአት ለይተው ለእግዚአብሔር ክብር ከተለዩ ምእመናን ጋር እግዚአብሔር በረድኤት ነበረ፡፡ በሐዲስ ኪዳን ግን ዳግም ስንወለድ የእግዚአብሔር ልጆች ስለምንሆን የመንፈስ ቅዱስ ማደሪያዎች ለመሆን እንሠራለን፡፡

ዳግም ልደት የእግዚአብሔር መንፈስ ቅዱስ ማደሪያ ለመሆንና የመንግሥቱ ወራሾች መሆን የምንችልበት ምሥጢር ነው፡፡ ብርሃነ ዓለም ቅዱስ ጳውሎስም በመልእክቱ #እናንተ ግን ለመንፈሳዊ ሕግ እንጂ ለሥጋችሁ ፈቃድ የምትሠሩ አይደላችሁም፤የእግዚአብሔር መንፈስ በእናንተ አድሮ ይኖራልና፤የክርስቶስ መንፈስ ያላደረበት ግን እርሱ የእርሱ ወገን አይደለም፤ክርስቶስ ካደረባችሁ ግን ሰውነታችሁን ከኃጢአት ሥራ ለዩ፤መንፈሳችሁንም ለጽድቅ ሥራ ሕያው አድርጉ ጌታችን ኢየሱስን ከሙታን ለይቶ ያስነሣው የእግዚአብሔር መንፈስ ካደረባችሁ ኢየሱስ ክርስቶስን ከሙታን ለይቶ ያስነሣው እርሱ አድሮባችሁ ባለ መንፈሱ ለሟች ሰውነታችሁ ሕይወትን ይሰጣል$ (ሮሜ ፰፥፱) ይላል፡፡

ዳግም ከውኃና ከመንፈስ ቅዱስ የተወለደው የክርስቲያን አካል የመንፈስ ቅዱስ ማደሪያ የመንፈስ ቅዱስ ቤት፣የመንፈስ ቅዱስ ዙፋን ነው፡፡ ይህንን አካል በንጽሕና በቅድስና መያዝ የሚያድርበትን እግዚአብሔርን ማክበር ነው፡፡ እግዚአብሔር ንጹሐ ባሕርይ ነውና ያድርበት ዘንድ ንጹሕ ነገርን ይወዳል፡፡ በኃጢአትና  በበደል  በተጐሳቆለ አካል  ላይ  እግዚአብሔር አያድርም፡፡ የእርሱ ማደሪያ፣ለመሆን በኃጢአት ያደፈውን ማንነት በንስሓ ማጠብና ማንጻት ያስፈልጋል፡፡

ሐዋርያው ቅዱስ ጳውሎስ ለቆሮንቶስ ክርስቲያኖች በላከላቸው መልእክቱ “ሥጋችሁ ከእግዚአብሔር ለተቀበላችሁት በእናንተ አድሮ ላለ ለመንፈስ ቅዱስ ቤተ መቅደስ እንደ ሆነ አታውቁምን? ለራሳችሁም አይደላችሁም በዋጋ ተገዝታችኋልና፤ስለዚህ እግዚአብሔርን በሥጋችሁ አክብሩ” (፩ኛቆሮ.፮፥፲፱) ይላልና፡፡

ሐዋርያው እንደገለጸው ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስ በመስቀል ላይ የተሰቀለውና ደሙን ያፈሰሰው በዲያብሎስ ግዛት ሥር ወድቆ የነበረውን፤ የሰው ልጅ ነጻ ለማውጣት ነው፡፡ በሲኦል የነፍስ መገዛትን፤ በመቃብር የሥጋን መበስበስ፣ አስወግዶ በፊቱ ሕያዋን አድርጎ ሊያቆመን

ስለ በደላችን የደሙን ዋጋ ከፍሎ ገዝቶናልና የራሳችን አይደለንም፡፡ በዋጋ የተገዛን የመንፈስ ቅዱስ ማደሪያ ቤተ መቅደስ ነን እንጂ፡፡

ይህንን የእግዚአብሔር ቤተ መቅደስ የሆነ አካላችን በኃጢአት ብናቆሽሽ በዋጋ የተገዛ አካል ነውና ተጠያቂዎች ነን፡፡ “እናንተ የእግዚአብሔር ቤተ መቅደስ እንደሆናችሁ የእግዚአብሔር መንፈስም በእናንተ ላይ አድሮ እንደሚኖር አታውቁምን? የእግዚአብሔርን ቤተ መቅደስ የሚያፈርሰውን ግን እርሱን ደግሞ እግዚአብሔር ያፈርሰዋል፤ የእግዚአብሔር ቤተ መቅደስ ነውና፤ የእግዚአብሔር ቤተ መቅደስም እናንተ ራሳችሁ ናችሁ እንግዲያስ የእግዚአብሔርን ቤተ መቅደስ አታርክሱ” (፩ኛቆሮ.፫፥፲፮)

በሐዲስ ኪዳን ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስ በወርቀ ደሙ ፈሳሽነት የዋጀን እያንዳንዳችን የእግዚአብሔር ማደሪያ ቤተ መቅደስ፣ የክርስቶስ ቤተ ክርስቲያን ነን፡፡ የእግዚአብሔር ቤተ መቅደስ መሆን እጅግ የከበረ ማንነት ነው፡፡ ይህም የሚያሳየው እግዚአብሔር የሰውን ልጅ ምን ያህል እንዳከበረውና እንደወደደው ነው፡፡ ለሰው ልጅ ወደር የሌለው ፍቅሩን የገለጠበትም ታላቅ ምሥጢር ነው፡፡ እግዚአብሔርን ያህል በባሕርዩ ቅዱስ የሆነ ጌታ በእኛ በደካሞችና በበደለኞች አካል ማደሩ እጅግ የሚያስደንቅ ቸርነት ነው፡፡ ይህንን ስንረዳ እግዚአብሔር ለእኛ ያደረገውን ምሕረት እናደንቃለን፡፡

በወንጌል እንደ ተጻፈው በእርሱ ሕይወት ይሆንልን ዘንድ የሚወደውን አንድያ ልጁን ወደ ጎስቋላዋ ዓለም ልኮታል፡፡ “በእርሱ የሚያምን ሁሉ የዘላለም ሕይወት እንዲያገኝ እንጂ እንዳይጠፋ እግዚአብሔር አንድያ ልጁን ቤዛ አድርጎ እስኪሰጥ ድረስ ዓለሙን እንዲህ ወዶታልና” እንዲል፡፡ (ዮሐ.፫፥፲፮)

እግዚአብሔር ለእኛ ያለውን ፍጹም ፍቅሩን ማስተዋል ከቻልን  የመንፈስ  ቅዱስ  ቤተ  መቅደስ  የሆነ  አካላችንን  የኃጢአት  መሣሪያ  ለማድረግ አንደፍርም፡፡ ምክንያቱም ቀደም ብለን እንዳየነው ሐዋርያው ቅዱስ ጳውሎስ “በዋጋ ተገዝታችኋልና የራሳችሁ አይደላችሁም” በማለት ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስ በዋጋ የገዛን ገንዘቡ እንደሆንን አስገንዝቦናል፡፡ ይኸው ሐዋርያ “ሥጋችሁ የክርስቶስ አካል እንደሆነ አታውቁምን? እንግዲህ የክርስቶስን አካል ወስዳችሁ የአመንዝራ አካል ታደርጉታላችሁን?   አይገባም››ይላልና፡፡ (፩ኛቆሮ.፮፥፲፭)

በክርስቶስ ክርስቲያን በመንፈስ ቅዱስ መንፈሳዊ የተሰኘን መሆናችንን ሁልጊዜም እያሰብን ሥጋዊ ፈቃድ ሳያሸንፈን ከኃጢአት ሥራ መራቅ ይኖርብናል፡፡ በኛ የሆኑ ሕዋሳቶቻችንን ሁሉ በማስተዋል መጠበቅና መቆጣጠር በተለይም ወጣቶች ያለንበት የዕድሜ ክልል በራሱ ፈታኝ መሆኑን ተረድተን ለስሜታችን ሳይሆን  ለሕገ እግዚአብሔር መገዛት እንደሚገባን ላፍታም መዘንጋት የለብንም፡፡ እንደ ኒቆዲሞስ ያልገባንን ወደ አባቶቻችን ካህናት እየቀረብን በመማርና በመጠየቅ ለመንፈሳዊ ሕይወታችን መትጋት ይጠበቅብናል፡፡

             የእግዚአብሐር ቸርነት የድንግል ማርያም አማላጅነት አይለየን:: ለብርሃነ ትንሣኤው በሰላም ያድርሰን አሜን፡፡