Sooma fi Sirna Mana Kiristaanaa
Lammessa Guuttataa
Hundeen (burqaan) seera soomaa Waaqayyodha. Manni Kiristaanaa immoo mana Waaqayyooti.Waan ta’eefis gabaabummatti seera soomaa, kadhannaa, gaabbii yeroo jennu seera Waaqayyoo ajaja Waaqayyoo, danbii Waaqayyoo, abboommii Waaqayyoo jechuu keenyadha.Waaqni maaliif seera, ajaja, aboommii nuuf kenna yeroo jennu akka jalaa hin miidhamneef lubbuunis ta’e fooniin akka jalaa hin benneef jennee fudhachuu ni dandeenya. Seerrii Waaqayyoo, ajajni Isaas hundee fayyinaa, nageenya, jireenya fi qulqullummaati. Kanaafidha Qulqullichi Daawit “Seerri kee miilla koof ifadha” jechuun kan inni ibseef (Faar.118:105). Manni Kiristaanaa hundee (madda fi burqaa) seeraati; hundeen ishee immoo Waaqadha. Manni Kiristaanaa hundee jireenya fayyinaa fi qulqullummaa waan taateef namoota gara daandii fayyinaa, jireenya tokkummaa fi qulqullummaatti kan geesitudha.
Mootummaan maaliif seera,ajaja,daanbii ittiin bulmaata biyya fi uummata isaaf baasa? Maalif kenna? yeroo jennu, nageenya tasgabbii tokkummaa lammillee isaa eeguf jecha, lammiillee isa yaaddoo fi sodaa foonii irraa eeguf jecha, lammillee jidduuti jaalala tokkummaa nageenya wal-gargaarruu,wal-danda’uu, walii galuu eegsisuuf ta’uun ifadha. Mootummaan garu lafaa (dachee) lammiilee isaaf dhimma fooniif qofa yaada; waa’ee lubbuu yaaduu hin dandaa’u; kuni gahee Mana Kiristaanaatihoo.
Waaqni garuu Waaqa jaalalaa, kan dhiifama, tokkummaa, nageenya fi Qulqullummaa waan ta’eef, Waaqa fooniif kan lubbuus waan ta’eef, fayyina keenya malee rakkachuu keenya waan hin barbaannef luubu fi foon keenyaaf ni yaada. Waan ta’eefis wantoota lubbuu keenyas ta’e foon keenya miidhu dandaa’an irraa akka of eegnuf wantoota lubbuu keenyaafis ta’e foon keenyaaf fayyadan akka raawwannu nu ajaja. Wantoota nu fayyadan keessa fi akka raawwannu ajajamne keessaa kennaawwan afuuras kan ta’an keessaa, dirqamoota afuuraa keessaa inni tokko soomadha.
Uummanni fi namni seera hin qabne kamiyyuu seera dhabbeessa ta’a; seeraan alas ta’a. Amantaa, mul’ata, kaayyoo, karoora, abdii hin qabu. Ka’umsa fi bakka gahumsa isaas hin beeku. Maaliif akka jiraatu akkamiinis akka jiraatu hin beeku. Biyya seerri keessa hin jirre keessatti nageenyi, jaalalli, tasgabbiin, naamusni hin jiru. Wal-kabajuun, wal-dhageeffachuun hin jiru; lammiileenis qajeelcha jireenyaa hin qaban. Namni raawwi dirqamoota jireenya Kiristaanummaa (soomafa’a) irraas adda bahe akkasumadha. Jireenya hin qabu, tasgabbiis hin qabu, obsa,qulqullummaas hin qabu. Jireenya eebba irraas fagaatee jiraata. Tasgabbii fi obsas hin qabu. Waaqni jaalala Isaa akka nuuf kennuf,jireenyas akka argannuf,du’a jalaas akka baanufis ta’e bilissummaan akka jiraanuf jecha seera,ajaja, abboommii,sirna Isaa nuuf kennera.
Yeroon (ji’oonni lameen) amma keessa jirru kun yeroo sooma Gooftaa keenya Iyyesuus Kiristoos yaadachaa jirrudha. Inni fakkeenya nuuf ta’uuf jecha, barnoota nuuf kennuuf jecha, nuufis jireenya, fayyina, qulqullummaa nuuf ta’uuf jecha nama ta’e; foon keenyas uffate, Giiftii keenya dubree Qulqulleetti Maariyaam irraas dhalate; nama ta’uun dallaa loonii keessatti dhalate, ni cuuphame, gadaama Qoronxoosis deemee ni soome, foon namaa uffateenis ni kadhates. Sooma, kadhannaa, jireenya gadaamis eebisee qulqulleessuun nuuf kennuuf jecha kana raawwate malee wantonni kunneen Isaaf kanneen barbaachisan ta’anii waan argamaniif miti. Inni Waaqa Qulqulluu, Waaqa jaalalaa,Waaqa dhiifamaati.
Gaggeessaan lammii isaaf fakkeenya ta’uu qaba.Wanta dubbatu inni duraan dursee raawwachuu qaba. Gooftaan keenya kanaafidha kanneen hundaa kan raawwatef. Abbootiin har’a jirru, lubooni, tajaajiltooni hundi keenya lammiilee tajaajillu hundaaf fakkeenya ta’uun tajaajiluu qabna. Kun immoo wanta dubbannu hojjiin raawwane argisiisu irraa eegala.
Uummataaf jaalala,tokkummaa, dhiifama barsiifnee nuti garuu otoo hin ta’iin yoo argamne baay’ee nama qaanessa. Yeroo Kiristaanonni gara sirna kadhannaa qidaassee adeeman,yeroo gara Mana Kiristaanaa adeeman nuti garuu kaaffee keessa kan teenyu yoo ta’e of ilaluun gaariidha.Yeroo uumanni dadhabdoota gargaaru,yeroo bakka qubannaa (mana jireenya) ijaaru nuti garuu kan keessa hin jirre (irratti hin hirmaanne) yoo ta’e of ilaalun gaariidha. Fakkeenyummaa keenyan gaafii keessa kan galchu waan ta’eef jechuudha. Kanneen amananiifis gufuu ta’a.
Jireenya Goofta keenya irraa namoota barsiifnuuf karaa hundaa fakeenya ta’uu akka qabnu irraa baranna. Kitaabni Qulqulluun kana yeroo ibsu “Hordooftoota keef fakkeenya ta’i” jechuun ibsa (1Pheex.4:11). Karaa biraas “Jireenyaanis, jaalalaanis amantaanis qulqullummaanis kanneen amananiif fakkeenya ta’i” jechuun ibsa.
Faayidaa Soomaa
Soomni seera, ajaja, abboomii, fedha, eeyyama Waaqayyoo raawwachuuf, Isaaf bitamuuf, qormaata irraa of eeguf, addunyaa keessaa bahuuf, hojjii qulqullummaa raawwachuuf, amantaan, naamusaan, qulqullummaan, tajaajilaan, jireenya afuurummaan cimnee dhaabachuuf ni fayyada.
Soomuu dhiisuun nama foonii (addunyaa) nama taasisa. Fedha fooniif, yaada xuraa’aaf, hawwii addunyaaf akka bitamnu nu taasisa. Kanaafis soomuun kallattiilee hundaanuu gaariidha; dirqama Kiristaanumaatis. Rom.12:14; 1Qor.6:12-13; Yoh.6:7.
Namni yeroo seera soomaan of bichisiise jireenya (lubbuu) isaa kadhannaa, gaabbiin yeroo gaggeesutti yeroo gara Waaqayyootti adeemuuf tataafattutti obsi, tasgabbiin, nageenyi, boqonnaan lubbuu isa ni barbaachisa. Soomni jireenya foonis ta’e lubbuuf ni barbaachisa, ni fayyadas.Soomni amaloota fedha fi hawwii foonii irratti ol aantummaa gonfachuuf ni fayyada. Qormaata keessa injifannoon darbuuf, yaada diinaa (foonii) moo’achuuf ni gargaara. Afuura foonii, cubbuu,xuraa’ummaa,shakkii moo’achuuf ni fayyada. Amamntaa ni cimsa; Waaqa waliinis tokko ni taasisa.1Qor.7:7, 8:8.
Gosoota Sooma
Akkaataa seera Mana Kiristaanaa keenyaan soomni sooma dhuunfa fi gamtaa jedhamuun bakka lamatti qoodama.
- Sooma dhuunfaa
Kun Kiristaanni tokko abbaa lubbuu (luba) isaa waliin marii’achuun waa’ee dhimma cubbuu raawwateef, balleessaa, badii isaaf jecha Waaqa irraa dhiifama, araara, arjummaa argachuuf jecha, cubbuu irraa dhiqamuuf, aaraa galfii lubbuu argachuuf jecha kan soomudha. Soomni kun sooma dhiifamaa, sooma qulqullummaaf jecha kan raawatamudha. Otoo qaamni biraa soomu keenya hin beekiin kan raawwatamudha. Gabaabumatti soomni kun sooma dhimma (sababa) waa’ee balleessaa, cubbuu fi xuraa’ummaa keenyaaf jecha Waaqni dhiifama akka nuuf kennuf jecha dhiifamaan, araaraan fi arjummaan akka nutti deebi’uuf kan raawwanudha.
- Sooma Gamtaa (tokkumaa)
Soomni gamtaa sooma tokkumaati. Sooma Kiristaanota hundaa ilaalattudha. Namni gaafaa guyyaa 40 fi 80 tti cuuphamee miseensa Mana Kiristaanaa ta’e, namni aangoo mucummaa Sillaasee argate kamiyyuu, kan umriin isaa waggaa 7 ol ta’e hundi rakkoo fi dhibee humnaan ol ta’een kan dhibame yoo ta’e malee soomota tokkummaa kanneen soomuu qaba. Walumaagalatti akkaataa seera Mana Kiristaanaa keenyaan sooma gamtaa (tokkummaa) jedhamuun kanneen beekaman bakka 7 tti qoodamu. Isaanis :-
- Soomaa Gooftaa (Hudaadee, Sooma Guddicha)
- Sooma duukaa bu’ootaa
- Sooma Gannaa (Sooma Raajotaa)
- Sooma Filsetaa (Sooma Maariyaam)
- Sooma Gahaad (guyyaa jala-bultii Cuuphaa kan soomamu)
- Sooma Nanawwee fi
- Sooma Fayyinaa (sooma Roobii fi Jimaataa)
Kiristaanni hundi soomota kanneen tokkummaan, jaalalan, gaabbi galuun, cubbuu keenya irraas deebi’uun soomuu qabu. Gaabbii galuun qalbiis jijjiirachuun soomnee fooniis ta’e lubbuun akka fayyadamnuuf fedha fi eeyama Waaqayyoo nuuf haa ta’u, amen.